———၊ ေဒါက္တာတင့္ေဆြ ၊———
Chronic venous insufficiency or CVI ဆိုတာ နာတာရွည္ ေသြးျပန္ေၾကာက ေသြးမလံုေလာက္တာကို ေခၚပါတယ္။ အဲလိုဆိုရင္ ေအာက္စီဂ်င္မ၀တာ ျဖစ္ေနမယ္။ ေသြးျပန္ေၾကာေတြ ပ်က္စီးေနတာကို Impaired musculovenous pump ၾကြက္သားေသြးမ၀တာလို႔ ေခၚတယ္။ ေသြးျပန္ေၾကာေတြထဲက အဆို႔ရွင္ေလးေတြ ေကာင္းေကာင္းအလုပ္မလုပ္ႏိုင္လို႔ ျဖစ္ရတယ္။
တဆက္တည္းျဖစ္တာေတြကေတာ့ Deep vein thrombosis ဆိုတာက အတြင္းပိုင္းေနရာက ေသြးျပန္ေၾကာႀကီးေတြမွာ ေသြးခဲပိတ္လို႔ျဖစ္တယ္။ Phlebitis ဆိုတာ ေသြးျပန္ေၾကာေရာင္ျခင္းကို ေခၚ တယ္။ အမ်ဳိးသမီး အသက္ႀကီးသူေတြမွာ ပိုျဖစ္ၾကတယ္။ အလုပ္အကိုင္သေဘာကေန ျဖစ္တာေတြလည္း ရွိတယ္။ ဥပမာ- ေလထီးခုန္သူေတြ။ ဒီေရာဂါဟာ ေနရာအမ်ဳိးမ်ဳိးမွာ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။
• Venous insufficiency in the legs ေျခေထာက္၊
• May-Thurner syndrome ေပါင္ၿခံေသြးျပန္ေၾကာ၊
• Venous insufficiency in the central nervous system ဗဟိုအာ႐ံုေၾကာစနစ္၊
• Venous insufficiency in the liver အသဲ။
ေျခေထာက္ေသြးျပန္ေၾကာေရာဂါ
နာတာရွည္ျဖစ္ေနတာကို Postphlebitic syndrome and Postthrombotic syndrome လို႔လည္း အရင္ကေခၚတယ္။ ေျခေထာက္ကေန ႏွလံုးဆီျပန္လာတဲ့ ေသြးျပန္ေၾကာမွာ ျပႆနာျဖစ္ေနလို႔ ဒီေရာဂါခံစားရတယ္။ နာတာရွည္ျဖစ္တယ္။ ေသြးျပန္ေၾကာေတြမွာ တဖက္သပ္သာေသြးသြားေစေအာင္လုပ္ေပးတဲ့ အဆို႔ရွင္ေလးေတြ ရွိေနရတယ္။ အဲဒါေလးေတြ ခ်ဳိ႕ယြင္းရင္၊ ဒါမွမဟုတ္ ရွိမေနရင္ ဒီလိုျဖစ္ေစတယ္။ ေမြးရာပါ အဆို႔ရွင္မေကာင္းတာ၊ ေမြးရာပါ ေသြးျပန္ေၾကာ နံရံမေကာင္းတာလည္းရွိတယ္။ ထိခိုက္မိရာကေနလည္း ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ မတ္တပ္ရပ္တဲ့အခါ သိသာမယ္။
“ ေျခေထာက္ကေန ႏွလံုးဆီျပန္လာတဲ့ ေသြးျပန္ေၾကာမွာ ျပႆနာျဖစ္ေနလို႔ ဒီေရာဂါခံစားရတယ္။ နာတာရွည္ျဖစ္တယ္။ ေသြးျပန္ေၾကာေတြမွာ တဖက္သပ္သာ ေသြးသြားေစေအာင္လုပ္ေပးတဲ့ အဆို႔ရွင္ေလးေတြ ရွိေနရတယ္။ အဲဒါေလးေတြ ခ်ဳိ႕ယြင္းရင္၊ ဒါမွမဟုတ္ ရွိမေနရင္ ဒီလိုျဖစ္ေစတယ္” . . .
ဘယ္လိုခံစားရမလဲ
ထံုျပင္းျပင္းနာမယ္၊ ေလးလံေနမယ္၊ ၾကြက္တက္မယ္၊ ယားမယ္၊ က်င္မယ္၊ ရပ္ေနရင္ နာတာပိုတိုးမယ္၊ ေျခေထာက္ေရာင္မယ္၊ နာတာရွည္ျဖစ္ေနသူဆိုရင္ ျဖစ္တဲ့ေနရာ နီရဲေနမယ္၊ အေရျပားအေရာင္ေျပာင္းလာမယ္၊ ေသြးေၾကာထံုးမယ္၊ အေပၚက အေရျပားထူထဲေနမယ္၊ အနာျဖစ္လာႏိုင္တယ္။
(၁) Deep venous thrombosis အတြင္းပိုင္းမွာရွိတဲ့ ေသြးျပန္ေၾကာေတြမွာ ေသြးခဲပိတ္ေနရာကေနလည္း ျဖစ္မယ္။ ပံုမွန္သြားလာလႈပ္ရွားေနရင္ ေသြးျပန္လာမႈဟာ နားေနတာထက္ ျမန္တယ္။ ေသြးျပန္ေၾကာမေကာင္းရင္ ပိုဆိုးမယ္။
(၂) uperficial venous insufficiency အေပၚယံေသြးမ၀တာနဲ႔ အတြင္းပိုင္းေသြးမ၀တာရွိတယ္။
အျဖစ္မနည္းဘူး။ အေမရိကားမွာ ၂-၅% လူေတြမယ္ တနည္းနည္းနဲ႔ ဒါမ်ဳိးခံစားေနၾကရတယ္။ အသက္ႀကီးသူ၊ အမ်ဳိးသမီး၊ အရပ္ရွည္သူ၊ မ်ဳိး႐ိုးရွိသူ၊ ၀သူ၊ ကိုယ္၀န္ေဆာင္၊ အၾကာႀကီးထိုင္ေန၊ ရပ္ေနရသူေတြမွာ ပိုျဖစ္တယ္။ အမ်ိဳးသမီးေတြမွာ အသက္ ၄၀- ၄၉ ၾကား အမ်ားဆံုးျဖစ္တာေတြ႔ရတယ္။ ေယာက်္ားေတြဆိုရင္ အသက္ ၇၀-၇၉ ၾကားမ်ားတယ္။
ၾကာရင္ လမ္းေလွ်ာက္ရတာ လႈပ္ရွားရတာကို ထိခိုက္ၿပီး ဒုကၡိတလို ျဖစ္လာႏိုင္တယ္။ ေဆးမကုသရင္ ၾကာေလဆိုးေလျဖစ္မယ္။ အနာျဖစ္လို႔ မက်က္ႏိုင္ျဖစ္လာရင္ ကုရတာခက္တယ္။ ေဆး႐ံုမွာ ၾကာၾကာတက္ေနရၿပီး အသက္ႀကီးသူဆိုရင္ ဒါျဖစ္လာတတ္တယ္။ ေသြးယိုတာကေန ေသြးလြန္တာဟာ စိုးရိမ္စရာေကာင္းတယ္။
ကုသနည္းေတြ – ေဆးနဲ႔ကုသလို႔ မရေသးပါ။
Graduated compression နည္းကို သံုးေနပါတယ္။ ၃၀-၄၀ ဒါမွမဟုတ္ ၄၀-၅၀ mmHg ဖိအားသံုးရတယ္။ ေျခခ်င္း၀တ္ေနရာမွာ လုပ္တယ္။ တေျဖးေျဖးခ်င္း ဖိအားကို ေလွ်ာ့ခ်ရတယ္။
Surgical ခြဲစိတ္မႈနဲ႔ Endovenous therapy ကို အနာေၾကာင့္ အေနရခက္တာအတြက္ လုပ္တယ္။
Valvuloplasty ခြဲစိတ္နည္းကေန အတြင္းပိုင္း ေသြးလႊတ္ေၾကာပိတ္လာမွာကို သတိထားရတယ္။
Venous bypass ကိုလည္း လုပ္ႏိုင္တယ္။
External vein valve banding devices နည္း၊ Thermally induced collagen shrinkage procedures နည္းေတြလည္း လုပ္တယ္။
လိုအပ္သူေတြကို Ablating the refluxing vessels နည္းလုပ္ရတယ္။
Venoablation နည္းကို အေနရခက္သူ၊ အနာျဖစ္သူေတြအတြက္သာ လုပ္တယ္။ Ligation with stripping, Simple ligation and division, Sclerotherapy, Stab evulsion, Radiofrequency ablation နဲ႔ Endovenous laser therapy နည္းေတြရွိတယ္။
Sclerotherapy နည္းဆိုတာ ေသြးေၾကာထဲကို ေဆးထိုးၿပီး ပိတ္ပစ္တာျဖစ္တယ္။
EVLT နည္းမွာ ေလဆာသံုးတယ္။
Radiofrequency catheter နဲ႔ Subfascial endoscopic perforator surgery ခြဲစိတ္နည္းေတြလဲ ရွိေသးတယ္။
ကုသနည္း အခ်ဳပ္ကေတာ့
ေရာင္ေနတာအတြက္ Compression stockings အထူးေျခအိတ္စြပ္ထားပါ။ တတ္ႏိုင္သမွ် ၾကာၾကာ၀တ္ဆင္ထားပါ။ နားေနတံုးမွာ ေျခေထာက္ကိုျမႇင့္ထားပါ။ အၾကာႀကီးမရပ္-မထိုင္ပါနဲ႔။ ခရီးသြားေနရရင္ ေျခေလ့က်င့္ခန္းလုပ္ပါ။ လိုအပ္ရင္ ခြဲစိတ္ကုသမႈခံယူပါ။ ၈% ေလာက္သာ ခြဲစိတ္ဘို႔ လိုတယ္။ အနာရွိရင္ ေဆးထည့္ပါ။ ပိုးေသေဆးေသာက္ပါ။ ပိုး၀င္တာက အထူးသတိထားဘို႔လိုမယ္။ Antibiotics ပိုးေသေဆးကုိ အနာျဖစ္တိုင္းလဲ မလိုပါ။ Varicose bleeding ေသြးေၾကာထံုးတာကေန ေသြးထြက္ရင္ အေရးေပၚကုသရမယ္။
