ဇြန္ခိုင္ဦး (ေဆးဝါးတကၠသိုလ္)
အခုရက္ပိုင္း ညအိပ္မေပ်ာ္ၾကသူေတြ အေျမာက္အမ်ားပင္။ ထိုအထဲမွာ ႏွင္းႏုေသြးလည္း အပါအဝင္။ တစ္ခါတစ္ရံ ရင္တုန္ၿပီး အလိုလို ပူပင္ေနသည္။ တစ္ခါတစ္ခါ ေၾကာက္စိတ္ေတြ လွ်ံတက္လာတတ္သည္။ ေခြ်းမ်ားပင္ျပန္လို႔ ခုတင္ေပၚကထၿပီး အဝတ္အစားလဲရတဲ့ညေတြေတာင္ ရွိဖူးသည္။ ဦးတင့္ထူးကေတာ့တစ္မ်ိဳး။ အရင္ကျဖစ္ဖူးေသာ အစာအိမ္ေဝဒနာ ျပန္ေပၚၿပီး အိပ္မရ။ ဗိုက္ဟိုနားကနာသလိုလို၊ ဒီနားကနာသလိုလို . .သတင္းေတြ ဖတ္မိရင္ ပိုဆိုးသည္။ လူနာအသစ္ေတြ႕ျပန္ၿပီဆိုတဲ့ သတင္းေတြ႕တာနဲ႔ သက္ျပင္းေမာႀကီး ခ်ခ်ၿပီး အစာအိမ္ေဆး ထေသာက္ရတတ္သည္။
အခုတေလာ ေန႔ေန႔ညည ကိုေမာင္ေမာင္ရဲ႕ အေတြးထဲတစ္ခုတည္း။ အလုပ္ေတြက နားထားရမွာလား၊ ျပန္စသင့္ၿပီလား။ အလုပ္ထဲက ဝန္ထမ္းေတြကို ဘယ္လိုလုပ္ခလစာေပးရပါ့မလဲ၊ မေပးျပန္ရင္လည္း သူတို႔အဆင္မွေျပပါ့မလား . .ဒီအေတြးက ကိုေမာင္ေမာင္ရဲ႕ အိပ္ခ်ိန္ေတြကို တစစီ ဖဲ့ယူသြားသည္။ ဒီအတိုင္းသာ ၃-၄ လ ျဖစ္လာလွ်င္ ဘယ္လိုလုပ္ရပါ့။ ႏွင္းႏုေသြး၊ ဦးတင့္ထူးနဲ႔ ကိုေမာင္ေမာင္တို႔လို အေတြးကိုယ္စီနဲ႔ အိပ္မေပ်ာ္ႏိုင္ၾကသူေတြ ဒီရက္ပိုင္း အလြန္မ်ားျပားလွသည္။ ထိုအေၾကာင္းကို ပုဂၢလိက ေဆး႐ံုတစ္ခုတြင္ ေဆးခန္းထိုင္သည့္ အေထြေထြေရာဂါအထူးကု ဆရာဝန္ႀကီး ေဒါက္တာမိုးေအာင္ေက်ာ္ႏိုင္က အခုလို ေျပာျပသည္။
“အခုတေလာ ညညအိပ္မေပ်ာ္တာေတြ၊ အစားအေသာက္ပ်က္ၿပီး ညေနဘက္ဆိုရင္ ေနလို႔မေကာင္းတာေတြ လာျပတာမ်ားတယ္။ အခုခ်ိန္မွာ လာျပတဲ့သူေတြက စိတ္ပူပန္ေသာကနဲ႔ ဆက္စပ္ၿပီး ေရာဂါျဖစ္သူေတြ မ်ားၾကတယ္။ မိန္းကေလးတစ္ေယာက္ဆိုရင္ တစ္ေနကုန္အေကာင္း၊ ညေနဘက္ဆိုရင္ အစာမစားႏိုင္ဘဲ ပ်ိဳ႕သလို အန္ခ်င္သလို ျဖစ္တယ္။ အစာအိမ္က ျဖစ္တာလား၊ က်န္တဲ့ေနရာက ျဖစ္တာလား စစ္ေဆးတာ။ ရာဇဝင္စံုစမ္းလိုက္ေတာ့ စိတ္ပူတာနဲ႔ ဆက္စပ္ၿပီး ျဖစ္ေနတာ။ မိုးလင္းအိပ္ရာႏိုးေတာ့ ေခါင္းထဲမွာ ရွင္းေနတဲ့အခ်ိန္ ေနေကာင္းတယ္။ ဖုန္းၾကည့္၊ သတင္းၾကည့္၊ ဟိုၾကည့္၊ ဒီၾကည့္နဲ႔ ညေနက်ေတာ့ ေနလို႔မေကာင္းေတာ့ဘူး။ ေနာက္တစ္ခုက စိတ္ဖိစီးမႈေၾကာင့္ အစာအိမ္ျပႆနာ ျဖစ္သူေတြလည္း လာျပတာမ်ားၾကတယ္” ဟုတ္ပါသည္။ ယခုအခ်ိန္သည္ ကမၻာ့ကပ္ေရာဂါျဖစ္ေသာ COVID-19 ေရာဂါေၾကာင့္ ပံုမွန္သမား႐ိုးက် လည္ပတ္ေနေသာ လႈပ္ရွားမႈမ်ား ကေမာက္ကမျဖစ္သြားၿပီး ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ဧၿပီလ ၂၁ ရက္ေန႔ ည၈နာရီအထိ အတည္ျပဳလူနာ (၁၂၁) ဦးရွိခဲ့ၿပီးျဖစ္သည္။
“ကြ်န္မကေတာ့ COVID-19 ဆိုတဲ့ စာလံုးကိုေတာင္ မျမင္ခ်င္ေလာက္ေအာင္ပါပဲ။ ဒါေပမဲ့လည္း Case ေတြက ဘယ္လိုကူးသလဲ၊ ဘယ္လို ျပန္႔တာလဲဆိုတာ ေဖ့စ္ဘြတ္ခ္ကေန လိုက္လိုက္ဖတ္ေနမိတယ္။ ဖတ္မိၿပီးရင္ ရင္တုန္ၿပီးက်န္ခဲ့တယ္”ဟု မႏွင္းႏုေသြးက သူ႔အေတြ႕အႀကံဳကို ေျပာျပထားသည္။ “ဘယ္လိုပဲျဖစ္ျဖစ္ အိပ္မေပ်ာ္ဘူးဆိုတာကေတာ့ ေရရွည္မွာ က်န္းမာေရး ထိခိုက္တတ္ပါတယ္။ အိပ္မေပ်ာ္တဲ့သူ အမ်ားစုမွာေတာ့ အိပ္မေပ်ာ္ရတဲ့ အေၾကာင္းရင္းေတြ ရွိတတ္ပါတယ္။ စိတ္ပူစရာ၊ စိတ္ညစ္စရာ၊ စိတ္႐ႈပ္စရာ ရွိတတ္သလို အေတြးမ်ားတာမ်ိဳးလည္း ရွိပါတယ္။ စိတ္ေသာကေၾကာင့္ ညဘက္အိပ္မေပ်ာ္မွာစိုးရင္ ညဘက္ဖုန္းပိတ္ထားဖို႔ အႀကံေပးခ်င္ပါတယ္။ အခန္းအပူခ်ိန္၊ ဆူညံသံ၊ ရာသီဥတု စတဲ့ ျပင္ပပတ္ဝန္းက်င္ေတြေၾကာင့္ အိပ္မေပ်ာ္တာ ျဖစ္တတ္သလို အိပ္ခ်ိန္နာရီပ်က္သြားရင္လည္း အိပ္မေပ်ာ္တာ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ဆိုလိုတာက ည ၁၂နာရီ-၁ နာရီေလာက္အထိ ဖုန္းသံုးတယ္၊ အင္တာနက္သံုးတယ္၊ ကြန္ပ်ဴတာသံုးတယ္၊ တီဗီၾကည့္တယ္ . . စသျဖင့္ အဲဒီအခ်ိန္ေလာက္အထိ မအိပ္ဘဲေနတယ္ဆိုရင္ အိပ္ခ်ိန္နာရီ ပ်က္သြားပါတယ္။ လူနာတခ်ိဳ႕က အိပ္ေဆးေတာင္းေပမယ့္ ေရရွည္မွာ အိပ္ေဆးက စြဲသြားႏိုင္တာေၾကာင့္ ကိုယ္ရဲ႕ပူပင္မႈ၊ အေတြးမ်ားတာေတြကို ေလွ်ာ့ခ်သင့္ပါတယ္”ဟု ေဒါက္တာမိုးေအာင္ေက်ာ္ႏိုင္က ဆိုသည္။
အခုအခ်ိန္မွာ ေရွ႕ေရးအတြက္ ပူပင္စိတ္မ်ားေနသူမ်ားကို ႏိုင္ငံေတာ္အတိုင္ပင္ခံပုဂၢိဳလ္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္က ပစၥဳပၸာန္က်က် တစ္ရက္ခ်င္း တစ္ရက္ခ်င္း ျဖတ္ေက်ာ္သြားသည့္နည္းျဖင့္ ေနထိုင္ၾကရန္ ျပည္သူမ်ားႏွင့္ ေတြ႕ဆံုျခင္းစကားဝိုင္းတြင္ မၾကာခဏ ထည့္ေျပာေလ့ရွိသည္။ “ဥပမာတစ္ခုနဲ႔ေျပာရရင္ လက္ထဲမီးခဲကိုင္မိရင္ ဘာလုပ္မလဲ . . လႊတ္ခ်ရမွာပါ့။ ဒီလိုပူပင္မႈေတြ၊ စိုးရိမ္ေသာကေတြကို လႊတ္မခ်ဘဲ ဆုပ္ကိုင္ထားမယ္၊ ညဘက္အိပ္ေပ်ာ္ေအာင္ ေဆးကိုပဲ အားကိုးမယ္ဆိုရင္ သိပ္အက်ိဳးမရွိပါဘူး။ ပူတာကို ပူမွန္းသိဖို႔လိုတယ္၊ ပူတဲ့အေၾကာင္းအရာက ကိုယ္ျပဳျပင္လို႔ရမလား ဒါမွမဟုတ္ ေျပာင္းလဲလို႔ရမလား ဒါမွမဟုတ္ ဒီဟာနဲ႔ အလိုက္သင့္ေနရမလားဆိုတဲ့ ျပႆနာကို ခ်ည္းကပ္ပံု ခ်ည္းကပ္နည္းနဲ႔ ေလ့က်င့္လိုက္မယ္ဆိုရင္ ပူပင္စိတ္ေလ်ာ့ၿပီး ညညအိပ္ေပ်ာ္သြားမွာပါ။ အဓိကျပႆနာကေတာ့ လက္ထဲကကိုင္ထားတဲ့ မီးခဲကို ပူတာကို ပူမွန္းသိၿပီး လႊတ္ခ်ဖို႔ လိုတယ္ဆိုတဲ့ ယံုၾကည္ခ်က္ရယ္၊ လႊတ္ခ်ျဖစ္ေအာင္ အားထုတ္မႈရယ္၊ ပူတဲ့အရွိန္သက္သာေအာင္ ျပဳမူေနတတ္ဖို႔ရယ္ အၿမဲသတိျပဳ ေလ့က်င့္ဖို႔လိုပါတယ္” ဟု စိတ္က်န္းမာေရးအထူးကု ဆရာဝန္ႀကီးတစ္ဦးက အႀကံေပးထားသည္။
ယခုရက္ပိုင္းအတြင္း COVID-19 ကပ္ေရာဂါေၾကာင့္ ပူပင္စိတ္၊ စိုးရိမ္ေသာကမ်ားသူတို႔သည္ ေရာဂါအေၾကာင္း၊ ေရာဂါကူးစက္သည့္ နည္းလမ္းမ်ား၊ ကာကြယ္ေရးနည္းလမ္းမ်ား စသည္တို႔ကို သိရွိလိုက္နာျခင္းျဖင့္ အစိုးရိမ္လြန္မႈကို ေလွ်ာ့ခ်ႏိုင္ေၾကာင္း က်န္းမာေရးပညာရွင္မ်ားက အႀကံျပဳထားသည္။ “အလုပ္လုပ္တဲ့သူက အျပင္သြား၊ အိမ္မွာေနတဲ့သူေတြက အိမ္မွာေန . .အရင္တုန္းကလည္း ဒီအတိုင္းပဲ၊ အခုလည္း ဘာထူးလို႔လဲဆိုၿပီး ေျပာေနၾကတယ္။ တကယ္က ထူးပါတယ္။ အိမ္တစ္အိမ္မွာ အရင္က ေယာက်ာ္းအလုပ္သြားတယ္၊ မိန္းမနဲ႔ကေလးက အိမ္မွာေနတယ္ဆိုရင္ မိန္းမက အရင္ေန႔တိုင္းေဈးသြားရင္ အခု တစ္ပတ္မွ တစ္ခါသြားပါ၊ ၿပီးရင္ ေခါင္းသြားေလွ်ာ္တာ၊ မုန္႔ဟင္းခါးသြားစားတာ၊ အမ်ိဳးအိမ္သြားတာ၊ ဧည့္သည္လက္ခံတာတို႔ မလုပ္သင့္ေတာ့ဘူး။ ဒါက ထူးတာပါပဲ။ ဒါကို နားလည္ရမယ္။ အိမ္မွာေနသူကလည္း အပိုအလုပ္ေတြ မလုပ္နဲ႔၊ Contact ကိုေရွာင္။ အျပင္သြားတဲ့သူေတြကလည္း Mask (ႏွာေခါင္းစည္း) တပ္သြား၊ လမ္းမွာေတြ႕သမွ်လူေတြနဲ႔ ခပ္ခြာခြာေန။ ၿပီးရင္ လက္ကိုမၾကာခဏေဆး၊ လက္နဲ႔မ်က္ႏွာကို မထိနဲ႔။ အိမ္ျပန္ေရာက္ရင္ ေရခ်ိဳး၊ အဝတ္အစားေတြကို ဆပ္ျပာမႈန္႔နဲ႔ မိနစ္ ၃၀ စိမ္ၿပီး ေလွ်ာ္ရမယ္။ ဒီကာလက ဘယ္ေလာက္ၾကာမယ္၊ မၾကာဘူးဆိုတာ မခန္႔မွန္းႏိုင္သေရြ႕ေတာ့ ဒီလိုမ်ိဳး တစ္ဦးခ်င္းက တစ္မိသားစုခ်င္းက လိုက္နာၿပီး ေက်ာ္ျဖတ္သြားရပါမယ္” ဟု ေဒါက္တာမိုးေအာင္ေက်ာ္ႏိုင္က အႀကံျပဳစကား လက္ဆင့္ကမ္းလိုက္ပါသည္။
“အားလံုးပဲ ကပ္ေရာဂါေဘး ကင္းေဝးၿပီး ညဘက္အိပ္ေရးဝ၀ အိပ္ေမာက်ၾကပါေစ”
