Q. အသားကင္ေတြကိုမ်ားမ်ားစားတာေၾကာင့္ ဘယ္လို က်န္းမာေရးထိခိုက္မႈေတြ ျဖစ္တတ္ပါသလဲဆရာ။
ပါေမာကၡဦးကိုကို ဆီးခ်ဳိႏွင့္ အေထြေထြေရာဂါ အထူးကု ဆရာ၀န္ႀကီးႏွင့္ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးျခင္း
A. အသားကင္ေတြကို မ်ားမ်ားစားတာက က်န္းမာေရးနဲ႔ မညီၫြတ္ပါဘူး။ အသားေတြထဲမွာ ပ႐ိုတင္းေတြပါတယ္။ ဒီအသားေတြက အလြန္ျမင့္တဲ့ အပူခ်ိန္နဲ႔ေတြ႕ရင္ ဓာတ္တိုးၿပီးေတာ့ heterocyclic amines (HCAs) ဆိုတဲ့ ကင္ဆာျဖစ္ေစတဲ့ ျဒပ္ေပါင္းေတြအျဖစ္ ေျပာင္းလဲသြားႏိုင္တယ္။ အဲဒီလို ေျပာင္းလဲသြားတဲ့အခါ မ်ဳိးဗီဇဒီအင္န္ေအကို ထိခိုက္ေစတဲ့အတြက္ ကင္ဆာျဖစ္ေစႏိုင္ပါတယ္။ အဓိကအားျဖင့္ ဆက္စပ္မႈရွိတာက အူမႀကီးကင္ဆာနဲ႔ အစာအိမ္ကင္ဆာေတြပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ အကင္ေတြ အမ်ားႀကီးစားတဲ့အခါ အူမႀကီးမွာ အသားပိုထြက္ေစႏိုင္ၿပီး ေနာက္ပိုင္းက်ရင္ ကင္ဆာျဖစ္ေစႏိုင္တယ္လို႔လည္း တခ်ဳိ႕ေလ့လာမႈေတြက ဆိုပါတယ္။
အသားေတြကို ကင္တဲ့အခါ အသားကအဆီေတြ ထြက္လာၿပီး အဆီက မီးထဲကို ျပဳတ္က်သြားပါတယ္။ မီးနဲ႔ေတြ႕ၿပီး ၀ုန္း၀ုန္း၊ ၀ုန္း၀ုန္းဆိုၿပီး ထေတာက္တယ္။ အဲဒါကလည္း ကင္ဆာျဖစ္ေစႏိုင္ပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ မီးေသြးမီးဖိုနဲ႔ ကင္တဲ့အခါ မီးေတာက္ေတြ ထေတာက္လာၿပီး အသားမွာ သြားကပ္တာကို polycyclic aromatic hydrocarbons (PAHs) လို႔ ေခၚပါတယ္။ ဒီအမည္းကပ္ေနတဲ့ အသားေတြကို စားမိတာေၾကာင့္လည္း ကင္ဆာျဖစ္ေစႏိုင္ပါတယ္။
Q. ေျပာင္းဖူး၊ အာလူး၊ ႐ံုးပတီသီး စတာေတြကို ကင္စားရင္ေကာ က်န္းမာေရးထိခိုက္မႈ ျဖစ္တတ္ပါသလား ဆရာ။
A. အသီးအရြက္ကင္ေတြ စားတာေၾကာင့္ က်န္းမာေရးကိုေတာင္ ေကာင္းေစတယ္လို႔ ဆိုထားတာ ရွိပါတယ္။ အသီးအရြက္ေတြမွာ ဖိုင္တိုကမ္မီကယ္ေတြ ပါတဲ့အတြက္ HCAs ထြက္ႏႈန္းကို ဟန္႔တားေပးႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အကင္စားမယ္ဆိုရင္ အသီးအရြက္ကင္ကို မ်ားမ်ားစားပါ။ ပ႐ိုတင္းဓာတ္မပါတဲ့အတြက္ ကင္ဆာျဖစ္ေစတဲ့ဓာတ္ကို မေျပာင္းလဲေစႏိုင္ပါဘူး။ ဒါေပမဲ့ အသီးအရြက္ကင္ေတြမွာလည္း တူးေနတဲ့အပိုင္းေတြကို မစားသင့္ပါဘူး။ အသားကင္ေတြ စားမယ္ဆိုရင္ အသီးအရြက္နဲ႔ေရာၿပီး ကင္စားသင့္ပါတယ္။
Q. အကင္ေတြစားၿပီး က်န္းမာေရးထိခိုက္မႈ ေလ်ာ့နည္းေအာင္ ဘယ္လိုေရွာင္လႊဲႏိုင္ပါသလဲ ဆရာ။
A. အကင္ေတြကိုလံုး၀မစားရဘူးလို႔လည္း မဆိုလိုပါဘူး။ အသားကင္ေတြကို က်န္းမာေရးထိခိုက္မႈ ေလ်ာ့နည္းေအာင္ လုပ္လို႔ရပါတယ္။
(၁) အနီေရာင္အသား (အမဲသား၊ ဆိတ္သား)တို႔ထက္စာရင္ အျဖဴေရာင္အသား (ငါး၊ ၾကက္သား)တို႔ကို ကင္စားရင္ ပ႐ိုတင္းဓာတ္ပါ၀င္မႈနည္းတဲ့အတြက္ HCAs ေျပာင္းလဲႏႈန္း ေလ်ာ့နည္းၿပီး ကင္ဆာျဖစ္ႏိုင္ေျခကို ေလ်ာ့က်ေစပါတယ္။
(၂) အသားေတြကို တစ္ပတ္မွာ ႏွစ္ေအာင္စ-သံုးေအာင္စထက္ ပိုမစားသင့္ပါဘူး။
(၃) တာရွည္ခံေအာင္ ျပဳျပင္ထားတဲ့ အသားေတြ
“ အကင္ေတြအမ်ားႀကီးစားတဲ့အခါ အူမႀကီးမွာ အသားပိုထြက္ေစႏိုင္ၿပီး ေနာက္ပိုင္းက်ရင္ ကင္ဆာျဖစ္ေစႏိုင္တယ္လို႔လည္း တခ်ဳိ႕ေလ့လာမႈေတြက ဆိုပါတယ္။ အသားေတြကို ကင္တဲ့အခါ အသားက အဆီေတြထြက္လာၿပီး အဆီက မီးထဲကို ျပဳတ္က်သြားပါတယ္။ မီးနဲ႔ေတြ႕ၿပီး ၀ုန္း၀ုန္း၊ ၀ုန္း၀ုန္းဆိုၿပီး ထေတာက္တယ္။ အဲဒါကလည္း ကင္ဆာျဖစ္ေစႏိုင္ပါတယ္။”
(ဥပမာ က်ပ္တိုက္ထားတာ၊ ဘူးနဲ႔သိမ္းထားတာ၊ ကိုရီးယားကင္)အစား လတ္ဆတ္တဲ့ အသားေတြကို ကင္စားသင့္ပါတယ္။
(၄) ဒီအသားေတြကို ကင္တဲ့အခါမွာလည္း အပူခ်ိန္ျမင့္ျမင့္နဲ႔ မကင္ရဘူး။ ၾကာၾကာမကင္ရဘူး။ အပူခ်ိန္ျမင့္ျမင့္ေပးၿပီး ၾကာၾကာကင္ေလေလ၊ ဓာတ္တိုးေလေလ၊ အသားထဲမွာပါတဲ့ HCAs ထြက္ႏႈန္း ျမင့္တက္ေလေလပဲျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အပူခ်ိန္နည္းနည္းေပးၿပီး ကင္ခ်ိန္ကိုတိုေတာင္းေအာင္ လုပ္ပါ။ တကယ္လို႔ က်က္ဖို႔ခက္ခဲတဲ့ အသားေတြကို ကင္မယ္ဆိုရင္ အရင္ဆံုး မိုက္ခ႐ိုေ၀့ဖ္မီးဖိုထဲမွာ ခဏေလာက္အရင္ခ်က္လိုက္ပါ။ နည္းနည္းက်က္သြားမွ ထုတ္ၿပီးကင္လိုက္ရင္ အခ်ိန္တိုတိုပဲ ကင္ရတဲ့အတြက္ ကင္ဆာျဖစ္ႏိုင္ေျခ ေလ်ာ့က်သြားပါတယ္။ ဒီလိုလုပ္တာေၾကာင့္ polycyclic aromatic hydrocarbons (PAHs) ျဖစ္ႏိုင္ေျခကို ၉၆ ရာခိုင္ႏႈန္း ေလ်ာ့က်ေစပါတယ္။
(၅) ေနာက္တစ္ခုက အသားေတြကို အစိမ္းလိုက္ကင္မယ့္အစား သံပရာရည္၊ ရွလကာရည္နဲ႔ တျခားဟင္းခတ္အေမႊး အႀကိဳင္ေတြနဲ႔ အရင္နယ္လိုက္ပါ။ ဒီလိုနယ္လိုက္ရင္ အရသာအတြက္ ေကာင္းသလို HCAs ထြက္ႏႈန္းကိုလည္း ေလ်ာ့က်သြားပါတယ္။
(၆) ကင္ေတာ့မယ္ဆိုရင္ အသားကို ျပင္လိုက္ကင္တာထက္စာရင္ ေသးေသးေလးေတြတံုးၿပီး ကင္တာက ျမန္ျမန္က်က္ပါတယ္။ ၿပီးေတာ့ အသားတံုးေတြၾကားထဲ အသီးအရြက္ေတြကို ညႇပ္ထည့္ၿပီး ကင္တာကပိုေကာင္းပါတယ္။ ကင္ဆာျဖစ္ႏိုင္ေျခကို ေလ်ာ့နည္းေစပါတယ္။
(၇) ကင္တဲ့အခါမွာ အသားမွာ အဆီေတြရွိရင္ အရည္ေတြထြက္က်တတ္ပါတယ္။ အဲဒီအခါ မီးထေတာက္တတ္တဲ့အတြက္ မီးနဲ႔နည္းနည္းေ၀းတဲ့ေနရာမွာ ကင္ပါ။ ကင္တဲ့အခါမွာ ခဏခဏ လွန္ေပးပါ။ ကင္ၿပီးတဲ့အခါ တူးေနတဲ့အပိုင္းနဲ႔ မည္းေနတဲ့အပိုင္းေတြကို ဖယ္ထုတ္လိုက္ပါ။
(၈) မီးေသြးမီးဖိုနဲ႔ ကင္တာထက္ ဂတ္စ္မီးဖိုလိုမ်ဳိးနဲ႔ ကင္တာက ပိုၿပီးေကာင္းပါတယ္။ မီးေသြးနဲ႔ အကင္ထိေတြ႕ရင္ ပိုဆိုးပါတယ္။ အသားမွာ မီးေသြးစေတြ ကပ္ၿငိရင္ က်န္းမာေရးကို ပိုထိခိုက္ေစပါတယ္။
Q. အကင္စာေတြ ေန႔စဥ္လိုလို စားသံုးမႈလြန္ကဲတာေၾကာင့္ ဘယ္လိုက်န္းမာေရး ျပႆနာေတြကို ျဖစ္ေစႏိုင္ပါသလဲ ဆရာ။
A. အကင္ေတြကို ဘယ္ေလာက္မ်ားမ်ားစားရင္၊ ဘယ္ႏွရက္ဆက္တိုက္စားရင္ ကင္ဆာျဖစ္ေစႏိုင္တယ္ဆိုတာကိုေတာ့ အတိအက် မေျပာႏိုင္ေသးပါဘူး။ ဒါေပမဲ့ အကင္ေတြကို မ်ားမ်ားစားရင္ ကင္ဆာျဖစ္ႏိုင္ေျခ မ်ားတယ္ဆိုတာေတာ့ ေလ့လာမႈေတြအရ အခိုင္အမာေတြ႕ရွိထားပါတယ္။
Q. အကင္စားသံုးမႈ လြန္ကဲျခင္းနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး အမ်ားျပည္သူကို ပညာေပးလိုတာရွိရင္ ေျပာျပေပးပါဆရာ။
A. အကင္ေတြကို မစားရဘူးလို႔ မဆိုလိုပါဘူး။ စားႏိုင္ပါတယ္။ အၿမဲတမ္း စားတာကိုေတာ့ အားမေပးပါဘူး။ အသားတံုး ေသးေသးေလးေတြတံုးၿပီး အသီးအရြက္ေတြနဲ႔ ေရာညႇပ္စားတာ၊ အနီေရာင္အသားအစား ငါးနဲ႔ ၾကက္သားတို႔လို အျဖဴေရာင္အသားေတြကို ကင္စားတာက ပိုေကာင္းပါတယ္။
(Healthy Life ဂ်ာနယ္မွ စီစဥ္တင္ဆက္သည့္ အပတ္စဥ္ ေသာၾကာေန႔ထုတ္ Healthy Life ဂ်ာနယ္၊ https://www.facebook.com/healthylifejournalmyanmar/ ႏွင့္ www.healthylifejournalmyanmar.com တို႔တြင္ ေဖာ္ျပပါရွိသမွ် က်န္းမာေရးႏွင့္ အလွအပဆိုင္ရာ သတင္းမ်ား၊ သတင္းေဆာင္းပါးမ်ား၊ အေမးအေျဖမ်ား၊ ဘာသာျပန္ေဆာင္းပါးမ်ားကို လြတ္လပ္စြာ မွ်ေ၀ႏိုင္ပါသည္။ သို႔ရာတြင္ မည္သည့္ Facebook စာမ်က္ႏွာ၊ Website မ်ားတြင္မဆိုျပန္လည္ကူးယူေဖာ္ျပျခင္းကို ခြင့္မျပဳပါေၾကာင္း အသိေပး ေၾကညာအပ္ပါသည္။)
