ေဒါက္တာအုန္းေက်ာ္ (စိတ္က်န္းမာေရးအထူးကု ဆရာ၀န္ႀကီး – အၿငိမ္းစား)
ညစာစားၿပီးေတာ့ ကိုတာရဲ႕ဇနီးေဒၚမႈန္က မလႈိင္လံုးအခ်ဳိပြဲကို စားပြဲေပၚခ်ထားလိုက္ၿပီး စပ္စုပါတယ္။
“ညစာမစားခင္က ကိုအုန္းေက်ာ္နဲ႔ ကိုကိုတာတို႔ ဘယ္သူ႔အေၾကာင္းေတြကို ေျပာေနၾကသလဲ”
“မည္သူမည္၀ါ ခြဲျခားႏိုင္မႈခ်ဳိ႕ယြင္းေရာဂါ (Misidentification Disorder) (MID)”အေၾကာင္းကို ေလကန္ေနၾကတာပါ။ ေဒၚမႈန္စိတ္၀င္စားရင္ ထိုင္ၿပီး အနားယူရင္း နားေထာင္ပါလား”
ကိုတာက မဆိုင္းမတြ စကားစပါတယ္။
“ခင္ဗ်ားေျပာခဲ့တဲ့ “ပံုတူကိုယ္ပြားယံုမွားမႈ လြန္ကဲေရာဂါ” (Capgras Syndrome) အျပင္ တျခား အမ္အိုင္ဒီေရာဂါေတြရွိေသးလား”
“ရွိပါတယ္။ ေနာက္အမ္အိုင္ဒီေရာဂါတစ္မ်ဳိး ကို (Freegolie Syndrome) လို႔ ေခၚပါတယ္။ ေရာဂါရဲ႕ သေဘာကို အဓိပၸာယ္ေကာက္ယူၿပီး ဘာသာျပန္ရရင္ေတာ့ Frggolie ေရာဂါကို “႐ုပ္ဖ်က္ထားသူလို႔ ယံုမွားမႈလြန္ကဲေရာဂါ”လို႔ ေခၚဆိုႏိုင္တယ္။ ဒီေရာဂါရဲ႕ အဓိက လကၡဏာကို ေျပာျပမယ္။ မိမိ သိကြၽမ္းၿပီး မိမိကို ရန္မူေနသူတစ္ေယာက္က တျခားလူစိမ္းတစ္ေယာက္လို ႐ုပ္ဖ်က္ထားတယ္လို႔ လူနာက ယံုၾကည္မႈ စြဲၿမဲေနတယ္။ ႐ုပ္ရည္တေထရာတည္း မတူေပမယ့္႐ုပ္ဖ်က္ၿပီး လွည့့္စားထားတယ္လို႔ ယံုၾကည္ေနတယ္”
ေဒၚမႈန္က မ်က္ေမွာင္ၾကဳတ္ၿပီး နားေထာင္ေနတယ္။ ကိုတာက ရွင္းျပဖို႔ ေမးခြန္းထုတ္ပါတယ္။
“ဒီလိုဆိုရင္ Capgras ေရာဂါနဲ႔ Fregolie ေရာဂါ ဘယ္လိုကြဲျပားသလဲ”
“ဥပမာဗ်ာ . . Capgras ေရာဂါမွာ လူနာက သူ႔ဇနီးကို ျမင္လိုက္တာနဲ႔ သူ႔ဇနီးက သူ႔ဇနီးအစစ္မဟုတ္ဘူး။ သူ႔ဇနီးနဲ႔ တေထရာတည္းတူတဲ့ တျခားမိန္းမတစ္ေယာက္ကို အစားထိုးထားတာလို႔ ယံုမွားမႈရွိပါတယ္။
Fregolie ေရာဂါမွာေတာ့ လူနာက လမ္းေပၚမွာ လူစိမ္းတစ္ေယာက္ကို ေတြ႕ျမင္ရရင္ ဒီလူက ငါသိကြၽမ္းတဲ့သူ၊ ငါ့ကို ရန္မူေနတဲ့သူလို႔ အလြဲလြဲအမွားမွား ယံုၾကည္ေနတာမ်ဳိး ျဖစ္ပါတယ္”
ေဒၚမႈန္က ၾကားျဖတ္ေမးျမန္းတယ္။
“ကိုအုန္းေက်ာ္ အဲဒီလို လူနာမ်ဳိးကို ေတြ႕ဖူးလား”
“ကိုယ္ေတြ႕ေတာ့မရွိပါဘူး။ စာအုပ္ထဲမွာဖတ္ဖူးတဲ့ လူနာအေၾကာင္းကို ေျပာျပမယ္။ အတြင္းလူနာ ကုသေဆာင္မွာ တက္ေရာက္ကုသေနတဲ့ လူနာတစ္ေယာက္ နာမည္က ေကဂ်ီတဲ့။ အသက္ ၄၀ေက်ာ္ အမ်ဳိးသား။ သူက စိတၱဇေရာဂါထဲမွာ သူ႔ကိုသတ္ဖို႔ ႀကိဳးစားေနတဲ့ ရန္သူရွိတယ္။ အဲဒီရန္သူက သူနာျပဳတစ္ေယာက္ျဖစ္တယ္။ မေန႔ညက သူ႔ကို အဆိပ္ခတ္သတ္ဖို႔၊ အဲဒီသူနာျပဳက အဆိပ္ေဆးလံုးေပးတယ္လို႔ စြပ္စြဲေျပာဆိုေနပါတယ္။ ေဖ်ာင္းဖ်ေျပာလို႔ လက္မခံဘူး။ ယံုမွားမႈစြဲၿမဲေနတယ္။ ေနာက္တစ္ေန႔ နံနက္ပိုင္းမွာ ေကဂ်ီကို ဆရာ၀န္နဲ႔ စစ္ေဆးဖို႔ စမ္းသပ္ခန္းထဲကို ေခၚလာပါတယ္။ ေကဂ်ီက အဲဒီဆရာ၀န္ကို အရင္တုန္းက မေတြ႕ဖူးဘူး။ ဆရာ၀န္ကို ျမင္လိုက္တာနဲ႔တၿပိဳင္နက္ ေကဂ်ီက ဆရာ၀န္ကို ကုလားထိုင္နဲ႔ ကိုင္ေပါက္ပါတယ္။ ဘာေၾကာင့္ ဆရာ၀န္ကို အၾကမ္းဖက္တိုက္ခိုက္တာလဲလို႔ ေမးေတာ့ ေကဂ်ီကေျပာတယ္။ “ဒီလူ ဆရာ၀န္မဟုတ္ဘူး။ ဆရာ၀န္လို ႐ုပ္ဖ်က္ထားတဲ့ က်ဳပ္ရဲ႕ ရန္သူ၊ သူနာျပဳဗ်”တဲ့။
ေဒၚမႈန္က မွတ္ခ်က္ခ်ပါတယ္။
“စိတ္၀င္စားစရာ ေကာင္းတယ္ေနာ္”
“မွန္ပါတယ္။ ဒီလိုလူနာမ်ဳိးက ရွားပါးေပမယ့္ သူတို႔ဘ၀အေၾကာင္းကို မွီၿပီး ၀တၳဳေရးတာေတြ ရွိပါတယ္။ ပိုၿပီးရွားပါးတဲ့ အမ္အိုင္ဒီေရာဂါတစ္မ်ဳိးရွိေသးတယ္။ အမည္ကေတာ့ “ပံုသ႑ာန္အမ်ဳိးမ်ဳိး ေျပာင္းလဲႏိုင္သူလို႔ ယံုမွားမႈလြန္ကဲေရာဂါ” (intermetamorphosis) ျဖစ္ပါတယ္။ ေရာဂါလကၡဏာကို ေျပာျပမယ္။ မိမိခင္မင္ရင္းႏွီးတဲ့သူက အသြင္အျပင္အမ်ဳိးမ်ဳိးရွိတဲ့ လူစိမ္းတစ္ေယာက္လို ေျပာင္းလဲႏိုင္တယ္လို႔ ယံုၾကည္ေနတာ ျဖစ္ပါတယ္”
ကိုတာက ၾကား၀င္ေႏွာက္ပါတယ္။
“တစ္ခါတေလ မမႈန္ကို ၾကည့္လိုက္ရင္ သူ႔ဒီဇိုင္းက နတ္သမီးေလးနဲ႔ တူတယ္လို႔ ကြၽန္ေတာ္ထင္မိတယ္။ အဲဒါ ေရာဂါလား”
ေဒၚမႈန္က ပါးစပ္ရြဲ႕ျပတယ္။
“တစ္ခါတစ္ရံ ျဖစ္ေပၚလာတဲ့ စိတ္ကူးစိတ္သန္းကိုေျပာတာ မဟုတ္ပါဘူး။ အဲဒီလို အမွန္တကယ္ေျပာင္းလဲသြားတယ္လို႔ စြဲစြဲၿမဲၿမဲယံုၾကည္ေနတာပါ”
“မ်က္စိလည္စရာႀကီးေနာ္”လို႔ ေဒၚမႈန္က ေ၀ဖန္ပါတယ္။
“အမ္အိုင္ဒီေရာဂါ ေနာက္တစ္မ်ဳိးရွိေသးတယ္။ (Syndrome of Subjective Doubles) လို႔ေခၚပါတယ္။ မိတၱဴကိုယ္ခြဲရွိတယ္လို႔ ယံုၾကည္ေနတဲ့ ေရာဂါပါ။ SSD လို႔ အတိုခ်ဳပ္ေခၚၾကတယ္”
“ဘယ္သူက မိတၱဴကိုယ္ခြဲရွိေနတာလဲ”
“လူနာက သူ႔ကိုယ္သူ ထင္ျမင္ယံုၾကည္ေနတာပါ။ အျပင္ေလာကထဲမွာ သူနဲ႔ တေထရာတည္းတူတဲ့ သူရဲ႕ မိတၱဴကိုယ္ပြားတစ္ေယာက္ ရွိေနတယ္လို႔ လူနာက ယံုမွားမႈစြဲၿမဲေနျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီလူက လူနာနဲ႔ ႐ုပ္ခ်င္းထပ္တူတစ္ပံုစံတည္းပဲ။ ဒါေပမဲ့ စိတ္သေဘာထားခ်င္းေတာ့ ကြဲျပားတယ္။ ကိုယ္ရည္ကိုယ္ေသြးခ်င္း မတူဘူး။ သူ႔ဘ၀နဲ႔သူ သီးျခားေလွ်ာက္လွမ္းေနသူ ျဖစ္တယ္လို႔ လူနာက ယံုၾကည္ေနတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဒီေရာဂါကို “မိတၱဴကိုယ္ခြဲရွိတယ္လို႔ ယံုမွားမႈလြန္ကဲေရာဂါ” လို႔ ဘာသာျပန္ႏိုင္ပါတယ္”
ကိုတာက ဆန္းစစ္ပါတယ္။
“ေနပါဦးဗ်။ Capgras ေရာဂါမွာလည္း ပံုတူကိုယ္ခြဲတစ္ေယာက္ရွိတယ္လို႔ ယံုၾကည္တာပဲ မဟုတ္ဘူးလား”
“Capgras ေရာဂါမွာ မိမိ ခင္မင္ရင္းႏွီးသူနဲ႔တူတဲ့ ပံုတူကိုယ္ပြားအေယာင္ေဆာင္သူရွိတယ္လို႔ထင္တာ။ SSD ေရာဂါမွာေတာ့ သူနဲ႔တူတဲ့ မိတၱဴကိုယ္ပြားလူတစ္ေယာက္ရွိတယ္လို႔ လူနာက ယံုၾကည္ေနတာ ျဖစ္ပါတယ္”
ကိုတာက ေနာက္ေျပာင္တဲ့ ေလသံနဲ႔ ေတာင္းဆိုတယ္။
“စာအုပ္ထဲမွာ ခင္ဗ်ားဖတ္ဖူးတဲ့ လူနာတစ္ေယာက္ကို နမူနာေျပာဗ်ာ”
မစၥက္ဒီမွာ ယံုမွားမႈလြန္ကဲေရာဂါ လကၡဏာရွိတာေတြ႕ရတယ္။ သူရဲ႕ မိတၱဴကိုယ္ခြဲ မိန္းမတစ္ေယာက္ရွိတယ္လို႔ ယံုၾကည္ေနတယ္။ သူ႔လက္ညႇဳိးက လက္ေဗြကို ပံုစံယူၿပီး သူရဲ႕ကိုယ္ခြဲ မိတၱဴျပဳလုပ္ထားတာလို႔ ေျပာတယ္။ ကိုယ္၀န္ရွိေနတဲ့ တျခားအမ်ဳိးသမီးလူနာတစ္ေယာက္ကို လက္ညႇဳိးထိုးျပၿပီး အဲဒီမိန္းမက သူရဲ႕ မိတၱဴကိုယ္ခြဲလို႔ ေျပာတယ္။
“ဒီေနရာမွာ ကိုယ္ေတြလက္ေတြ႕မရွိဘူးလို႔ ေျပာခ်င္တာလား။ ရပါတယ္။ စာအုပ္ထဲမွာ ဖတ္ရတဲ့ မစၥက္ဒီအေၾကာင္းကို ေျပာျပမယ္။ သူ႔အသက္က ၅၀။ သားသမီး ၄ ေယာက္ရွိတယ္။ မစၥက္ဒီက စိတၱဇေရာဂါ အႀကိမ္ႀကိမ္ျဖစ္ပြားဖူးတယ္။ ဒီတစ္ႀကိမ္ေဆး႐ံုတက္လာေတာ့ မစၥက္ဒီမွာ ယံုမွားမႈလြန္ကဲေရာဂါ လကၡဏာရွိတာ ေတြ႕ရတယ္။ သူရဲ႕ မိတၱဴကိုယ္ခြဲ မိန္းမတစ္ေယာက္ရွိတယ္လို႔ ယံုၾကည္ေနတယ္။ သူ႔လက္ညႇဳိးက လက္ေဗြကိုပံုစံယူၿပီး သူရဲ႕ကိုယ္ခြဲမိတၱဴ ျပဳလုပ္ထားတာလို႔ ေျပာတယ္။ ကိုယ္၀န္ရွိေနတဲ့ တျခားအမ်ဳိးသမီး လူနာတစ္ေယာက္ကို လက္ညႇဳိးထိုးျပၿပီး အဲဒီမိန္းမက သူရဲ႕မိတၱဴကိုယ္ခြဲလို႔ ေျပာတယ္။ သူ႔ထက္ပိုၿပီး ၀ေနေပမယ့္ သူရဲ႕ မိတၱဴအစစ္လို႔ မစၥက္ဒီက စြဲစြဲၿမဲၿမဲ ယံုၾကည္ေနပါတယ္”
စာေရးသူစကားဆံုးေတာ့ ေဒၚမႈန္က သူသိရွိနားလည္သလုိ ပါ၀င္ေဆြးေႏြးတယ္။
“ကိုအုန္းေက်ာ္ေျပာတဲ့ “မင္အိုင္ဒီ”ေရာဂါေတြက ကိုယ္ထင္ ကုထင္ေရႊနန္းဆိုသလိုေပါ့”
“ေျပာလို႔ရပါတယ္။ အရာ၀တၳဳတစ္ခုကိုျမင္တာနဲ႔ ျမင္တဲ့ အရာ၀တၳဳကို ခြဲျခားသိရွိအဓိပၸာယ္ ေကာက္ယူႏိုင္တာက မတူပါဘူး။ ေနာက္ေစ့ဦးေႏွာက္ပိုင္း (Occipital Lobe)က ျမင္လိုက္တဲ့အရာ၀တၳဳကို ပံုရိပ္ၾကမ္းအျဖစ္ ဓာတ္ပံု႐ိုက္ေပးတယ္။ အဲဒီပံုရိပ္ၾကမ္းကို အမ်ဳိးအမည္ခြဲျခားအဓိပၸာယ္ေဖာ္ေပးဖို႔ ညာဘက္ဦးခ်ဳိဦးေႏွာက္ပိုင္း (Parietal Lobe)နဲ႔ ညာဘက္နားထင္ဦးေႏွာက္ပိုင္း (Temporal Lobe)တို႔က ေဆာင္ရြက္ေပးပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဦးခ်ဳိဦးေႏွာက္ပိုင္းနဲ႔ နားထင္ဦးေႏွာက္ပိုင္း ဆက္စပ္ေနတဲ့ေနရာမွာ ဒဏ္ရာရရင္ အမ္အိုင္ဒီေရာဂါ ျဖစ္ပြားႏိုင္တယ္လုိ႔ ယူဆပါတယ္။ စိတ္ကစဥ့္ကလ်ား စိတၱဇေရာဂါမွာလည္း ေတြ႕ရွိႏိုင္တယ္။ မ်က္ႏွာကို မမွတ္မိတဲ့ ဦးေႏွာက္ေရာဂါတစ္ခုရွိေသးတယ္။ ၾကည့္မွန္ေရွ႕မွာ ရပ္ၾကည့္လိုက္ရင္ ေဒၚမႈန္ ဘာျမင္သလဲ”
“ကိုယ့္မ်က္ႏွာကို ကိုယ္ျမင္တာေပါ့”
“ဒါေပမဲ့ ၾကည့္မွန္ထဲမွာ ျမင္ရတဲ့မ်က္ႏွာက “ငါ့မ်က္ႏွာမဟုတ္ဘူး”လို႔ ယံုၾကည္တဲ့ လူနာရွိတယ္။ အဲဒီေရာဂါကို “မ်က္ႏွာကန္းေရာဂါ” (Prosopagnosia)လို႔ ေခၚတယ္။ ကိုယ့္မ်က္ႏွာကို ကိုယ္မသိတဲ့ေရာဂါ။ ကိုယ့္မ်က္ႏွာကို ကိုယ္မမွတ္မိတဲ့ ေရာဂါျဖစ္ပါတယ္။ ဒီေရာဂါကို ေနာက္ေစ့ဦးေႏွာက္ပိုင္းနဲ႔ နားထင္ဦးေႏွာက္ပိုင္းကို ဆက္သြယ္ထားတဲ့ (Fusiform Gyrus) လို႔ ေခၚတဲ့ ဦးေႏွာက္ပိုင္း ဒဏ္ရာရရင္ ေတြ႕ရွိရပါတယ္”
သူရဲ႕တေစၦရွိတာကို ယံုၾကည္တဲ့ ေဒၚမႈန္က မွတ္ခ်က္ခ်ပါတယ္။
“အပမွီေနတာလို႔ မေျပာႏိုင္ဘူးလား”
“အဲဒါေတာ့ ကြၽန္ေတာ္မသိဘူး။ အပမွီေနတယ္။ မေကာင္းဆိုး၀ါးပူးေနတယ္လို႔ ထင္ျမင္ယူဆႏိုင္တဲ့ တျခားေရာဂါေတြရွိေသးတယ္”
See More
ပံုတူကိုယ္ပြားယံုမွားမႈလြန္ကဲေရာဂါ (၁)
(Healthy Life ဂ်ာနယ္မွ စီစဥ္တင္ဆက္သည့္ အပတ္စဥ္ ေသာၾကာေန႔ထုတ္ Healthy Life ဂ်ာနယ္၊ https://www.facebook.com/healthylifejournalmyanmar/ ႏွင့္ www.healthylifejournalmyanmar.com တို႔တြင္ ေဖာ္ျပပါရွိသမွ် က်န္းမာေရးႏွင့္ အလွအပဆိုင္ရာ သတင္းမ်ား၊ သတင္းေဆာင္းပါးမ်ား၊ အေမးအေျဖမ်ား၊ ဘာသာျပန္ေဆာင္းပါးမ်ားကို လြတ္လပ္စြာ မွ်ေ၀ႏိုင္ပါသည္။ သို႔ရာတြင္ မည္သည့္ Facebook စာမ်က္ႏွာ၊ Website မ်ားတြင္မဆိုျပန္လည္ကူးယူေဖာ္ျပျခင္းကို ခြင့္မျပဳပါေၾကာင္း အသိေပး ေၾကညာအပ္ပါသည္။)
