ေဒါက္တာအုန္းေက်ာ္(စိတ္က်န္းမာေရးအထူးကု ဆရာ၀န္ႀကီး – အၿငိမ္းစား)
လမ္းႀကံဳတာနဲ႔ မိတ္ေဆြကိုတာရဲ႕ အိမ္ကို စာေရးသူ အလည္ေရာက္သြားတယ္။ ကိုတာရဲ႕ ဇနီးက ႀကိဳဆိုႏႈတ္ဆက္ပါတယ္။
‘လာပါ ကိုအုန္းေက်ာ္။ မေတြ႕ရတာ ၾကာလို႔ ျဗဳန္းကနဲ မမွတ္မိဘူး။ ေၾကာ္ျငာစာရြက္ကမ္းတဲ့ လူတစ္ေယာက္ ၿခံထဲ၀င္လာသလားလို႔ “ေၾကာင္ၿပီး” ၾကည့္ေနမိတာပါ’
ကိုတာက ေနာက္ေဖးခန္းမွထြက္လာၿပီး ရယ္ေမာေျပာပါတယ္။
“ကြၽန္ေတာ္ကေတာ့ လူမမွားပါဘူး။ ခင္ဗ်ား ႐ုပ္ပံုႀကီးကို ဘယ္လိုမွားႏိုင္ပါ့မလဲ”
စ
ာေရးသူနဲ႔ ကိုတာ ထံုးစံအတိုင္း စကား၀ိုင္းစေတာ့ ကိုတာက ေမးပါတယ္။
“စိတ္က်န္းမာေရးေဆးပညာမွာ ကိုယ္ျမင္ေတြ႕လိုက္တဲ့အရာကို အမွန္အတိုင္း ခြဲျခားမေဖာ္ျပႏိုင္တဲ့ ေရာဂါလကၡဏာရွိတယ္ မဟုတ္လား။ ခုနက ကြၽန္ေတာ့္ဇနီး ခင္ဗ်ားကိုျမင္ျမင္ခ်င္း လူစိမ္းတစ္ေယာက္လို႔ ထင္သြားတာ စိတ္ေရာဂါလကၡဏာလား”
“မဟုတ္ပါဘူး။ ပ်က္လံုးထုတ္မေနနဲ႔ဦး။ အိမ္ရွင္မၾကားသြားရင္ ကြၽန္ေတာ္ လက္ဖက္ရည္ငတ္ေနပါ့မယ္။ ခင္ဗ်ားသိခ်င္တဲ့အခ်က္ကို ကြၽန္ေတာ္ ရွင္းျပမယ္။”
“အထင္မွား၊ အျမင္မွားျဖစ္တာနဲ႔ ပတ္သက္ရင္ ႏွစ္မ်ဳိးခြဲျခား ေျပာႏိုင္ပါတယ္။ (က) ျမင္ေယာင္ျမင္မွားျဖစ္ျခင္း (Illusion)နဲ႔ (ခ) မည္သူမည္၀ါခြဲျခားႏိုင္မႈ ခ်ဳိ႕ယြင္းျခင္း (Misidentification)တို႔ ျဖစ္ပါတယ္။
_ _ _
ျမင္ေယာင္ျမင္မွား (Illusion)လကၡဏာကို အရင္ရွင္းျပမယ္။ ခင္ဗ်ားျမင္ေတြ႕လိုက္တဲ့ ပစၥည္းတစ္ခုကို အမွန္အတိုင္းမသိရွိဘဲ တျခားပစၥည္းတစ္ခုလို႔ထင္ေယာင္ထင္မွား ျဖစ္ေနရင္ ျမင္ေယာင္ျမင္မွား လကၡဏာလို႔ေခၚပါတယ္။ ဥပမာ-လႈပ္ရွားေနတဲ့ သစ္ကိုင္းကို တြားသြားေနတဲ့ေျမြလို႔ ထင္ျမင္ ယူဆလိုက္တာမ်ဳိးကို ေျပာတာပါ။ ျမင္ေယာင္ျမင္မွား လကၡဏာကို ကေယာင္ကတမ္းေရာဂါ (Delirium) မွာ ေတြ႕ရွိပါတယ္။ တစ္ခုခုကို စိတ္ဆႏၵျပင္းျပေနရင္လည္း ျမင္ေယာင္ျမင္မွားျဖစ္တတ္ပါတယ္”
ကိုတာနားလည္သေဘာေပါက္သြားတယ္ ထင္ပါတယ္။
“ေရငတ္ေနတဲ့ ေရႊသမင္ တံလွပ္ကို ေရထင္သလိုလား”လို႔ ေျပာတယ္။
“မွန္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ခင္ဗ်ားအမ်ဳိးသမီးက ကြၽန္ေတာ့္ကို ေၾကာ္ျငာစာရြက္ကမ္းတဲ့လူလို႔ ထင္ လိုက္တာကေတာ့ ‘မည္သူမည္၀ါ ခြဲျခားေဖာ္ျပႏိုင္မႈ ခ်ဳိ႕ယြင္းျခင္း’(Misidentification)အမ်ဳိးအစားထဲမွာပါရွိပါတယ္။ ကြၽန္ေတာ္ အလည္ေရာက္လာမွာကို ေမွ်ာ္လင့္မထားေတာ့ အိမ္၀မွာ လာေနက် ေၾကာ္ျငာစာရြက္ကမ္းတဲ့ လူနဲ႔မွားသြားတာပါ။ ျမန္မာ စကားပံုနဲ႔ ဥပမာေပးရမယ္ဆိုရင္ ‘အခ်က္မသိလို႔ သားမက္ကို သူခိုးထင္’တယ္လို႔ ေျပာရမယ္။ ျဗဳန္း ကနဲလူမွားသြားတာပါ။ စိတ္ေရာဂါလကၡဏာမဟုတ္ပါဘူး”
_ _ _
“မည္သူမည္၀ါခြဲျခားႏိုင္မႈ ခ်ဳိ႕ယြင္းေရာဂါ (Misidentification Disorder) တစ္မ်ဳိးရွိပါတယ္။ အဲဒီေရာဂါကို စတင္ေဖာ္ျပတဲ့ ဆရာ၀န္ရဲ႕ အမည္ကို အသံုးျပဳၿပီး ‘ကပ္ကရာဇ္ေရာဂါ’(Caperas Syndrome)လို႔ ေခၚပါတယ္။ ေရာဂါလကၡဏာရဲ႕ သေဘာကိုေကာက္ယူၿပီး အမည္ေပးရမယ္ဆိုရင္ ‘ပံုတူကိုယ္ပြားယံုမွားမႈလြန္ကဲေရာဂါ’လို႔ ေခၚဆိုႏုိင္ပါတယ္”
ကိုတာက စိတ္၀င္စားတဲ့ အမူအရာနဲ႔ ေတာင္းဆိုပါတယ္။
“အဲဒီေရာဂါအေၾကာင္း ေျပာျပဗ်ာ”
“ပံုတူကိုယ္ပြားယံုမွားမႈလြန္ကဲေရာဂါ”ကို အမ်ဳိးသမီးေတြထဲမွာ ပိုမိုေတြ႕ရွိရတယ္။ ဥပမာ-ေရာဂါရရွိေနတဲ့ ဇနီးက သူတို႔အိမ္ထဲမွာ သူ႔ခင္ပြန္းနဲ႔ တေထရာတည္းတူတဲ့ လူစိမ္းတစ္ေယာက္ေရာက္ေနတယ္လို႔ ယံုၾကည္တာမ်ဳိး”
“တေစၦေျခာက္ခံရတယ္လို႔ ယူဆေနတာလား”
“မဟုတ္ပါဘူး။
အဲဒီလူစိမ္းက အရွင္လတ္လတ္ရွိေနတဲ့ သူ႔ခင္ပြန္းကို ေျပာတာ။ ‘လူစိမ္း’က သူ႔ခင္ပြန္းရဲ႕ မ်က္ႏွာအေနအထား၊ ကိုယ္လံုးကိုယ္ေပါက္၊ ေျပာဆိုဆက္ဆံတဲ့ အမူအရာေတြနဲ႔ တစ္ထပ္တည္း တူတယ္ဆိုတာ လက္ခံတယ္။ ဒါေပမဲ့ ‘သူ႔ခင္ပြန္း’နဲ႔ တူတဲ့ ‘ဒီလူ’က သူ႔ခင္ပြန္းအစစ္ မဟုတ္ဘူး။ သူ႔ခင္ပြန္းလို အေယာင္ေဆာင္ထားသူလို႔ ယံုၾကည္ေနတာ ျဖစ္ပါတယ္’
“အဲဒီလို စိတ္ေရာဂါရွင္လူနာမ်ဳိးကို ခင္ဗ်ား ေတြ႕ဖူးလား”
“စာအုပ္ထဲမွာ ဖတ္ဖူးတာကို ေျပာျပမယ္။ လူနာအမည္က ေမရီ။ အသက္ ၄၀ ရွိၿပီ။ ေမရီက အသက္ ၉ႏွစ္အရြယ္သမီးနဲ႔ အတူေနတယ္။ ေမရီက ‘ပံုတူကိုယ္ပြားယံုမွားမႈ လြန္ကဲေရာဂါ’ခံစားေနရတယ္။ သူ႔သမီး ဆာရာက သူ႔သမီးမဟုတ္ဘူး။ ဆာရာနဲ႔ တေထရာတည္းတူတဲ့ ပံုတူကိုယ္ပြား တျခားကေလးတစ္ေယာက္ ျဖစ္တယ္။ သူ႔သမီးအစစ္ ဆာရာကို ကေလးထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ေရးဌာနက ေခၚယူသြားတယ္။ အိမ္မွာရွိတဲ့ ကေလးကို ဆာရာ အေယာင္ေဆာင္ၿပီး ကိုယ္စားပို႔ထားတာလို႔ ေမရီက ယံုၾကည္ေနပါတယ္။ ေက်ာင္းဆင္းခ်ိန္မွာ ေမရီက သူ႔သမီး ဆာရာကို အိမ္ျပန္ေခၚသြားဖို႔ အႀကိမ္ႀကိမ္ ျငင္းဆန္တယ္။ “ငါ့သမီး ဆာရာ ဘယ္မွာလဲ”လို႔ ေက်ာင္း၀န္ထမ္းေတြကို ေမးျမန္းတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေမရီ စိတ္က်န္းမာေရးကုသေဆာင္မွာ ေဆး႐ံုတက္ရပါတယ္။ ေနာက္လူနာတစ္ေယာက္ကေတာ့ ေယာက်္ားလူနာျဖစ္တယ္”
“လက္ဖက္ရည္ေသာက္ရင္း ဆက္ေျပာဗ်ာ”
“ဖရက္ဆိုတဲ့ လူနာတစ္ေယာက္ ျဖစ္တယ္။ အိမ္ေထာင္ရွင္၊ အသက္ ၅၉ ႏွစ္။ သူ႔ဇနီးနာမည္က ေ၀မာ။ ဖရက္ငယ္စဥ္က စိတ္ေရာဂါ ျဖစ္ဖူးတဲ့ ရာဇ၀င္မရွိဘူး။ လြန္ခဲ့တဲ့ တစ္ႏွစ္ခြဲေလာက္ကစၿပီး ဖရက္ရဲ႕ စိတ္က်န္းမာေရး ယိုယြင္းလာတယ္။ သူ႔ဇနီး ေ၀မာက သူ႔ဇနီးမဟုတ္ဘူးလို႔ ဖရက္က ေျပာဆိုစြပ္စြဲလာပါတယ္။ သူ႔ဇနီး ေ၀မာ အျပင္က ျပန္လာတာ ေတြ႕ရင္ ဖရက္က ေ၀မာကို ေမးတယ္။ ‘ငါ့မိန္းမ ေ၀မာ အိမ္ထဲမွာ မရွိဘူး။ သူ ဘယ္ေရာက္ေနသလဲ’ တဲ့။ အိမ္ထဲ ၀င္လာတဲ့ အမ်ဳိးသမီးက သူ႔ဇနီးေ၀မာ နဲ႔ တေထရာတည္း တူတယ္။ ဒါေပမဲ့ ဒီအမ်ဳိးသမီး က သူ႔ဇနီး ေ၀မာ မဟုတ္ဘူးလို႔ ေျပာပါတယ္။ ေနာက္ေျပာင္ေျပာေနတာ မဟုတ္ဘူး။ ဖရက္က အမွန္တကယ္ အဲဒီလို ယံုၾကည္ေနတာ”
ကိုတာက နဖူးကို ပြတ္သပ္ရင္း ေျပာပါတယ္။
“ေခါင္း႐ႈပ္စရာႀကီးဗ်ာ”
“နားလည္ရ ခက္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ‘အျမင္အာ႐ံု သိရွိခံစားမႈ’ (Visual Perception) ျဖစ္စဥ္ကို ေလ့လာၾကည့္ရင္ ပိုမို သေဘာေပါက္ႏိုင္ပါတယ္”
“ရွင္းျပပါ”
“ခင္ပြန္းက သူ႔ဇနီးရဲ႕ ႐ုပ္သ႑ာန္ကို မွတ္မိျခင္းနဲ႔ အဲဒီလို ပံုတူ႐ုပ္သ႑ာန္ရွိသူက သူခ်စ္တဲ့ ဇနီးလို႔ သိရွိခံစားႏိုင္တာက မတူပါဘူး။ ညာဘက္ ဦးခ်ဳိပိုင္းဦးေႏွာက္(Tpporal Lobe)တစ္ေနရာမွာ ျမင္ေတြ႕လိုက္တဲ့ မ်က္ႏွာပံုသ႑ာန္ကိုမွတ္မိဖို႔ မွတ္ဥာဏ္သိုေလွာင္ထားတယ္။ (ဖရက္က ေ၀မာကို ျမင္လိုက္ရင္ ဒီမ်က္ႏွာက ေ၀မာရဲ႕ မ်က္ႏွာဆိုတာကို မွတ္မိေစတဲ့ ဦးေႏွာက္ပိုင္းျဖစ္ပါတယ္။) ႐ုပ္ကို မွတ္မိတဲ့ ဦးေႏွာက္ပိုင္းဆိုပါေတာ့။
“ဒါေပမဲ့ သူမွတ္မိတဲ့ ေ၀မာလို မ်က္ႏွာပံုသ႑ာန္ရွိတဲ့ အမ်ဳိးသမီးက ‘သူ႔ဇနီးေ၀မာ’ ျဖစ္တယ္လို႔ သိရွိနားလည္ဖို႔ တျခား ဦးေႏွာက္ပိုင္းနဲ႔ သက္ဆိုင္တယ္။ စိတ္ထဲမွာ တရင္းတႏွီး ခံစားတုန္႔ျပန္မႈကို ျဖစ္ေပၚေစတဲ့ ဦးေႏွာက္ပိုင္း ျဖစ္ပါတယ္။ နာမ္ကိုမွတ္မိတဲ့ ဦးေႏွာက္ပိုင္းလို႔ ဆိုႏုိင္ပါတယ္။
ဖရက္ခံစားေနရတဲ့ ဦးေႏွာက္ပ်က္စီးေရာဂါေၾကာင့္ ႐ုပ္ကိုမွတ္မိတဲ့ ဦးေႏွာက္ပိုင္းနဲ႔ နာမ္ကို မွတ္မိတဲ့ ဦးေႏွာက္ပိုင္း အဆက္အသြယ္ျပတ္ေနတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဖရက္က သူ႔ဇနီးေ၀မာရဲ႕မ်က္ႏွာကို ဇနီးမ်က္ႏွာလို႔မွတ္မိေပမယ့္ အဲဒီမ်က္ႏွာျမင္လိုက္တာနဲ႔ ပူးတြဲခံစားလာရတဲ့ ခ်စ္ခင္ရင္းႏွီးမႈကို မခံစားရဘူး။ အဲဒီစိတ္ခံစားမႈကို ေမ့ေနတယ္။ ဒီေတာ့ ဇနီးေ၀မာနဲ႔ ခြၽတ္စြပ္တူတဲ့ အမ်ဳိးသမီးက သူ႔ဇနီးမျဖစ္ႏိုင္ဘူး။ လူစိမ္းတစ္ေယာက္သာျဖစ္မယ္။ ေ၀မာေယာင္ေဆာင္ထားတဲ့ ပုံတူကိုယ္ပြားသာ ျဖစ္တယ္လို႔ ယံုၾကည္ေနပါတယ္။ ရွင္းတယ္ေနာ္”
“နားလည္သလိုေတာ့ ရွိပါတယ္”
“ပံုတူကိုယ္ပြားယံုမွားမႈလြန္ကဲေရာဂါက သီးျခားေရာဂါတစ္ခုေတာ့ မဟုတ္ပါဘူး။ စိတ္ႏွစ္ခြ(စိတ္ကစဥ့္ကလ်ားစိတၱဇ)ေရာဂါ၊ ဦးေႏွာက္ဒဏ္ရာရေရာဂါ၊ ဦးေႏွာက္ခ်ဳိ႕ယြင္းပ်က္စီးေရာဂါ၊ အတက္ေရာဂါစတဲ့ ေရာဂါေတြမွာ ေတြ႕ရွိရပါတယ္။ ေမရီက စိတ္ႏွစ္ခြေရာဂါ ရွိတယ္။ ဖရက္ကေတာ့ ဥာဏ္ရည္က်ဆံုး အယ္လ္ဇိုင္းမားေရာဂါ ခံစားရသူ ျဖစ္ပါတယ္။ တျခားထူးဆန္းတဲ့ စိတၱဇေရာဂါေတြ ရွိေသးတယ္”
“မနက္ျဖန္႐ံုးပိတ္ရက္ပဲ။ ဒီည ဒီမွာ ညစာစားဗ်ာ။ စကား၀ိုင္း ဆက္လို႔ ရတာေပါ့”
“ခင္ဗ်ားအမ်ဳိးသမီးရဲ႕ လက္ရာကို မစားရတာၾကာေတာ့ မျငင္းပါဘူး ကိုတာ၊ အဆင္သင့္ပါပဲ”
ေရွ႕တစ္ပတ္တြင္ မည္သူမည္၀ါ ခြဲျခားႏိုင္မႈ ခ်ဳိ႕ယြင္းေရာဂါ (၂) ေခါင္းစဥ္ျဖင့္ ဆက္လက္ဖတ္႐ႈရန္
See More
မည္သူမည္၀ါ ခြဲျခားႏိုင္မႈ ခ်ဳိ႕ယြင္းေရာဂါ (၂)
(Healthy Life ဂ်ာနယ္မွ စီစဥ္တင္ဆက္သည့္ အပတ္စဥ္ ေသာၾကာေန႔ထုတ္ Healthy Life ဂ်ာနယ္၊ https://www.facebook.com/healthylifejournalmyanmar/ ႏွင့္ www.healthylifejournalmyanmar.com တို႔တြင္ ေဖာ္ျပပါရွိသမွ် က်န္းမာေရးႏွင့္ အလွအပဆိုင္ရာ သတင္းမ်ား၊ သတင္းေဆာင္းပါးမ်ား၊ အေမးအေျဖမ်ား၊ ဘာသာျပန္ေဆာင္းပါးမ်ားကို လြတ္လပ္စြာ မွ်ေ၀ႏိုင္ပါသည္။ သို႔ရာတြင္ မည္သည့္ Facebook စာမ်က္ႏွာ၊ Website မ်ားတြင္မဆိုျပန္လည္ကူးယူေဖာ္ျပျခင္းကို ခြင့္မျပဳပါေၾကာင္း အသိေပး ေၾကညာအပ္ပါသည္။)
