ပါေမာကၡဦးတင္၀င္း (မ်က္စိအထူးကုဆရာ၀န္ႀကီး)
ပါေမာကၡ၊ ဌာနမွဴး၊ ရန္ကုန္မ်က္စိေဆး႐ံုႀကီးႏွင့္ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးျခင္း
ေမး. ေရယုန္က ဘယ္သူေတြမွာ ျဖစ္တတ္ပါသလဲ ဆရာ။
ေျဖ. လူတိုင္း က်ား၊ မ မေရြး ေရယုန္ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ ကိုယ္ခံအားက်ေနတဲ့သူေတြမွာ ေရယုန္ျဖစ္တာမ်ားပါတယ္။ ကိုယ္ခံအားက်ေနရင္ မ်က္စိအပါအ၀င္ ခႏၶာကိုယ္ရဲ႕ ဘယ္အစိတ္အပိုင္းမွာမဆို ေရယုန္ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ ကိုယ္ခံအားက်ေစတဲ့ေရာဂါ (ဥပမာ – HIV၊ AIDS)ေတြရွိတဲ့ သူေတြမွာ ေရယုန္ေပါက္ႏိုင္လို႔ သတိျပဳသင့္ပါတယ္။
ခႏၶာကုိယ္ အစိတ္အပိုင္းေတြမွာ ေရယုန္ေပါက္တတ္တဲ့သူအားလံုးက မ်က္စိမွာ ေရယုန္ေပါက္တတ္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ တစ္ခုရွိတာက ႏွာေခါင္းထိပ္မွာ ေရယုန္ေပါက္ရင္ မ်က္စိမွာက်ိန္းေသေရယုန္ရွိတယ္လို႔ ေျပာလို႔ရပါတယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ . . .
ေမး. ခႏၶာကိုယ္ရဲ႕ တျခားအစိတ္အပိုင္းေတြမွာ ေရယုန္ေပါက္ရင္ မ်က္စိမွာေရာ ေရယုန္ေပါက္ႏိုင္ေျခမ်ားပါသလား ဆရာ။
ေျဖ. ခႏၶာကုိယ္ အစိတ္အပိုင္းေတြမွာ ေရယုန္ေပါက္တတ္တဲ့သူအားလံုးက မ်က္စိမွာ ေရယုန္ေပါက္တတ္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ တစ္ခုရွိတာက ႏွာေခါင္းထိပ္မွာ ေရယုန္ေပါက္ရင္ မ်က္စိမွာ က်ိန္းေသ ေရယုန္ရွိတယ္လို႔ ေျပာလို႔ရပါတယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ ႏွာေခါင္းထိပ္ရွိ Trigeminal Nerve က အခြဲေတြ အမ်ားႀကီးရွိပါတယ္၊ တစ္ခုက ႏွာေခါင္းကိုေပးၿပီး တစ္ခုက မ်က္စိကိုေပးတယ္၊ အဲဒီလို ဆက္သြယ္ေနေတာ့ ႏွာေခါင္းကို ထိၿပီဆိုရင္ မ်က္စိကိုလည္း ထိၿပီလို႔ ယူဆပါတယ္။ ႏွာေခါင္းကို ေရယုန္ေရာက္ၿပီဆိုရင္ မ်က္စိမွာလည္း ေရယုန္ရွိတယ္လို႔ ေျပာလို႔ရပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ အမ်ားစုကေတာ့ ႏွာေခါင္းအဆင့္ကို မေရာက္ခင္မွာ မ်က္စိမွာျဖစ္ၿပီးသား ျဖစ္ပါတယ္။
ေမး. မ်က္စိေရယုန္က လူတစ္ဦးနဲ႔တစ္ဦးကို ဘယ္လိုကူးစက္ႏိုင္ပါသလဲ ဆရာ။
ေျဖ. မ်က္စိေရယုန္ရဲ႕ ကူးစက္မႈတစ္ခုမွာ ထိေတြ႕မႈဆိုတာရွိပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ မ်က္ႏွာသုတ္ပ၀ါနဲ႔ ဆပ္ျပာစတာေတြကို အတူမွ်ေ၀သံုးတာေၾကာင့္ ကူးစက္ႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေရယုန္ေပါက္ရင္ တစ္ကိုယ္ေရအသံုးအေဆာင္ေတြကို သီးသန္႔ဖယ္ထားတာ ေကာင္းပါတယ္။
ေမး. မ်က္စိရဲ႕ ဘယ္အစိတ္အပိုင္းေတြမွာ ေရယုန္ျဖစ္တတ္ပါသလဲ ဆရာ။
ေျဖ. မ်က္ခြံမွာလည္း ေရယုန္ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ မ်က္ႏွာတင္မက မ်က္ခြံမွာဆိုရင္ အရည္ၾကည္ဖု (Vesicle) ေလးေတြအေနနဲ႔ ေတြ႕ရတတ္ပါတယ္။ ၿပီးရင္ မ်က္ၾကည္လႊာကို ပ်ံ႕တတ္ပါတယ္။ အဓိကအားျဖင့္ မ်က္ၾကည္လႊာမွာ ေရယုန္ျဖစ္တာမ်ားပါတယ္။ မ်က္ၾကည္လႊာမွာဆိုရင္ Epithelium၊ Stroma နဲ႔ Endothelium ဆိုတဲ့ အပိုင္းသံုးပိုင္းအနက္ Epithelium မွာ ေရယုန္ျဖစ္ရင္ အေခ်ာင္းေလးေတြ (Dendrite) အေနနဲ႔ေတြ႕ရပါတယ္။ အဲဒီမွာ ေရယုန္ျဖစ္တာေတြ႕ရင္ ကူးစက္တဲ့အဆင့္လို႔ ဆရာတို႔က သတ္မွတ္လိုက္ပါတယ္။ ကူးစက္ႏိုင္ပါတယ္။
အဲဒီကေနၾကာသြားရင္ Stroma အပိုင္းမွာ ေရယုန္ျဖစ္တဲ့အခါ ေရာင္လာပါတယ္။ အဲဒါကို Stromal Edema လို႔ ေခၚပါတယ္။ ဒီအဆင့္မွာဆိုရင္ လူနာက မ်က္စိမႈန္၀ါးၿပီး ေရာက္လာတတ္ပါတယ္။ ဒီအဆင့္က ကုသရလြယ္ပါတယ္။ ဆရာတို႔က စတီး႐ြိဳက္ပါတဲ့ မ်က္စဥ္းေဆးတစ္မ်ဳိးေပးလိုက္ရပါတယ္။ ဆိုးတာက Endothelium အပိုင္းကို ေရယုန္ေရာက္သြားတဲ့ အေျခအေနပဲျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီမွာ ေရာင္ရမ္းတဲ့အခါ သူငယ္အိမ္ေရာင္တာ (Uveitis) နဲ႔တြဲေနတတ္ပါတယ္။ ဒီအေျခအေနက မ်က္စိကို ပိုၿပီးထိခိုက္ေစသလို ကုသရလည္း ပိုခက္ပါတယ္။ မ်က္စိမွာ ေရယုန္ျဖစ္တဲ့ လူနာအမ်ားစု မ်က္စိကြယ္ရင္ ဒီအေျခအေနနဲ႔ပဲ ကြယ္တာမ်ားပါတယ္။
ေမး. မ်က္ၾကည္လႊာမွာ ေရယုန္ျဖစ္ရင္ေကာ ေနာက္ဆက္တြဲအေနနဲ႔ ဘာျဖစ္ႏိုင္ပါသလဲ ဆရာ။
ေျဖ. မ်က္ၾကည္လႊာမွာ ေရယုန္ျဖစ္ၿပီး ေပ်ာက္သြားတဲ့အခါ အမာရြတ္ထင္သြားတတ္ပါတယ္။ အဲဒီအဆင့္မွာ လူနာကေရာက္လာရင္ မ်က္စိကြယ္သြားတာရွိပါတယ္။ အဲဒီအခါက်ရင္ Corneal Graft လုပ္ေပးရပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ဒီအေျခအေနမွာ ျပႆနာရွိတာက ေရယုန္ျပန္ျဖစ္ႏိုင္ေျခဟာ တျခားအေျခအေနေတြထက္ပိုမ်ားပါတယ္။ ေရယုန္ရဲ႕ သဘာ၀ကိုက ျပန္ျဖစ္ႏိုင္ေျခမ်ားတဲ့အတြက္ Corneal Graft လုပ္တဲ့အခါ ေရယုန္ျပန္ျဖစ္ႏိုင္ေျခက ပိုမ်ားသြားပါတယ္။
ေမး. ေရယုန္ေၾကာင့္ မ်က္ၾကည္လႊာ အမာရြတ္ထင္တဲ့ သူေတြမ်ားပါသလား ဆရာ။
ေျဖ. အခုေနာက္ပိုင္းမွာ ေရယုန္ေၾကာင့္ျဖစ္တဲ့ မ်က္ၾကည္လႊာ အမာရြတ္ေတြက အေတာ္မ်ားမ်ား ေတြ႕လာရပါတယ္။ အဲဒါက အေၾကာင္းရင္းႏွစ္ခ်က္ေၾကာင့္ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ နဂိုကတည္းကလည္း မ်က္ၾကည္လႊာအမာရြတ္ ရွိခ်င္ရွိေနႏိုင္ပါတယ္။ အခုအခ်ိန္က်ေတာ့ ဆရာတို႔ ရန္ကုန္မ်က္စိေဆး႐ံုႀကီးမွာ Corneal Graft လုပ္တာ ေအာင္ျမင္လာေတာ့ စိတ္၀င္စားၿပီး လာျပၾကတာလည္း ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ ေနာက္တစ္ခ်က္က မ်က္ၾကည္လႊာမွာ ေရယုန္ျဖစ္တာ မ်ားလာလို႔လည္းျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ ဘာေၾကာင့္မွန္းမသိေပမယ့္ ေန႔တိုင္း ဒီလိုလူနာေတြကို ေတြ႕ေနရပါတယ္။
ေမး. မ်က္စိမွာ ေရယုန္ျဖစ္ရင္ ဘယ္လိုကုသမႈေပးရပါသလဲ ဆရာ။
ေျဖ. မ်က္စိေရယုန္ျဖစ္ရင္ ကုသနည္းကတစ္မ်ဳိးပဲ ရွိပါတယ္။ အဲဒါက ဗိုင္းရပ္စ္တားေဆးနဲ႔ ကုသတာျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီမွာ Acyclovir နဲ႔ Ganglovir ဆိုၿပီး ႏွစ္မ်ဳိးရွိပါတယ္။ မ်က္စဥ္းေဆးနဲ႔ ေသာက္ေဆးဆိုၿပီး အမ်ဳိးအစားႏွစ္မ်ဳိးရွိလို႔ ႏွစ္မ်ဳိးစလံုးေပးကာ ကုသရပါတယ္။ ေစ်းကြက္ထဲမွာေတာ့ Acyclovir ေရယုန္ေပ်ာက္ေဆးကို အလြယ္တကူ ရရွိတတ္ပါတယ္။
ေမး. ေရယုန္ျဖစ္ရင္ ဘယ္အခ်ိန္ကုသတာ ပိုေကာင္းပါသလဲဆရာ။
ေျဖ. ေစာေစာကုရင္ ပိုေကာင္းပါတယ္။ Epithelium မွာ ေရယုန္ေပါက္တဲ့ အဆင့္မွာ ေစာေစာစီးစီး ကုသႏိုင္ရင္ပိုေကာင္းပါတယ္။ အဲဒီအဆင့္က ကူးစက္တဲ့အဆင့္ျဖစ္လို႔ ကုသမႈမေပးရင္ ေနာက္ပိုင္း ေရာင္ရမ္းမႈက လိုက္လာပါတယ္။ ကူးစက္တဲ့အဆင့္မွာ ကုလို႔အဆင္ေျပေပမယ့္ ေရာင္ရမ္းတဲ့ အေျခအေနနဲ႔ေရာက္သြားရင္ ကုရအေတာ္ခက္ပါတယ္။ ေရာင္ရမ္းတာကို ကုသဖို႔စတီး႐ြိဳက္ေပးရတဲ့အတြက္ စတီး႐ြိဳက္ေပးလိုက္ရင္ ကူးစက္မႈက ပိုဆိုးလာႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ကုရအေတာ္ခက္ပါတယ္။ ေရယုန္က၀င္ရင္လည္း Epithelium အဆင့္မွာ အရင္၀င္ပါတယ္။ မသိၾကလို႔သာ ေနာက္ပိုင္းအဆင့္ေတြ ေရာက္သြားတာျဖစ္ပါတယ္။
ေမး. မ်က္စိမွာ ေရယုန္ျဖစ္တာကို လူနာေတြအေနနဲ႔ ဘယ္လိုသိႏိုင္ပါသလဲ ဆရာ။
ေျဖ. မ်က္ခြံမွာ အရည္ၾကည္ဖုအေနနဲ႔ျဖစ္ရင္ေတာ့ လူနာေတြကသိပါတယ္။ လူနာေတြက ရွက္လည္းရွက္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ Epithelium မွာ အေခ်ာင္းေလးေတြအေနနဲ႔ျဖစ္ရင္ေတာ့ မ်က္စိနီတာကလြဲရင္ မသိႏိုင္ပါဘူး။ အဲဒီေတာ့ ေရယုန္ကုသေဆးကို မရလိုက္တာမ်ားပါတယ္။ ေနာက္ပိုင္း Stroma အဆင့္ေရာက္သြားရင္ေတာ့ လူနာေတြက မ်က္စိမႈန္လာတဲ့အတြက္ သိတာမ်ားပါတယ္။ အဲဒီအဆင့္ေရာက္ရင္ ဆရာတို႔ဆီ လာျပၾကပါတယ္။
ေမး. မ်က္စိေရယုန္ကုသမႈနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး လူနာေတြသိေစခ်င္တဲ့ အခ်က္ရွိရင္ ေျပာျပေပးပါ ဆရာ။
ေျဖ. ကူးစက္မႈနဲ႔ ေရာင္ရမ္းမႈတြဲေနတဲ့ မ်က္စိေရယုန္ဆိုရင္ စတီး႐ြိဳက္မ်က္စဥ္းေဆးေရာ Acyclovir မ်က္စဥ္းေဆးကိုပါ ေပးရပါတယ္။ အဲဒီအဆင့္မွာဆိုရင္ လူနာေတြကို ႏွစ္ရက္တစ္ခါ၊ သံုးရက္တစ္ခါ၊ တစ္ပတ္တစ္ခါေလာက္ ေခၚၾကည့္ရပါတယ္။ အဲဒီအေျခအေနမွာ လူနာလာႏိုင္သလား၊ မလာႏိုင္ဘူးလားဆိုတာကို အရင္ေမးရပါတယ္။ စတီး႐ြိဳက္ေဆးက ၾကာရွည္ေပးထားလို႔မျဖစ္လို႔ပါ။ လူနာက စတီး႐ြိဳက္မ်က္စဥ္းေဆးခတ္ထားၿပီး ဆရာ၀န္ခ်ိန္းတဲ့အတိုင္း လာမျပရင္ၾကာသြားတဲ့အခါ ပိုဆိုးသြားႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ လူနာကို မွန္မွန္ျပန္လာျပဖို႔ ေသခ်ာစနစ္တက်ရွင္းျပရပါတယ္။
(Healthy Life ဂ်ာနယ္မွ စီစဥ္တင္ဆက္သည့္ အပတ္စဥ္ ေသာၾကာေန႔ထုတ္ Healthy Life ဂ်ာနယ္၊ https://www.facebook.com/healthylifejournalmyanmar/ ႏွင့္ www.healthylifejournalmyanmar.com တို႔တြင္ ေဖာ္ျပပါရွိသမွ် က်န္းမာေရးႏွင့္ အလွအပဆိုင္ရာ သတင္းမ်ား၊ သတင္းေဆာင္းပါးမ်ား၊ အေမးအေျဖမ်ား၊ ဘာသာျပန္ေဆာင္းပါးမ်ားကို လြတ္လပ္စြာ မွ်ေ၀ႏိုင္ပါသည္။ သို႔ရာတြင္ မည္သည့္ Facebook စာမ်က္ႏွာ၊ Website မ်ားတြင္မဆိုျပန္လည္ကူးယူေဖာ္ျပျခင္းကို ခြင့္မျပဳပါေၾကာင္း အသိေပး ေၾကညာအပ္ပါသည္။)
