ပါေမာကၡဦးတင္၀င္း (မ်က္စိအထူးကုဆရာ၀န္ႀကီး)ႏွင့္ေတြ႕ဆံုျခင္း
ေမး. မ်က္ခမ္းေရာင္ရမ္းျခင္း (Blepharitis) ဆိုတာ ဘာကိုေခၚပါသလဲ ဆရာ။
ေျဖ. မ်က္ခမ္းေရာင္တယ္ဆိုေတာ့ အရင္ဆံုး မ်က္ခမ္းရဲ႕ခႏၶာေဗဒတည္ေဆာက္မႈ (Anatomy) ကို သိဖို႔လိုပါတယ္။ မ်က္ခမ္းမွာ အဓိကအားျဖင့္ မ်က္ေတာင္ရွိတယ္။ ၿပီးရင္ Tasal Glands ေတြရွိတယ္။ မ်က္ေတာင္ဆိုတာ တကယ္ေတာ့ ဆံပင္နဲ႔ အတူတူပဲ။ မ်က္ေတာင္ရင္းမွာ ဆံခ်ည္မွ်င္အိတ္ (Hair Follicle) ေတြ ရွိပါတယ္။ မ်က္ေတာင္မွာလည္း ပိုးက်ေရာက္ၿပီး မ်က္ေတာင္က ေရာင္လာႏိုင္ပါတယ္။ မ်က္ေတာင္ေတြ ေရာင္လာၿပီဆိုရင္ ေမြးကြၽတ္နာ (Stye) လို႔ ေခၚပါတယ္။ ဒါကို မ်က္စိစြန္နာျဖစ္တယ္လို႔ ဆိုၾကပါတယ္။ မ်က္စိစြန္ၿပီဆိုရင္ အဲဒီမ်က္ေတာင္ေလးကို ဆြဲႏုတ္လိုက္ရင္ သက္သာသြားပါတယ္။ ေနာက္တစ္ခု Tasal Glands ေရာင္ၿပီဆိုရင္ေတာ့ မ်က္စိအဆီဖု (Chalazion) ျဖစ္လာပါတယ္။
ေမး. မ်က္ေတာင္ေရာင္တာက ဘာေၾကာင့္ျဖစ္ရပါသလဲ ဆရာ။
ေျဖ. အဓိက မ်က္ေတာင္ေရာင္တာမွာ အေၾကာင္းရင္းႏွစ္ခုရွိပါတယ္။ တစ္ခုက Staphylococcal Ble-pharitis ပါ။ စတပ္ဖိုင္လိုေကာ့ကပ္စ္ေရာဂါပိုးေၾကာင့္ မ်က္ေတာင္ေရာင္တာနဲ႔ ေနာက္တစ္ခုက ဓာတ္မတည့္မႈေၾကာင့္ မ်က္ေတာင္ေရာင္တာ (Allergic Blepharitis) ဆိုၿပီး ႏွစ္မ်ဳိးရွိပါတယ္။
ေမး. ဘာေၾကာင့္ မ်က္ခမ္းမွာ စတပ္ဖိုင္လိုေကာ့ကပ္စ္ပိုး၀င္ၿပီး မ်က္ေတာင္ေရာင္ရမ္းမႈျဖစ္ရတာပါလဲဆရာ။
ေျဖ. မ်က္ခမ္းမွာ ပံုမွန္မ်က္ေတာင္ရွိတယ္။ အေျမႇးပါး (Conjunctiva) ရွိတယ္။ မ်က္ေတာင္ကိုလွန္လိုက္ရင္ Conjunctiva နဲ႔ တစ္ဆက္တည္းပဲ။ အဲဒီမွာ ဘက္တီးရီးယား Flora လည္းရွိပါတယ္။ ဘက္တီးရီးယား Flora မွာ အမ်ားဆံုးက်ေရာက္တာက စတပ္ဖိုင္လိုေကာ့ကပ္စ္ပိုး (Staphylococcus) ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီတစ္၀ိုက္မွာ စတပ္ဖိုင္လိုေကာ့ကပ္စ္ပိုးက အၿမဲရွိေနတဲ့အတြက္ေၾကာင့္ မ်က္ေတာင္ေရာင္ၿပီဆိုရင္ ဒီပိုးေၾကာင့္ပဲ ေရာင္တာမ်ားပါတယ္။ ဒုတိယအျဖစ္မ်ားတာကေတာ့ ဓာတ္မတည့္မႈေၾကာင့္ ေရာင္တာပါ။
ေမး. ဓာတ္မတည့္မႈေၾကာင့္ မ်က္ေတာင္ေရာင္ရတဲ့ အေၾကာင္းရင္းကိုလည္း သိပါရေစ ဆရာ။
ေျဖ. မ်က္စိကပြင့္ေနေတာ့ ပတ္၀န္းက်င္နဲ႔ အၿမဲထိေတြ႕မႈရွိေနပါတယ္။ အဲဒီလို ထိေတြ႕မႈရွိေနတဲ့အခါက်ေတာ့ ဓာတ္မတည့္မႈက အၿမဲတမ္းက်ေရာက္ႏိုင္ပါတယ္။ ဓာတ္မတည့္မႈျဖစ္ရင္ ဘယ္လိုလကၡဏာေတြ က်ေရာက္တတ္သလဲဆိုေတာ့ မ်က္ခမ္းအနားသား (Lid Margin) က ပံုမွန္ပါးပါးေလးပဲရွိရာကေန ထူလာပါတယ္။ ၿပီးရင္ မ်က္ခမ္းေတြက ေရာင္ေနတတ္ပါတယ္။
ေမး. မ်က္ခမ္းေရာင္တဲ့အခါ ပိုးေၾကာင့္လား၊ ဓာတ္မတည့္မႈေၾကာင့္လားဆိုတာကို ဘယ္လိုခြဲျခားသိႏိုင္ပါသလဲ ဆရာ။
ေျဖ. ေရာင္ေနတဲ့ မ်က္ခမ္းေတြကို ၾကည့္လိုက္တဲ့အခါမွာ မ်က္ေတာင္အရင္း ဆံခ်ည္မွ်င္အိတ္ေတြက ေရာင္ေနသလားဆိုတာကို ၾကည့္လိုက္လို႔ ေရာင္ေနတယ္ဆိုရင္ ဒါက Staphylococcal Infection ေၾကာင့္ ေရာင္တာမ်ားပါတယ္။ မ်က္ေတာင္ကို ၾကည့္လိုက္လို႔ မ်က္ေတာင္က ေရာင္ေနတာမ်ားတယ္။ ၿပီးရင္ မ်က္စိအဆီဖု (Cha-lazion) ေသးေသးေလးေတြက အမ်ားႀကီး ျဖစ္ေနတယ္ဆိုရင္လည္း Staphylococcal Infection ေၾကာင့္ ေရာင္တာျဖစ္ပါတယ္။ တစ္ခါတေလ ဒီလိုမဟုတ္ဘဲ ပတ္၀န္းက်င္က ဓာတုပစၥည္းတစ္ခုခုေၾကာင့္ ဒါမွမဟုတ္ အဆိပ္ရွိတဲ့ ပစၥည္းတစ္ခုခုေၾကာင့္ မ်က္ခမ္းေရာင္ရမ္းတယ္ဆိုရင္ေတာ့ ဓာတ္မတည့္မႈေၾကာင့္ ျဖစ္တာပါ။ ဒီႏွစ္ခုက ခြဲရတာသိပ္ခက္ပါတယ္။ ဘယ္လုိပဲ ခြဲရခက္ခက္ ကုထံုးကေတာ့ တစ္ခုတည္းပါပဲ။
ေမး. မ်က္ခမ္းေရာင္ၿပီဆိုရင္ လူနာအေနနဲ႔ ဘယ္လိုလကၡဏာေတြကို ခံစားရတတ္ပါသလဲ ဆရာ။
ေျဖ. မ်က္ခမ္းက ထူၿပီးေရာင္ေနမယ္၊ ယားေနမယ္။ မ်က္စိကနီေနမယ္။ မ်က္ေတာင္အရင္းကို ၾကည့္လိုက္ရင္ ေမြးကြၽတ္နာလို မ်က္စိစြန္ဖုေတြလည္း ေတြ႕ရတတ္ပါတယ္။ မ်က္စိအဆီဖုေတြက အမ်ားႀကီးရွိေနမယ္။ Tasal Glands ေတြက ပိတ္ၿပီး အဆီေတြက အျပင္ကိုမထြက္ေတာ့ဘူး။ အဲဒီအခါ မ်က္ရည္ၾကည္လႊာ (Precorneal Tear Film) က အေငြ႕ပ်ံမႈပိုမ်ားသြားပါတယ္။ ဒီလိုျဖစ္ရင္ မ်က္စိက ေျခာက္ေသြ႕သြားတယ္။ ဒီကေန ေနာက္ဆက္တြဲ လကၡဏာအေနနဲ႔ဆိုရင္ ေျခာက္ေသြ႕မ်က္စိ ျဖစ္လာမယ္။ မ်က္စိက စိုစိုစြတ္စြတ္မရွိေတာ့ဘဲ မ်က္လံုးကို မၾကာခဏ ပုတ္ခတ္ရၿပီး ပိုေညာင္းညာလာတယ္။ ဒီလိုလကၡဏာေတြကို ပိုခံစားရတတ္ပါတယ္။
မ်က္ခမ္းေရာင္တဲ့လူနာ၊ မ်က္စိစြန္တဲ့လူနာ၊ မ်က္စိအဆီဖုျဖစ္တဲ့ လူနာေတြလာျပၿပီဆုိရင္ မ်က္ႏွာကို ေရနဲ႔အားရပါးရေဆးေၾကာပါ။ ၿပီးရင္ မ်က္ခမ္းေလးေတြကို တုတ္ပါတဲ့၀ါဂြမ္း (Cotton Stick) ေလးနဲ႔ ေရေႏြး၊ ဆပ္ျပာေတြသံုးၿပီး ေဆးေၾကာေပးပါလို႔ မွာရပါတယ္။ ဒီလို မ်က္ခမ္းသန္႔ရွင္းမႈလုပ္တာက လြယ္လည္းလြယ္၊ ထိလည္းထိေရာက္မႈရွိပါတယ္။
ေမး. မ်က္ခမ္းေရာင္ရင္ ဘယ္လိုကုသရပါသလဲ ဆရာ။
ေျဖ. ကုသမႈကေတာ့ သိပ္လြယ္ပါတယ္။ ေခါင္းမွာအနာျဖစ္ရင္ ကုသတဲ့ ကုသမႈအတိုင္းပါပဲ။ ေခါင္းမွာ ေဗာက္ထတာလို အနာျဖစ္ရင္ ေခါင္းေလွ်ာ္ေလ့ရွိၾကပါတယ္။ အဲဒီအတိုင္းပါပဲ မ်က္ခမ္းကို သန္႔စင္ေပးရပါတယ္။
မ်က္ခမ္းကို ဘယ္လိုသန္႔စင္မလဲဆိုတဲ့ေမးခြန္းကို ေျဖရမယ္ဆိုရင္ေတာ့ မ်က္ႏွာသစ္တဲ့အခါတိုင္း ကိုယ့္မ်က္ခြံကို ေဆးေၾကာမိရဲ႕လားလို႔ ျပန္ေမးရမွာပါပဲ။ အမ်ားအားျဖင့္ မေဆးမိၾကပါဘူး။ မ်က္ႏွာကို ေရနဲ႔ဆပ္ျပာသံုးၿပီး အားရပါးရေဆးေၾကာတဲ့အခါ မ်က္ေတာင္ေတြကို ေဆးေၾကာမိတာမ်ဳိး ျဖစ္ႏိုင္ေပမယ့္ ဂြမ္းစေလးနဲ႔ မ်က္ေတာင္နဲ႔ မ်က္ခမ္းေတြကိုသုတ္ၿပီး ေဆးေၾကာမိဖို႔က်ေတာ့ မလုပ္ျဖစ္တာ မ်ားပါလိမ့္မယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဒီလို မ်က္ခမ္းေရာင္တဲ့လူနာ၊ မ်က္စိစြန္တဲ့လူနာ၊ မ်က္စိအဆီဖုျဖစ္တဲ့လူနာေတြ လာျပၿပီဆုိရင္ မ်က္ႏွာကို ေရနဲ႔ အားရပါးရေဆးေၾကာပါ။ ၿပီးရင္ မ်က္ခမ္းေလးေတြကို တုတ္ပါတဲ့၀ါဂြမ္း (Cotton Stick)ေလးနဲ႔ ေရေႏြး၊ ဆပ္ျပာေတြသံုးၿပီး ေဆးေၾကာေပးပါလို႔ မွာရပါတယ္။
ဒီလို မ်က္ခမ္းသန္႔ရွင္းမႈလုပ္တာက လြယ္လည္းလြယ္၊ ထိလည္းထိေရာက္မႈရွိပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ လူတိုင္းလုပ္ႏိုင္ဖို႔ ခက္ပါတယ္။ ဒီအေလ့အထကလြယ္ေပမယ့္ လူတိုင္းမွာ ဒီအေလ့အထကို လိုက္နာႏိုင္မႈမရွိပါဘူး။ ဥပမာအားျဖင့္ေျပာရရင္ ဦးေခါင္းမွာ ေဗာက္ေတြရွိေနရင္ ေခါင္းေလွ်ာ္လိုက္ရင္ သက္သာသလိုပဲ မ်က္ခမ္းကို ေရနဲ႔ေဆးေၾကာေပးလိုက္ရင္ ေမြးကြၽတ္နာေတြက အေတာ္သက္သာသြားပါတယ္။ မ်က္စိစြန္တာက မျဖစ္ေတာ့ဘူး။ မ်က္ခမ္းမွာရွိတဲ့ Tasal Glands ေတြက ပြင့္သြားၿပီး မ်က္စိအဆီဖုမျဖစ္ေတာ့ဘူး။ ဒီလိုလုပ္လို႔မွ မ်က္စိအဆီဖု၊ မ်က္စိစြန္ဖုေတြ ေပါက္ေနေသးရင္ မ်က္စိကို ၾကက္သီးေႏြးေရနဲ႔ ေဆးေၾကာေပးရပါမယ္။ ဒီလိုလုပ္လို႔မွ မသက္သာေသးရင္ မ်က္ေတာင္ေတြကို ေဘဘီရွမ္ပူနဲ႔ ေလွ်ာ္ေပးရပါမယ္။ ဆိုလိုတာက မ်က္ေတာင္ကို သန္႔ရွင္းစင္ၾကယ္ေအာင္ လုပ္ေပးတာမ်ဳိးပါ။
လူအေတာ္မ်ားမ်ားက မ်က္ခမ္းေရာင္တာမျဖစ္ေအာင္ ဒီလို ေန႔စဥ္ေဆးေၾကာေပးရမယ္ဆိုတာကို မသိၾကဘူး။ မ်က္ႏွာကို သစ္တယ္၊ သြားတိုက္တယ္၊ ဒါေပမဲ့ မ်က္လံုးကို ကာရံထားတဲ့ မ်က္ခြံကို ေရနဲ႔ေသခ်ာေဆးေၾကာေပးတဲ့ အေလ့အထက လူအမ်ားစုမွာမရွိၾကဘူး။ ဒီနည္းကိုလုပ္ေပးရင္ မ်က္ခမ္း ေရာင္တာျဖစ္ႏႈန္းက အေတာ္ေလးေလ်ာ့နည္းသြားႏိုင္ပါတယ္။ ကုသမႈမွာလည္း ဒီလိုသန္႔ရွင္းေပးတာက ပါ၀င္သလို ကာကြယ္မႈမွာလည္း ပါ၀င္ပါတယ္။
ေမး. မ်က္ခမ္းေရာင္ေနၿပီဆိုရင္ သန္႔ရွင္းေရးအျပင္ ေဆးကုသမႈအေနနဲ႔ ဘာကိုလုပ္ေပးသင့္ပါသလဲဆရာ။
ေျဖ. တက္ထရာဆိုက္ကလင္းမ်က္စဥ္းေဆးကိုပဲ တစ္ေန႔ကို ႏွစ္ႀကိမ္ေလာက္ မ်က္ခမ္းေပၚကို လိမ္းေပးရပါမယ္။ မ်က္ခမ္းက ေရာင္ရမ္းမႈပိုမ်ားတယ္ဆိုရင္ေတာ့ ပဋိဇီ၀ပိုးသတ္ေဆးနဲ႔ စတီးရြိဳက္ပါ၀င္တဲ့ မ်က္စဥ္းေဆး ခရင္မ္ (Eye Ointment)ကို တစ္ေန႔ႏွစ္ႀကိမ္ လိမ္းေပးရင္ရပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ျပႆနာက တက္ထရာဆိုက္ကလင္း မ်က္စဥ္းေဆးကို လိမ္းခိုင္းရင္ ေစ်းသက္သာေပမယ့္ လူနာအတြက္ အဆင္မေျပဘူး။ မ်က္ခမ္းကို ဘယ္လိုမ်က္စဥ္းေဆး Ointment ကိုမဆိုလိမ္းရင္ မ်က္ခမ္းမွာ ေစးကပ္၊ ေစးကပ္ျဖစ္ေနပါတယ္။ အခန္႔မသင့္ရင္ မ်က္စိထဲကို အနည္းနဲ႔အမ်ား၀င္ႏိုင္တယ္။
ဒါကလည္း ျပႆနာမရွိပါဘူး။ ဒါေပမဲ့ မ်က္လံုးေရွ႕မွာ ဖေယာင္းကာထားသလို ၾကည့္ရတာ ၀ါးတားတားျဖစ္ေနတယ္။ အဲဒါကို လူေတြကမႀကိဳက္ၾကဘူး။ ဒီေတာ့ မ်က္စဥ္းေဆးကိုလည္း ေကာင္းေကာင္းမလိမ္းခ်င္ဘူး။ မ်က္စဥ္း Ointment လိမ္းတာကို လူနာေတြက တစ္ပတ္ေလာက္ပဲ လိုက္နာႏိုင္ေပမယ့္ နိစၥဓူ၀ေတာ့ မလိုက္နာႏိုင္ပါဘူး။ မ်က္ခမ္းေရာင္တာက ျပင္းထန္တယ္ဆိုရင္ေတာ့ တစ္ေန႔သံုးႀကိမ္ေလာက္ မ်က္စဥ္းေဆးကို လိမ္းခိုင္းပါတယ္။ ေနာက္ပိုင္းသက္သာလာရင္ ညပိုင္းပဲ မ်က္စဥ္းေဆးလိမ္းလို႔ရပါတယ္။ ျပင္းျပင္းထန္ထန္ ေရာင္ရမ္းေနရင္ေတာ့ ညပိုင္းပဲလိမ္းလို႔မရပါဘူး။
ေမး. မ်က္ခမ္းေရာင္တာက ဓာတ္မတည့္မႈေၾကာင့္ပဲျဖစ္ျဖစ္၊ ပိုး၀င္တာေၾကာင့္ပဲျဖစ္ျဖစ္ လကၡဏာေတြက တူညီပါသလား ဆရာ။
ေျဖ. ဓာတ္မတည့္မႈေၾကာင့္ပဲျဖစ္ျဖစ္၊ ပိုးေၾကာင့္ပဲျဖစ္ျဖစ္ ျဖစ္ေပၚတဲ့လကၡဏာေတြက အတူတူပါပဲ။ ကုသမႈကလည္း အတူတူပါပဲ။ တစ္ခုပဲရွိပါတယ္။ ပိုးေၾကာင့္ျဖစ္ရင္ေတာ့ တက္ထရာဆိုက္ကလင္းကို သံုးတာမ်ားပါတယ္။ ဓာတ္မတည့္မႈေၾကာင့္ မ်က္ခမ္းေရာင္ရင္ေတာ့ စတီးရြိဳက္ပါတဲ့ မ်က္စဥ္းေဆးကို သံုးတာမ်ားပါတယ္။ စတီး႐ြိဳက္ပါတဲ့ မ်က္စဥ္းေဆးကိုေတာ့ မ်က္ခမ္းမွာပဲလိမ္းရင္ ကိစၥမရွိေပမယ့္ မ်က္စိထဲ၀င္သြားတဲ့အခါ အႏၲရာယ္ရွိတာေၾကာင့္ လူနာေတြအေနနဲ႔ မိမိသေဘာနဲ႔ မလိမ္းေစခ်င္ပါဘူး။
(Healthy Life ဂ်ာနယ္မွ စီစဥ္တင္ဆက္သည့္ အပတ္စဥ္ ေသာၾကာေန႔ထုတ္ Healthy Life ဂ်ာနယ္၊ https://www.facebook.com/healthylifejournalmyanmar/ ႏွင့္ www.healthylifejournalmyanmar.com တို႔တြင္ ေဖာ္ျပပါရွိသမွ် က်န္းမာေရးႏွင့္ အလွအပဆိုင္ရာ သတင္းမ်ား၊ သတင္းေဆာင္းပါးမ်ား၊ အေမးအေျဖမ်ား၊ ဘာသာျပန္ေဆာင္းပါးမ်ားကို လြတ္လပ္စြာ မွ်ေ၀ႏိုင္ပါသည္။ သို႔ရာတြင္ မည္သည့္ Facebook စာမ်က္ႏွာ၊ Website မ်ားတြင္မဆိုျပန္လည္ကူးယူေဖာ္ျပျခင္းကို ခြင့္မျပဳပါေၾကာင္း အသိေပး ေၾကညာအပ္ပါသည္။)