ပါေမာကၡဦးေအးမြန္ (ခြဲစိတ္အထူးကုဆရာ၀န္ႀကီးႏွင့္ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးျခင္း)
ေမး ။ အသည္းျပည္တည္နာက ဘာေၾကာင့္ ျဖစ္ရပါသလဲ ဆရာ။
ေျဖ ။ အသည္းကို ဘက္တီးရီးယားပိုးနဲ႔ ကပ္ပါးပိုးေတြ က်ေရာက္ၿပီး အသည္းေရာင္လာတာပါ။ ဆိုးရြားတဲ့ အဆင့္မွာဆိုရင္ အသည္းမွာ ျပည္ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ အသည္းျပည္တည္နာက တစ္ခုတည္း ႀကီးႀကီးမားမားျဖစ္ႏိုင္သလို ျပည္အိတ္အေသးေလးေတြ ေအာင္းၿပီး ျဖစ္တာမ်ဳိးလည္း ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။
မ်ားေသာအားျဖင့္ ဘက္တီးရီးယားပိုးေၾကာင့္ ျဖစ္တဲ့ အသည္းျပည္တည္နာဆိုရင္ သည္းေျချပြန္ ပိတ္တာ၊ သည္းေျခေက်ာက္တည္တာ စတာေတြနဲ႔ ဆက္စပ္ၿပီး ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ သည္းေျချပြန္နဲ႔ သည္း ေျခေက်ာက္ေတြမွာ ဘက္တီးရီးယားေအာင္းၿပီး အသည္း ျပည္တည္နာျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ကပ္ပါးပိုး ေၾကာင့္ျဖစ္တဲ့ အသည္းျပည္တည္နာကေတာ့ ၀မ္းကိုက္ေရာဂါ၊ အူမႀကီးေရာင္ရမ္းမႈေတြနဲ႔ ဆက္စပ္ေနပါတယ္။
ေမး ။ ဘက္တီးရီးယားနဲ႔ ကပ္ပါးပိုးအနက္ ဘယ္အမ်ဳိးအစားအေၾကာင့္ အသည္းျပည္တည္နာ ျဖစ္တတ္ပါ သလဲ ဆရာ။
ေျဖ ။ ဘက္တီးရီးယားေၾကာင့္ အသည္းျပည္တည္နာ ျဖစ္တာက ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ အျဖစ္နည္းပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ အျဖစ္မ်ားတာက ကပ္ပါးပိုး (Amoeba) ေၾကာင့္ ျဖစ္တာပါ။
ေမး ။ အသည္းျပည္တည္နာျဖစ္ရင္ ဘယ္လို လကၡ ဏာေတြ ျပတတ္ပါသလဲ ဆရာ။
ေျဖ ။ အသည္းျပည္တည္နာျဖစ္ရင္ အဓိကျပတတ္တဲ့ လကၡဏာကေတာ့ နာက်င္တာပါ။ ၀မ္းဗိုက္ညာဘက္အျခမ္းက နံ႐ိုးေအာက္မွာ နာတတ္ပါတယ္။ နာတာက တစ္ရက္-ႏွစ္ရက္ေလာက္ ၾကာတတ္ၿပီး အထိမခံႏိုင္ေအာင္ နာတာမ်ဳိး ျဖစ္တတ္ပါတယ္။
ေနာက္လကၡဏာတစ္ခုက ဖ်ားတတ္တာပါ။ ဘက္တီးရီးယားပိုးေၾကာင့္ အသည္းျပည္တည္နာ ျဖစ္ရင္ အဖ်ားႀကီးတတ္ပါတယ္။ ကပ္ပါးပိုးေၾကာင့္ အသည္းျပည္တည္နာျဖစ္ရင္ေတာ့ အဖ်ား သိပ္မရွိတတ္ပါဘူး။ အဖ်ားရွိရင္ေတာင္ နည္းနည္းပါပဲ။
ကပ္ပါးပိုးေၾကာင့္ အသည္းျပည္တည္နာျဖစ္ရင္ မ်က္လံုး၀ါခဲပါတယ္။ မ်က္လံုး၀ါတာမ်ဳိး သိပ္မေတြ႕ရပါဘူး။ ဘက္တီးရီးယားပိုးေၾကာင့္ အသည္းျပည္တည္နာျဖစ္ရင္ေတာ့ မ်က္လံုး၀ါတတ္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ျပည္တည္တာက အလြန္ဆိုးတဲ့ အေျခအေနမွာဆိုရင္ေတာ့ မ်က္လံုး၀ါႏိုင္ပါတယ္။
အသည္းျပည္တည္နာျဖစ္ရင္ ၀မ္းဗိုက္နာတာနဲ႔အတူ ပ်ဳိ႕အန္တာလည္း တြဲျဖစ္တတ္ပါတယ္။
ေမး ။ ဘယ္အသက္အရြယ္မွာ အသည္းျပည္တည္နာ အျဖစ္မ်ားပါသလဲ ဆရာ။
ေျဖ ။ လူငယ္၊ လူလတ္ပိုင္းအရြယ္ေတြမွာ အသည္းျပည္တည္နာ အျဖစ္မ်ားပါတယ္။ အၾကမ္းဖ်ဥ္းအား ျဖင့္ေျပာရရင္ အသက္ ၁၅ ႏွစ္၊ ၁၆ ႏွစ္ကစၿပီး အသက္ ၄၅ ႏွစ္ေလာက္အထိ အသည္းျပည္တည္နာ အျဖစ္မ်ားပါတယ္။ ဒီအရြယ္ေတြက အျပင္စာ အစားမ်ားလို႔ပါ။ အျပင္စာစားတဲ့အခါ မသန္႔ရွင္းတဲ့ အစားအေသာက္ေတြ စားမိရင္ Amoeba ကပ္ပါးပိုးရၿပီး ၀မ္းကိုက္ရာက အသည္းျပည္တည္နာ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ အသက္ငယ္တဲ့ကေလးေတြနဲ႔ အသက္ႀကီးသူ ေတြကေတာ့ အျပင္စာ အစားနည္းတဲ့အတြက္ အသည္းျပည္တည္နာ အျဖစ္နည္းတတ္ပါတယ္။
ေမး ။ အသည္းျပည္တည္နာျဖစ္ရင္ စိုးရိမ္ရပါသလား ဆရာ။
ေျဖ ။ သာမန္အားျဖင့္ အသည္းျပည္တည္နာ ေရာဂါအဆင့္ႏုရင္ ကုရတာ မခက္ပါဘူး။ ေရာဂါႀကီးရင္ေတာ့ စိုးရိမ္ရပါတယ္။ ေရာဂါဆိုးရြားသြားတဲ့အဆင့္ မွာ အသည္းျပည္တည္နာက ဗိုက္ထဲမွာပဲ ေပါက္ထြက္တဲ့ အေျခအေန (Peritonitis) ျဖစ္ပါတယ္။ ၿပီးေတာ့ ျပည္ေတြက ၀မ္းဗိုက္တစ္ျပင္လံုးကို ပ်ံ႕ႏွံ႔သြားႏိုင္ပါတယ္။ ဒီလိုအေျခအေနမွာေတာ့ အခ်ိန္မီခြဲစိတ္ကုသမႈ မလုပ္ရင္ စိုးရိမ္ရပါတယ္။ အသက္အႏၲရာယ္ ရွိပါတယ္။ အရင္တုန္းက လူနာေတြကေတာ့ ေဆး႐ံု၊ ေဆးခန္းကို အခ်ိန္မီမေရာက္လာဘဲ ေနာက္က်တတ္ေပမယ့္ အခုေနာက္ပိုင္းမွာေတာ့ ေနာက္က်တဲ့ လူနာေတြ သိပ္မရွိေတာ့ပါဘူး။
တကယ္လို႔ အသည္းျပည္တည္နာက အေပၚဘက္ကိုေပါက္ထြက္သြားရင္ အဆုတ္ ေဘးပတ္၀န္း က်င္ကိုေရာက္ၿပီး Empyaema ေခၚ ရင္ေခါင္းတြင္း ျပည္တည္နာျဖစ္တတ္ပါတယ္။ အခ်ိန္မီျပည္ကို မထုတ္ႏိုင္ရင္ အသက္အႏၲရာယ္ရွိပါတယ္။
ပိုဆိုးတာက အသည္းရဲ႕ ဘယ္ဘက္မွာ ျပည္တည္ၿပီး အေပၚကို ေပါက္သြားရင္ ႏွလံုးေဘးကို ေပါက္သြားၿပီး ႏွလံုးေဘးကအကာ (Precardium) ကိုေဖာက္ကာ ႏွလံုးေပၚမွာ ပိေနတတ္ပါတယ္။ ဒါဆိုရင္ ႏွလံုးကက်ယ္ျပန္႔လို႔မရေတာ့တဲ့အျပင္ ႏွလံုးညႇစ္တာကို ဟန္႔တားၿပီး အသက္အႏၲရာယ္ရွိႏိုင္ပါတယ္။ ဒီအေျခအေနေတြက အရင္က ရွိခဲ့ေပမယ့္ အခုေတာ့ ရွားသြားပါၿပီ။
ေမး ။ အသည္းျပည္တည္နာမွာ ေရာဂါအဆင့္ေတြကို ဘယ္လိုခြဲျခားထားပါသလဲ ဆရာ။
ေျဖ ။ အသည္းျပည္တည္နာကို ေရာဂါအဆင့္ သံုးဆင့္ခြဲျခားထားပါတယ္။
(၁) အသည္းက ေရာင္တဲ့အဆင့္ကို ပထမအဆင့္လို႔ သတ္မွတ္ပါတယ္။ အသည္းက ေရာင္တာအျပင္ တင္းၿပီး ျပည့္ေနတတ္ပါတယ္။ ဒီအဆင့္မွာဆိုရင္ ေဆးေပးလိုက္႐ံုနဲ႔ သက္သာသြားႏုိင္ပါတယ္။
(၂) ဒုတိယအဆင့္မွာဆိုရင္ ျပည္အရည္ေတြက လိုက္စုေနပါၿပီ။ ဒီအဆင့္မွာဆိုရင္လည္း ေဆးနဲ႔ ကုသလို႔ ရေကာင္း ရႏိုင္ပါတယ္။
(၃) တတိယအဆင့္မွာေတာ့ အသည္းမွာ အသားမရွိေတာ့ဘဲ ျပည္အားလံုးစုၿပီး ေရာင္ကာ တင္းေန တတ္ပါတယ္။ ဒီအဆင့္မွာ ျပည္အရည္ေတြ မ်ားလာရင္ ေပါက္သြားႏိုင္ပါတယ္။ ဒီအဆင့္ဆိုရင္ ခြဲစိတ္ကုသဖို႔ လိုအပ္ေနပါၿပီ။
ဒုတိယအဆင့္နဲ႔ တတိယအဆင့္ေတြမွာ ေသြးထဲကို ပိုးေတြ ၀င္ေရာက္တာေၾကာင့္ ေသြးဆိပ္ျပန္႔တာမ်ဳိး ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ ဒီအေျခအေနေတြမွာ ခြဲစိတ္ကုသမႈ ခံယူမွ ရႏိုင္ပါတယ္။ ဒါမွမဟုတ္ မခြဲဘဲ အျပင္ကေန အာထရာေဆာင္းနဲ႔ ခ်ိန္ၿပီး ကုတာမ်ဳိးလည္း လုပ္ႏိုင္ပါတယ္။
ေမး ။ အသည္းျပည္တည္နာျဖစ္တာကို ဘယ္လို စမ္းသပ္ရပါသလဲ ဆရာ။
ေျဖ ။ အသည္းျပည္တည္နာက တတ္ကြၽမ္းနားလည္တဲ့ ဆရာ၀န္ေတြ လက္နဲ႔ စမ္းသပ္လိုက္႐ံုနဲ႔ သိႏိုင္ပါတယ္။ အသည္းကႀကီးၿပီး နာေနတယ္၊ နာတာကလည္း အထိမခံႏိုင္ေလာက္ေအာင္ နာတာမ်ဳိး ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ညာနံ႐ိုးၾကားအထိ နာတတ္ပါတယ္။ မေသခ်ာရင္ အာထရာေဆာင္း (Ultrasound) ႐ိုက္ ၾကည့္လို႔ ရပါတယ္။ အာထရာေဆာင္း႐ိုက္ၾကည့္လိုက္ရင္ ျပည္က တစ္ေနရာတည္း ျဖစ္တာလား၊ ျပည္ အရည္ျဖစ္တာ ေနရာမ်ားလား စသျဖင့္ သိႏိုင္ပါတယ္။
ပိုေသခ်ာခ်င္ရင္ေတာ့ CT Scan ႐ိုက္ၾကည့္လို႔ ရပါတယ္။ အသည္းမွာ ရွိတဲ့ျပည္က ပ်စ္ခဲေနရင္ အသည္းမွာအရည္အိတ္ျဖစ္တာနဲ႔ မွားတတ္ပါတယ္။ အသည္းမွာ ျပည္ေတြက ႀကီးႀကီးမားမားခဲေနရင္ အသည္းကင္ဆာနဲ႔ မွားတတ္ပါတယ္။ CT Scan ႐ိုက္ရင္ေတာ့ အသည္းျပည္တည္နာျဖစ္တာလား၊ အသည္းကင္ဆာလား၊ တျခားေရာဂါလားဆိုတာကို ကြဲကြဲျပားျပား သိႏိုင္ပါတယ္။
ေမး ။ အသည္းျပည္တည္နာနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ထူးထူးျခားျခား ဆရာ့အေတြ႕အႀကံဳေလးကို သိပါရေစ ဆရာ။
ေျဖ ။ အသည္းျပည္တည္နာလူနာေတြ အမ်ားႀကီးကို ဆရာကုသေပးခဲ့ဖူးပါတယ္။ အဲဒီအထဲက ထူးထူးျခား ျခားေတြ႕ခဲ့ရတဲ့ အေတြ႕အႀကံဳကေတာ့ ဘားအံမွာ လူနာတစ္ေယာက္က အသည္းအရမ္းႀကီးၿပီး ညာ ဘက္နံ႐ိုးေအာက္ဘက္မွာ ဗိုက္က အေတာ္ေလးေနပါတယ္။ ဗိုက္က နာေနတဲ့အျပင္ ေသြးေပါင္ကလည္း က်ေနပါတယ္။ အစာမစားႏိုင္တာၾကာေနေတာ့ လူကလည္း အားနည္းေနပါတယ္။ အာထရာ ေဆာင္း႐ိုက္တဲ့အခါမွာလည္း အသည္းကင္ဆာလို႔လည္း ထင္ရပါ တယ္။ အဲဒီမွာ ေသခ်ာေအာင္ ထပ္ မံစမ္းသပ္ၾကည့္ဖို႔လည္း တျခားဘာပစၥည္းကိရိယာမွ မရွိေသးပါဘူး။ လူနာက အားကလည္း မရွိေတာ့ ခြဲ စိတ္ကုသမႈခံယူဖို႔ကလည္း မလြယ္ေပမယ့္ မကုလို႔လည္း မျဖစ္တဲ့အေျခအေနပါ။
ဒါနဲ႔ ဆရာလည္း ကင္ဆာလား၊ ျပည္တည္နာလား ခြဲႏိုင္ေအာင္ အပ္နဲ႔ စုပ္ယူၾကည့္လိုက္ေတာ့ ျပည္ထြက္လာပါတယ္။ ဒါနဲ႔ လူနာကို ေမ့ေဆးေပးၿပီး ခြဲစိတ္ကုသမႈ ေပးလိုက္ပါတယ္။ ထြက္လာတဲ့ ျပည္ ေတြက တစ္လီတာေက်ာ္ပါတယ္။ အသည္းနံရံက ျပည္ေတြနဲ႔ ျပည့္ေနေတာ့ နံရံက ခပ္ပါးပါးပဲက်န္ပါ ေတာ့တယ္။ ေမ့ေဆးဒဏ္နဲ႔ အသည္းက ပံုမွန္လုပ္ေဆာင္ႏိုင္စြမ္းမရွိေတာ့ လူနာကခြဲၿပီးခ်ိန္မွာ သံုး ေလးရက္ေလာက္ ေမ့ေမ်ာေနပါတယ္။ ၿပီးေတာ့မွ သတိျပန္ရလာၿပီး ေဆး႐ံုမွာ ႏွစ္ပတ္ေလာက္ ေဆးကုသမႈ ဆက္လက္ခံယူရပါတယ္။
သံုးေလးလေလာက္ ၾကာေတာ့ အဲဒီလူနာက ဆရာ့ဆီကို ျပန္လာေတြ႕တဲ့အခါမွာ ၀ၿဖီးၿပီး က်န္းက်န္းမာမာ ရွိေနတာ ေတြ႕ရပါတယ္။ ဆရာဆို မွတ္ေတာင္မမွတ္မိပါဘူး။ အသည္းက ျပန္ျပည့္လြယ္ပါတယ္။ အသည္းတစ္ျခမ္းကို ထုတ္လိုက္ရင္ အခ်ိန္ ၆ လေလာက္ၾကာတဲ့အခါ ျပန္ျပည့္လာႏိုင္ပါတယ္။
ေမး ။ အသည္းျပည္တည္နာနဲ႔ ဆက္စပ္ေနတဲ့ ေရာဂါ ေတြ ရွိရင္ သိပါရေစ ဆရာ။
ေျဖ ။ အသည္းျပည္တည္နာက ၀မ္းကိုက္ပိုးေၾကာင့္ ျဖစ္တာပါ။ ဒါေၾကာင့္ ၾကာရွည္၀မ္းကိုက္ေနတဲ့ သူေတြ သတိထားဖို႔လိုပါတယ္။ ၀မ္းကိုက္ပိုး ရွိရင္ Metronidazole ေဆးကို သက္တမ္း ျပည့္တဲ့အထိ ေသာက္ေပးဖို႔လိုပါတယ္။ အသည္းျပည္တည္နာက အူေရာင္တာနဲ႔ အသည္းေရာင္တာေတြနဲ႔လည္း ဆက္ စပ္ေနတတ္ပါတယ္။
ေမး ။ အသည္းျပည္တည္နာမျဖစ္ေအာင္ ဘယ္လို ကာကြယ္ရမလဲ ဆရာ။
ေျဖ ။ အသည္းျပည္တည္နာက မ်ဳိး႐ိုးနဲ႔ေတာ့ မဆိုင္ပါဘူး။ အဓိကက အစားအေသာက္၊ အေနအထိုင္ ဂ႐ုစိုက္ဖို႔ လိုအပ္တာပါ။ တစ္ကိုယ္ေရသန္႔ရွင္းေရး ေကာင္းတဲ့သူေတြကျဖစ္ႏိုင္ေျခနည္းပါတယ္။ လက္ကို ပံုမွန္ေဆးေၾကာသန္႔စင္ေပးရပါမယ္။ သန္႔ရွင္းလတ္ဆတ္မႈမရွိတဲ့ ျပင္ပအစားအေသာက္ေတြကို အစားမ်ားရင္၊ တစ္ကိုယ္ေရသန္႔ရွင္းမႈညံ့ရင္ေတာ့ ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။
ေမး ။ အသည္းျပည္တည္နာနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး အမ်ားျပည္သူကို ပညာေပးလိုတာ ရွိရင္ ေျပာျပေပးပါ ဆရာ။
ေျဖ ။ အသည္းျပည္တည္နာက ေစာေစာကုသမႈခံယူရင္ သက္သာႏိုင္တဲ့ ေရာဂါျဖစ္ပါတယ္။ အေစာပိုင္း အဆင့္မွာေတြ႕ရင္ ေဆး၀ါးနဲ႔ ကုသေပ်ာက္ကင္းႏိုင္ပါတယ္။ ခြဲစိတ္ကုသမႈ ခံယူစရာမလုိပါဘူး။ ေဆးႏွစ္ပတ္ေလာက္ ေပးလိုက္ရင္ အသည္းက အျပည့္ ျဖစ္လာၿပီး ျပန္ေကာင္းလာႏိုင္ပါတယ္။ တကယ္လို႔ အသည္းျပည္တည္နာကို ဂ႐ုမစိုက္ဘဲေနရင္ေတာ့ အသက္အႏၲရာယ္ ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။
(Healthy Life ဂ်ာနယ္မွ စီစဥ္တင္ဆက္သည့္ အပတ္စဥ္ ေသာၾကာေန႔ထုတ္ Healthy Life ဂ်ာနယ္၊ https://www.facebook.com/healthylifejournalmyanmar/ ႏွင့္ www.healthylifejournalmyanmar.com တို႔တြင္ ေဖာ္ျပပါရွိသမွ် က်န္းမာေရးႏွင့္ အလွအပဆိုင္ရာ သတင္းမ်ား၊ သတင္းေဆာင္းပါးမ်ား၊ အေမးအေျဖမ်ား၊ ဘာသာျပန္ေဆာင္းပါးမ်ားကို လြတ္လပ္စြာ မွ်ေ၀ႏိုင္ပါသည္။ သို႔ရာတြင္ မည္သည့္ Facebook စာမ်က္ႏွာ၊ Website မ်ားတြင္မဆိုျပန္လည္ကူးယူေဖာ္ျပျခင္းကို ခြင့္မျပဳပါေၾကာင္း အသိေပး ေၾကညာအပ္ပါသည္။)
