၊ ဇြန္ခိုင္ဦး ၊ (ေဆးဝါးတကၠသိုလ္)
G6PD Deficiency ဆိုတာ ခနၶာကိုယ္ထဲမွာ glucose-6-phosphate dehydrogenase အင္ ဇိုင္းအလံုအေလာက္မရွိတဲ့ ေမြးရာပါအေျခအေန ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီ G6PD အင္ဇိုင္းဟာ ေသြးနီဥေတြကို ပံုမွန္လုပ္ေဆာင္နိုင္ဖို့ကူညီပါတယ္။ ဒီအင္ဇိုင္းခ်ို့တဲ့မႈေျကာင့္ တခ်ို့အစာ၊ ေဆးဝါး၊ ကူးစက္ပိုးေတြနဲ့ထိေတြ့မိတဲ့အခါ ေသြးအားနည္းတာမ်ိုး (Hemolytic Anaemia) ျဖစ္တတ္ပါတယ္။
G6PD ခ်ို့တဲ့သူအမ်ားစုမွာ ဘာလကၡဏာမွ မျပတတ္ပါဘူး။ ဒါေပမဲ့ တခ်ို့လူေတြမွာေတာ့ ေသြးနီဥထိခိုက္ျပီး ေသြးအားနည္းတဲ့လကၡဏာ ျဖစ္ေပၚတတ္ပါတယ္။ အဲဒီလို အေျခအေနမွာလည္း ေသြးအားနည္းတဲ့လကၡဏာက ေပ်ာက္သြားတတ္ပါတယ္။ ေရရွည္ေသြးအားနည္းေရာဂါ ျဖစ္တာက ရွားပါးတတ္ပါတယ္။ မွန္ကန္တဲ့ နည္းလမ္းေတြနဲ့အညီ ေနထိုင္မယ္ဆိုရင္ G6PD ခ်ို့တဲ့တဲ့ ကေလးေတြဟာ က်န္းမာတက္ျကြတဲ့ ဘဝမွာေနထိုင္နိုင္ပါတယ္။
G6PD ခ်ို့တဲ့ျခင္း
G6PD ဆိုတာ ခနၶာကိုယ္ကေန ကာဗိုဟိုက္ ဒရိတ္ကိုစြမ္းအင္အျဖစ္ ေျပာင္းလဲေပးတဲ့ အင္ဇိုင္းမ်ားစြာထဲကတစ္ခုပါ။ ေဆးေသာက္တဲ့အခါနဲ့ ခနၶာကိုယ္က ကူးစက္ပိုးတြန္းလွန္တဲ့အခါ ေသြးနီဥေတြ မထိခိုက္ေစဖို့ G6PD က ကာကြယ္ေပးပါတယ္။
G6PD ခ်ို့တဲ့သူေတြမွာ ေသြးနီဥေတြက G6PD အလံုအေလာက္ မထုတ္လုပ္နိုင္တာမ်ိုး ဒါမွမဟုတ္ရွိေနတဲ့ ေသြးနီဥေတြက ေကာင္းေကာင္း အလုပ္မလုပ္နိုင္တာမ်ိုးျဖစ္တတ္ပါတယ္။ G6PD အလံုအေလာက္မရွိတဲ့အခါ ေသြးနီဥေတြ ထိခိုက္ရ တတ္ပါတယ္။ အဲဒီအခါ ေသြးအားနည္းတတ္ပါတယ္။
G6PD ခ်ို့တဲ့ရျခင္း အေျကာင္းရင္း
မိဘတစ္ပါး ဒါမွမဟုတ္ နွစ္ပါးစလံုးကေန ကေလးဆီကိုေရာက္ရွိတဲ့ မ်ိုးဗီဇကတစ္ဆင့္ G6PD ခ်ို့တဲ့မႈျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ခ်ို့တဲ့မႈျဖစ္ရတဲ့ မ်ိုးဗီဇက X ခရိုမိုဇုန္းေပၚမွာ မူတည္ပါတယ္။
G6PD ခ်ို့တဲ့ျခင္းဆိုင္ရာ လကၡဏာကို လံႈ့ေဆာ္ေပးနိုင္ေသာ အခ်က္မ်ား
G6PD ခ်ို့တဲ့တဲ့ ကေလးေတြက ေသြးနီဥေတြ ကိုထိခိုက္ေစတဲ့ အခ်က္ေတြနဲ့ မေတြ့ခင္ အခ်ိန္အထိ ဘာလကၡဏာမွမျပတတ္ပါဘူး။
– ဘက္တီးရီးယားနဲ့ဗိုင္းရပ္စ္ပိုးဝင္တာလို နာမက်န္းမႈ၊
– အကိုက္အခဲေပ်ာက္ေဆးတခ်ို့နဲ့ အဖ်ားက်ေဆး တခ်ို့၊
– အထူးသျဖင့္ ေဆးနာမည္ထဲမွာ ‘sulf’ ဆိုတဲ့အမည္ပါတဲ့ ပဋိဇီဝပိုးသတ္ေဆးတခ်ို့၊
– အထူးသျဖင့္ ေဆးနာမည္ထဲမွာ ‘quine’ ဆိုတဲ့ အမည္ပါတဲ့ ငွက္ဖ်ားကုသေဆးတခ်ို့ စတာေတြ နဲ့ထိေတြ့မႈရွိတဲ့ အခါက်မွ G6PD ခ်ို့တဲ့တဲ့လကၡဏာေတြျဖစ္ေပၚတတ္ပါတယ္။
ျခြင္းခင္းခ်က္အေနနဲ့ G6PD ခ်ို့တဲ့တဲ့ ကေလး တခ်ို့က ေဆးဝါးတခ်ို့ကိုပမာဏနည္းရင္ ခံနိုင္ရည္ရွိတတ္ျပီး တျခားကေလးေတြကေတာ့အဲဒီေဆးေတြ ကို ေပးလို့မရတတ္ပါဘူး။ တကယ္လို့ ကေလးဟာ G6PD ခ်ို့တဲ့ေနျပီဆိုရင္ေတာ့ ဆရာဝန္နဲ့ ေသခ်ာ ေဆြးေနြးတိုင္ပင္ျပီး ကေလးကို ျပႆနာေပးနိုင္တဲ့ ေဆးဝါး စာရင္းအျပည့္အစံုကို ရယူထားဖို့ လိုပါလိမ့္ မယ္။ G6PD ခ်ို့တဲ့တဲ့ ကေလးေတြဟာ ပရုတ္လံုးထဲမွာ ပါတဲ့ ဓာတုပစၥည္း Naphthaleneနဲ့ ထိေတြ့ မိရင္၊ မ်ိုခ်မိရင္ အထူးအနၱရာယ္ရွိပါတယ္။ ေတာင္ ျကီးပဲ၊ ပဲလိပ္ျပာလို ပဲေတြနဲ့ မတည့္ပါဘူး။
G6PDခ်ို့တဲ့ျခင္းဆိုင္ရာ လကၡဏာမ်ား
B6PD ခ်ို့တဲ့တဲ့ ကေလးတစ္ဦးဟာ ေသြးနီဥ ထိခိုက္ေစတဲ့ ေဆးဝါး ဒါမွမဟုတ္ ကူးစက္ပိုးနဲ့ ထိ ေတြ့တဲ့အခါေတာင္မွ ဘာလကၡဏာမွ မျပတတ္ပါဘူး။ အလြန္ျပင္းထန္တဲ့ အေျခအေနက်မွ hemolytic anemia ျဖစ္ျပီး ေသြးအားနည္းတဲ့ လကၡဏာ ေပၚလာတတ္တာပါ။ အဲဒီအခါ အေရျပား ေဖ်ာ့ေတာ့တာ၊ လွ်ာနဲ့ နႈတ္ခမ္းျဖူေဖ်ာ့တာ၊ အလြန္ေမာပန္းတာ၊ နွလံုးခုန္နႈန္း ျမန္တာ၊ အသက္ရႉျမန္တာ၊ အသက္ရႉ မဝတာ၊ အသားဝါတာ၊ အထူးသျဖင့္ ေမြးကင္းစ ကေလးငယ္မွာ အေရျပားနဲ့ မ်က္စိဝါတာ၊ သရက္ရြက္ျကီးတာ၊ ဆီးဝါတာစတဲ့ လကၡဏာေတြျဖစ္ေပၚတတ္ပါတယ္။
G6PD ခ်ို့တဲ့မႈကို လံႈ့ေဆာ္တဲ့အခ်က္ကို ဖယ္ရွားလိုက္တာနဲ့ ဒီလကၡဏာေတြက ေပ်ာက္ သြားပါလိမ့္မယ္။ ေရာဂါလကၡဏာက အေသး အမွြားဆိုရင္ ေဆးကုသမႈမလိုပါဘူး။ ခနၶာကိုယ္က ေသြးနီဥအသစ္ထုတ္တာနဲ့ ေသြးအားနည္းတာ သက္သာသြားမွာပါ။ တကယ္လို့ လကၡဏာက ျပင္းထန္တယ္ဆိုရင္ေတာ့ ေဆးရံုတင္ျပီး ကုသမႈခံယူဖို့ လိုအပ္ပါတယ္။
ေရာဂါရွာေဖြကုသမႈ
ေရာဂါ လကၡဏာမျပတဲ့အထိ G6PDခ်ို့တဲ့ မွန္းမသိျကပါဘူး။ လကၡဏာတစ္ခုခုျပတဲ့အခါက်မွ ဆရာဝန္ေတြက သံသယရွိျပီး ေသြးစစ္ေဆးမႈ ျပု လုပ္ေလ့ရွိတတ္ပါတယ္။
G6PD ခ်ို့တဲ့တဲ့ ကေလးေတြက အလြန္အမင္းေသြးအားနည္းေနရင္ေဆးရံုတင္ျပီး လိုအပ္တဲ့ ေအာက္ဆီဂ်င္၊ အရည္ဓာတ္ေပးတာ၊ လိုအပ္လာရင္ ေသြးသြင္းတာမ်ိုး လုပ္ေဆာင္ေပးရတတ္ပါတယ္။
အဓိကကေတာ့ G6PD ခ်ို့တဲ့တတ္တဲ့ ကေလးေတြကို လကၡဏာျဖစ္ေပၚေအာင္ လံႈ့ေဆာ္တတ္တဲ့ အခ်က္ေတြနဲ့ မထိေတြ့ေအာင္ ျပုစုေစာင့္ ေရွာက္ဖို့ပဲျဖစ္ပါတယ္။ သင့္ေတာ္တဲ့ ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္မႈရွိရင္ G6PD ခ်ို့တဲ့တဲ့ကေလး ေတြဟာ က်န္းမာေပ်ာ္ရွြင္လန္းဆန္းတဲ့ဘဝမ်ိုးမွာ ေနထိုင္နိုင္ပါတယ္။
(Healthy Life ဂ်ာနယ္မွ စီစဉ္တင္ဆက္သည့္ အပတ္စဉ္ ေသာျကာေန့ထုတ္ Healthy Life ဂ်ာနယ္၊ https://www.facebook.com/healthylifejournalmyanmar/ နွင့္ www.healthylifejournalmyanmar.com တို့တြင္ ေဖာ္ျပပါရွိသမွ် က်န္းမာေရးနွင့္ အလွအပဆိုင္ရာ သတင္းမ်ား၊ သတင္းေဆာင္းပါးမ်ား၊ အေမးအေျဖမ်ား၊ ဘာသာျပန္ေဆာင္းပါးမ်ားကို လြတ္လပ္စြာ မွ်ေဝနိုင္ပါသည္။ သို့ရာတြင္ မည္သည့္ Facebook စာမ်က္နွာ၊ Website မ်ားတြင္မဆိုျပန္လည္ကူးယူေဖာ္ျပျခင္းကို ခြင့္မျပုပါေျကာင္း အသိေပး ေျကညာအပ္ပါသည္။)
