ပါေမာကၡဦးေအးမြန္ (ခြဲစိတ္အထူးကုဆရာ၀န္ႀကီးႏွင့္ ေတြ႕ဆံုျခင္း)
ေမး။ ။ အူတီဘီက ဘာေၾကာင့္ ျဖစ္ရပါသလဲ ဆရာ။
ေျဖ။ ။ အူတီဘီျဖစ္ရတဲ့ အေၾကာင္းရင္းကေလးမ်ဳိး ရွိပါတယ္။
(၁) ခႏၶာကိုယ္မွာျဖစ္တဲ့ တီဘီပိုး (ဥပမာ- အဆုတ္ တီဘီ)ကေန အူကို ပ်ံ႕ၿပီး ျဖစ္တာ၊
(၂) သလိပ္မွာ တီဘီပိုးရွိရင္ အဲဒီပိုးပါတဲ့ သလိပ္ကို မ်ဳိခ်မိတဲ့အခါ အူကို ပ်ံ႕ၿပီး ျဖစ္တာ၊
(၃) သားငံရည္အက်ိတ္ (Lymphatic Node) မွာ တီဘီပိုးရွိရင္ အူကို ပ်ံ႕ၿပီးျဖစ္တာ၊
(၄) နီးစပ္ရာ ဆီးလမ္းေၾကာင္း၊ ေက်ာက္ကပ္ေတြမွာ တီဘီပိုးရွိရာက အူတီဘီျဖစ္တာဆိုၿပီး အဓိက ေလးမ်ဳိးရွိပါတယ္။
အရင္တုန္းကေတာ့ တီဘီပိုးပါတဲ့ ႏြားႏို႔ကို ေသာက္တာေၾကာင့္ ျဖစ္တတ္တယ္လို႔ ေျပာၾကပါ တယ္။ ႏြားႏို႔ကို မက်ဳိမခ်က္ဘဲ ေသာက္ရင္ အျဖစ္မ်ားတတ္ပါတယ္။ အဲဒီအေၾကာင္းရင္းေတြထဲမွာ နံပါတ္ (၁)နဲ႔ (၂) ေၾကာင့္ အူတီဘီ အျဖစ္မ်ားတတ္ပါတယ္။
ေမး။ ။ အူတီဘီက အျဖစ္မ်ားပါသလား ဆရာ။
ေျဖ။ ။ အဆုတ္တီဘီ၊ အ႐ိုးတီဘီ၊ ေက်ာက္ကပ္တီဘီ၊ အက်ိတ္တီဘီ၊ အူတီဘီစသျဖင့္ တီဘီအမ်ဳိးအစား ေတြက အမ်ားႀကီးရွိပါတယ္။ ဒီအမ်ဳိးအစားေတြအနက္ အူတီဘီက အဆုတ္တီဘီနဲ႔ အက်ိတ္တီဘီေတြလို အျဖစ္မမ်ားပါဘူး။ ဒါေပမဲ့ ကိုယ္ခံအားက်ရင္ေတာ့ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ HIVပိုး၀င္တာ၊ အာဟာရ ခ်ဳိ႕တဲ့တာ၊ ဆီးခ်ဳိေရာဂါ စတဲ့ အေျခအေနေတြရွိရင္လည္း အူတီဘီျဖစ္တတ္ပါတယ္။ အူတီဘီက အျဖစ္ မ်ားတာမ်ဳိးေတာ့ မဟုတ္ေပမယ့္ ျဖစ္တာေတြကို လည္း ေတြ႕ရပါတယ္။
ေမး။ ။ အူတီဘီအမ်ဳိးအစားေတြကိုလည္း သိပါရေစ ဆရာ။
ေျဖ။ ။ အူတီဘီအမ်ဳိးအစား အမ်ဳိးမ်ဳိး ရွိပါတယ္။ အူမွာ ျဖစ္တဲ့ တီဘီ၊ အူေဘးက အက်ိတ္မွာ ျဖစ္တဲ့ တီဘီ၊ ၀မ္းတြင္းအေျမႇးပါး(Peritonium) မွာ ျဖစ္တဲ့ တီဘီ၊ အူသိမ္အရင္းပိုင္း(Ileum)နဲ႔ အူမႀကီးအစ (Caceum) ဆံုတဲ့ေနရာ (အူအတက္ ေရာင္တတ္တဲ့ ေနရာ၀န္းက်င္)မွာ အူတီဘီအျဖစ္မ်ားပါတယ္။
ေမး။ ။ အူတီဘီျဖစ္ရင္ ဘယ္လို လကၡဏာေတြ ျဖစ္ တတ္ပါသလဲ ဆရာ။
ေျဖ။ ။ အူတီဘီရဲ႕ လကၡဏာေတြက တိတိက်က် မရွိပါဘူး။ ဗိုက္မွာ ျဖစ္တတ္တဲ့ လကၡဏာေတြအားလံုးက အူနဲ႔ ပတ္သက္တာပဲေလ။ ဗိုက္နာတာ၊ ဗိုက္ေအာင့္တာ စတဲ့ ေယဘုယ်ဆန္တဲ့ လကၡဏာေတြပဲ ျပတတ္ေတာ့ ေရာဂါကို ေစာေစာသိႏိုင္ဖို႔က မလြယ္ပါဘူး။ အူမွာ အနာျဖစ္ရင္ေတာ့ ဗိုက္က မၾကာမၾကာ ေအာင့္တတ္ပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ ညာဘက္ခ်က္၀န္းက်င္က ေအာင့္တတ္ပါတယ္။ အဲဒီလို ဗိုက္ေအာင့္ရင္ သံသယရွိသင့္ပါတယ္။ အေျခအေန သိပ္ဆိုးရင္ အူအနာျဖစ္တဲ့အခါ ၀မ္းထဲ ေသြးပါတတ္တယ္။ ေသြးကလည္း နည္းနည္းပဲပါတာေၾကာင့္ သိပ္မသိသာျပန္ဘူး။ ေသြးက တျဖည္းျဖည္းနဲ႔ ပါတာမ်ားလာမွ ေသြးအားနည္းတာ ျဖစ္လာတယ္။ အဲဒါနဲ႔အတူ ပိန္တာ၊ ခံတြင္းပ်က္တာစတဲ့ လကၡဏာေတြ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။အနာမျဖစ္ဘဲ အူနံရံထူလာရင္ ၀မ္းခ်ဳပ္တတ္ ပါတယ္။ အနာရွိရင္ ၀မ္းပ်က္တာမ်ဳိး ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ တခ်ဳိ႕လူေတြမွာ ေရဖ်ဥ္းစြဲတာ (Acitis) ျဖစ္ တတ္ေပမယ့္ ေသခ်ာစမ္းမွ ေတြ႕ရပါတယ္။ တခ်ဳိ႕ လူေတြမွာ အဖ်ားနည္းနည္းရွိတတ္ေပမယ့္ သိပ္မသိသာပါဘူး။ အူတီဘီျဖစ္တယ္လို႔ သံသယရွိရင္၊ အားနည္းလာရင္၊ က်န္းမာေရး ထိခိုက္လာရင္ေတာ့ ေရာဂါကို စစ္ေဆးၾကည့္ဖို႔ လိုပါတယ္။
အဆုတ္တီဘီပိုးကို ေဆးေသာက္ၿပီး ေပ်ာက္ကင္း သြားသူေတြမွာလည္း အူမွာ ပိုးကပ္ညိေနႏိုင္ပါတယ္။ အဓိကကေတာ့ ပိုးရွိသူေတြအေနနဲ႔ သလိပ္ပါတဲ့ တံေတြးကို မမ်ဳိခ်မိေအာင္ ဂ႐ုစိုက္ရပါမယ္။ တကယ္ေတာ့ ပ်မ္းမွ်အားျဖင့္ တီဘီပိုးက ဖြံ႕ၿဖိဳးဆဲႏိုင္ငံေတြမွာ လူသံုးေယာက္အနက္ တစ္ေယာက္ေလာက္ ရွိေန တတ္ပါတယ္ . . .
ေမး။ ။ အူတီဘီလို႔ သံသယရွိရင္ ေရာဂါကို ဘယ္လို စစ္ေဆးႏိုင္ပါသလဲ ဆရာ။
ေျဖ။ ။ အူတီဘီရွိ၊ မရွိေသခ်ာေအာင္ အဆုတ္တီဘီ မွာလို တီဘီပိုးစစ္တာ၊ ဓာတ္မွန္ ႐ိုက္တာေတြလုပ္လည္း မသိႏိုင္ပါဘူး။ ၀မ္းဗိုက္ကို လက္နဲ႔ စမ္းသပ္ ၾကည့္ရင္လည္း အတိအက်မေျပာႏိုင္ပါဘူး။ အာထရာေဆာင္းဓာတ္မွန္႐ိုက္လိုက္ရင္ အက်ိတ္ကႀကီးေနရင္ေတာ့ သိႏိုင္ပါတယ္။ ၀မ္းထဲ ေသြးပါရင္ ၀မ္းကိုစစ္ၿပီး သိႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေတာင္ လူ ၁၀ ေယာက္မွာ ႏွစ္ေယာက္ပဲ သိႏိုင္လို႔ ရွာရခက္ပါတယ္။ ဗိုက္ထဲက အက်ိတ္ကို မခြဲစိတ္ဘဲ အသားစ ယူစစ္ေဆးမႈ (Biopsy)ယူဖို႔ကလည္း ခက္ပါတယ္။ ေရဖ်ဥ္းရွိရင္ ေရကို စုပ္ၿပီး ပိုးရွိ၊ မရွိရွာရပါတယ္။ ဒါကလည္း အေျဖရဖို႔ တစ္လေလာက္ ၾကာတတ္ပါတယ္။ အခုေနာက္ပိုင္းမွာေတာ့ မွန္ေျပာင္း (Laparoscopy) ၾကည့္ၿပီး ေရာဂါရွာရပါတယ္။ အူတီဘီေရာဂါက ေရာဂါရွာရတာ နည္းနည္းေတာ့ ခက္ပါတယ္။
ေမး။ ။ အူတီဘီရွိမွန္း မသိလို ကုသမႈမခံယူျဖစ္ရင္ ေနာက္ဆက္တြဲအေနနဲ႔ ဘာျဖစ္တတ္ပါသလဲ ဆရာ။
ေျဖ။ ။ အူတီဘီကို မကုရင္ အူအနာေၾကာင့္ အာဟာရ ခ်ဳိ႕တဲ့လာပါလိမ့္မယ္။ ဒါ့အျပင္ ၀မ္းပ်က္တာ၊ ဗိုက္ေအာင့္တာ၊ အားနည္းတာစတဲ့ လကၡဏာေတြလည္း ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ေနာက္ထပ္ျဖစ္တတ္တာက အူေပါက္ထြက္သြားတာပါ။ ဒီအဆင့္မွေတြ႕ တာမ်ားပါတယ္။ ဒီအဆင့္ေရာက္ရင္ အေရးေပၚ လူနာအေနနဲ႔ ေရာက္လာတတ္ပါတယ္။ ဒီလို အူေပါက္သြားတဲ့အခါမွာေတာ့ အေရးေပၚ ခြဲစိတ္ရပါတယ္။ မခြဲရင္ အသက္အႏၲရာယ္ရွိပါတယ္။
တခ်ဳိ႕လူေတြမွာေတာ့ အူနံရံထူၿပီး အူပိတ္သြား တတ္ပါတယ္။ အဲဒီအခ်ိန္မွာလည္း ခြဲစိတ္ကုသရ တတ္ပါတယ္။ဗိုက္ေအာင့္၊ ဗိုက္နာတာေတြက အစာအိမ္ေရာဂါနဲ႔ တျခားအူလမ္းေၾကာင္းေရာဂါေတြေၾကာင့္ မဟုတ္ဘူးဆိုရင္ အူတီဘီျဖစ္တာကို သံသယရွိသင့္ပါတယ္။ CT Scan ႐ိုက္ရင္ ေရာဂါႏုစဥ္မွာ မသိႏိုင္ေပမယ့္ ေရာဂါရင့္တဲ့အခါမွာ သိႏိုင္ပါတယ္။
ေမး။ ။ အဆုတ္တီဘီပိုးရွိသူေတြအေနနဲ႔ အူတီဘီျဖစ္ ႏိုင္ေျခ ရွိပါသလား ဆရာ။
ေျဖ။ ။ ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ အဆုတ္တီဘီပိုးကို ေဆးေသာက္ၿပီး ေပ်ာက္ကင္းသြားသူေတြမွာလည္း အူမွာ ပိုးကပ္ညိေနႏိုင္ပါတယ္။ အဓိကကေတာ့ ပိုးရွိသူေတြအေနနဲ႔ သလိပ္ပါတဲ့ တံေတြးကို မမ်ဳိခ်မိေအာင္ ဂ႐ုစိုက္ရပါမယ္။ တကယ္ေတာ့ ပ်မ္းမွ်အားျဖင့္ တီဘီပိုးက ဖြံ႕ၿဖိဳးဆဲႏိုင္ငံေတြမွာ လူသံုးေယာက္ အနက္တစ္ေယာက္ေလာက္ ရွိေနတတ္ပါတယ္။ ကိုယ္ခံအားေကာင္းေနတဲ့အခ်ိန္မွာ ဘာမွမျဖစ္ေပမယ့္ ကိုယ္ခံအားက်သြားတဲ့အခါ၊ စိတ္ဖိစီးမႈမ်ားတဲ့ အခါ၊ တျခားေရာဂါပိုးနဲ႔ ေရာဂါေတြ ၀င္လာတဲ့ အခါေတြမွာ တီဘီပိုးက ထၾကြလာႏိုင္ပါတယ္။
ေမး။ ။ အူတီဘီက ဘယ္အသက္အရြယ္ေတြမွာ အျဖစ္မ်ားပါသလဲ ဆရာ။
ေျဖ။ ။ အၾကမ္းဖ်ဥ္းအားျဖင့္ လူလတ္ပိုင္းနဲ႔ အသက္ႀကီးပိုင္းေတြမွာ အူတီဘီအျဖစ္မ်ားပါတယ္။ အသက္ ၂၅ႏွစ္နဲ႔ ၃၀ အရြယ္ေတြနဲ႔ အသက္ ၅၀-၆၀ အရြယ္ လူႀကီးေတြမွာ အူတီဘီ အျဖစ္မ်ားတတ္ပါတယ္။ HIV ပိုးေၾကာင့္ အူတီဘီျဖစ္ႏႈန္း ပိုမ်ားတာက ကိုယ္ခံအားက်သြားတာေၾကာင့္ ျဖစ္ရတာပါ။
ေမး။ ။ အူတီဘီျဖစ္တဲ့အခါ ဘယ္လို ကုသမႈ ေပးပါသလဲ ဆရာ။
ေျဖ။ ။ အူတီဘီျဖစ္ၿပီး အူေပါက္သြားရင္၊ အူပိတ္သြားရင္ေတာ့ ခြဲစိတ္ကုသမႈ ခံယူရပါတယ္။ ခြဲစိတ္ၿပီးတဲ့ အခါမွာ တီဘီေဆးကို ေသာက္ဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္။ တကယ္လို႔ အေစာပိုင္းအဆင့္မွာ ေတြ႕ခဲ့ရင္ အူတီဘီပိုး ကင္းေအာင္တီဘီေဆးကို အနည္းဆံုး ၉လ-တစ္ႏွစ္ ေသာက္ဖို႔လိုပါတယ္။ အဆုတ္တီဘီပိုးကို ေျခာက္ လပဲေသာက္ရေပမယ့္ အူတီဘီျဖစ္ရင္ ပိုၿပီး ၾကာၾကာ ေသာက္ရပါတယ္။ ၾကားထဲမွာလည္း အၿမဲစစ္ေဆး ေနရပါတယ္။ ဒါဆိုရင္ ေပ်ာက္ႏိုင္ေျခမ်ားပါတယ္။
ေမး။ ။ အူတီဘီနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး အမ်ားျပည္သူကို ထပ္မံပညာေပးလိုတာရွိရင္ ေျပာျပေပးပါ ဆရာ။
ေျဖ။ ။ ႏြားႏို႔ကို က်ဳိခ်က္ၿပီးေသာက္သင့္ပါတယ္။ မ်ဳိး႐ိုးထဲမွာ တီဘီပိုးရွိရင္လည္း ဂ႐ုစိုက္သင့္ပါတယ္။ ဗိုက္ေအာင့္တာ၊ ပိန္တာ၊ အာဟာရခ်ဳိ႕တဲ့တာ စတဲ့ လကၡဏာေတြျဖစ္ရင္လည္း ဂ႐ုစိုက္ၿပီး က်န္းမာေရး စစ္ေဆးမႈကိုခံယူသင့္ပါတယ္။
(Healthy Life ဂ်ာနယ္မွ စီစဥ္တင္ဆက္သည့္ အပတ္စဥ္ ေသာၾကာေန႔ထုတ္ Healthy Life ဂ်ာနယ္၊ https://www.facebook.com/healthylifejournalmyanmar/ ႏွင့္ www.healthylifejournalmyanmar.com တို႔တြင္ ေဖာ္ျပပါရွိသမွ် က်န္းမာေရးႏွင့္ အလွအပဆိုင္ရာ သတင္းမ်ား၊ သတင္းေဆာင္းပါးမ်ား၊ အေမးအေျဖမ်ား၊ ဘာသာျပန္ေဆာင္းပါးမ်ားကို လြတ္လပ္စြာ မွ်ေ၀ႏိုင္ပါသည္။ သို႔ရာတြင္ မည္သည့္ Facebook စာမ်က္ႏွာ၊ Website မ်ားတြင္မဆိုျပန္လည္ကူးယူေဖာ္ျပျခင္းကို ခြင့္မျပဳပါေၾကာင္း အသိေပး ေၾကညာအပ္ပါသည္။)
