ပါေမာကၡေဒါက္တာဦးကိုကို (ဆီးခ်ဳိႏွင့္ အေထြေထြေရာဂါအထူးကု)ႏွင့္ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးျခင္း
ေမး။ ။ ဆီးခ်ဳိေသြးခ်ဳိေရာဂါထိန္းခ်ဳပ္မႈမေကာင္းတာေၾကာင့္ ေက်ာက္ကပ္ထိခုိက္ႏိုင္ေျခမ်ားပါသလား ဆရာ။
ေျဖ။ ။ သုေတသန စာတမ္းေတြအရ လူနာ ၁၀၀မွာ ၃၀ရာခိုင္ႏႈန္းက ဆီးခ်ဳိေရာဂါ သက္တမ္း ၇ ႏွစ္နဲ႔ ၁၀ႏွစ္ေက်ာ္ရင္ ေက်ာက္ကပ္ ထိခိုက္ၾကတာကုိ ေတြ႕ရပါတယ္။ ျမန္မာမွာေသာ္လည္းေကာင္း၊ ကမၻာမွာေသာ္လည္းေကာင္း ေက်ာက္ကပ္ေဆးတာနဲ႔ ေက်ာက္ကပ္အစားထိုးတာေတြကုိ ျပဳလုပ္ေပးေနရတဲ့ လူနာေတြမွာ ဆီးခ်ဳိေရာဂါေၾကာင့္ ေက်ာက္ကပ္ကုသမႈ ခံယူရတာက နံပါတ္တစ္နဲ႔ နံပါတ္ႏွစ္ေနရာေတြမွာ အၿမဲတမ္း ေတြ႕ရပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဆီးခ်ဳိသမားတုိင္း ေက်ာက္ကပ္ထိခိုက္မႈမျဖစ္ေအာင္ အထူးသတိထားဖို႔ လိုပါတယ္။ ေက်ာက္ကပ္က ထိခိုက္ၿပီးသြားရင္ ဘယ္ေတာ့မွေနာက္ျပန္မဆုတ္ပါဘူး။ ေရာဂါေရွ႕ဆက္တိုးဖို႔ပဲ ရွိပါတယ္။ ဆီးခ်ဳိသမား တစ္ေယာက္ ေက်ာက္ကပ္ထိၿပီးၿပီဆိုရင္ ထပ္ၿပီး ပုိမဆိုးလာဖို႔ပဲ ကုသေပးလို႔ရပါတယ္။
ေမး။ ။ ဆီးခ်ဳိေရာဂါရွိသူ ေက်ာက္ကပ္ထိရတာက ေရာဂါသက္တမ္းၾကာလာလို႔ ျဖစ္ရတာပါလား ဆရာ။
ေျဖ။ ။ ဆီးခ်ဳိေရာဂါရွိသူ ေက်ာက္ကပ္ထိရတဲ့ အေၾကာင္းရင္း ေလးခ်က္ရွိပါတယ္။
(၁) ဆီးခ်ဳိေရာဂါသက္တမ္း ၾကာေလေလ ေက်ာက္ကပ္ထိခိုက္မႈ ျဖစ္ႏိုင္ေျခ ပိုမ်ားေလေလပါပဲ။
(၂) မိဘမ်ဳိး႐ိုးမွာ ဆီးခ်ဳိေရာဂါေၾကာင့္ ေက်ာက္ကပ္ေရာဂါရွိသူေတြမွာ ပုိျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။
(၃) ဆီးခ်ဳိေရာဂါကို ေကာင္းေကာင္း မထိန္းထားႏုိင္သူေတြမွာ ပုိျဖစ္ပါတယ္။
(၄) ဆီးခ်ဳိေရာဂါနဲ႔ တြဲျဖစ္တတ္တဲ့ေရာဂါေတြျဖစ္တဲ့ ေသြးတိုးေရာဂါ၊ ႏွလံုးေရာဂါနဲ႔ အ၀လြန္ေရာဂါေတြရွိရင္ ပုိျဖစ္ဖို႔ မ်ားပါတယ္။
ေမး။ ။ ဆီးခ်ဳိေရာဂါရွိသူတစ္ေယာက္ ေက်ာက္ကပ္စထိၿပီဆိုရင္ ဘယ္လို သိႏိုင္ပါသလဲ ဆရာ။
ေျဖ။ ။ ဆီးခ်ဳိသမား ေက်ာက္ကပ္စထိၿပီဆိုရင္ အေစာဆံုးသိႏုိင္တာကေတာ့ Microalbumin လို႔ေခၚတဲ့ ဆီးထဲမွာ အနည္ပါတာကုိ မိုက္ခ႐ိုစကုပ္နဲ႔ ၾကည့္လိုက္ရင္ ေတြ႔ရတဲ့ အေျခအေနအရ သိႏိုင္ပါတယ္။ ေနာက္တစ္နည္းကေတာ့ Microalbumin လို႔ ေခၚတဲ့ ဆီးကုိ ခ်က္ၾကည့္လိုက္တဲ့အခါမွသာ ေတြ႕ရတဲ့ အေျခအေနလည္း ရွိပါတယ္။ တစ္ေန႔ကုိ ဆီးထဲမွာ အနည္ ၃၀ ကေန ၃၀၀ မီလီဂရမ္ပါတယ္ဆိုရင္ေတာ့ မိုက္ခ႐ိုစကုပ္နဲ႔ၾကည့္မွသာ အနည္ေတြ႔ႏိုင္တဲ့အဆင့္ ျဖစ္ပါတယ္။ ေနာက္တစ္ဆင့္ကေတာ့ အနည္ ၃၀၀ မီလီဂရမ္ထက္ ပုိမ်ားသြားရင္ေတာ့ ဆီးခ်က္ၾကည့္လိုက္ရင္ ဆီးထဲကေန အနည္က်လာတဲ့အဆင့္ ျဖစ္သြားပါတယ္။ ဆီးခ်ဳိသမားတုိင္း ဆီးကုိ မိုက္ခ႐ိုစကုပ္နဲ႔ ၾကည့္ၿပီးစစ္တာကုိ လုပ္ေပးသင့္ပါတယ္။ စစ္ၿပီးေတာ့ ေတြ႕ရင္ ေစာစီးစြာ ကုသႏုိင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ကုသတာကေတာ့ ACEI ဒါမွမဟုတ္ ARB ဆိုတဲ့ေဆးေတြေပးလိုက္ရင္ ျပန္ေပ်ာက္သြားႏုိင္ပါတယ္။ တစ္ခ်ိန္တည္းမွာတင္ ႏွလံုေသြးေၾကာက်ဥ္းေရာဂါ (Ischaemic Heart Disease) ကုိပါ ကာကြယ္ၿပီးသားလည္း ျဖစ္ပါတယ္။ မိုက္ခ႐ိုစကုပ္နဲ႔ စစ္ေဆးၾကည့္႐ႈလိုက္ရင္ ေက်ာက္ကပ္ထိေနလား၊ မထိဖူးလားဆိုတာ ေစာေစာ သိႏုိင္တဲ့အတြက္ တစ္ႏွစ္တစ္ခါေလာက္ေတာ့ စစ္ေဆးေပးသင့္ပါတယ္။ ဆီးကုိ ခ်က္ၾကည့္လိုက္တဲ့ အခါမွသာေတြ႕ရတဲ့ အဆင့္ဆိုရင္ ေက်ာက္ကပ္က ထိခိုက္မႈ ပိုမ်ားေနပါၿပီ။
ေမး။ ။ ဆီးခ်ဳိသမား ေက်ာက္ကပ္ထိတာေၾကာင့္ ဘယ္လိုလကၡဏာေတြ ခံစားရပါသလဲ ဆရာ။
ေျဖ။ ။ ဆီးခ်ဳိသမား ေက်ာက္ကပ္ထိၿပီဆိုရင္ –
(၁) ဆီးထဲမွာ အနည္ပါလာပါတယ္။
(၂) ေသြးတုိးလာတယ္။
(၃) တစ္ကုိယ္လံုး ေဖာေရာင္လာပါတယ္။
(၄) Serum Creatinine အဆင့္ တက္လာမယ္။
Serum Creatinine တက္လာမွ ေက်ာက္ကပ္ထိတာ သိရင္ ေက်ာက္ကပ္က ၅၀ ရာခိုင္ႏႈန္းပ်က္စီးေနပါၿပီ။ အဲဒီအဆင့္ ေရာက္မွသိတယ္ဆိုရင္ ေနာက္ကMicroalbumin-uria ၿပီလို႔ သတ္မွတ္ၾကပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေက်ာက္ကပ္ ထိ၊ မထိ အေစာဆံုးသိႏိုင္ေအာင္ နည္းနဲ႔ စစ္ေဆးသင့္တာ ျဖစ္ပါတယ္။
ေမး။ ။ ဒီထက္ ပိုဆိုးလာရင္ ဘာျဖစ္ႏိုင္ပါသလဲ ဆရာ။
ေျဖ။ ။ ဒီထက္ ပုိဆိုးလာရင္ ေနာက္ဆက္တြဲအေနနဲ႔ နာတာရွည္ ေက်ာက္ကပ္အားနည္းတဲ့ေရာဂါ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ေနာက္ဆံုး အဆင့္ကေတာ့ ေက်ာက္ကပ္ေဆးရင္ ေဆး၊ မေဆးရင္ ေက်ာက္ကပ္ အစားထိုးရပါတယ္။ ဒီအဆင့္ေရာက္သြားရင္ ပုိက္ဆံလည္း အမ်ားႀကီးကုန္လာတဲ့အတြက္ တခ်ဳိ႕လူနာေတြကလည္း မကုႏုိင္ေတာ့ပါဘူး။
ေမး။ ။ ဆီးခ်ဳိေသြးခ်ဳိေရာဂါရွိသူေတြ ေက်ာက္ကပ္မထိခိုက္ဖို႔ ဘယ္လို ကာကြယ္သင့္ပါသလဲ ဆရာ။
ေျဖ။ ။ ဆီးခ်ဳိေရာဂါရွိသူေတြ ေက်ာက္ကပ္ မထိခိုက္ဖို႔ ဆိုရင္ လိုက္နာရမယ့္အခ်က္ေတြ ရွိပါတယ္။
(၁) ဆီးခ်ဳိေသြးခ်ဳိေရာဂါကုိ ႏုိင္ေအာင္ထိန္းပါ။
(၂) ေသြးတိုးရွိရင္ ေသြးတုိးကုိ ႏုိင္ေအာင္ ထိန္းပါ။ ေသြးေပါင္ကုိ ၁၃၀/၈၀ mmHg ေအာက္မွာပဲ ထားရပါမယ္။ ဆီးထဲမွာ တစ္ရက္ကုိ အနည္တစ္ဂရမ္နဲ႔အထက္ ပုိပါေနတယ္ဆိုရင္ေတာ့ ေသြးေပါင္ကို ၁၂၅ /၇၅ mmHg မွာ ထိန္းထားရပါမယ္။ ဆီးထဲမွာ အနည္မပါေအာင္ ထိန္းပါ။ ဆီးထဲမွာ အနည္မပါေအာင္ ထိန္းရမယ့္ နည္းေတြကေတာ့ အသားနည္းနည္း ေလွ်ာ့စားေပးရပါတယ္။ ACEI ဒါမွမဟုတ္ ARB တို႔လို ေဆးေတြ ေသာက္ရပါတယ္။
ေမး။ ။ ဆီးခ်ဳိေရာဂါရွိသူေတြ ေက်ာက္ကပ္ ထိခိုက္သြားၿပီဆုိရင္ ဆီးခ်ဳိေရာဂါကုသေဆးေတြကို ေျပာင္းလဲ ေပးရတာမ်ဳိး ရွိပါသလား ဆရာ။
ေျဖ။ ။ ဆီးခ်ဳိသမား ေက်ာက္ကပ္ထိသြားရင္ ေဆးေတြကို အေျပာင္းအလဲလုပ္ေပးရပါတယ္။ ေက်ာက္ကပ္ထိသြားတဲ့အခါမွာ ေသြးတြင္း သၾကားဓာတ္က်တာ (Hypoglycaemia)၀င္တတ္ပါတယ္။ေက်ာက္ကပ္ ထိသြားတဲ့အခါမွာ ဆီးခ်ဳိေရာဂါကုေဆးေတြကုိ ေသြးထဲကေန မစြန္႔ထုတ္ႏုိင္ေတာ့ပါဘူး။ အဲဒီအခါမွာ ဆီးခ်ဳိေဆးေတြက ေသြးထဲမွာ အၾကာႀကီးေနေနပါတယ္။ ေသြးတြင္း သၾကားဓာတ္မ်ားၿပီး ေရာဂါအေျခအေန သိပ္ဆိုးေနတဲ့သူတစ္ေယာက္က ဆီးခ်ဳိ control သိပ္ေကာင္းသြားရင္ သတိထားရပါတယ္။ အဲဒါက ေက်ာက္ကပ္ထိသြားလို႔ ျဖစ္ႏုိင္ပါတယ္။ ဆီးခ်ဳိတက္တာက အရမ္းမ်ားေနလို႔ ေဆးေတြသံုးမ်ဳိးေလာက္ ေပးထားၿပီး အျမင့္ဆံုးတင္ထားရတဲ့အခ်ိန္မွာ ႐ုတ္တရက္ႀကီး ဆီးခ်ဳိေကာင္းသြားတယ္ဆုိရင္ ေက်ာက္ကပ္ထိသြားတာ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ေက်ာက္ကပ္ကုိ စစ္ေပးဖို႔လိုပါတယ္။မက္ေဖာ္မင္ (metformin) ေဆးက အင္မတန္ေကာင္းတဲ့ ေဆးျဖစ္ပါတယ္။ မက္ေဖာ္မင္ေဆးကုိ ေသာက္ေနရင္ ေက်ာက္ကပ္ထိေနတဲ့အခ်ိန္မွာ သီအိုရီအရ မက္ေဖာ္မင္ကုိရပ္ဖို႔ ေျပာထားပါတယ္။ Serum Creatinine အဆင့္ ၁ ဒသမ ၅ ေက်ာ္ရင္ မက္ေဖာ္မင္ေဆးကုိ ရပ္ဖို႔ ေျပာထားပါတယ္။ ဒါကို လူေတြက မက္ေဖာ္မင္ေဆးေသာက္ရင္ေက်ာက္ကပ္ထိတယ္ဆိုတဲ့ အယူအဆမွားေတြ ရွိေနၾကပါတယ္။ တကယ္ေတာ့ မက္ေဖာ္မင္ေဆးက ဆီးခ်ဳိေသြးခ်ဳိ ေရာဂါအတြက္ အင္မတန္ေကာင္းတဲ့ေဆးပါ။ ဆီးခ်ဳိေရာဂါေၾကာင့္ ေက်ာက္ကပ္ထိသြားတဲ့အခ်ိန္မွသာ မက္ေဖာ္မင္ေဆးကုိ ရပ္ခိုင္းထားတာျဖစ္ပါတယ္။ မက္ေဖာ္မင္ေဆးက ေက်ာက္ကပ္ကုိ လံုး၀မထိခိုက္ပါဘူး။ ဆရာတို႔အေတြ႔အႀကံဳအရ Serum Creatinine အဆင့္ ၁ ဒသမ ၇ ကေန ၂ ေလာက္အထိ ကုိေတာင္ေပးပါတယ္။ မက္ေဖာ္မင္ေဆးရဲ႕ ေနာက္ဆက္တြဲျဖစ္တဲ့ Lactic Acidosis ကလည္း လူေပါင္းသံုးေသာင္းေလာက္မွာ တစ္ေယာက္ေလာက္ ျဖစ္တတ္တာပါ။ေက်ာက္ကပ္ထိရင္ ဆီးခ်ဳိေဆးေတြက ဆီးထဲကေန မစြန္႔ထုတ္ႏိုင္တဲ့အတြက္ ေသြးထဲမွာ ေဆးေတြ ၾကာၾကာေနတတ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အရင္က ေသာက္ေနတဲ့ ေသြးထဲမွာ ၃၆ နာရီေလာက္ အထိေနတဲ့ ေဆးေတြကို မေပးေတာ့ပါဘူး။ လိုအပ္ရင္ အင္ဆူလင္ေဆးကို ေျပာင္းထိုးေပးပါတယ္။
ေမး။ ။ ဆီးခ်ဳိသမားေတြ ေက်ာက္ကပ္ထိရင္ ဆက္ၿပီး ပိုမဆိုးေအာင္ ဘယ္လိုအခ်က္ေတြကို လိုက္နာသင့္ပါသလဲ ဆရာ။
ေျဖ။ ။ ဆီးခ်ဳိသမားေတြ ေက်ာက္ကပ္ထိရင္ အသားနည္းနည္းေလွ်ာ့စားေပးဖို႔ လိုအပ္တဲ့အျပင္ ေရလည္း ေလွ်ာ့ေသာက္ေပးဖို႔ လိုပါတယ္။ ဆီးသြားနည္းလို႔ ေရပိုေသာက္ေပးရတယ္ဆိုတဲ့အယူအဆက ဒီေနရာမွာ မွားပါတယ္။ ေက်ာက္ကပ္က အလုပ္မလုပ္ႏုိင္ေတာ့လို႔ ဆီးသြားတာနည္းေနတဲ့အခ်ိန္မွာ ေရေတြအမ်ား ႀကီးေသာက္ရင္ ေက်ာက္ကပ္က ပုိၿပီးအလုပ္မလုပ္ႏုိင္ေတာ့ဘဲနဲ႔ ေရေသာက္မ်ားေလ၊ ဆီးသြားနည္းေလျဖစ္ၿပီးေတာ့ ေဖာလာပါလိမ့္မယ္။ေက်ာက္ကပ္ ေတာ္ေတာ္ထိသြားရင္ Low salt Diet, Low Protein Diet, Low Potassium Diet နဲ႔ Low Phosphate Diet ဆိုတဲ့ အခ်က္ေတြကို လိုက္နာရပါမယ္။ ဆိုလိုတာက ဆားေလွ်ာ့စားရပါမယ္၊ ပ႐ိုတင္းအသားဓာတ္ ေလွ်ာ့စားရပါမယ္၊ ပိုတက္ဆီယမ္ဓာတ္ပါ၀င္မႈမ်ားတဲ့ အရည္ရႊမ္းတဲ့ အသီးေတြကိုလည္း ေလွ်ာ့စားရပါမယ္။ေက်ာက္ကပ္ထိရင္ ကယ္လ္ဆီယမ္နည္းၿပီး ေဖာစဖိတ္မ်ားလာတတ္ပါတယ္။ ေဖာ့စဖိတ္မ်ားလာ တဲ့အတြက္ ႏို႔နဲ႔ႏုိ႔ထြက္ပစၥည္းေတြ ေလွ်ာ့ၿပီး စားေသာက္ဖုိ႔ လိုလာပါတယ္။
ေမး။ ။ ဆီးခ်ဳိေရာဂါနဲ႔ ေက်ာက္ကပ္အေၾကာင္း အမ်ားျပည္သူကို ထပ္မံေျပာလိုတာရွိရင္ သိပါရေစ ဆရာ။
ေျဖ။ ။ ဆီးခ်ဳိေရာဂါရွိသူေတြ ေက်ာက္ကပ္ထိသြားတဲ့အခါ ဆီးခ်ဳိေရာဂါအထူးကုဆရာ၀န္နဲ႔ ေက်ာက္ကပ္သမားေတာ္နဲ႔တြဲဖက္ၿပီး ကုသမႈေပးရပါတယ္။ ဆီးခ်ဳိသမားေတြမွာ ေက်ာက္ကပ္ထိရင္ ႏွလံုးေသြးေၾကာပိတ္ဖို႔ အခြင့္အလမ္းက အရမ္းမ်ားပါတယ္။ နာတာရွည္ ေက်ာက္ကပ္ေရာဂါျဖစ္ရင္ ႏွလံုးေသြးေၾကာပိတ္ႏိုင္တာေၾကာင့္ အဲဒါကိုလည္း အထူးဂ႐ုစိုက္ ကုသမႈေပးရပါတယ္။
(Healthy Life ဂ်ာနယ္မွ စီစဥ္တင္ဆက္သည့္ အပတ္စဥ္ ေသာၾကာေန႔ထုတ္ Healthy Life ဂ်ာနယ္၊ https://www.facebook.com/healthylifejournalmyanmar/ ႏွင့္ www.healthylifejournalmyanmar.com တို႔တြင္ ေဖာ္ျပပါရွိသမွ် က်န္းမာေရးႏွင့္ အလွအပဆိုင္ရာ သတင္းမ်ား၊ သတင္းေဆာင္းပါးမ်ား၊ အေမးအေျဖမ်ား၊ ဘာသာျပန္ေဆာင္းပါးမ်ားကို လြတ္လပ္စြာ မွ်ေ၀ႏိုင္ပါသည္။ သို႔ရာတြင္ မည္သည့္ Facebook စာမ်က္ႏွာ၊ Website မ်ားတြင္မဆိုျပန္လည္ကူးယူေဖာ္ျပျခင္းကို ခြင့္မျပဳပါေၾကာင္း အသိေပး ေၾကညာအပ္ပါသည္။)
