ပါေမာကၡေဒၚသန္းသန္းေအး(ဆီးခ်ဳိႏွင့္ အေထြေထြေရာဂါအထူးကုဆရာ၀န္ႀကီး)
ဆီးခ်ဳိေသြးခ်ဳိေရာဂါရွိသူေတြအဖို႔ ယခုတေလာမွာ လူအမ်ားေၾကာက္ရြံေနၾကရတဲ့ တုပ္ေကြးေရာဂါကို ဘယ္လိုအထူးသတိျပဳရမလဲဆိုတာ ေဖာ္ျပလိုက္ပါတယ္။
တုပ္ေကြးေရာဂါျဖစ္တဲ့လူနာေတြကို ရာသီေရာက္တိုင္း ႏွစ္စဥ္ေတြ႕ေနက်ျဖစ္ပါတယ္။ တုပ္ေကြးျဖစ္တဲ့ လူနာေတြကို တုပ္ေကြးေလးပါပဲ၊ ဘာမွ စိတ္မပူပါနဲ႔။ တျခားပိုးေတြ၀င္တာေလာက္ မစိုးရိမ္ရပါဘူး။ သံုးရက္အလြန္ဆံုးဖ်ားၿပီးရင္ သူသေဘာသူေဆာင္ၿပီး၊ ကိုယ္ခံအားနဲ႔ျပန္တိုက္ထုတ္လိုက္လို႔ ေပ်ာက္သြားတာ မ်ားပါတယ္။ အလြန္ဆံုးေခ်ာင္းဆိုးက်န္တာကလည္း တစ္ပတ္ႏွစ္ပတ္ဆိုျပန္ေကာင္းသြားၾကမွာပါ။ ဒီလိုပဲရွင္းျပေနက်ျဖစ္ပါတယ္။
ဒီတုပ္ေကြးကို သာမန္ပိုးသတ္ေဆးေတြ ေဆးေတာင့္ေတြေပးၿပီးကုတာနဲ႔ မေပးဘဲကုတာသိပ္မထူးပါဘူး။ ယခုပိုးသတ္ေဆးေတြက တုပ္ေကြးကဲ့သို႔ေသာ ဗိုင္းရပ္စ္ပိုးအုပ္စုကို သတ္တဲ့ေဆးေတြ မဟုတ္ပါဘူး။ ဘက္တီးရီးယားပိုးအုပ္စုကိုပဲ သတ္ႏိုင္တာပါ။ ဒါေၾကာင့္ တုပ္ေကြးျဖစ္ရင္ ပိုးသတ္ေဆးမေပးဘဲ ကုတာက ပိုသဘာ၀က်ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ တုပ္ေကြးျဖစ္ၿပီး လိုက္လာတတ္တဲ့ ေနာက္ဆက္တြဲ ဘက္တီးရီးယားပိုးေတြ ဆက္၀င္လာတာကို ကာကြယ္ထားဖို႔ရည္ရြယ္ၿပီး ပိုးသတ္ေဆးႀကိဳေပးထားၾကတာျဖစ္ပါတယ္။
အရင္ဦးဆံုး႐ႈပ္ေထြးလွတဲ့ တုပ္ေကြးပိုးေတြအေၾကာင္း အၾကမ္းဖ်င္းေျပာရရင္ Influenza Virusတုပ္ေကြးပိုး အုပ္စုႀကီးေလးခုရွိပါတယ္။ A ၊ B ၊ C ၊ D ရယ္လို႔ ခြဲျခားထားပါတယ္။ A နဲ႔ B ကလူေတြမွာျဖစ္ေလ့ရွိတဲ့ တုပ္ေကြးပိုးေတြျဖစ္ပါတယ္။ တုပ္ေကြးပိုး A အမ်ဳိးအစားကေတာ့အမ်ားဆံုးနဲ႔ အျပင္းထန္ဆံုးပါပဲ။
C အမ်ဳိးအစားကအလြန္ေပ်ာ့တဲ့ပိုးျဖစ္လို႔ တစ္ကမၻာလံုးျပန္႔သြားတာမ်ဳိးမရွိပါဘူး။ D အမ်ဳိးအစားပိုးကေတာ့ လူမွာမျဖစ္ပါဘူး။ တိရစၦာန္မွာပဲျဖစ္တဲ့ ပိုးေတြပါ။ အဓိကလူေတြမွာ A နဲ႔ B ပဲျဖစ္ၿပီး ဒုကၡ တကယ္ေပးၿပီး ျပင္းထန္တာက A တုပ္ေကြးပိုး အသစ္ေတြ ေပၚေပါက္လာလို႔ပဲျဖစ္ပါတယ္။ လူေတြမွာျဖစ္တဲ့ တုပ္ေကြးအမ်ဳိးအစားေတြကေတာ့ H1N1,H1N2, H3N2,H2N2, H5N1 စတာေတြျဖစ္ပါတယ္။
တုပ္ေကြးပိုးမွာ ဖြဲ႕စည္းထားတဲ့ အေျခခံအိပ္ခ်္ H နဲ႔ အင္ N ပ႐ိုတင္းဓာတ္ေတြဟာ အမ်ဳိးေပါင္းမ်ားစြာရိွပါတယ္။ ဒီတိက်တဲ့ ပ႐ိုတင္းေတြျပဳလုပ္တာကို gene ဗီဇေတြက ထိန္းခ်ဳပ္ပါတယ္။ တုပ္ေကြးပိုးေတြရဲ႕ ထူးျခားခ်က္တစ္ခုကေတာ့ ဒီ gene ဗီဇေတြဟာ မတည္ၿငိမ္ဘဲ အၿမဲတမ္းေျပာင္းလဲေနပါတယ္။ အိပ္ခ်္အမ်ဳိးအစားပ႐ိုတင္းက ၁ မွ ၁၈ အထိ စုစုေပါင္း ၁၈ မ်ဳိးရွိပါတယ္။ N အင္န္အမ်ဳိးအစားပ႐ိုတင္းက ၁ မွ ၁၁ အထိ ၁၁ မ်ဳိးရွိပါတယ္။ ဒီဗီဇ gene ေတြဟာ ပိုးအသစ္ေတြပြားေနစဥ္ တည္ေဆာက္မႈမတိက်ဘဲ အနည္းငယ္စီ ေျပာင္းလဲသြားတတ္ၿပီး မူလမိခင္ပိုးနဲ႔မတူေတာ့ဘဲ ႐ုပ္ေျပာင္းေပးလိုက္သလိုျဖစ္သြားပါတယ္။ ဒီလိုအေသးစား ႐ုပ္ေျပာင္းတာကေတာ့ ရာသီတုပ္ေကြးလို႔ေခၚတဲ့ ႏွစ္စဥ္လာေနက် တုပ္ေကြးေတြမွာ အၿမဲရွိပါတယ္။ Antigenic drift လို႔ေခၚပါတယ္။ တစ္ခါတရံ H နဲ႔ N ရဲ႕ ဗီဇ(နံပါတ္) အမ်ိဳးအစားေတြေျပာင္းၿပီး တြဲလိုက္ရင္ တုပ္ေကြးပိုးအသစ္တစ္မ်ဳိး ေပၚေပါက္လာတတ္ပါတယ္။ ဒါကို Antigenic drift အႀကီးစား ႐ုပ္ေျပာင္းျခင္းလို႔ ေခၚႏိုင္ပါတယ္။ အဲဒီအခါျဖစ္ေနက်တုပ္ေကြးမဟုတ္လို႔ (ဥပမာေပးရရင္ ရန္သူက ႐ုပ္ေျပာင္းလိုက္သလိုျဖစ္သြားၿပီး) ခႏၶာကိုယ္ရဲ႕ ခုခံအား အင္တီေဘာ္ဒီ antibody(စစ္သားေတြနဲ႔ ႏိႈင္း ယွဥ္လို႔ရပါတယ္)ေတြက ဒီတုပ္ေကြးဗိုင္းရပ္စ္ အသစ္ကိုလံုး၀မသိႏိုင္၊ မေတြ႕ႏိုင္ေတာ့ဘဲ လြတ္သြားမွာျဖစ္ပါတယ္။ ပိုးေတြ၀င္လာတာကို မသတ္ႏိုင္ေတာ့ဘဲ ပိုးရဲ႕တိုက္ခိုက္တာကို အလူးအလဲခံရပါမယ္။ ခႏၶာကိုယ္ထိခိုက္ခံရၿပီးမွ အေတြ႕အႀကံဳအသစ္ နဲ႔ခုခံအားအသစ္ တည္ေဆာက္ရျပန္ပါတယ္။ ေနာက္တစ္ခါဒီပိုးပဲသာဆို သတ္ႏိုင္၊ ကာကြယ္ႏိုင္မွာျဖစ္ပါတယ္။
အခုလိုအၿမဲေျပာင္းလဲေနတဲ့အတြက္
တုပ္ေကြးက တစ္ႏွစ္နဲ႔တစ္ႏွစ္ ျပင္းထန္တာမတူပါဘူး။ တုပ္ေကြးေရာဂါက ျပင္းထန္တဲ့အမ်ဳိးအစားေတြ ျဖစ္လာရင္၊ အထူးသျဖင့္ မ်ဳိးရင္းအသစ္ေပၚေပါက္လာရင္ အေသအေပ်ာက္ ပိုမ်ားပါတယ္။ ယခုတေလာျဖစ္ေနက် ရာသီတုပ္ေကြးထဲမွာေရာေႏွာၿပီး ၂၀၀၉ခုႏွစ္က တစ္ကမၻာလံုးမွာျဖစ္ခဲ့ဖူးတဲ့ ၂၀၀၉ H1N1 Pandemic တုပ္ေကြးမ်ဳိးသစ္ကို ျပန္ေတြ႕လာျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။
ဒီတုပ္ေကြးအသစ္က ၂၀၀၉ ခုႏွစ္က တစ္ကမၻာလံုးျဖစ္သြားတဲ့ ပိုးအျပင္းစား တုပ္ေကြးပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
ဒီ H1N1 2009 pandemic(Swine flu) တုပ္ေကြးပိုးကေတာ့ Origin မူလက ၀က္တုပ္ေကြးပိုးျဖစ္ပါတယ္။ ၁၉၃၀ ခုႏွစ္ေလာက္က ၀က္ေတြမွာ ျဖစ္ေနတာစတင္ေတြ႕ရွိခဲ့ပါတယ္။ လူေတြကို သိပ္ကူးစက္ေလ့မရွိပါဘူး။
ဒါေပမဲ့ ၂၀၀၉ H1N1 flu ၀က္တုပ္ေကြးကေတာ့ ၀က္တုပ္ေကြးအစစ္လိုမဟုတ္ဘဲ လူ-လူ ခ်င္းလည္း ကူးစက္ႏိုင္တဲ့ တုပ္ေကြးျဖစ္ေနပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ တစ္ကမၻာလံုး ျပန္႔ႏွံ႔သြားခဲ့ပါတယ္။ ပိုအေရးႀကီးတာက ေရာဂါပိုျပင္းထန္လို႔ ေၾကာက္ရပါတယ္။ ဒီပိုးအသစ္ျဖစ္ေပၚလာရပံုကေတာ့ ၀က္ရဲ႕ ကိုယ္ထဲမွာ ၀က္တုပ္ေကြး၊ လူတုပ္ေကြးနဲ႔ ငွက္တုပ္ေကြးပိုးအတူဆံုေတြ႕ၿပီး H နဲ႔ N ပ႐ိုတင္းရဲ႕ gene ဗီဇအပိုင္းေတြ ေရာေႏွာေပါင္းစပ္ၿပီး တုပ္ေကြးပိုးအသစ္တစ္မ်ဳိးျဖစ္လာတာလို႔ ယူဆပါတယ္။ ျပင္းလည္းျပင္း၊ ကူးလည္းကူးစက္ႏိုင္ေတာ့ ပိုဆိုးသြားေစပါတယ္။ တုပ္ေကြးပိုးရဲ႕ အႏၲရာယ္ဘယ္ေလာက္ႀကီးပါသလဲဆိုတာ ၾကည့္ၾကပါမယ္။ သာမန္ျဖစ္ေနက် တုပ္ေကြးေတြလည္း အသက္အႏၲရာယ္ရွိပါတယ္။
အေမရိကန္ႏိုင္ငံမွာ လြန္ခဲ့တဲ့ ၁၀ႏွစ္အတြင္းျပဳလုပ္ထားတဲ့ စစ္တမ္းအရ တစ္ႏွစ္မွာ တုပ္ေကြးေၾကာင့္ လူ ၃၆၀၀၀ ေသႏႈန္းရွိၿပီး ၂သိန္းေက်ာ္ခန္႔ ေဆး႐ံုတက္ေရာက္ရတဲ့အထိရွိပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေရွ႕မွာေဖာ္ျပထားသလို တုပ္ေကြးဟာ အၿမဲစိတ္ပူစရာမရွိတဲ့ေရာဂါမဟုတ္ပါဘူး။ သက္ႀကီးရြယ္အိုေတြ၊ တျခားေရာဂါေတြ ဥပမာ-ႏွလံုးေရာဂါ၊ ပန္းနာရင္ၾကပ္ေရာဂါ၊ ေက်ာက္ကပ္ေရာဂါ၊ ဆီးခ်ဳိေရာဂါရွိသူေတြမွာ သာမန္တုပ္ေကြးျဖစ္ရင္ေတာင္ ပိုၿပီး ဆိုးတတ္ပါတယ္။ ေနာက္ဆက္တြဲေတြေၾကာင့္ ေရာဂါပိုဆိုးၿပီး ၾကာတတ္ပါတယ္။ အဆုတ္ေရာင္နမိုးနီးယားေရာဂါ၊ ေလႁပြန္ေရာင္ေရာဂါ၊ နားၿပီယိုေရာဂါ၊ ႏွလံုးေရာင္ ေရာဂါစတဲ့ ဆင့္ပြားေရာဂါေတြျဖစ္တတ္ၾကပါတယ္။ ယခုေပၚလာတဲ့ တုပ္ေကြးပိုး H1N1 ဟာ ၁၉၁၈ မွ ၁၉၁၉ က တစ္ကမၻာလံုးမွာ လူဦးေရ သန္းေပါင္း၅၀မွ သန္း ၁၀၀ ကို ေသေစခဲ့ဖူးပါတယ္။၂၀၀၉ခုႏွစ္က တဖန္ H1N12009 pdm မ်ိဳးစိတ္အသစ္အေနနဲ႔ ထပ္မံေပၚေပါက္ခဲ့ျပန္ပါတယ္။
အေမရိကန္က CDC ရဲ႕ခန္႔မွန္းခ်က္အရ H1N1 ၂၀၀၉ တုပ္ေကြးေၾကာင့္ စုစုေပါင္းေသဆံုးသူ တစ္ကမၻာလံုးမွာ ၂၈၄ç၀၀၀ ႏွစ္သိန္းေက်ာ္ရွိခဲ့ေၾကာင္း ေဖာ္ျပထားပါတယ္။
ေသဆံုးသူရဲ႕ ၈၀% ဟာ အသက္ ၆၅ႏွစ္ ေအာက္(၁၇ မွ ၆၄ႏွစ္)မွာျဖစ္တာေတြ႕ရလို႔ ျဖစ္ေနက်တုပ္ေကြးနဲ႔မတူဘဲ အသက္ပိုငယ္သူေတြျဖစ္ေနတာ ေတြ႕ရပါတယ္။ အသက္ ၆၅ ႏွစ္ေက်ာ္သူ ေတြဟာ ပံုမွန္တုပ္ေကြးမွာေသဆံုးသူေတြရဲ႕ ၉၀% ျဖစ္ေပမယ့္ H1N1 ၂၀၀၉မွာေတာ့ ေသဆံုးသူေတြ ရဲ႕ ၂၀%ပဲျဖစ္ေနပါတယ္။ တနည္းအားျဖင့္ ၿခံဳေျပာရရင္ ပံုမွန္တုပ္ေကြးမွာ အားနည္းတဲ့သက္ႀကီးရြယ္ အိုေတြပိုခံရေပမယ့္ ျပင္းထန္တဲ့တုပ္ေကြးမွာ ခုခံအားေကာင္းတဲ့ လူလတ္ေတြလည္း မခံႏိုင္ဘဲေသႏိုင္တယ္လို႔ ယူဆရပါတယ္။
တုပ္ေကြးကို ကာကြယ္တဲ့ကာကြယ္ေဆးေတြ ရွိေပမယ့္ တုပ္ေကြးက တျခားဗိုင္းရပ္စ္ေတြ ဥပမာ ၀က္သက္ေရာဂါလိုမ်ဳိး ကာကြယ္ေဆးတစ္ခါထိုး႐ံုနဲ႔ တစ္သက္စာ ေရာဂါၿပီးသြားတာ၊ ကာကြယ္ေဆး ေအာင္သြားတာမ်ဳိးမရွိပါဘူး။ တစ္ႏွစ္တစ္ခါ အသစ္ျပန္ထိုးေနရပါမယ္။
တုပ္ေကြးကာကြယ္ေဆးကို ဘာေၾကာင့္ တစ္ႏွစ္တစ္ခါျပန္ထိုးေပးေနရသလဲဆိုေတာ့ အထက္မွာ ေဖာ္ျပထားတဲ့ တုပ္ေကြးပိုးေတြ႐ုပ္ေျပာင္းေနလို႔ပါပဲ။ ဒါေၾကာင့္လည္း တုပ္ေကြးက ႏွစ္စဥ္ျပန္ျဖစ္ႏိုင္သလို၊ ကာကြယ္ေဆးကလည္း အသစ္ေပၚေပါက္လာတဲ့ ပိုးအမ်ိဳးအစားကိုသိၿပီးမွ တိက်တဲ့ ကာကြယ္ေဆးအသစ္ကို ႏွစ္စဥ္ေဖာ္ထုတ္ရမွာျဖစ္ပါတယ္။ေဆးကို ရာသီမေရာက္မီ အခ်ိန္မီ ေဖာ္ထုတ္ျဖန္႔ျဖဴးႏိုင္ဖို႔လိုပါတယ္။
ဆီးခ်ိဳေရာဂါရွိသူေတြနဲ႔ တုပ္ေကြးအေၾကာင္းကိုဆက္လက္ေဖာ္ျပပါမယ္။
See More
ဆီးခ်ဳိေရာဂါႏွင့္ တုပ္ေကြးေရာဂါ(၂)
(Healthy Life ဂ်ာနယ္မွ စီစဥ္တင္ဆက္သည့္ အပတ္စဥ္ ေသာၾကာေန႔ထုတ္ Healthy Life ဂ်ာနယ္၊ https://www.facebook.com/healthylifejournalmyanmar/ ႏွင့္ www.healthylifejournalmyanmar.com တို႔တြင္ ေဖာ္ျပပါရွိသမွ် က်န္းမာေရးႏွင့္ အလွအပဆိုင္ရာ သတင္းမ်ား၊ သတင္းေဆာင္းပါးမ်ား၊ အေမးအေျဖမ်ား၊ ဘာသာျပန္ေဆာင္းပါးမ်ားကို လြတ္လပ္စြာ မွ်ေ၀ႏိုင္ပါသည္။ သို႔ရာတြင္ မည္သည့္ Facebook စာမ်က္ႏွာ၊ Website မ်ားတြင္မဆိုျပန္လည္ကူးယူေဖာ္ျပျခင္းကို ခြင့္မျပဳပါေၾကာင္း အသိေပး ေၾကညာအပ္ပါသည္။)