Healthy Life Ad
Health Tips

“ ေရာဂါရရွိခ်င္တဲ့စိတ္”

—–၊ ေဒါက္တာအုန္းေက်ာ္ (စိတ္က်န္းမာေရးအထူးကု ဆရာ၀န္ႀကီး) ၊—–

အေရးေပၚလူနာကို ၾကည့္႐ႈဖို႔ တာ၀န္က်ေနတဲ့ တစ္ညမွာ အိမ္လိုင္းဖုန္းေခၚသံၾကားရပါတယ္။

“ ကြၽန္ေတာ္အေရးေပၚ ျပင္ပလူနာဌာနက လက္ေထာက္ဆရာ၀န္စိုင္မြန္ပါ ေဒါက္တာအုန္း။ လူနာတစ္ေယာက္ကိစၥ တိုင္ပင္ခ်င္လို႔ပါ”

“ ရပါတယ္။ လူနာအေျခအေနက . . .”

“ လူနာက အသက္ ၄ ႏွစ္အရြယ္မိန္းကေလး ဒီဒီလို႔ ေခၚပါတယ္။ တစ္ေန႔လံုး ၀မ္းပ်က္ေနလို႔ ေဆး႐ံုေရာက္လာတာပါ။ လိုအပ္သလို ကုသၿပီးပါၿပီ။ ကေလးကို အိမ္ျပန္လႊတ္ဖို႔ သင့္/ မသင့္ သိခ်င္လို႔ပါ”

“ ကေလးက ၀မ္းပ်က္တာပဲမဟုတ္လား။ ကြၽန္ေတာ္နဲ႔ ဘယ္လိုသက္ဆိုင္လို႔လဲ။ ဆရာ၀န္မွားၿပီး ေခၚမိၿပီထင္တယ္”

“ မဟုတ္ပါဘူးခင္ဗ်။ ေဒါက္တာအုန္း စစ္ေဆးဖို႔လိုေနတာက ကေလးမဟုတ္ပါဘူး။ ကေလးရဲ႕အေမကို စစ္ေဆးေစခ်င္တာပါ”

“ ရွင္းျပပါဦး”

“ ဒီဒီကို သူ႔အေမက အေရးေပၚျပင္ပလူနာကုဌာနကို လာေရာက္ျပသေနတာ။ အခုတစ္ပတ္အတြင္းမွာ သံုးႀကိမ္ရွိပါၿပီ။ ကေလးအလြန္အမင္း ပ်ဳိ႕အန္လို႔ လာျပတာက တစ္ႀကိမ္။ အယားဖုေတြ ထြက္လာလို႔ လာျပတာကတစ္ႀကိမ္။ အခုတစ္ႀကိမ္ ၀မ္းပ်က္တာကို စစ္ေဆးေမးျမန္းၾကည့္ေတာ့ ေခ်ာကလက္၀မ္းႏုတ္ေဆး တိုက္ေကြၽးထားတဲ့ အေထာက္အထားေတြ႔ ရွိရပါတယ္”

“ အဲဒီေတာ့ . . .”

“ ဒီကိစၥမွာ ကေလးရဲ ႔အေမက သူ႔သမီးေရာဂါရရွိေအာင္ တမင္သက္သက္လုပ္ေနတာလို႔ ကြၽန္ေတာ္တို႔ ယူဆေနပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ကေလးအေမရဲ ႔ စိတ္က်န္းမာေရးကို စစ္ေဆးေပးဖို႔ ေတာင္းပန္တာပါ။ ကေလးကို သူ႔အေမနဲ႔အတူ အိမ္ျပန္ခြင့္ေပးဖို႔ ကြၽန္ေတာ္တို႔ ၀န္ေလးေနပါတယ္”

“ ကေလးအေမကို ၾကည့္ရတာ ႐ူးသြပ္စိတၱဇေရာဂါ (Psychosis) ခံစားေနရသလို ရွိလို႔လား”

“ အဲဒီလိုအေျခအေနေတာ့ မရွိပါဘူး”

“ ေဒါက္တာစိုင္မြန္ေျပာပံုအရဆိုရင္ “ ကေလးသူငယ္ကို အလြဲသံုးစားျပဳမူမႈ” (Child Abuse) ျဖစ္ေနႏိုင္တယ္။ ဒီဒီရဲ ႔အေမနဲ႔ အိမ္ျပန္မလႊတ္ခ်င္ရင္ သက္ဆိုင္ရာဌာနကို သတင္းပို႔ေပါ့။ ၾသစေၾတးလ်ႏိုင္ငံ ဘုရင္မျပည္နယ္မွာ က်င့္သံုးတဲ့ ကေလးသူငယ္ ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ေရာက္ေရးဥပေဒ (၁၉၉၉ ခုႏွစ္)ဆိုတာ ရွိပါတယ္။ ဒီဥပေဒအရ ကေလးသူငယ္ကို အဓမၼအလြဲသံုးစားမႈရွိေနတယ္လို႔ သံသယျဖစ္လို႔ရွိရင္ က်န္းမာေရး၀န္ထမ္းေတြအေနနဲ႔ မျဖစ္မေန တိုင္ၾကားရမယ့္ တာ၀န္ရွိပါတယ္”

‘ကိုယ့္ကိုယ္ကိုယ္ ေရာဂါရေအာင္ ဖန္တီးတဲ့ စိတ္ေရာဂါ’ရွင္ အမ်ဳိးသမီးတစ္ေယာက္ကို ကြၽန္ေတာ္ေတြ႔ဖူးပါတယ္။ အသက္ ၃၀ ပတ္၀န္းက်င္ျဖစ္တယ္။ သူက သိုင္း႐ြိဳက္ေဟာ္မုန္းဓာတ္မ်ားတဲ့ေရာဂါ (Hyperthyroidism)လကၡဏာနဲ႔ ေဆး႐ံုတက္လိုက္၊ ဆင္းလိုက္ အေျခအေနျဖစ္ေနတယ္။ အခ်ိန္အနည္းငယ္အတြင္း. . .

“ ညအခ်ိန္မေတာ္ျဖစ္ေနတယ္ ေဒါက္တာအုန္း”

“ ဒီလိုဆိုရင္ ရဲဌာနကို ဖုန္းဆက္ပါ။ အက်ဳိးအေၾကာင္းေျပာျပ။ ကေလးရဲ ႔လံုၿခံဳေရးအတြက္ သူတို႔က အေရးေပၚစီမံၾကည့္႐ႈေပးႏိုင္ပါတယ္။ ေနာက္ေန႔ေတြမွာ သက္ဆိုင္ရာဌာနက ေတာင္းဆိုလာရင္ ကြၽန္ေတာ္တို႔ေဆးခန္းမွာ တရား၀င္စစ္ေဆးေပးႏုိင္ပါတယ္”

“ ေက်းဇူးတင္ပါတယ္ ေဒါက္တာအုန္း။ ေဆးပညာဗဟုသုတအတြက္ ေမးခ်င္တာရွိပါတယ္”

“ ရပါတယ္။ ဘာသိခ်င္လို႔လဲ”

“ ဒီကိစၥမွာ ဒီဒီကို သူ႔အေမက ႐ိုက္ႏွက္ညႇင္းဆဲေနတာလည္း မဟုတ္ဘူး။ လိင္အဓမၼျပဳက်င့္မႈလည္း မဟုတ္ဘူး။ ကေလးေရာဂါရရွိေအာင္ လုပ္ႀကံေနသလိုပဲ”

“ ကြၽန္ေတာ္စဥ္းစားမိပါတယ္။ ဒီဒီရဲ႕အေမမွာ “ ကိုယ္စားလွယ္ေရာဂါရေအာင္ ဖန္တီးတဲ့ စိတ္ေရာဂါ” ( Factitious Disorder By Proxy) ရွိေနပံုရတယ္”

ေဒါက္တာစိုင္မြန္က ေမးျမန္းပါတယ္။

“ ကြၽန္ေတာ္ၾကားဖူးတာက “ ကိုယ့္ကိုယ္ကိုယ္ ေရာဂါရရွိေအာင္ ဖန္တီးတဲ့ စိတ္ေရာဂါ (Factitious Disorder) ဒါမွမဟုတ္(Munchausen Syndrome)ကိုပါ။ ေဒါက္တာအုန္းေျပာတာက ေရာဂါတစ္မ်ဳိးလား”

“ ကိုယ့္ကိုယ္ကိုယ္ ေရာဂါရရွိေအာင္ ဖန္တီးတဲ့စိတ္ေရာဂါ” ရဲ ႔ အေျခခံအေၾကာင္းရင္းက လူနာက တျခားသူေတြရဲ ႔ အာ႐ံုစိုက္မႈ၊ ဂ႐ုစိုက္မႈ၊ ၾကင္နာသနားမႈကို ခံယူခ်င္တယ္။ ဒါေၾကာင့္ သူတို႔မွာ ေရာဂါရရွိေအာင္ ဖန္တီးတာျဖစ္တယ္။ ‘ကိုယ္စားလွယ္ေရာဂါရရွိေအာင္ ဖန္တီးတဲ့စိတ္ေရာဂါ’မွာေတာ့ ဓားစားခံက လူနာမဟုတ္ဘူး။ လူနာရဲ႕သားသမီး ျဖစ္ေနတာပါ’

ေဒါက္တာစိုင္မြန္က တယ္လီဖုန္းထဲက ေတာင္းဆိုပါတယ္။

“ အဲဒီေရာဂါေတြအေၾကာင္း နည္းနည္းရွင္းျပပါ”

“ ကိုယ့္ကိုယ္ကိုယ္ ေရာဂါရရွိေအာင္ ဖန္တီးတဲ့ စိတ္ေရာဂါမွာ ျပဳလုပ္တတ္တဲ့ အျပဳအမူသံုးမ်ဳိးရွိတယ္။ (က) ေဆးစစ္တဲ့အေျဖကို ေျပာင္းလဲဖို႔ ဖန္တီးျခင္း၊ ဥပမာ-ဆီးထဲမွာ ေသြးစက္ခ်ၿပီး ဆီးစစ္ခိုင္းျခင္း။ (ခ) ေရာဂါရရွိေအာင္ မိမိကိုယ္မိမိ အနာတရျဖစ္ေစျခင္း၊ ဥပမာ-မိမိလက္ကို မီးေလာင္ေအာင္လုပ္ျခင္း။ မသန္႔ရွင္းတဲ့ အစားအစာကို စားျခင္း။ ေရာဂါရရွိေအာင္ ေဆးတစ္မ်ဳိးမ်ဳိး ေသာက္ျခင္း။ (ဂ) နဂိုက ရွိၿပီးေရာဂါ ပိုမိုဆိုးရြားေအာင္ လုပ္ျခင္း။ ဥပမာ-အနာပိုမိုရင္းလာေအာင္ ဖဲ့ထုတ္ပြတ္တိုက္ျခင္းတို႔ ျဖစ္ပါတယ္”

“ အဲဒီလို ျပဳမူတယ္လို႔ သံသယရွိရင္ တျခားဘယ္လိုအခ်က္အလက္ေတြကို သတိထားစမ္းသပ္ ၾကည့္ရမလဲ”

“ လူနာရဲ႕ေရာဂါရာဇ၀င္နဲ႔ ေဆးကုသမႈမွတ္တမ္းကို စံုစမ္းၾကည့္ရမယ္။ ကိုယ့္ကိုယ္ကိုယ္ ေရာဂါရရွိေအာင္ ဖန္တီးတဲ့စိတ္ေရာဂါရွင္ရဲ႕ ေဆးရာဇ၀င္မွာေတြ႔ရွိမယ့္ အခ်က္အလက္ေတြကို ေျပာျပပါမယ္။ (၁) ေဆး႐ံုေဆးခန္းကို ေရာဂါအမ်ဳိးမ်ဳိးနဲ႔ မၾကာခဏ လာေရာက္စစ္ေဆးျခင္း၊ (၂) လံုေလာက္တဲ့ အေထာက္အထားမရွိဘဲ သူတို႔က ျပင္းထန္ဆိုးရြားတဲ့ ေရာဂါခံစားေနရတယ္လို႔ ေျပာဆိုျခင္း၊ (၃) ဓာတ္မွန္၊ ေသြး၊ ဆီး စတဲ့စစ္ေဆးေတြ႔ရွိခ်က္ေတြနဲ႔ လူနာေျပာတဲ့ ေရာဂါလကၡဏာေတြက အပ္စပ္မႈမရွိျခင္း၊ (၄) ေရာဂါလကၡဏာေတြက မေမွ်ာ္လင့္ဘဲ ပိုမိုဆိုးရြားလာျခင္း၊ (၅) ေဆးပညာဗဟုသုတႂကြယ္၀ေနျခင္း၊ (၆) သူတို႔ေျပာတဲ့ ေရာဂါလကၡဏာေတြက ေဆးစာအုပ္ႀကီးထဲကလို ျပည့္ျပည့္စံုစံုရွိျခင္း။ လူနာက ေရာဂါလကၡဏာကို ညည္းတြားေနသလို မဟုတ္ဘဲ ေရာဂါတစ္ခုရဲ ႔ လကၡဏာေတြကို စီကာပတ္ကံုး ေျပာျပေနသလိုရွိျခင္း၊ (၇) ေဆး႐ံု/ ေဆးခန္းကို တစ္ေယာက္တည္းလာေရာက္ျပသျခင္း၊ က်န္းမာေရး၀န္ထမ္းေတြကို မိသားစု၀င္ေဆြမ်ဳိးေတြနဲ႔ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးခြင့္ မေပးျခင္း၊ (ဂ) နာက်င္မႈရွိတဲ့ အႏၲရာယ္ရွိတဲ့ စစ္ေဆးစမ္းသပ္မႈ၊ ခြဲစိတ္ကုသမႈကို အလြယ္တကူ လက္ခံျခင္း၊ ေတာင္းဆိုျခင္း၊ (၉) လူနာရဲ႕ ခႏၶာကိုယ္ေပၚမွာ အမာရြတ္မ်ဳိးစံုေတြ႔ရွိရျခင္း စတဲ့ လကၡဏာေတြ ျဖစ္ပါတယ္”

ေဒါက္တာစိုင္မြန္က မွတ္ခ်က္ခ်ပါတယ္။

“ အခုကိစၥမွာေတာ့ ဒီဒီကို သူ႔အေမက ေရာဂါရရွိေအာင္ တမင္သက္သက္ ႀကံစည္ေနသလို ျဖစ္ေနပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဒီဒီ့အေမရဲ႕ေရာဂါကို “ ကိုယ္စားလွယ္ေရာဂါရေအာင္ ဖန္တီးတဲ့စိတ္ေရာဂါ” (Factitious Disorder By Proxy)လို႔ ယူဆႏိုင္တာေပါ့”

“ မွန္ပါတယ္”

“ ဒီလိုေရာဂါမ်ဳိးက ျဖစ္ပြားမႈႏႈန္းမ်ားလို႔လား ေဒါက္တာအုန္း”

“ ေတြ႔ရွိတာ နည္းပါးပါတယ္။ စိတ္က်န္းမာေရးေဆးခန္းကို လာေရာက္ျပသသူတစ္ရာမွာ တစ္ေယာက္ႏႈန္း ရွိပါတယ္။ “ ကိုယ့္ကိုယ္ကိုယ္ ေရာဂါရေအာင္ ဖန္တီးတဲ့ စိတ္ေရာဂါ” ရွင္ အမ်ဳိးသမီးတစ္ေယာက္ကို ကြၽန္ေတာ္ေတြ႔ဖူးပါတယ္။ အသက္ ၃၀ ပတ္၀န္းက်င္ျဖစ္တယ္။ သူက သိုင္း႐ြိဳက္ေဟာ္မုန္းဓာတ္ မ်ားတဲ့ေရာဂါ(Hyperthyroidism) လကၡဏာနဲ႔ ေဆး႐ံုတက္လိုက္၊ ဆင္းလိုက္ အေျခအေနျဖစ္ေနတယ္။ အခ်ိန္အနည္းငယ္အတြင္း ေရာဂါတက္လိုက္ က်လိုက္ ျဖစ္ေနပါတယ္။ အေသအခ်ာ လိုက္လံစံုစမ္းၾကည့္ေတာ့ လူနာက သိုင္း႐ြိဳက္ေဟာ္မုန္းေဆးလံုးေတြကို ခိုးေသာက္ၿပီး ေရာဂါဖန္တီးေနတာ ေတြ႔ရွိရတယ္။ စိတ္က်န္းမာေရးစစ္ေဆးၾကည့္ေတာ့ ကိုယ့္ကိုယ္ကိုယ္ ေရာဂါရရွိေအာင္ ဖန္တီးတဲ့စိတ္ေရာဂါ ခံစားေနရတာ ေတြ႔ရွိရတယ္။ “ ကိုယ္စားလွယ္ေရာဂါ ရရွိေအာင္ ဖန္တီးတဲ့စိတ္ေရာဂါ” လူနာမ်ဳိးေတာ့ မေတြ႔ဖူးေသးပါဘူး”

“ ပိုၿပီး ရွားပါးလို႔လား”

“ အတိအက် ေလ့လာထားတာ မရွိဘူး။ ကေလးသူငယ္ကို အလြဲသံုးစားျပဳမူမႈ (Child Abuse) သံုးေထာင္မွာ တစ္မႈက ကိုယ္စားလွယ္ေရာဂါရရွိေအာင္ ဖန္တီးတဲ့ စိတ္ေရာဂါလူနာက က်ဴးလြန္တာျဖစ္ေၾကာင္း ေတြ႔ရွိတယ္”

ေဒါက္တာစိုင္မြန္က သံုးသပ္ေဆြးေႏြးတယ္။

“ ဒီဒီရဲ႕အေမက သူ႔သမီးကို ေရာဂါရရွိေအာင္ လုပ္ႀကံတယ္ဆိုေတာ့ မိခင္ေမတၱာကို ဆန္႔က်င္သလို ျဖစ္ေနတာေပါ့”

‘ကိုယ့္ကိုယ္ကိုယ္ ေရာဂါရရွိေအာင္ ဖန္တီးတဲ့ စိတ္ေရာဂါ’ လူနာမွာ စိတ္ခံစားမႈ လိုအပ္ခ်က္ရွိေနတယ္။ တျခားသူရဲ ႔ ျပဳစုယုယမႈကို ေတာင့္တစိတ္ ျပင္းျပေနတယ္။ အဲဒါ သူတို႔ဘ၀မွာ ‘ေမတၱာငတ္’ ခဲ့လို႔ျဖစ္တာပါ။ ဒီလိုေရာဂါရွိသူေတြထဲမွာ ငယ္စဥ္ဘ၀က မိဘအုပ္ထိန္းသူ ပစ္ပယ္တာ ခံစားရျခင္း၊ ႐ိုက္ႏွက္ညႇင္းဆဲတာ ခံရျခင္း၊ မိသားစုအတြင္း အၾကမ္းဖက္မႈရွိျခင္း စတဲ့ အေတြ႔အႀကံဳေတြနဲ႔ ရင္ဆိုင္ခဲ့ရတာ မ်ားျပားပါတယ္။

ကိုယ္ရည္ကိုယ္ေသြး ခ်ဳိ႕ယြင္းေရာဂါ၊ စိတ္က်ေရာဂါနဲ႔ အရက္စြဲ မူးယစ္ေဆးစြဲေရာဂါ ျဖစ္ပြားမႈလည္း ပူးတြဲေတ႔ြရွိရပါတယ္။ တခ်ဳိ႕ကေတာ့ စိတၱဇေရာဂါ (Psychosis) (႐ူးသြပ္)ေၾကာင့္ သားသမီးကို ေရာဂါရရွိေအာင္ ဖန္တီးတဲ့ အျပဳအမူေတြကို လုပ္ေဆာင္တတ္ၾကပါတယ္”

“ ေက်းဇူးတင္ပါတယ္။ ဒီလိုဆိုရင္ ဒီဒီကို အေရးေပၚေဆးခန္း ယာယီကုသေဆာင္မွာ တစ္ညသိပ္ထားေပးမယ္။ မနက္ျဖန္က်ေတာ့ ကေလးသူငယ္ ေစာင့္ေရွာက္ေရးဌာနကို တရား၀င္သတင္းပို႔ တိုင္ၾကားလိုက္ပါမယ္။ သူ႔အေမက လက္မခံရင္ ရဲဌာနကို အကူအညီေတာင္းလိုက္မယ္”

“ ေဒါက္တာစိုင္မြန္ရဲ ႔ အစီအစဥ္က သင့္ေတာ္ပါတယ္။ ဒီဒီ့အေမက ေဆး႐ံုမွာ ဆက္ေနဖို႔လက္ခံမွာပါ။ သူ႔အႀကိဳက္ေပါ့”

Most Popular

Healthy Life Ad
To Top