—–၊ ပါေမာကၡဦးေအးမြန္ (ခြဲစိတ္ဆရာ၀န္ႀကီး)ႏွင့္ ေတြ႔ဆံုေဆြးေႏြးျခင္း ၊—–
Q. Neurofibroma အေၾကာင္း ရွင္းျပေပးပါဆရာ။
A. အာ႐ံုေၾကာအမ်ဳိးအစားတစ္မ်ဳိး Peripheral Nerve မွာရွိတဲ့ အက်ိတ္တစ္မ်ဳိးကို Neurofibroma လို႔ ေခၚပါတယ္။ အမ်ားအားျဖင့္ အာ႐ံုေၾကာအကာက ျဖစ္တာျဖစ္ၿပီး တစ္ခါတေလ နာ့ဗ္တစ္သွ်ဴး (Nerve Tissue)က စၿပီး အက်ိတ္ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ခႏၶာကိုယ္မွာ Central Nerve (ဦးေႏွာက္ကထြက္တဲ့ အာ႐ံုေၾကာ)နဲ႔ Peripheral Nerve (ဆက္ျဖာထြက္တဲ့ အာ႐ံုေၾကာ)ဆိုၿပီး အမ်ဳိးအစားႏွစ္မ်ဳိး ရွိတဲ့အနက္ Peripheral Nerve ကေန ျဖစ္တာမ်ားပါတယ္။
Q. Neurofibroma က ခႏၶာကိုယ္ရဲ႕ ဘယ္အစိတ္အပိုင္းေတြမွာ ျဖစ္တတ္ပါသလဲ ဆရာ။
A. Neurofibroma က တစ္ကိုယ္လံုးမွာ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ရင္ဘတ္၊ လက္၊ ေက်ာ၊ တင္ပါး စတဲ့ အာ႐ံုေၾကာရွိတဲ့ေနရာတိုင္းမွာ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ အက်ိတ္ျဖစ္လာရင္ အေရျပားေအာက္မွာ အလံုးေလးေတြကို စမ္းမိႏိုင္ပါတယ္။ အာ႐ံုေၾကာဆိုတာ ဗိုက္ထဲမွာလည္းရွိသလို ကလီစာေတြထဲမွာလည္း ရွိတာပဲျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ လူအမ်ားစု သိတာကေတာ့ ျမင္ေန၊ ေတြ႕ေနရတဲ့ လက္၊ ေျခ၊ ဗိုက္၊ ေက်ာ စတာေတြမွာရွိတဲ့ အာ႐ံုေၾကာအက်ိတ္ေတြကိုပဲ သိၾကပါတယ္။ လက္ေတြ၊ ေျခေထာက္ေတြမွာျဖစ္ရင္ လက္ေတြ၊ ေျခေထာက္ေတြက ႀကီးေနတတ္ပါတယ္။
Q. Neurofibroma ျဖစ္ရင္ အက်ိတ္က တစ္လံုးတည္းျဖစ္တာလား၊ အမ်ားႀကီးျဖစ္တာလား ဆရာ။
A. Neurofibroma က အက်ိတ္တစ္လံုးတည္းလည္း ျဖစ္ႏိုင္သလို အက်ိတ္ေတြအမ်ားႀကီးလည္း ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ အက်ိတ္တစ္ခုတည္းဆိုရင္ေတာ့ အဆီက်ိတ္နဲ႔ ေရာေနတတ္ပါတယ္။ အက်ိတ္က အလံုးေတြအမ်ားႀကီးဆိုရင္ေတာ့ Neurofibroma ဆိုတာကို သိႏိုင္ပါတယ္။ အက်ိတ္အမ်ားႀကီးျဖစ္တဲ့ အေျခအေနကို Neurofibromatosis လို႔ ေခၚပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ အက်ိတ္က ေျခာက္လံုးထက္ေက်ာ္ရင္ အဲဒီလို ေခၚေ၀ၚေလ့ရွိပါတယ္။
Q. Neurofibroma က ဘာေၾကာင့္ျဖစ္ရပါသလဲ ဆရာ။
A. ျဖစ္ရတဲ့အေၾကာင္းရင္းက အတိအက်ေတာ့ မရွိပါဘူး။ မ်ဳိး႐ိုးလိုက္တဲ့ သေဘာမ်ဳိးေတာ့ ရွိပါတယ္။ ရာႏႈန္းျပည့္ မ်ဳိး႐ိုးလိုက္တာမ်ဳိးလည္း မဟုတ္ပါဘူး။ ဒါေပမဲ့ မ်ဳိး႐ိုးဗီဇနဲ႔ဆက္စပ္မႈေတာ့ ရွိပါတယ္။
Q. Neurofibroma ကို စျဖစ္ျဖစ္ခ်င္း ကုသမႈမခံယူဘဲ ထားလိုက္ရင္ ေနာက္ဆက္တြဲအေနနဲ႔ ဘာျဖစ္တတ္ပါသလဲ ဆရာ။
A. Neurofibroma က စျဖစ္ျဖစ္ခ်င္း အလံုးေသးကေန တျဖည္းျဖည္း ႀကီးလာတတ္ပါတယ္။ ပံုမွန္အားျဖင့္ ဒီအက်ိတ္က ကင္ဆာမဟုတ္ပါဘူး။ ႐ိုး႐ိုး Benign အက်ိတ္ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ခြဲစိတ္ကုသမႈ မခံယူဘဲ အေတာ္ေလး ၾကာသြားရင္ေတာ့ ကင္ဆာအျဖစ္ ေျပာင္းသြားႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ကင္ဆာျဖစ္ႏႈန္းကေတာ့ သိပ္မမ်ားပါဘူး။ အလံုးရဲ ႔ႀကီးႏႈန္းကလည္း ခ်က္ခ်င္းမဟုတ္ပါဘူး။ ျဖည္းျဖည္းခ်င္း ႀကီးလာတဲ့သေဘာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
“ Neurofibroma အက်ိတ္ျဖစ္ရင္ သိပ္ႀကီးေအာင္ မထားသင့္ပါဘူး။ အက်ိတ္အလံုးအမ်ားႀကီး ျဖစ္လာရင္လည္း ဘယ္အလံုးက ပိုႀကီးလာသလဲဆိုတာကို သတိထားေစာင့္ၾကည့္ၿပီး ခြဲစိတ္ထုတ္ပစ္သင့္ပါတယ္” . . .
Q. Neurofibroma ျဖစ္ရင္ ဘယ္လိုျပႆနာေတြ ျဖစ္တတ္ပါသလဲ ဆရာ။
A. ႐ုပ္ပ်က္ဆင္းပ်က္ျဖစ္တတ္တဲ့ သေဘာရွိေတာ့ အလွအပဆိုင္ရာ တင့္တယ္မႈကို ထိခိုက္ေစပါတယ္။ ဗိုက္၊ မ်က္ႏွာနဲ႔ လည္ပင္းေတြမွာျဖစ္ရင္ အလံုးအက်ိတ္ေတြအမ်ားႀကီး ျဖစ္ေနတတ္ပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ ၾကည့္ရ႐ုပ္ဆိုးပါတယ္။ ဒါက ပထမျပႆနာပါ။ ဒုတိယျပႆနာက Neurofibroma အက်ိတ္က အာ႐ံုေၾကာေတြမွာ သြားဖိေနတတ္ပါတယ္။ ဥပမာေျပာရရင္ ခါးေတြမွာ အက်ိတ္ျဖစ္ရင္ Spinal Cord (နာ့ေက်ာ႐ိုး)မွာ သြားပိတာမ်ဳိး ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ တကယ္လို႔ နားကိုသြားတဲ့ အာ႐ံုေၾကာမွာ သြားပိေနရင္ နားေလးသြားတတ္ပါတယ္။ ဗိုက္ထဲ၊ အူထဲက နာ့ဗ္အမွ်င္ေတြမွာ Neurofibroma အက်ိတ္ျဖစ္ေနရင္ အစာအိမ္ထဲ ေသြးထြက္တာမ်ဳိး ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ဒါက အျဖစ္နည္းတဲ့ အေျခအေနပါ။ အ႐ိုးမွာ အလံုးေတြမ်ားေနရင္ ခါးကုန္းတာ၊ ခါးေစာင္းတာေတြ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။
အဓိက ျပႆနာကေတာ့ Sarcoma အျဖစ္ ေျပာင္းသြားတာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ Neurofibroma ကေန Sarcoma အျဖစ္ ေျပာင္းႏိုင္ေျခက ၅-၁၅ ရာခိုင္ႏႈန္း ရွိပါတယ္။ ဒါကလည္း ခ်က္ခ်င္းေျပာင္းတာမ်ဳိးေတာ့ မဟုတ္ပါဘူး။ ဒါေတြအားလံုးထဲမွာ လူေတြအတြက္ ဆိုး၀ါးတယ္လို႔ထင္တဲ့ ျပႆနာက အလွပ်က္တာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
Q. Neurofibroma ကို ခြဲစိတ္ထုတ္ပယ္ႏိုင္ပါသလား ဆရာ။
A. Neurofibroma အမ်ဳိးအစားအေနနဲ႔ တစ္လံုးတည္း (Single) ျဖစ္တဲ့ အမ်ဳိးအစားနဲ႔ အမ်ားႀကီး (Multiple) ျဖစ္တဲ့ အမ်ဳိးအစားဆိုၿပီး ႏွစ္မ်ဳိးရွိပါတယ္။ အက်ိတ္က အမ်ားႀကီးျဖစ္တာမ်ဳိးက ပိုမ်ားပါတယ္။ တစ္လံုးတည္းျဖစ္တယ္ဆိုရင္ ခြဲထုတ္လိုက္ရင္ ၿပီးသြားေပမယ့္ အမ်ားႀကီးျဖစ္ရင္ အကုန္လံုးကို ခြဲထုတ္ဖို႔က သိပ္မလြယ္ပါဘူး။ တစ္လံုးတည္းမွာေတာင္ Sarcoma အျဖစ္ ေျပာင္းသြားရင္ ဒီအက်ိတ္က အာ႐ံုေၾကာေတြမွာ သြားတြယ္ေနတဲ့အတြက္ အကုန္မထုတ္ႏိုင္ရင္ ျပန္ျဖစ္ႏိုင္ေျခ ရွိပါတယ္။
Q. Neurofibroma ကို ေဆးနဲ႔ကုသရင္ က်ဳံ႕သြားႏိုင္ပါသလား ဆရာ။
A. ေဆးနဲ႔ကုသလို႔ မေပ်ာက္ပါဘူး။ ခြဲစိတ္ၿပီး ဖယ္ထုတ္မွပဲ သက္သာပါတယ္။
Q. Neurofibroma နဲ႔ ဆက္စပ္ေနတဲ့ ေရာဂါေတြရွိရင္ သိပါရေစ ဆရာ။
A. Neurofibroma နဲ႔ ဆက္စပ္ေနတဲ့ ေရာဂါေတြရွိပါတယ္။ Neurofibroma ျဖစ္ရင္ အဒရီနယ္ဂလင္းမွာလည္း အက်ိတ္ျဖစ္ေနတတ္ပါတယ္။ အဲဒီအခါ ေသြးတိုးတတ္ပါတယ္။ ၿပီးေတာ့ နားအာ႐ံုေၾကာမွာ အက်ိတ္ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ဦးေႏွာက္မွာ Meningioma အလံုးေတြ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ အဲဒီအခါ ေနာက္ဆက္တြဲအေနနဲ႔ နားေလးသြားတတ္ပါတယ္။ ဥာဏ္ရည္နည္းနည္း ေလ်ာ့က်သြားတတ္ပါတယ္။
Q. Neurofibroma က ေမြးရာပါျဖစ္တာလား၊ ႀကီးမွျဖစ္တာလား ဆရာ။
A. ေမြးရာပါျဖစ္ႏိုင္ေပမယ့္ ႀကီးမွျဖစ္တာ မ်ားပါတယ္။ မ်ားေသာအားျဖင့္ ဆရာ့အေတြ႕အႀကံဳအရ လူလတ္ပိုင္းေလာက္မွာ ျဖစ္တာမ်ားပါတယ္။ အသက္ ၁၄ -၁၅ ႏွစ္ေက်ာ္ရင္ စျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ၁၄-၁၅ ႏွစ္ကေန အသက္ ၄၀ အတြင္းျဖစ္တာ မ်ားပါတယ္။
Q. Neurofibroma နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ထူးထူးျခားျခား လူနာမ်ဳိး ေတြ႔ဖူးရင္ ေျပာျပေပးပါ ဆရာ။
A. ဆရာ ရန္ကုန္ေဆး႐ံုသစ္ႀကီးမွာ တာ၀န္ထမ္းေဆာင္စဥ္က Neurofibroma ျဖစ္တဲ့ ထူးထူးျခားျခား လူနာတစ္ဦးကို ေတြ႔ခဲ့ဖူးပါတယ္။ သူ႔ေက်ာေပၚ မွာ Neurofibroma အက်ိတ္ႀကီးက ႀကီးလြန္းလို႔ ႐ုတ္တရက္ၾကည့္လိုက္ရင္ ေက်ာပိုးအိတ္ႀကီး လြယ္ထားသလိုေတာင္ ထင္ရပါတယ္။ Neurofibroma အက်ိတ္က အာ႐ံုေၾကာတစ္ခုတည္းကေန ျဖစ္တာရွိသလို အာ႐ံုေၾကာေတြ အမ်ားႀကီးပူးၿပီး ျဖစ္တာမ်ဳိးလည္း ရွိပါတယ္။ အေပၚက အေရျပားေလးေဖာင္းလာရင္ အဲဒါကို Plexiform ျဖစ္တယ္လို႔ ဆရာတို႔ ေခၚပါတယ္။ အဲဒီလိုျဖစ္ရင္ အက်ိတ္က အႀကီးႀကီးျဖစ္ၿပီး ပါးမွာျဖစ္တဲ့အခါ ပါးကတြဲက်ေနတတ္ပါတယ္။ အခု ေက်ာပိုးအိတ္လြယ္ထားတယ္လို႔ ထင္ရတဲ့ လူနာဆိုရင္လည္း အာ႐ံုေၾကာေတြ အမ်ားႀကီးပူးၿပီး ျဖစ္တာဆိုေတာ့ အေရျပားေတြထူၿပီး ေက်ာပိုးအိတ္လြယ္ထားသလို ျဖစ္ေနပါတယ္။
ဒီလူနာကို ဆရာတို႔အဖြဲ႔ ႏွစ္ခါေလာက္ေတာင္ ခြဲခဲ့ရတယ္။ ခြဲရတာလည္း နည္းနည္းခက္ပါတယ္။ အဲဒီလူနာက ဒီအက်ိတ္ေၾကာင့္ အထိုင္၊ အထေတာင္ သိပ္မလုပ္ႏိုင္ပါဘူး။ အသက္က ၁၈- ၁၉ အရြယ္ မိန္းကေလးပါ။ အေၾကာင္းအမ်ဳိးမ်ဳိးေၾကာင့္ ေစာေစာစီးစီး လာမကုႏိုင္ခဲ့ပါဘူး။ သူ႔လိုပဲ အက်ိတ္ႀကီးတဲ့ ေနာက္တစ္ေယာက္က်ေတာ့ ေစာေစာမခြဲတဲ့အတြက္ ကင္ဆာအျဖစ္ကို ေျပာင္းသြားပါတယ္။
Q. Neurofibroma နဲ႔ လြဲမွားတတ္တဲ့ တျခားအက်ိတ္ေတြရွိရင္ သိပါရေစ ဆရာ။
A. တစ္လံုးတည္းဆိုရင္ အဆီက်ိတ္ (Lipoma) နဲ႔ မွားတတ္ပါတယ္။ အမွ်င္က်ိတ္ေတြနဲ႔လည္း လြဲတတ္ပါတယ္။ Neurofibroma က အလံုးေတြအမ်ားႀကီးဆိုရင္ေတာ့ သိသာပါတယ္။ အေရျပားမွာ အလံုးတင္မက အညိဳကြက္၊ အနီကြက္ စတဲ့ အစက္အစက္ေလးေတြ ေပၚလာပါတယ္။ အဲဒီအေျခအေနမွာ မမွားေတာ့ပါဘူး။ Neurofibroma ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
Q. Neurofibroma မွန္းသိေအာင္ ဘယ္လိုရွာေဖြႏိုင္ပါသလဲ ဆရာ။
A. Neurofibroma အက်ိတ္ကို ခြဲစိတ္ဖယ္ထုတ္ၿပီး အသားစယူစစ္ေဆးမႈ (Biopsy) ျပဳလုပ္သင့္ပါတယ္။ အလံုးအမ်ားႀကီးရွိလည္း တစ္လံုးေတာ့ထုတ္ၿပီး အသားစယူစစ္ေဆးသင့္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံျခားေတြမွာေတာ့ ေခတ္မီတဲ့အတြက္ မ်ဳိးဗီဇကုိ စစ္ၾကည့္လိုက္ရင္ သိႏိုင္ပါတယ္။ မ်ဳိးဗီဇမွာ ႏွစ္မ်ဳိးရွိတယ္။ Type 1 ဆိုရင္ ခ႐ိုမိုဇုမ္းနံပါတ္ ၁၇ မွာ ျဖစ္တာမ်ားပါတယ္။ Type 2 ဆိုရင္ ခ႐ိုမိုဇုမ္း နံပါတ္ ၂၂ မွာ ျဖစ္တာမ်ားပါတယ္။ အဲဒါကို စစ္လိုက္ရင္ ႀကိဳသိႏုိင္ပါတယ္။
Q. Neurofibroma နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ပညာေပးလိုတာရွိရင္ သိပါရေစ ဆရာ။
A. Neurofibroma အက်ိတ္ျဖစ္ရင္ သိပ္ႀကီးေအာင္ မထားသင့္ပါဘူး။ အက်ိတ္အလံုးအမ်ားႀကီး ျဖစ္လာရင္လည္း ဘယ္အလံုးက ပိုႀကီးလာသလဲဆိုတာကို သတိထားေစာင့္ၾကည့္ၿပီး ခြဲစိတ္ထုတ္ပစ္သင့္ပါတယ္။ ေသြးတိုးတတ္ၿပီး ေလျဖတ္ႏိုင္တဲ့ အႏၲရာယ္ရွိတဲ့အတြက္ သတိထားသင့္ပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာလည္း ျဖစ္တာရွိပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ လူအေတာ္မ်ားမ်ားက ဘာျပႆနာမွ မရွိတဲ့အတြက္ သိပ္အေလးမထားတတ္ၾကပါဘူး။
