———၊ မီမိုး (ေဆး၀ါးတကၠသိုလ္) ၊———
မွတ္ဥာဏ္ဆိုတာ လူေတြနဲ႔အတူ တြဲပါေနတဲ့ ဒိုင္ယာရီစာအုပ္ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီစာအုပ္ထဲမွာ ေလ့လာသင္ယူထားတဲ့ အရာေတြရွိပါတယ္။ မွတ္ဥာဏ္ေကာင္းမြန္ေစတဲ့ သိပၸံနည္းက် ေလ့လာမႈနည္းလမ္းေတြကို ဆရာ၀န္ေတြ အတည္ျပဳထား၊ လက္ခံထားတဲ့အခ်က္ေတြ ေဖာ္ျပေပးလိုက္ပါတယ္။
(၁) ေအ႐ိုးဗစ္ေလ့က်င့္ခန္း
လြန္ခဲ့တဲ့ႏွစ္က ျပဳလုပ္ခဲ့တဲ့ ေလ့လာမႈတစ္ရပ္အရ အသက္ ၅၀ ေက်ာ္အရြယ္ေတြအေနနဲ႔ ေအ႐ိုးဗစ္ေလ့က်င့္ခန္းကို ေျခာက္ပတ္ၾကာ ျပဳလုပ္ၿပီးခ်ိန္မွာ မွတ္ဥာဏ္သိသိသာသာ ေကာင္းမြန္လာတယ္လို႔ သိရပါတယ္။ “ေအ႐ိုးဗစ္ေလ့က်င့္ခန္း ျပဳလုပ္တာက ဦးေႏွာက္ရဲ့ အေရွ ႔ပိုင္းေနရာကို ေသြးလွည့္ပတ္မႈ ေကာင္းေစတာေၾကာင့္ မွတ္ဥာဏ္ကို သိသိသာသာ ေကာင္းမြန္ေစတာ ျဖစ္ပါတယ္လို႔” အာ႐ံုေၾကာသိပၸံဂ်ာနယ္မွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။
(၂) ဗိုက္အဆီ ေလွ်ာ့ခ်ျခင္း
၀မ္းဗိုက္အဆီမ်ားတာက ေမ့ေလ်ာ့တာနဲ႔ ဆက္စပ္ေနတဲ့ သူငယ္ျပန္မွတ္ဥာဏ္ေလ်ာ့နည္းေရာဂါကို ျဖစ္ေစႏိုင္ပါတယ္။ “၀မ္းဗိုက္အဆီေတြက အသည္းမွာ PPARalpha သိုေလွာင္မႈကို ထိန္းခ်ဳပ္လြန္းတဲ့အခါ အသည္းဟာ ဦးေႏွာက္အပါအ၀င္ ခႏၶာကိုယ္ရဲ႕ တျခားအစိတ္အပိုင္းေတြမွာ PPARalpha ကို စတင္သိမ္းဆည္းထားေလ့ ရွိပါတယ္။ အဲဒီအခါ ဒီပ႐ိုတင္းဓာတ္ေတြ deplete ျဖစ္ၿပီး မွတ္သားႏိုင္စြမ္းနဲ႔ သင္ယူႏိုင္စြမ္းမွာ အခက္အခဲ ျဖစ္ေစႏိုင္ပါတယ္။
(၃) ဦးေႏွာက္ဂိမ္းကစားျခင္း
ေလ့လာမႈေတြအရ မွတ္ဥာဏ္ကိုသံုးရတဲ့ ဂိမ္းေတြက ဦးေႏွာက္ရဲ႕ မွတ္မိႏိုင္စြမ္းနဲ႔ ျပႆနာေျဖရွင္းႏိုင္စြမ္းကို တိုးေစတယ္လို႔ သိရပါတယ္။ ဒီဂိမ္းေတြက ဥာဏ္ပညာကို တိုးေစတာမဟုတ္ပါဘူး။ မွတ္ဥာဏ္စြမ္းရည္ကို ေကာင္းေစတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလိုအရည္အခ်င္းရွိတာေၾကာင့္ အရာရာကို ျပန္လည္မွတ္မိႏိုင္စြမ္း ပိုမိုေကာင္းမြန္ ျမန္ဆန္ေစပါတယ္။
(၄) အရက္ေလွ်ာ့ေသာက္ျခင္း
အာ႐ံုေၾကာဆိုင္ရာ ဂ်ာနယ္ရဲ႕ ေလ့လာမႈအရ အမ်ဳိးသားေတြက အမ်ဳိးသမီးေတြထက္ အရက္ေသာက္တာေၾကာင့္ မွတ္ဥာဏ္ကို ပိုမိုထိခိုက္ေစတယ္လို႔ သိရပါတယ္။ တစ္ေန အရက္ႏွစ္ခြက္ခြဲေက်ာ္ေသာက္တဲ့ သက္လတ္ပိုင္း အမ်ဳိးသားေတြက အရက္အနည္းငယ္ပဲေသာက္သူ အမ်ဳိးသားေတြထက္ ေျခာက္ႏွစ္ေက်ာ္အၾကာမွာ မွတ္ဥာဏ္က်ဆင္းမႈ လကၡဏာေတြကို ပိုမိုျပလြယ္တယ္လို႔ ေလ့လာမႈမွတ္တမ္းေတြအရ သိရပါတယ္။
