———၊ ဇြန္ခိုင္ဦး (ေဆးဝါးတကၠသိုလ္) ၊———
COVID-19 ေရာဂါ ျဖစ္ႏႈန္းျမင့္မားလာသည့္အတြက္ လူအမ်ားတြင္ စိုးရိမ္ပူပင္မႈမ်ား ျမင့္တက္လ်က္ရွိရာ ယံုၾကည္ရေသာ မိတ္ေဆြသူငယ္ခ်င္း ဆရာသမားကို ရင္ဖြင့္သင့္ေၾကာင္း စိတ္က်န္းမာေရးဆိုင္ရာ အထူးကုဆရာဝန္ႀကီး ေဒါက္တာေစာေဝၿဖိဳးက အႀကံျပဳထားသည္။
“ COVID-19 ေရာဂါက တစ္ကမၻာလံုးနည္းတူ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာလည္း ကူးစက္မႈျမင့္တက္လာပါတယ္။ ျပည္တြင္းကူးစက္မႈေတြ မ်ားလာခ်ိန္မွာ ျမန္မာျပည္သူ၊ ျပည္သားေတြရဲ႕ စိတ္ထဲမွာလည္း ဘယ္အခ်ိန္မ်ား ငါ့ကို ကူးလာမလဲ၊ ဘယ္လိုျဖစ္လာမလဲဆိုတဲ့ စိုးရိမ္မႈေတြ ျမင့္တက္လာပါတယ္။ Anxiety ဆိုတဲ့ စိုးရိမ္ပူပင္မႈက ဖိစီးမႈမ်ားတဲ့ အေျခအေန၊ ပတ္ဝန္းက်င္မွာ သဘာဝအေလွ်ာက္ တံု႔ျပန္တဲ့အရာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီ COVID-19 ကပ္ေရာဂါအခံေၾကာင့္ နဂိုကတည္းက စိုးရိမ္ပူပင္ေသာကမ်ားတဲ့ ေရာဂါအခံရွိသူေတြ ပိုၿပီးဆိုးရြားလာႏိုင္သလို နဂိုကတည္းက စိုးရိမ္ပူပင္မႈမရွိသူေတြမွာလည္း ျမင့္တက္လာတာကို ေတြ႕ ရွိရပါတယ္” ဟု ေဒါက္တာေစာေဝၿဖိဳးက ဆိုသည္။
စိုးရိမ္ပူပင္မႈမ်ားသည့္အခါ အသက္႐ွဴျမန္ျခင္း၊ ရင္တုန္ျခင္း၊ ဂနာမၿငိမ္ျဖစ္ျခင္း၊ ေခြ်းထြက္ျခင္း၊ ကတုန္ကယင္ျဖစ္ျခင္း၊ အာ႐ံုစူးစိုက္မႈေလ်ာ့နည္းၿပီး အေတြးမ်ားျခင္းတို႔ ျဖစ္တတ္ေၾကာင္း၊ ထိုအဆင့္လြန္ကဲလာလွ်င္ စိတ္ဓာတ္က်ေရာဂါလကၡဏာမ်ားကိုပါ ေနာက္ဆက္တြဲ ခံစားရႏိုင္ေၾကာင္း သိရသည္။
“ Stay at home၊ Semi-Lockdown ေၾကာင့္ စိတ္မြန္းၾကပ္ၿပီး အရက္၊ မူးယစ္ေဆးဝါး တလြဲသံုးစြဲမႈ လုပ္တာကလည္း ပိုမ်ားလာပါတယ္။ အိပ္ေရးပ်က္တာ၊ လူမႈေရး၊ စီးပြားေရးအခက္အခဲေတြေၾကာင့္ ဘဝေနထိုင္မႈအရည္အေသြး ေလ်ာ့က်တာေတြ ျဖစ္ရာက ကိုယ့္ကိုယ္ကိုယ္ အဆံုးစီရင္ဖို႔ ႀကိဳးစားတာေတြ၊ ကိုယ့္ကိုယ္ကိုယ္နဲ႔ တျခားသူေတြကို အနာတရျဖစ္ေအာင္ လုပ္တာေတြ ျဖစ္တတ္ပါတယ္” ဟု ေဒါက္တာေစာေဝၿဖိဳးက ေျပာသည္။
စိုးရိမ္ေသာကႏွင့္ စိတ္ဖိစီးမႈတို႔ ခံစားရပါက ထြက္ေပါက္အျဖစ္ ေလ့က်င့္ခန္းအသင့္အတင့္ (ဥပမာ-ေယာဂ၊ ထိုက္ခ်ိ၊ လမ္းေလွ်ာက္ျခင္း၊ မေႏွးမျမန္ေျပးျခင္း)တို႔ ျပဳလုပ္ျခင္း၊ မွ်တေသာ အာဟာရမ်ား စားေသာက္ျခင္း၊ ဗီတာမင္စီ၊ အိုမီဂါ ၃ ဖက္တီးအက္စစ္မ်ား မွီဝဲျခင္း၊ ေကာ္ဖီ၊ လက္ဖက္ရည္၊ စြမ္းအားျဖင့္အခ်ိဳရည္တို႔ကို ကန္႔သတ္ျခင္း၊ ပူပင္ေနသည့္အခ်က္မ်ားကို စာရြက္ထဲခ်ေရးၿပီး ေျဖရွင္းနည္းကို စဥ္းစားျခင္း၊ ခ်စ္ခင္ရေသာ မိသားစု၊ ဆရာသမား၊ သူငယ္ခ်င္း၊ မိတ္ေဆြမ်ားႏွင့္ အြန္လိုင္းမွတစ္ဆင့္ ဆက္သြယ္ၿပီး အျပန္အလွန္ ရင္ဖြင့္ေျပာဆိုျခင္း၊ အိမ္တြင္လုပ္စရာရွိသည္မ်ားကို တစ္ခုၿပီးတစ္ခု လုပ္ေဆာင္သြားျခင္း၊ ကိုးကြယ္ရာဘာသာတရားအလိုက္ တရားထိုင္ျခင္း၊ အိပ္စက္ခ်ိန္တြင္ ညင္သာေသာ ေတးဂီတနားဆင္ျခင္း စသည္တို႔ကို လိုက္နာလုပ္ေဆာင္သင့္ေၾကာင္း အႀကံျပဳထားသည္။
ေလေကာင္းေလသန္႔ရတဲ့ေနရာမွာ အသက္ျပင္းျပင္း႐ွဴၿပီး ျပန္ထုတ္မယ္၊ ဒါကို မနက္ ၅-၁၀ မိနစ္၊ ညေန ၅-၁၀ မိနစ္ျပဳလုပ္ေပးမယ္ဆိုရင္ စိုးရိမ္ပူပင္စိတ္ကို ေျဖေလွ်ာ့ရာေရာက္သလို အဆုတ္က်န္းမာေရးအတြက္လည္း သင့္ေတာ္လို႔ ပံုမွန္ျပဳလုပ္ေပးသင့္ပါတယ္။ ေနာက္တစ္ခုအေနနဲ႔ သတင္းေတြကို ေလွ်ာက္မဖတ္ဘဲနဲ႔ က်န္းမာေရးႏွင့္ အားကစားဝန္ႀကီးဌာနက ထုတ္ျပန္တဲ့ သတင္းေတြနဲ႔ စိတ္ခ်ယံုၾကည္ရတဲ့ သတင္းေတြကိုပဲ ဖတ္ၿပီး အဲဒီအတိုင္း လိုက္နာေနထိုင္သင့္ပါတယ္” ဟု ေဒါက္တာေစာေဝၿဖိဳးက ဆိုသည္။
ေနအိမ္တြင္ ေနထိုင္ရင္း စိုးရိမ္ေသာကျမင့္တက္လာပါက ၿမိဳ ႔နယ္အလိုက္ ဆရာဝန္မ်ားႏွင့္ ခ်ိတ္ဆက္၍ ေဆးကုသမႈ ခံယူႏိုင္ေၾကာင္း၊ ေဆး႐ံု/ေဆးခန္း မသြားလိုပါက ေဆး႐ံု/ေဆးခန္းမွတစ္ဆင့္ အြန္လိုင္းျဖင့္ ခ်ိတ္ဆက္၍ စိတ္က်န္းမာေရးအထူးကု ဆရာဝန္မ်ား၊ စိတ္ပညာရွင္မ်ားႏွင့္ တိုင္ပင္ေဆြးေႏြးကုသမႈ ခံယူႏိုင္ေၾကာင္း သိရသည္။
ရန္ကုန္၊ စက္တင္ဘာ ၂၈
