—–၊ ေဒါက္တာအုန္းေက်ာ္ (စိတ္က်န္းမာေရးအထူးကု ဆရာ၀န္ႀကီး-အၿငိမ္းစား) ၊—–
စာေရးသူရဲ႕ မိတ္ေဆြတစ္ေယာက္က ေမးျမန္းဖူးတဲ့ ေမးခြန္းတစ္ခုကို မွတ္မိေနတယ္။
“ ကြၽန္မအိပ္မေပ်ာ္ဘူးလို႔ ေျပာရင္ ကြၽန္မေယာက်္ားက လက္မခံပါဘူး။ ကြၽန္မ ညတိုင္း ႏွစ္ႏွစ္ၿခိဳက္ၿခိဳက္ အိပ္ေပ်ာ္ေနတာ ေတြ႕ေနရတာပဲလို႔ သူကေျပာတယ္။ ကြၽန္မ စိတ္ထင္ေနလို႔ပါတဲ့။ အိပ္ေပ်ာ္ပါလ်က္နဲ႔ အိပ္မေပ်ာ္ဘူးလို႔ ထင္ျမင္ေနတတ္တာမ်ဳိး ရွိလို႔လား ကိုအုန္းေက်ာ္”
“ အဲလို အိပ္စက္ျခင္းေရာဂါ ရွိပါတယ္။ “ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ အိပ္စက္ျခင္းေရာဂါ ခြဲျခားသတ္မွတ္ျခင္းစာတမ္း” ( International Classification of Sleep Disorders) မွာ အိပ္ေပ်ာ္ပါရက္နဲ႔ အိပ္မေပ်ာ္ဘူးလို႔ ထင္ျမင္ေနတဲ့ ေရာဂါကို “ အိပ္စက္မႈအေျခအေန အသိမွားျခင္းေရာဂါ” (Sleep State Misinterpretation)(SSM) လို႔ ေခၚပါတယ္။ “ အိပ္ေပ်ာ္မွန္းမသိေရာဂါ” ဆိုပါေတာ့။ စိတ္က်န္းမာေရး ေဆးပညာစာအုပ္ေတြထဲမွာ “ အေယာင္ေဆာင္ အိပ္မေပ်ာ္ေရာဂါ” ( Pseudoinsomnia) လို႔လည္း ေဖာ္ျပၾကတယ္”
“ ကြၽန္မက လိမ္ညာေျပာတာ မဟုတ္ပါဘူး။ ညတိုင္းညတိုင္း ေကာင္းေကာင္းအိပ္မေပ်ာ္ဘူးလို႔ ကြၽန္မယံုၾကည္ေနတာပါ။ ကြၽန္မအေတြ႕အႀကံဳပါ”
“ မွန္ပါတယ္။ ကာယကံရွင္က လိမ္ညာေျပာတဲ့ ေရာဂါလို႔ မသတ္မွတ္ပါဘူး။ ေဘးလူက ၾကည့္႐ႈေလ့လာေတာ့လည္း ခင္ဗ်ားက သူလိုငါလို ပံုမွန္အိပ္ေပ်ာ္ေနတာ ေတြ႕ေနရေတာ့ အျမင္ခ်င္း မတူဘူးေပါ့”
“ ရွင္းျပပါဦး”
“ အိပ္ေပ်ာ္မွန္းမသိေရာဂါ (SSM) လကၡဏာေတြကို ေျပာျပမယ္။
(က) ကာယကံရွင္က အမွန္တကယ္ အိပ္ေပ်ာ္ေနပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ အိပ္ရာကႏိုးတဲ့အခါမွာ ကာယကံရွင္က သူအိပ္ေပ်ာ္ေနတဲ့ အခ်ိန္ပိုင္းကို ေလွ်ာ့တြက္မယ္၊ အိပ္မေပ်ာ္ဘူးလို႔ စိတ္ထဲမွာ ထင္ျမင္ယူဆေနမယ္။ “ ေဘးလူက ဘာပဲေျပာေျပာ ငါႏိုးၾကားေနတာ ငါသိတာေပါ့” လို႔ ကာယကံရွင္က ေျပာတတ္တယ္။
“ ေဘးကလူက ကာယကံရွင္ အိပ္ေပ်ာ္မေပ်ာ္ ဘယ္လိုသိႏိုင္လို႔လဲ၊ ၿငိမ္ၿငိမ္ေလး လဲေလ်ာင္းေနတာနဲ႔ အိပ္ေပ်ာ္ေနတယ္လို႔ ေျပာလို႔ရပါ့မလား”
“ (ခ) အိပ္ေပ်ာ္ေနစဥ္ ေဟာက္သံနဲ႔ ခင္ဗ်ားကို လႈပ္ႏႈိးလို႔မရေအာင္ အိပ္ေပ်ာ္ေနတာေတြကို ခင္ဗ်ားေယာက်္ားက ေတြ႕ေနႏိုင္ပါတယ္။
အိပ္စက္ျခင္း အေျခအေနတိုင္းကိရိယာ (Polysomnogram) နဲ႔ စမ္းသပ္ၾကည့္ႏုိင္တယ္။ “ အိပ္ေပ်ာ္မွန္းမသိေရာဂါ (SSM) ရွင္ကို ေလ့လာၾကည့္တဲ့အခါ အိပ္စက္ျခင္းအေျခအေနမွာ ျဖစ္ေပၚေနတဲ့ ဇီ၀သဘာ၀ျဖစ္စဥ္ေတြကို ေတြ႕ရွိရတယ္။ ဦးေႏွာက္လွ်ပ္စစ္တိုင္းကိရိယာ (EEG) မွာလည္း ႏွစ္ႏွစ္ၿခိဳက္ၿခိဳက္ အိပ္ေပ်ာ္ေနတဲ့အဆင့္မွာ ေတြ႕ရွိရတဲ့ ဦးေႏွာက္လွ်ပ္စစ္လႈိင္း (Delta Wave) လႊမ္းမိုးေနတာ ေတြ႕ရမယ္။ လႈိင္းေျပးလႊားႏႈန္းေႏွးတဲ့ Delta Wave ေပၚေနရင္ အိပ္ေပ်ာ္ေနတယ္လုိ႔ ယူဆႏိုင္ပါတယ္။
(ဂ) “ ခင္ဗ်ားေန႔ခင္းေန႔လယ္အခ်ိန္မွာ အိပ္ငိုက္လြန္းတာ၊ ပင္ပန္းႏြမ္းနယ္တာမ်ဳိး ခံစားရသလား”
“ အဲလိုေတာ့ မခံစားရဘူး။ ေန႔ခင္းေန႔လယ္မွာ အိပ္ခ်င္စိတ္မရွိပါဘူး။ လုပ္ကိုင္ေနက် အလုပ္ကိစၥေတြကို ပံုမွန္လုပ္ကိုင္ ေဆာင္ရြက္ႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ “ ငါ ညက အိပ္မေပ်ာ္ဘူး}}ဆိုတဲ့ အသိနဲ႔ အားမလိုအားမရ ျဖစ္ေနမိတယ္။ မေပ်ာ္ဘူးေပါ့”
“ အဲဒါ အိပ္ေပ်ာ္မွန္းမသိေရာဂါ (SSM) ရဲ႕ လကၡဏာေတြပဲ။ အမွန္တကယ္ အိပ္မေပ်ာ္ေရာဂါ ရွိသူလို ေန႔ခင္းေန႔လယ္မွာ ေမာပန္းႏြမ္းနယ္တာ မရွိဘူး။ ဒါေပမဲ့ ဥပါဒါန္ေၾကာင့္ ဥပဒ္ျဖစ္တတ္တယ္။ ငါအိပ္မေပ်ာ္ဘူးဆိုတဲ့ အစြဲေၾကာင့္ စိတ္ညစ္ညဴးျခင္း၊ စိုးရိမ္ေၾကာင့္ၾကစိတ္ပြားမ်ားျခင္း စတဲ့ ဖိစီးမႈေ၀ဒနာ ျဖစ္ပြားလာႏိုင္တယ္”
(ဃ) “ ကြၽန္မမွာ စိတ္ေရာဂါတစ္ခုခု ဒါမွမဟုတ္ ခႏၶာကိုယ္ေရာဂါ တစ္ခုခုေၾကာင့္ ဒီလိုခံစားေနရတာလား၊ “ အဲဒီလိုလည္း မဟုတ္ပါဘူး။ အိပ္ေပ်ာ္မွန္းမသိေရာဂါက သိသာထင္ရွားတဲ့ စိတ္ေရာဂါ ဒါမွမဟုတ္ ခႏၶာကိုယ္ေရာဂါေၾကာင့္ ျဖစ္ပြားတာ မဟုတ္ပါဘူး။ ဒါေပမဲ့ စိတ္ညစ္လြယ္တတ္သူ၊ အိပ္ရာမ၀င္ခင္ စိတ္လႈပ္ရွားလြန္းသူနဲ႔ အိပ္ရာမ၀င္ခင္ ဦးေႏွာက္အလုပ္မ်ားမ်ား လုပ္ၿပီးသူေတြထဲမွာ SSM ျဖစ္ပြားမႈႏႈန္း မ်ားျပားပါတယ္”
“ ဘာေၾကာင့္လဲ”
“ အိပ္ေပ်ာ္ေနခ်ိန္မွာ လိုက္ၿပီးမအိပ္တဲ့၊ အနားမယူေသးတဲ့ ဦးေႏွာက္ပိုင္းတခ်ဳိ႕ ရွိေနလို႔ပါ”
“ ဘယ္လိုသိႏိုင္သလဲ”
“ အိပ္ေပ်ာ္မွန္းမသိ ေရာဂါ SSM ရွိသူေတြ၊ အိပ္ေပ်ာ္ေနစဥ္မွာ ဦးေႏွာက္လွ်ပ္စစ္လႈိင္းတိုင္းကိရိယာ (EEG)နဲ႔ ေလ့လာထားတာ ရွိတယ္။ ခုနကေျပာခဲ့သလို သူတို႔က ႏွစ္ႏွစ္ၿခိဳက္ၿခိဳက္ အိပ္ေပ်ာ္သြားတာ ေတြ႕ရတယ္။ သြားႏႈန္းေႏွးတဲ့ ဦးေႏွာက္လွ်ပ္စစ္လႈိင္း (Delta Waves) ေတြ ေပၚေနလို႔ပါ။ ဒါေပမဲ့ SSM ေရာဂါ “ မရွိ” တဲ့သူေတြနဲ႔ ကြဲျပားတာ တစ္ခုေတြ႕ရတယ္။ Delta Waves ေတြၾကားထဲမွာ ျပတ္ေတာင္း ျပတ္ေတာင္း ေပၚေပါက္လာတဲ့ သြားႏႈန္း ပိုမိုလ်င္ျမန္တဲ့ Alpha Waves ေတြကို ေတြ႕ရွိရတယ္။ စိတ္ၾကည္ႏူး ႏိုးၾကားေနတဲ့ အခ်ိန္မွာ ေတြ႕ရွိရတဲ့ Alpha Waves ေတြပါ။ တည္တည္ၿငိမ္ၿငိမ္ စီးဆင္းေနတဲ့ Delta ေရစီးေၾကာင္းမွာ Alpha ၀ဲဂယက္ေတြ ျပတ္ေတာင္း ျပတ္ေတာင္း ပြက္စီပြက္စီ ထိုးထြက္ျဖစ္ပြားလာတယ္လို႔ ဆိုပါေတာ့။ ဦးေႏွာက္ဇီ၀သဘာ၀ ျဖစ္စဥ္အရ ေျပာမယ္ဆိုရင္ အိပ္ေပ်ာ္ေနေပမယ့္ ဦးေႏွာက္အဂၤါတစ္ေနရာမွာ ႏိုးၾကားေနတာ ရွိတယ္ေပါ့။ အိပ္ရာက ႏိုးလာတဲ့အခ်ိန္မွာ ကာယကံရွင္က အဲဒီ “ ၀ဲဂယက္” ေလးေတြကို မွတ္မိေနလို႔ ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္”
“ အိပ္မက္ျမင္မက္ေနတာမ်ဳိးလား”
“ မဟုတ္ပါဘူး။ အိပ္ေပ်ာ္မွန္းမသိေရာဂါ (SSM) ရွိသူက သာမန္လူေတြလို အိပ္မက္မက္တာ ရွိပါတယ္။ EEG မွာလည္း အိပ္မက္ျမင္မက္ေနတဲ့ အိပ္စက္ခ်ိန္ (REM Sleep)မွာ ေတြ႕ရွိရတဲ့ အလြန္ျမန္တဲ့ ဦးေႏွာက္လွ်ပ္စစ္လႈိင္းျဖစ္တဲ့ Betae နဲ႔ Theta လႈိင္းေတြက သာမန္လူေတြလိုပဲ ပံုမွန္ျဖစ္ေပၚေနတာေတြ႕ ရွိရတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အိပ္မက္မက္တာ မ်ားလြန္းလို႔လည္း မဟုတ္ပါဘူး”
“ ဒီလိုဆိုရင္ ကြၽန္မဘာလုပ္သင့္သလဲ။ အိပ္ေဆးေသာက္ရမလား”
“ မေသာက္ရဘူး၊ အိပ္ေပ်ာ္လ်က္နဲ႔ အိပ္မေပ်ာ္ဘူးလို႔ထင္ၿပီး အိပ္ေဆးေသာက္လို႔ အိပ္ေဆးစြဲေရာဂါ ရရွိလာႏိုင္တယ္။ ေၾကာင့္ၾကစိတ္ကို ေျဖေဖ်ာက္ဖို႔ အရက္ေသာက္တဲ့သူ၊ မူးယစ္ေဆးသံုးစြဲသူေတြလည္း ရွိပါတယ္။
ခင္ဗ်ားလုပ္သင့္တာက အိပ္ရာမ၀င္ခင္ ဦးေႏွာက္ထဲမွာ လႈံ႔ေဆာ္မႈမ်ားေစတဲ့ အျပဳအမူေတြကို ေရွာင္ရမယ္။ အိပ္ရာမ၀င္ခင္ ကိုယ္လက္လႈပ္ရွား ေလ့က်င့္ခန္းမလုပ္နဲ႔၊ ေကာ္ဖီမေသာက္နဲ႔၊ စိတ္လႈပ္ရွားစရာေတြကို ေရွာင္၊ ျငင္းခုန္ေဆြးေႏြး အေျခအတင္ေျပာတာမ်ဳိး မရွိေစနဲ႔။ ဦးေႏွာက္ကို အသံုးခ်ၿပီး စဥ္းစားရလြန္းတဲ့ ကိစၥေတြကို ေဘးဖယ္ထားရမယ္။ အိပ္ေပ်ာ္သြားေပမယ့္ ႏိုးၾကားေနတဲ့ ဦးေႏွာက္ပိုင္းကို ၿငိမ္ေအာင္ထားဖို႔ပါ။ အဲဒီေတာ့ အိပ္ရာမ၀င္ခင္ စိတ္ၾကည္ႏူးမႈရရွိေအာင္ သီခ်င္းႀကီးေတြနားေထာင္၊ တရားထိုင္ႏိုင္ရင္ ေကာင္းပါတယ္”
“ နံနက္အိပ္ရာႏိုးလာရင္ ငါအိပ္မေပ်ာ္ပါလားလို႔ ထင္ျမင္ေနတဲ့ ေၾကာင့္ၾကစိတ္ကို အားမေပးရဘူး။ ကြၽန္ေတာ္တို႔ ေဆြးေႏြးခဲ့တာကို သတိမူေလ့က်င့္ေပးဖို႔ပါပဲ”
