Healthy Life Ad
Health Tips

လက္တုန္ျခင္း (Tremor)

———၊ ေဒါက္တာတင့္ေဆြ ၊———

ကြၽန္ေတာ့္မွာ လက္တုန္တတ္တဲ့ အက်င့္တစ္ခုရွိတယ္။ ၁၉ ႏွစ္သားေလာက္မွာ စတင္သတိထားမိလာတယ္။ အခုဆိုရင္ ကြၽန္ေတာ့္အသက္က ၂၉ ႏွစ္ပါ။ မိဘေဆြမ်ိဳးေတြမွာလည္း ဒီလိုမရွိပါဘူး။ အရင္က ဘာမွမျဖစ္သလို အေရးမႀကီးသလို ေနခဲ့ေပမယ့္ အခုဓာတ္ပုံ႐ိုက္ေတာ့ လက္ကတုန္ေနေတာ့ သိပ္အဆင္မေျပဘူး ျဖစ္လာတယ္။

လက္၊ လက္ေခ်ာင္းနဲ႔ ကိုယ္ခႏၶာ ဘယ္ေနရာမဆို တုန္တာကို Tremor ေခၚတယ္။ အသံတုန္တာလည္းပါတယ္။ အဓိက (၃) မ်ဳိးရွိတယ္။

1. Resting tremor ၿငိမ္ေနတံုး တုန္တာကို Static tremor လို႔ေခၚတယ္။ ၿငိမ္တယ္ဆိုတာ ၾကြက္သားေတြ မလႈပ္ဘဲေနတာကို ေျပာတာပါ။ လႈပ္လိုက္တာနဲ႔ မတုန္ေတာ့ဘူး။

2. Intention tremors တမင္တကာတုန္တာကို Kinetic tremors လို႔လည္းေခၚတယ္။ စိတ္ကေန တမင္လုပ္စရာ၊ ကိုင္စရာ တခုခုလုပ္အၿပီးမွာ တြန္႔တာမ်ဳိး၊ ခလုပ္ႏွိပ္သလိုမ်ဳိး၊ တခုခုဆီ ေရာက္သြားတတ္တာမ်ဳိး ျဖစ္တယ္။ နားလိုက္ရင္ ျပန္ေကာင္းသြားမယ္။

3. Postural or action tremors အေနအထားအရ တုန္တယ္ဆိုတာ ကမၻာ႔ဆြဲအားကို ဆန္႔က်င္ၿပီး အေနအထားတခုခုမွာ ေျချဖစ္ျဖစ္ လက္ျဖစ္ျဖစ္ ထားရတာၾကာလာရင္ တုန္တာမ်ဳိးျဖစ္တယ္။ ခြက္တစ္ခုခုကိုင္ေနရင္း၊ စာေရးေနရင္း၊ မတ္မတ္ရပ္ေနရင္း ျဖစ္ႏိုင္တယ္။

အသက္အရြယ္မေရြး ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ အသက္ႀကီးရင္ ပိုျဖစ္တယ္။ စိတ္ဖိအားမ်ားေနခ်ိန္၊ ပင္ပန္းေနခ်ိန္၊ ေၾကာက္စိတ္၀င္ေနခ်ိန္၊ ေကာ္ဖီ-ေဆးလိပ္ ေသာက္တာမ်ားခ်ိန္ေတြမွာ ယာယီတုန္တတ္တယ္။ အဲလိုမဟုတ္တာမ်ဳိးကို အေျခခံေရာဂါ ရွိ-မရွိ စစ္ေဆးကုသရမယ္။ Essential tremor လို႔ ေခၚတာလဲ အျဖစ္မနည္းပါ။ လက္ကိုအသံုးမျပဳဘဲေနရင္ တုန္တာမ်ဳိး။ တခုခုလုပ္ေတာ့မယ္ စိတ္ကူးလိုက္တာနဲ႔ တုန္လာမယ္။ ေရာဂါမဟုတ္ပါ။ မိသားစုထဲမွာ တေယာက္မက ရွိတတ္တယ္။

1. Alcohol abuse or withdrawal အရက္စြဲျခင္းနဲ႔ အရက္ျဖတ္ျခင္း၊

2. Brain tumor ဦးေႏွာက္အက်ိတ္၊ ႀမေငည-်အနာ ဦးေႏွာက္အေျခနဲ႔ Brain-stem (ဆယ္ရီဘယ္လန္) ေနရာေတြ ထိခိုက္ျခင္း၊

3. Chronic kidney disease နာတာရွည္ ေက်ာက္ကပ္ေရာဂါ၊

4. Dystonia နဲ႔ Charcot-Marie-Tooth disease ေမြးရာပါေရာဂါေတြ၊

5. Liver failure အသည္းအလုပ္မလုပ္ေတာ့ျခင္း၊

6. Low blood sugar ေသြးထဲသၾကားဓာတ္ နည္းေနျခင္း၊

7. Magnesium (မဂၢနီဆီယမ္)နဲ႔ Thiamine ဗီတာမင္ ဘီ-၁ နည္းျခင္း

8. Mercury poisoning ျပဒါးအဆိပ္သင့္ျခင္း၊

9. Multiple sclerosis (မာလ္တီပယ္-စကယ္လ႐ိုးဆစ္)ေရာဂါ၊

10. Muscle tiredness or weakness ၾကြက္သားပင္ပန္းသြားျခင္း၊

11. Overactive thyroid လည္ပင္းႀကီး ေဟာ္မုန္းမ်ားေရာဂါ၊

12. Parkinson’s disease (ပါကင္ဆိုနဇင္) ေရာဂါ၊

13. Phenylketonuria (PKU) ကေလးေရာဂါ၊

14. Spider bites ပင့္ကူရွပ္ျခင္း၊

15. Stroke (စထုပ္ခ္) ေရာဂါ၊

16. Drug-induced tremor ေဆး၀ါးေတြေၾကာင့္ တုန္ျခင္း

• Anticonvulsants အတက္ရပ္ေဆးမ်ား Valproic acid (Depakote), Sodium valproate (Depakene) ေဆး၊

• Bronchodilators ေလျပြန္က်ယ္ေဆးမ်ား ႊ့နသစ့ပူူငညန Theophylline and Albuterol ေဆး၊

• Immunosuppressants ခုခံအားေဆးမ်ား Cyclosporine ေဆး၊

• Mood stabilizers စိတ္မူေျပာင္းကုသေဆးမ်ား Lithium carbonate ေဆး၊

• Stimulants စိတ္ၾကြေစသည့္ေဆး

Caffeine (ေကဖင္း)၊

• Psychostimulant drug စိတ္ကိုေျပာင္းလဲေစသည့္ေဆးမ်ား Amphetamines ေဆး၊

• Corticosteroids (စတီး႐ြိဳက္) ေဆးမ်ား၊

• Antidepressants(SSRI) စိတ္မက်ေဆးမ်ား။

“ အသက္အရြယ္မေရြး ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ အသက္ႀကီးရင္ ပိုျဖစ္တယ္။ စိတ္ဖိအားမ်ားေနခ်ိန္၊ ပင္ပန္းေနခ်ိန္၊ ေၾကာက္စိတ္၀င္ေနခ်ိန္၊ ေကာ္ဖီ-ေဆးလိပ္ေသာက္တာ မ်ားခ်ိန္ေတြမွာ ယာယီတုန္တတ္တယ္။ အဲလို မဟုတ္တာမ်ဳိးကို အေျခခံေရာဂါ ရွိ-မရွိ စစ္ေဆးကုသရမယ္” . . .

Tremor ဆိုတာ Involuntary စိတ္ကေန ထိန္းမရတာတမ်ဳိးျဖစ္တယ္။ Rhythmic စည္းခ်က္က်က်လိုလဲ ျဖစ္ေနမယ္။ Muscle contraction and relaxation ၾကြက္သားေတြညႇစ္လိုက္-ေလွ်ာ့လုိက္ျဖစ္ေနတယ္။ To-and-fro movements ေရွ႕-ေနာက္ လႈပ္ရွားမႈျဖစ္ေနမယ္။ Oscillation တုန္ခါေနမယ္။ Twitching ဆတ္ဆတ္ခါေနမယ္။ ေခါင္း၊ လက္-ေျခ၊ မ်က္ႏွာ-မ်က္ခံုး တကိ္ုယ္လံုးမွာ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။

အတုန္ေရာဂါ တစ္ခုခ်င္း-

• Cerebellar tremor (ဆယ္ရီဘယ္လာ) တုန္ျခင္းဟာ Intention tremor ျဖစ္တယ္။ Cerebellum resulting from stroke (စထုပ္ခ္) ျဖစ္လိုက္လို႔ Cerebellum (ဆယ္ရီဘယ္လမ္) ကို ထိခိုက္လို႔ျဖစ္တယ္။ Multiple sclerosis (မာလ္တီပယ္-စကယ္လ႐ိုးဆစ္) ေရာဂါကေနလဲ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ေမြးရာပါေရာဂါ တခ်ဳိ႕ကေနလဲ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ အရက္ေၾကာင့္လဲျဖစ္မယ္။ ေဆး၀ါးတခ်ိဳ႕ေၾကာင့္လဲျဖစ္မယ္။ ဦးေႏွာက္ထဲ ေရာဂါရရင္ ျဖစ္တဲ့ဘက္မွာသာ တုန္မယ္။

• Dystonic tremor ဆိုတာ အရြယ္မေရြးျဖစ္တယ္။ အေနအထားတခုခုမွာ ျဖစ္တယ္။ တခါတေလ နားလိုက္ရင္ သက္သာတယ္။

• Essential tremor အမ်ားဆံုးျဖစ္တယ္။ အဆိုးႀကီးမဟုတ္ပါ။ ကိုယ္ခႏၶာတဖက္တည္းျဖစ္ျဖစ္ ႏွစ္ဖက္လံုးျဖစ္ျဖစ္ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ လက္တုန္တာ အျဖစ္မ်ားၿပီး အသံတုန္တာလဲပါတယ္။ တခ်ဳိ႕မွာ လမ္းေလွ်ာက္တာလဲ ခါတိုင္းလိုမၿငိမ္ဘူး။ အသက္ရလာရင္ အျဖစ္နည္းလာတတ္ေပမဲ့ ျဖစ္တာက ဆိုးလာႏိုင္တယ္။ စိတ္လႈတ္ရွားတာ၊ စိတ္ဖိအားမ်ားတာ၊ ကိုယ္ပူတာ၊ သၾကားဓာတ္နည္းတာေတြကေန ဆက္ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ အသက္ ၄၀ ေက်ာ္မွာ ျဖစ္တာမ်ားတယ္။ အမ်ဳိးထဲမွာလဲ ရွိေနတတ္တယ္။

• Orthostatic tremor အမ်ဳိးအစားက တုန္ေနတာျမန္တယ္။ မတ္တတ္ရပ္လိုက္တာနဲ႔ ကိုယ္နဲ႔ေျခေထာက္ပိုင္းမွာ ျဖစ္လာမယ္။ နာေနတာလဲျဖစ္လို႔ အရပ္ခိုင္းလို႔ မရဘူး။

• Parkinsonian tremor ဦးေႏွာက္ေရာဂါကေန ျဖစ္ေစတယ္။ နားေနတံုးမွာ တုန္တယ္။

• Physiologic tremor အေျခခံေရာဂါေၾကာင့္ မဟုတ္ဘဲ စိတ္ေၾကာင့္ျဖစ္တယ္။ ျဖစ္ေနတာ တခါတေလ မျမင္ရဘူး။ စိတ္လႈတ္ရွားမႈမ်ားတာ၊ သၾကားဓာတ္နည္းတာ၊ အားကုန္ေနတာ၊ လည္ပင္းႀကီးေဟာ္မုန္းနည္းတာ၊ အရက္၊ ဖ်ားတာေတြကေန ျဖစ္ႏိုင္တယ္။

• Hysterical tremor ကလည္း စိတ္ေၾကာင့္ျဖစ္တယ္။

• Rubral tremor ဆိုတာ နားေနတံုးမွာ ခပ္ၾကမ္းၾကမ္းျဖစ္တယ္။ အေနအထား တခုခုမွာ ျဖစ္တယ္။

Diagnosis ေရာဂါေသျခာေအာင္ လုပ္ရမယ္။

1. Physical exam ေရာဂါေမးျမန္း စစ္ေဆးျခင္း၊

2. Family history မိသားစု က်န္းမာေရးရာဇ၀င္ ေမးျခင္း၊

3. Diagnostic imaging using CT or MRI imaging ႐ိုက္ျခင္း၊

4. Neurological examination အာ႐ံုေၾကာစစ္ျခင္း၊

5. Electromyogram ႐ိုက္ျခင္း။

Treatment ဘယ္လိုကုသမလဲ

• ခက္ပါတယ္။ မေပ်ာက္ႏိုင္တာလဲ ရွိပါတယ္။

• Medications ေဆးေတြထဲမွာ Symptomatic drug therapy ေရာဂါလကၡဏာကိုသာ သက္သာေစတယ္။

• Parkinsonian tremor အတြက္ L-DOPAand/or Pergolide, Bromocriptine and Ropinirole ေတြ ေပးတယ္။ ေဘးထြက္ဆိုးက်ဳိး သတိထားရတယ္။

• Essential tremor အတြက္ Beta blockers (Propranolol and Nadolol) or Primidone, Anticonvulsant ေတြေပးတယ္။

• Cerebellar tremor အတြက္ ေဆးမရွိေသးပါ။

• Rubral tremor အတြက္ L-DOPA or Anticholinergic drugs ေဆးနဲ႔ Surgery ခြဲစိတ္ကုသႏိုင္တယ္။

• Dystonic tremor အတြက္ Diazepam, Anticholinergic drugs ေပးတယ္။ Botulinum toxin ထိုးႏိုင္တယ္။

• Primary orthostatic tremor အတြက္ Diazepam + Primidone တြဲေပးတယ္။

• Enhanced physiologic tremor အမ်ဳိးအစားက ျဖစ္ေစတာျပင္ရင္ ေပ်ာက္တယ္။ လိုအပ္ရင္ Beta blockers ေပးတယ္။

• Essential tremor အတြက္ Ethanol *အင္စေနာလ္) နည္းနည္းေပးတာ သက္သာတယ္။ အႏုတ္သေဘာ ျဖစ္တာကိုလဲ သတိထားရတယ္။

• Physical therapy ကုသနည္းသံုးႏိုင္တယ္။

• Surgery ခြဲစိတ္ကုသနည္းတခ်ဳိ႕အတြက္ ရွိတယ္။ ဥပမာ Thalamotomy နည္း။

• Deep brain stimulation (DBS) လွ်ပ္စစ္နည္း။

• Biomechanical loading ကုသနည္းလဲရွိတယ္။

• Lifestyle ဘ၀ပံုစံေျပာင္းပါ။ Caffeine (ေကဖင္း)နဲ႔ Stimulants စိတ္ၾကြေစတာေတြေရွာင္ပါ။ အရက္-ေဆးလိပ္ျဖတ္ပါ။

Most Popular

Healthy Life Ad
To Top