—–၊ ပါေမာကၡဦးကိုကို (ဆီးခ်ဳိႏွင့္ အေထြေထြေရာဂါအထူးကု ဆရာ၀န္ႀကီးႏွင့္ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးျခင္း) ၊——
Q. ေလသင္တုန္းျဖတ္တယ္ဆိုတာ ဘာကိုဆိုလိုပါသလဲ ဆရာ။
A. ေလသင္တုန္းျဖတ္တယ္ဆိုတာ ေလျဖတ္တာ (Stroke)ကို အရပ္ထဲမွာ ေခၚၾကတာျဖစ္ပါတယ္။ ေနာက္အရပ္ထဲမွာ ေျပာေလ့ရွိတဲ့ အေခၚအေ၀ၚတစ္ခုက ေလျဖန္းတာပါ။ ဒါက TIA (Transient-Ischaemic Attack) ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ေလသင္တုန္းျဖတ္တာနဲ႔ မတူပါဘူး။ ေလျဖန္းတာက ႐ုတ္တရက္ျဖစ္တာမ်ဳိးပါ။ ညေန ၆ နာရီေလာက္ကုိ အေကာင္းႀကီးကေန ည ၇ နာရီေလာက္မွာ ပါးတစ္ျခမ္းရြဲ႕သြားတာမ်ဳိးလို ႐ုတ္တရက္ႀကီး ျဖစ္သြားတာကို ေလျဖန္းတယ္လို႔ေခၚပါတယ္။ တစ္ကုိယ္လံုးလည္း မျဖစ္တတ္ပါဘူး။ မ်က္စိေတြဆုိလည္း ၾကည့္ေနရင္းနဲ႔ ႏွင္းေတြလို အျဖဴေတြအျပည့္ ပိတ္သြားၿပီး ဘာမွမျမင္ရေတာ့ပါဘူး။ ေနာက္မွ ျပန္ျမင္လာျပန္ပါတယ္။ အဲဒီလိုမ်ဳိး ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ျမင္ကြင္း ခဏေပ်ာက္သြားတာမ်ဳိး ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ လက္တစ္ဖက္လႈပ္လို႔မရေတာ့တာမ်ဳိး ျဖစ္သြားတယ္၊ ဒါေပမဲ့ ခ်က္ခ်င္းပဲ ျပန္ေကာင္းသြားတာမ်ဳိး ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ဒါက ေသြးေၾကာက်ဥ္းသြားလို႔ ျဖစ္တာပါ။ အခ်ိန္ ၂၄ နာရီအတြင္း ျပန္ေကာင္းသြားႏုိင္ပါတယ္။
ေလျဖန္းတာလိုပဲ ေသြးေၾကာေတြေၾကာင့္ျဖစ္သြားၿပီး ၂၄ နာရီအတြင္း ျပန္မေကာင္းလာတာကုိေတာ့ ေလသင္တုန္းျဖတ္တယ္ (ေလျဖတ္တယ္)လို႔ေခၚပါတယ္။ ေလျဖန္းတာနဲ႔ ေလျဖတ္တာကုိ ၂၄ နာရီနဲ႔ ခြဲျခားပါတယ္။ ၂၄ နာရီအတြင္း ျပန္ေကာင္းရင္ ေလျဖန္းတာ၊ ျပန္မေကာင္းရင္ ေလျဖတ္တာလို႔ သတ္မွတ္ထားပါတယ္။ ဒါေတြက ႐ုတ္တရက္ (Acute) ျဖစ္တာေတြျဖစ္ၿပီး အမ်ားစုကေတာ့ ေသြးေၾကာေၾကာင့္ျဖစ္တာေတြပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ႏွစ္ရက္၊ သံုးရက္ေလာက္ဖ်ားၿပီးမွ ပါးရြဲ႕သြားတာမ်ဳိးျဖစ္ခဲ့ရင္ ပိုး၀င္တာ (Infection)ကို စဥ္းစားပါတယ္။ အခ်ိန္တစ္လေလာက္ ေခါင္းကုိက္ၿပီးေတာ့မွ ပါးရြဲ႕သြားၿပီးျဖစ္ခဲ့ရင္ ကင္ဆာ(Neoplastic)လို႔ စဥ္းစားပါတယ္။ ေလျဖန္းတာေတြ၊ ေလျဖတ္တာေတြက မ်ားေသာအားျဖင့္ တစ္ျခမ္းပဲျဖစ္တာမ်ားပါတယ္။ ေျခ၊ လက္ ေလးဖက္လံုးျဖစ္တယ္ဆိုတာ မရွိသေလာက္ေတာ့ ရွားပါတယ္။
“ ေလသင္တုန္းျဖတ္တယ္ဆိုတာ ေလျဖတ္တာ(Stroke) ကို အရပ္ထဲမွာ ေခၚၾကတာျဖစ္ပါတယ္။ ေနာက္အရပ္ထဲမွာ ေျပာေလ့ရွိတဲ့ အေခၚအေ၀ၚတစ္ခုက ေလျဖန္းတာပါ။ ဒါက TIA (Transient-Ischaemic Attack) ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ေလသင္တုန္းျဖတ္တာနဲ႔ မတူပါဘူး။”
Q. ေလသင္တုန္းျဖတ္တာက ဘာေၾကာင့္အျဖစ္မ်ားတတ္ပါသလဲ ဆရာ။
A. ဦးေႏွာက္ေသြးေၾကာက်ဥ္းတာက ႏွလံုးေသြးေၾကာက်ဥ္းေရာဂါရွိသူေတြ၊ ေသြးတိုးရွိသူ၊ ဆီးခ်ဳိရွိသူေတြ၊ ႏွလံုးခုန္မမွန္သူေတြ၊ ေမြးရာပါႏွလံုးအဆို႔ရွင္အေပါက္ေတြ က်ဥ္းေနတာ/ က်ယ္ေနတာေတြ ျဖစ္ေနသူေတြမွာ အျဖစ္မ်ားပါတယ္။ အဆီမ်ားသူေတြမွာလည္း အျဖစ္မ်ားပါတယ္။ အဓိကကေတာ့ ေသြးတိုးကို ေကာင္းေကာင္း မထိန္းႏိုင္လို႔ ျဖစ္တာမ်ားပါတယ္။ ေလျဖန္းတာနဲ႔ ေလျဖတ္တာကေတာ့ ဦးေႏွာက္ကုိသြားတဲ့ ေသြးေၾကာက်ဥ္းလို႔ ျဖစ္တာျဖစ္ပါတယ္။ ေသြးေၾကာက်ဥ္းတဲ့အခ်ိန္မွာ ေသြးခဲေလးေတြက တစ္ေနရာမွာ သြားပိတ္ဆို႔မိသြားႏုိင္ပါတယ္။ ေသြးခဲေတြ ပိတ္လိုက္တဲ့အတြက္ ဦးေႏွာက္ထဲကုိ ေသြးမေရာက္ေတာ့ပါဘူး။ ဦးေႏွာက္ထဲ ေသြးမေရာက္တဲ့ေနရာက မ်က္စိနဲ႔ဆုိင္ရင္ မ်က္စိခဏကြယ္သြားတယ္၊ လက္နဲ႔ဆုိင္ရင္ လက္တစ္ျခမ္းေသသြားတယ္၊ ေျခေထာက္နဲ႔ဆုိင္ရင္ ေျခတစ္ျခမ္းေသတာေတြ ျဖစ္သြားပါတယ္။ ဆို႔သြားတဲ့ ေသြးခဲေသြးေၾကာေလးေတြက ၂၄ နာရီအတြင္း ျပန္ပြင့္သြားခဲ့ရင္ ေလျဖန္းတာျဖစ္ၿပီး ျပန္မပြင့္ခဲ့ရင္ေတာ့ ေလျဖတ္ေ၀ဒနာ ျဖစ္သြားပါတယ္။ ေလျဖတ္တာကေတာ့ ဦးေႏွာက္ေသြးေၾကာပိတ္တာနဲ႔ ေပါက္တာႏွစ္မ်ဳိးေၾကာင့္ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ အခုေျပာေနတာေတြက ပိတ္တဲ့အေၾကာင္း ျဖစ္ပါတယ္။ ဦးေႏွာက္ေသြးေၾကာေပါက္တဲ့ အေၾကာင္းမပါပါဘူး။
Q. ေလသင္တုန္းျဖတ္တာ မျဖစ္ေအာင္ ဘယ္လိုကာကြယ္သင့္ပါသလဲ ဆရာ။
A. ေလျဖတ္တာနဲ႔ ေလျဖန္းတာမျဖစ္ေအာင္ ကာကြယ္ရမွာကေတာ့ အငန္ေလွ်ာ့စားရပါမယ္၊ အဆီေတြေလွ်ာ့စားဖို႔ လိုပါတယ္။ ေသြးတိုးေရာဂါနဲ႔ ဆီးခ်ဳိေရာဂါရွိရင္ ႏုိင္ေအာင္ထိန္းရပါမယ္။
Q. ေလသင္တုန္းျဖတ္တာနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး အမ်ားျပည္သူကို ပညာေပးလိုတာရွိရင္ ေျပာျပေပးပါဆရာ။
A. ေလျဖန္းတဲ့သူ ေျခာက္ရာခိုင္ႏႈန္းက ေလျဖတ္တတ္ၾကပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ တစ္ႀကိမ္ေလျဖန္းဖူးရင္ လိုအပ္တဲ့ ေသြးေဖာက္စစ္ေဆးမႈေတြလုပ္ဖိ႔ု လိုအပ္ပါတယ္။ အီးစီဂ်ီ႐ိုက္ဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္။ ဆီးခ်ဳိ၊ ေသြးတိုး စစ္ရပါတယ္။ ေသြးသိပ္ပ်စ္လားဆိုတာလည္း စစ္ဖို႔လိုပါတယ္။ ကုိလက္စထေရာစစ္ရပါမယ္။ လည္ပင္းကုိသြားတဲ့ ေသြးေၾကာေတြကုိလည္း စစ္ေပးရပါတယ္။ ေသြးေၾကာက်ဥ္းတာ၊ က်ယ္တာကုိ စစ္ေဆးႏုိင္တဲ့ Carotid Doppler နဲ႔ လည္ပင္းေနရာကုိ ေထာက္ၿပီး စစ္ေဆးၾကည့္ရပါတယ္။ အဲဒီမွာ လည္ပင္းေသြးေၾကာက ၇၀ ရာခိုင္ႏႈန္းထက္ ပုိၿပီး က်ဥ္းေနတယ္ဆိုရင္ ေလျဖတ္ႏုိင္ေျခ အရမ္းမ်ားပါတယ္။ အဲဒီလိုျဖစ္ေနရင္ လူနာကုိ အဆီက်ေဆးေတြ တုိက္ရပါတယ္။ ေသြးက်ဲေဆးေတြလည္း ေပးရပါတယ္။ ေသြးတိုးေရာဂါနဲ႔ ဆီးခ်ဳိေရာဂါရွိေနရင္ ကုရပါတယ္။ ကုိလက္စထေရာေတြ တက္ေနရင္လည္း ကုရပါတယ္။ ႏုိင္ငံျခားမွာေတာ့ ဦးေႏွာက္ CT Scan ႐ိုက္တာလည္း လိုအပ္ရင္ လုပ္ၾကတာရွိပါတယ္။ ေလသင္တုန္းျဖတ္တဲ့ လူနာေတြကိုေတာ့ မၾကာခဏ ေတြ႕ေနရပါတယ္။ အဓိကကေတာ့ ေသြးတိုးကို ေကာင္းေကာင္းမထိန္းႏိုင္လို႔ ျဖစ္ရတာပါ။
