ေဒါက္တာမိုးေအာင္ေက်ာ္ႏိုင္ (အေထြေထြေရာဂါအထူးကု ဆရာ၀န္ႀကီး)ႏွင့္ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးျခင္း
စင္ကာပူႏိုင္ငံ၊ National Cancer Center မွ Can Help News စာေစာင္ပါ “CANCER AS A TEACHER” ေဆာင္းပါးကို ဖတ္႐ႈၿပီးေနာက္ ကင္ဆာေ၀ဒနာရွင္ေတြ၊ ၎တို႔ရဲ႕ မိတ္ေဆြသူငယ္ခ်င္းေတြနဲ႔ ကင္ဆာေရာဂါ စတင္ေတြ႕ရွိ ေရာဂါေဖာ္ထုတ္ေပးၾကမယ့္ ဆရာ၀န္ေတြကို အသိေပးလိုတဲ့ ဆႏၵျဖစ္ေပၚလာတဲ့အတြက္ ဆီေလ်ာ္ေအာင္မွီျငမ္းၿပီး ဘာသာျပန္ ေရးသားေဖာ္ျပလိုက္ပါတယ္။
ေၾကာက္စရာေကာင္းတဲ့ေရာဂါ ျဖစ္ပြားေနၿပီလို႔ သိရွိၿပီးေနာက္ ကင္ဆာေရာဂါေ၀ဒနာရွင္ေတြရဲ႕ မ်ားျပားလွတဲ့ အေတြ႕အႀကံဳေတြထဲက တခ်ဳိ႕မွာ သင္ခန္းစာေကာင္းေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ ကင္ဆာေရာဂါ ခံစားေနရတဲ့ ဇနီးေမာင္ႏွံတို႔ဆီက ကင္ဆာေရာဂါ ခရီးတေလွ်ာက္ ရရွိခဲ့တဲ့ မွတ္သားစရာေတြကို စာဖတ္သူေတြအတြက္ တစ္စံုတစ္ခုေသာ အေထာက္အကူတစ္ခုအျဖစ္ ေ၀မွ်ခံစားေစလိုတာေၾကာင့္ ေအာက္ပါသင္ခန္းစာေတြကို တင္ျပလိုက္ရပါတယ္။
သင္ခန္းစာ (၁) ဆရာ၀န္ေကာင္းမ်ား၏ အခ်ိန္မီလႊဲေျပာင္းကုသမႈတန္ဖိုး
သဘာ၀ေလာကႀကီးက ကြၽန္ေတာ္တို႔ဆရာ၀န္ေတြကို ျဖစ္ပြားေနတဲ့ ေရာဂါေတြ ေပ်ာက္ကင္းေစဖို႔အတြက္ ကုသနည္းလက္နက္ေကာင္းေတြ ေပးထားပါတယ္။ ကင္ဆာေရာဂါ ျဖစ္ပြားမွာကို စိုးရိမ္တာေၾကာင့္ ေရာဂါရွိမွာကို ယံုၾကည္ဖို႔ ခက္ခဲေနၿပီး မျဖစ္ႏိုင္လို႔ ယူဆျခင္း၊ နာက်င္မႈမရွိေသးတာေၾကာင့္ ေနာက္မွစစ္ေဆးေတာ့မယ္လို႔ ေရႊ႕ဆိုင္းထားျခင္းေတြက ကင္ဆာေရာဂါ ပိုမိုပ်ံ႕ပြားေစတာကို ေတြ႕ရွိရပါတယ္။ အဲဒီလို အသိေနာက္က်ေနတာမ်ဳိး မျဖစ္ေအာင္ လံုး၀ကာကြယ္ႏိုင္ပါတယ္။ ကင္ဆာေရာဂါ အမ်ဳိးအမည္အလိုက္ ႀကိဳတင္စစ္ေဆးမႈေတြကို ျပဳလုပ္တဲ့နည္းနဲ႔ ေရာဂါကို ေစာေစာရွာေဖြ ေတြ႕ရွိႏုိင္ၿပီး ေရာဂါျပန္႔ပြားျခင္းမွ ကာကြယ္ႏုိင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ကင္ဆာေရာဂါကို ေစာေစာရွာေဖြ ေတြ႕ရွိတာက ေရာဂါေပ်ာက္ကင္းေအာင္ ကုသႏိုင္ဖို႔အတြက္ အေရးႀကီးပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ကိုယ့္ေရာဂါနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ေပ်ာက္ကင္းႏိုင္တဲ့ ယံုၾကည္ခ်က္ထားရွိဖို႔ လိုအပ္သလို ကြၽမ္းက်င္သူဆရာ၀န္ေတြနဲ႔ တိုင္ပင္ဖို႔လည္း လိုအပ္ပါတယ္။ ဆရာ၀န္ေတြအေနနဲ႔လည္း လူနာေတြ ကင္ဆာေရာဂါေ၀ဒနာ ခံစားေနရတာကို ေစာေစာသိရွိၿပီး အခ်ိန္မီလႊဲေျပာင္း ကုသေစတဲ့နည္းနဲ႔ လူနာေတြရဲ႕အသက္ကို တစ္ဖက္တစ္လမ္းကေန ကယ္တင္ရာေရာက္တယ္လို႔ သိရွိထားသင့္ပါတယ္။
“အခုလို ေၾကာက္စရာေကာင္းတဲ့ အခ်ိန္မွာေတာင္ သင့္မွာ တျခားသူေတြမရႏိုင္တဲ့ အခြင့္အလမ္းေတြ ရရွိႏုိင္ပါတယ္။ “ဒုကၡေတြ႕မွ မိတ္ေကာင္းသိရ”ဆိုသလို ဘ၀မွာ ဘယ္အရာနဲ႔ ဘယ္သူေတြက အမွန္တကယ္ အေရးႀကီးတယ္၊ စစ္မွန္တယ္ဆိုတာ ေအးေအးေဆးေဆး ေ၀ဖန္သံုးသပ္ဖို႔ အခ်ိန္ရပါတယ္။”
သင္ခန္းစာ (၂) ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ရွိျခင္း၏ အေရးပါမႈက႑
ကြၽန္ေတာ္တုိ႔ ဆရာ၀န္ေတြဆီက စာနာစိတ္နဲ႔ လူနာရဲ႕ အားထားယံုၾကည္မႈေတြက လူနာေတြ ေရာဂါေပ်ာက္ကင္းေစေရးအတြက္ အေရးပါေၾကာင္း မၾကာခဏ ၾကားသိေနရပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ဆရာ၀န္အမ်ားစုက စာနာစိတ္နဲ႔ အားထားယံုၾကည္မႈတို႔အေပၚ အေလးအနက္မထားတာ ေတြ႕ေနရဆဲ ျဖစ္ပါတယ္။ လူနာတစ္ဦးအဖို႔ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ရွိတာက ကြၽန္ေတာ္တိုရဲ႕ ေခတ္ေပၚေဆး၀ါးေတြေလာက္နီးပါး အက်ဳိးရွိတာကို ေတြ႕ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဆရာ၀န္ေတြအေနနဲ႔ မိမိတုိ႔လူနာ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ကုန္ဆံုးေအာင္ မလုပ္မိေစဖို႔ အေရးႀကီးပါတယ္။
သင္ခန္းစာ (၃) ကင္ဆာေရာဂါက ကူးစက္ေရာဂါ မဟုတ္ပါ
မိတ္ေဆြသူငယ္ခ်င္းေတြနဲ႔ မိသားစုထံက ရရွိတဲ့ေမတၱာဟာ လူနာေတြကို အၿမဲအားတက္ေစပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ တခ်ဳိ႕မိတ္ေဆြသူငယ္ခ်င္းေတြက သူတိုရဲ႕ဂ႐ုစိုက္မႈ လိုအပ္တယ္ဆိုတာကို လ်စ္လ်ဴ႐ႈထားၿပီး လူနာေတြထံက ေရာဂါကူးစက္မွာစိုးလို႔ သတင္းေမးျခင္းေတြ မျပဳလုပ္မိရင္ သူတို႔မိတ္ေဆြလူနာေတြကို ၀မ္းနည္းရေစပါတယ္။
သင္ခန္းစာ (၄) ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ကင္းမဲ့ေစေသာ စကားမ်ား ေျပာဆိုသူတို႔ကို ေရွာင္ၾကဥ္ပါ
လူနာေတြအတြက္ သူတို႔မိတ္ေဆြ၊ မိသားစုေတြဆီက အားေပးစကားရရွိဖို႔ဆိုတာ အလြန္ပဲ အေရးႀကီးသလို ကိုယ့္အေပၚ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ကင္းမဲ့ေစတဲ့ စကားေတြ၊ ၀မ္းနည္းအားငယ္ေစတဲ့ စကားေတြ ေျပာဆိုမယ့္သူေတြကို ေရွာင္ၾကဥ္ဖို႔ကလည္း တန္းတူအေရးႀကီးပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ကိုယ့္ကို စာနာစိတ္နဲ႔ ေျပာဆိုမယ့္သူေတြကို ေတြ႕ဆံုၿပီး သူတိုရဲ႕အားေပးကူညီမႈကို ရယူဖို႔ လိုအပ္သလို သင္ရဲ႕ယံုၾကည္ခ်က္ ခြန္အားေတြကို ယုတ္ေလ်ာ့ေစတဲ့ စကားေတြ ေျပာဆိုမယ့္သူေတြရဲ႕ရန္က လြတ္ေျမာက္ေအာင္လည္း ေဆာင္ရြက္ဖို႔ လိုပါတယ္။
“လူနာတစ္ဦးအဖို႔ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ရွိတာက ကြၽန္ေတာ္တိုရဲ႕ ေခတ္ေပၚေဆး၀ါးေတြေလာက္နီးပါး အက်ဳိးရွိတာကို ေတြ႕ရမွာျဖစ္ပါတယ္။ ဆရာ၀န္ေတြအေနနဲ႔ မိမိတုိ႔လူနာ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ကုန္ဆံုးေအာင္ မလုပ္မိေစဖို႔ အေရးႀကီးပါတယ္။”
သင္ခန္းစာ (၅) သင္ရဲ႕အျမင္က သင့္ခံစားခ်က္ ျဖစ္ေစပါတယ္
တခ်ဳိ႕လူေတြအတြက္ ေဆးကုရင္း ဆံပင္ကြၽတ္တာက ၀မ္းနည္းစိတ္ထိခိုက္ရတတ္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ အဲဒီလိုျဖစ္ခဲ့ရင္ ၀မ္းနည္းတဲ့ခံစားခ်က္ ေလ်ာ့က်ေအာင္ ဆံပင္တိုတို ျမန္ျမန္ညႇပ္ပစ္လုိက္ပါ။ ဆံပင္တုက ၾကည့္ေပ်ာ္႐ႈေပ်ာ္ျဖစ္ဖို႔အတြက္ အခြင့္အလမ္းေကာင္းတစ္ခုပါပဲ။ ကိုယ့္႐ုပ္သြင္ကို ဆြဲေဆာင္မႈရွိေအာင္ အ၀တ္အစား လွလွပပ ၀တ္ဆင္တာ၊ ဆံပင္/မိတ္ကပ္ေတြ လိမ္းျခယ္တာ လုပ္သင့္ပါတယ္။ အရာရာကို ဟာသအျမင္နဲ႔ၾကည့္ၿပီး အၿမဲရယ္ေမာႏိုင္ေအာင္ ႀကိဳးစားပါ။ ေလာကႀကီးမွာ သင့္အၿပံဳးေလာက္ ဘယ္အရာကမွ ၾကည့္လို႔မေကာင္းဘူးဆိုတာ ယံုၾကည္လိုက္ပါ။
သင္ခန္းစာ (၆) ကင္ဆာေၾကာင့္ လိင္မႈကိစၥ မဆံုး႐ႈံးပါ
လူတစ္ဦးရဲ႕ အတြင္းေရးျဖစ္တဲ့ လိင္မႈကိစၥကို ေမးျမန္းဖို႔ မလြယ္ကူလွပါဘူး။ သင္နဲ႔ သင့္အေဖာ္ၾကား အတြင္းေရးရင္းႏွီးမႈကို ဆက္လက္ထိန္းသိမ္းထားဖို႔ အလြန္အေရးႀကီးပါတယ္။ သင့္ေရာဂါကို ရွာေဖြစစ္ေဆးေနခ်ိန္နဲ႔ ကုသေနခ်ိန္ေတြမွာ သင့္အေဖာ္နဲ႔ ပံုမွန္ဆက္ဆံမႈ ျပဳႏိုင္သလို ျပဳလည္းျပဳလုပ္သင့္ပါတယ္။ သင့္ကို အကူအညီနဲ႔ အႀကံဥာဏ္ေတြေပးႏိုင္တဲ့ သင့္ဆရာ၀န္၊ ဆရာမေတြနဲ႔ ေဆြးေႏြးတိုင္ပင္ပါ။
သင္ခန္းစာ (၇) ပိုမိုနားေထာင္၊ ပိုမိုၾကည့္ျမင္ၿပီး ပိုမိုခ်စ္ျမတ္ႏိုးပါ
ကင္ဆာေရာဂါက သင့္ဘ၀ကို အမ်ဳိးမ်ဳိးအဖံုဖံု ေျပာင္းလဲေစမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ေျပာင္းလဲမႈအားလံုးက အဆိုး၀ါးႀကီးေတာ့ မဟုတ္ပါဘူး။ အခုလို ေၾကာက္စရာေကာင္းတဲ့ အခ်ိန္မွာေတာင္ သင့္မွာ တျခားသူေတြ မရႏိုင္တဲ့ အခြင့္အလမ္းေတြ ရရွိႏုိင္ပါတယ္။ “ဒုကၡေတြ႕မွ မိတ္ေကာင္းသိရ”ဆိုသလို ဘ၀မွာ ဘယ္အရာနဲ႔ ဘယ္သူေတြက အမွန္တကယ္ အေရးႀကီးတယ္၊ စစ္မွန္တယ္ဆိုတာ ေအးေအးေဆးေဆး ေ၀ဖန္သံုးသပ္ဖို႔ အခ်ိန္ရပါတယ္။ ကင္ဆာေရာဂါေၾကာင့္ အံ့ၾသဖြယ္ေကာင္းေလာက္ေအာင္ လူတခ်ဳိ႕က ကိုယ့္ဘ၀ထဲ ေရာက္ရွိလာႏိုင္သလို သူတိုရဲ႕ အားအင္၊ ေမတၱာနဲ႔ ခ်ဳိၿမိန္တဲ့ ၾကင္နာမႈေတြကို ခံစားရႏိုင္ပါတယ္။
သင္ခန္းစာ (၈) သင့္မွာ ယံုၾကည္ခ်က္ေကာင္းေတြ ရရွိေအာင္ ေဆာင္ရြက္ပါ
ေနာက္ဆံုးအေရးႀကီးတဲ့ သင္ခန္းစာကေတာ့ ကိုယ္ကိုးကြယ္ရာ ဘာသာတရားက ကြၽန္ေတာ္တို႔ေတြ ဒုကၡေတြ႕ခ်ိန္မွာ ကူညီဖို႔အတြက္ အားကိုးခိုလႈံရာနဲ႔ အားအင္ေတြ ေပးစြမ္းရာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ သင္တို႔ေရာဂါနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္မရွိေတာ့ပါလို႔ ျငင္းဆန္မေနသင့္ေတာ့တဲ့အတူ လက္က်န္ဘ၀မွာ မိမိေရာဂါအေၾကာင္း ဖြင့္ဟေျပာတဲ့နည္းနဲ႔ သင္ရဲ႕ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္၊ ယံုၾကည္ခ်က္၊ ကိုးကြယ္အားထားရာေတြကို တိုးပြားေစၿပီး ခံႏိုင္ရည္ရွိလာေစမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ကင္ဆာက အထီးက်န္ေရာဂါ တစ္ခုပါပဲ။ ဒါေပမဲ့ သင့္အေနနဲ႔ကေတာ့ မိတ္ေဆြေကာင္းေတြ ရရွိလာႏိုင္တာေၾကာင့္ အထီးက်န္မျဖစ္ႏုိင္ပါဘူး။ မိမိက ကင္ဆာေရာဂါ ခံစားေနရေပမယ့္ အနာဂတ္မွာ လူေကာင္းျဖစ္ၿပီဆိုတဲ့ ယံုၾကည္ခ်က္ထားၿပီး ႀကိဳတင္ျပင္ဆင္ထားဖို႔ပဲ လိုပါတယ္။
(ေက်းဇူးတင္လႊာ-မစၥတာေရာဘတ္စီဖိုးနဲ႔ ၄င္းရဲ႕ဇနီးတို႔ကို သူတို႔အေတြ႕အႀကံဳေတြ မွ်ေ၀ခံစားခြင့္ျပဳတဲ့အတြက္ အထူးေက်းဇူးတင္ရွိပါတယ္။)
