ပါေမာကၡဦးသိန္းျမင့္ (ပါေမာကၡ၊ ဌာနမွဴး၊ မေကြးေဆးတကၠသိုလ္) ဆီးခ်ဳိႏွင့္ အေထြေထြေရာဂါအထူးကုဆရာ၀န္ႀကီး ေျဖၾကားသည္။
Q. COVID 19 ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ပိုး၀င္တဲ့အခါ ကိုယ္ခံအားနည္းတဲ့သူေတြဆိုရင္ စိုးရိမ္ရတယ္ဆိုၿပီး ေျပာေနၾကပါတယ္။ ကိုယ္ခံအားစနစ္ နည္းသူေတြထဲမွာ ဆီးခ်ဳိေရာဂါရွိသူေတြ ပါတယ္လို႔ ေျပာေနတဲ့အတြက္ ဆီးခ်ဳိေရာဂါရွိသူေတြအေနနဲ႔ ကိုယ္ခံအားစနစ္ျမင့္တက္ေအာင္ ဘယ္လိုဂ႐ုစိုက္ ေနထိုင္သင့္ပါသလဲ ဆရာ။
ၿပီးခဲ႔တဲ႔ ႏွစ္လတာကာလအတြင္း တရုတ္ႏိုင္ငံ ၀ူဟန္ၿမိဳ႔ကစတင္ၿပီး ကမၻာတစ္လႊား ျပန္ႏွ႕ံလာခဲ႔တဲ႔ COVID 19နဲ႔ ပါတ္သက္ၿပီး ဆီးခ်ိဳေသြးခ်ိဳေရာဂါ ရွိသူေတြထဲမွာ စိုးရိမ္ပူပန္မွဳေတြ ျမင္႔တက္လာေနတယ္ဆိုတာ ဒီႏိုင္ငံတစ္ခုတည္းမွာမွ မဟုတ္ပါဘူး။ တစ္ကမၻာလံုးမွာပူပန္မွဳေတြ ျမင့္တက္ေနတာပါ။ ဒါဟာဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့၊ COVID 19 ကူးစက္ခံရတဲ႔ သူေတြထဲမွာမွ သက္ႀကီးရြယ္အိုေတြ၊ ကိုယ္ခံအားနဲတဲ႔သူေတြ၊ မူလကတည္းက အျခားေရာဂါမ်ား ရွိေနသူေတြဟာ ေသဆံုးမွဳႏွံဳး ပိုမ်ားတယ္ဆိုတာ ေတြ႕ရလို႕ဘဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီေနရာမွာ အျခားေရာဂါဆိုရာမွာ ႏွလံုးေရာဂါ၊ ဆီးခ်ိဳေရာဂါ၊ ပန္းနာရင္က်ပ္ႏွင္႔ နာတာရွည္ အဆုတ္ေလျပြန္ေရာင္ေရာဂါရွိေသာ ေ၀ဒနာရွင္မ်ား ပါ၀င္ပါတယ္။
ဒါေၾကာင့္မို႕လို႔ အထက္ပါအုပ္စု၀င္သူမ်ားဟာ COVID 19 ကူးစက္ျခင္းမရိွရေလေအာင္ ပိုၿပီးဂရုစိုက္ၾကရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ မတ္လ (၁၁)ရက္ေန႔မွာ ကမၻာ့က်န္းမာေရးအဖြဲ႔ႀကီးက COVID 19 ကိုကမၻာ့ကပ္ေရာဂါအျဖစ္ ေၾကျငာလိုက္ၿပီး၊ ဒီကပ္ေရာဂါေဘးႀကီး ကူးစက္ျပန္႔ပြါးမွဳမွ ကာကြယ္ရန္ တစ္ကမၻာလံုးမွာရွိတဲ႔ ႏုိင္ငံအသီးသီးမွ က်န္းမာေရးဌာနမ်ားအားလံုး မိမိတို႔စြမ္းအားရိွသေလာက္ အစြမ္းကုန္ ႀကိဳးပမ္းေဆာင္ရြက္ၾကပါရန္ တိုက္တြန္းႏိွဳးေဆာ္ထားပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံအပါအ၀င္ တစ္ကမၻာလံုးက ဒီေရာဂါဆိုးၾကီးကို မျပန္႕ပြါးေအာင္ ႀကိဳတင္ကာကြယ္ဘို႕၊ ျဖစ္လာခဲ႔လ်င္လည္း ထိန္းခ်ဳပ္ႏိုင္ေအာင္ လက္ရိွလုပ္ေနတ့ဲ ကူးစက္ေရာဂါ ကာကြယ္တားဆီးႏိွမ္နင္းေရး လုပ္ငန္းစဥ္မ်ားကို ပိုမိုအရွိန္အဟုန္ ျမုင္႔တင္ေဆာင္ရြက္ဖို႔ လိုအပ္လာပါတယ္။
ဒီေနရာမွာ ဆီးခ်ိဳေသြးခ်ိဳ ေ၀ဒနာရွင္ေတြနဲ႔ ပါတ္သက္ၿပီး အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ ဆီးခ်ိဳေသြးခ်ိဳအသင္းခ်ဳပ္ႀကီး (International Diabetes Federatioin)၊ အေမရိကန္ ဆီးခ်ိဳေသြးခ်ိဳ ေရာဂါအသင္း (American Diabetes Association) ႏွင္႔ အဂၤလန္ႏိုင္ငံမွ ဆီးခ်ိဳေသြးခ်ိဳအသင္း(Diabetes UK) တို႔မွလည္း COVID 19 ႏွင္႔ ပါတ္သက္ၿပီး ဆီးခ်ိဳေသြးခ်ိဳေ၀ဒနာရွင္မ်ား လိုက္နာရန္ လမ္းညႊန္မ်ားကို ထုတ္ျပန္ေပးလ်က္ရိွပါတယ္။
ဒီလမ္းညႊန္ခ်က္ေတြကို အႏွစ္ခ်ဳပ္ၾကည္႔ရလ်င္ –
လက္ရိွအခ်ိန္အထိ COVID 19 အတြက္ ကာကြယ္ေဆးေရာ ကုသရန္ေဆးပါ မေပၚေသးသည္႔အတြက္ ေရာဂါမကူးစက္ေအာင္ ေရွာင္ရွားရန္သည္သာ အဓိကအက်ဆုံး ျဖစ္ပါတယ္။
ဆီးခ်ိဳေသြးခ်ိဳ ေ၀ဒနာရွင္ေတြအေနန႔ဲ ေရာဂါမကူးစက္ေအာင္ ေရွာင္ရန္ေဆာင္ရန္မ်ားမွာ အျခားေရာဂါမရိွသူမ်ားႏွင္႔ အတူတူပင္ ျဖစ္ပါတယ္။
ကမၻာ့က်န္းမာေရးအဖြဲ႔ႀကီး (WHO) က COVID 19 ကူးစက္ျခင္းမွ ေရွာင္ရွာရန္ နည္းလမ္း (၇) သြယ္ကို လမ္းညႊန္ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ ၄င္းတို႔မွာ
၁။ လက္ကိုမၾကာခန စင္ၾကယ္ေအာင္ေဆးပါ
၂။ ပါးစပ္၊ ႏွာေခါင္း၊ မ်က္လံုးတို႔ကိုလက္ႏွင္႔ ထိကိုင္ျခင္းမွ ေရွာင္က်ဥ္ပါ။
၃။ ႏွာေခ်၊ ေခ်ာင္းဆိုးလ်င္ တစ္ခါသံုးတစ္ရွဴးစ (သို႔မဟုတ္) မိမိ၏တံေတာင္ဆစ္ေကြးႏွင္႔ ပါးစပ္၊ ႏွာေခါင္းတို႔ကိုလံုျခံဳစြာဖံုးအုပ္ၿပီးမွ ဆိုးပါ။ (လက္ဖ၀ါးႏွင္႔ မအုပ္ရပါ၊ လက္ဖ၀ါးႏွင္႔အုပ္လ်င္ ေရာဂါပိုးပါရိွပါက မိမိကိုင္တြယ္မိသမွ် ေနရာတိုင္းတြင္ ေရာဂါပိုးကူးစက္ က်န္ရစ္ႏိုင္ပါသည္။)
၄။ လူစုလူေ၀း၊ လူထူထပ္ရာေနရာမ်ားကို မလိုအပ္ဘဲမသြားရန္။
၅။ မိမိကိုယ္တိုင္ ေနထိုင္မေကာင္းျဖစ္လွ်င္ (အနည္းငယ္ဖ်ားျခင္း၊ ေခ်ာင္းဆိုးျခင္းအပါအ၀င္) ျပင္ပသြားလာျခင္းမ်ားကို ေရွာင္က်ဥ္ၿပီး၊ မိမိအိမ္တြင္သာ ေနထိုင္ရန္၊
၆။ အကယ္၍ မိမိကိုယ္တိုင္ဖ်ားနာေခ်ာင္းဆိုးၿပီး အသက္ရွဴမ၀(ခက္ခဲ)လ်င္ နီးစပ္ရာက်န္းမာေရးဌာနသို႔ အကူအညီေတာင္းခံပါ။
၇။ ကမၻာ့က်န္းမာေရးအဖြဲ႔ႀကီး၏ ေနာက္ဆံုးထုတ္ျပန္သည္႔ သတင္းအခ်က္အလက္မ်ားကို မ်က္ေျခမျပတ္ပါေစႏွင္႔။ ဟူ၍ ျဖစ္ပါတယ္။
မိမိတို႔၏ ျမန္မာႏိုင္ငံက်န္းမာေရးႏွင္႔ အားကစား၀န္ႀကီးဌာနမွလည္း အထက္ပါ အခ်က္မ်ားအျပင္
ေရာဂါလကၡဏာ ခံစားေနရသူမ်ားႏွင္႔ အနီးကပ္ထိေတြ႕ျခင္းမွ ေရွာင္က်ဥ္ရန္၊
ေကာင္းစြာအိပ္စက္ အနားယူရန္၊
ဟိုတယ္ႏွင္႔ အမ်ားျပည္သူသံုးေနရာမ်ားရိွ ဓာတ္ေလွခါးခလုတ္မ်ား၊ စက္ေလွခါးလက္ရမ္းမ်ားႏွင္႔ တံခါးလက္ကိုင္မ်ားကို မလိုအပ္ဘဲကိုင္တြယ္ျခင္း မျပဳရန္ႏွင္႔ ကိုင္တြယ္ၿပီးပါက လက္ကိုစနစ္တက် ျပန္လည္ေဆးေၾကာရန္၊ တို႔ကို ျဖည္႔စြက္ညႊန္ၾကားထားပါတယ္။
ဆီးခ်ိဳေသြးခ်ိဳ ေ၀ဒနာရွင္မ်ားအေနႏွင့္ မိမိ၏ကိုယ္ခံစြမ္းအား ေကာင္းမြန္ေစရန္
သီးျခားစားသံုးရမည္႔ အထူးအစားအစာဟူ၍ မရိွပါ။ က်န္းမာေရးႏွင္႔ ေလွ်ာ္ညီေအာင္ အာဟာရျပည္႔၀သည့္ အစားအစာမ်ားကို ကစီဓာတ္၊ အသားဓာတ္၊ ဟင္းသီးဟင္းရြက္မ်ားကို စံုလင္မွ်တေအာင္ စားသံုးရန္လိုအပ္ပါသည္။ ယခုလိုအခ်ိန္မ်ိဳးတြင္က်မွ ဆရာ၀န္ညႊန္ၾကားခ်က္မဟုတ္ဘဲ ခႏၶာကိုယ္အေလးခ်ိန္ ေလ်ာ႔ခ်ရန္ အစားအစာ ျဖတ္ေတာက္ပစ္ျခင္းမ်ိဳး မျပဳလုပ္သင္႔ပါ။ ျပည့္၀စြာ အိပ္စက္အနားယူဘို႔လည္း အေရးႀကီးပါတယ္။ ေရာဂါကူးစက္ျခင္းကို ခံႏိုင္ရည္ရိွေစရန္ မိမိတို႔ဆီးခ်ိဳေသြးခ်ိဳ ထိန္းသိမ္းမွဳ အေျခအေနကိုေကာင္းေအာင္ ႀကိဳးစားထားၾကဘို႔ လိုအပ္ပါတယ္။ လက္ရိွတြင္ ဆီးခ်ိဳထိန္းသိမ္းမွဳမေကာင္းလ်င္ ေကာင္းေအာင္ တတ္ကၽြမ္းနားလည္ေသာ ဆရာ၀န္မ်ားႏွင္႔ျပသၿပီး ထိန္းသိမ္းသင္႔ပါတယ္။ ကိုယ္လက္လွုပ္ရွားမွုကို မွန္မွန္လုပ္ေဆာင္ေပးႏိုင္လ်င္ ပိုမိုေကာင္းမြန္ပါတယ္။