ေဒါက္တာမိုးေအာင္ေက်ာ္ႏုိင္ (အေထြေထြေရာဂါအထူးကု ဆရာ၀န္ႀကီး) သံုးသပ္ေျပာၾကားသည္။
ေဖေဖာ္၀ါရီလ ၂၃ ရက္ေန႔ ေနာက္ဆံုးသတင္းေတြအရ ၀ူဟန္ေကာ္႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ (Covid-19) ေၾကာင့္ တစ္ကမၻာလံုးမွာ ေသဆံုးသူဦးေရ ၂၄၆၅ ေယာက္နဲ႔ ကူးစက္ခံရသူေပါင္း ၇၉၉၃၀ ေယာက္ ရွိၿပီျဖစ္ေၾကာင္း၊ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံျပင္ပမွာ ေသဆံုးသူဦးေရ ၂၀ ဦးရွိေၾကာင္း ႏိုင္ငံတကာသတင္းေတြအရ သိရပါတယ္။ ေတာင္ကိုရီးယားမွာ ၆၀၀ ဦးေက်ာ္ ကူးစက္ခံထားရၿပီး ေသဆံုးသူဦးေရ ၆ ဦးရွိတဲ့အတြက္ အျမင့္ဆံုး အနီေရာင္အဆင့္ အေရးေပၚထုတ္ျပန္ထားရတဲ့ အေျခအေနျဖစ္လာသလို အီတလီ၊ အီရန္၊ ဂ်ပန္၊ အိႏၵိယ၊ ျပင္သစ္၊ ေဟာင္ေကာင္၊ စပိန္၊ ကေမၻာဒီးယား၊ ဘယ္လ္ဂ်ီယန္၊ စင္ကာပူ၊ ဆြီဒင္၊ အီဂ်စ္၊ ထိုင္၀မ္၊ ဗီယက္နမ္၊ ကေနဒါ၊ သီရိလကၤာ အစရွိတဲ့ ႏိုင္ငံေတြမွာလည္း ကူးစက္သူေတြ ရွိလာေနၿပီျဖစ္တာေၾကာင့္ ၀ူဟန္ေကာ္႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ (Covid-19)ရဲ႕ သေဘာသဘာ၀နဲ႔ အလားအလာကို အေထြေထြေရာဂါအထူးကု ဆရာ၀န္ႀကီး ေဒါက္တာမုိးေအာင္ေက်ာ္ႏိုင္ကို ေမးျမန္းေဖာ္ျပထားပါတယ္။ ♦ အယ္ဒီတာ
Q. ၀ူဟန္ေကာ္႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္(Covid-19)နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး အခုေနာက္ပိုင္း ႏိုင္ငံတကာသတင္းတခ်ဳိ႕မွာ တ႐ုတ္ျပည္နဲ႔ အဆက္အစပ္မရွိသူေတြမွာလည္း ရွိလာတယ္၊ ပိုးရွိၿပီး လကၡဏာမျပဘဲ ကိုယ္တြင္းမွာ ေအာင္းေနတဲ့ကာလက ပိုမ်ားလာတာကိုေတြ႕ရတယ္ စသျဖင့္ ေတြ႕လာရပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဒီဗိုင္းရပ္စ္နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ဘယ္လိုထင္ျမင္ယူဆပါသလဲ ဆရာ။
A. ပိုးရွိသူတခ်ဳိ႕က တ႐ုတ္ျပည္နဲ႔ ဆက္စပ္မႈမရွိဘူးဆိုတာ ဆက္စပ္မႈကို မသိေသးတာ ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ တခ်ဳိ႕ေတြမွာ တ႐ုတ္ျပည္က ျပန္လာေပမယ့္ လကၡဏာမေပၚဘဲ ပိုးသယ္ေဆာင္သူ ရွိေနတဲ့အတြက္ေၾကာင့္ သူ႔ဆီကေန ကူးစက္ရရွိတာ ျဖစ္ႏိုင္တယ္လို႔ ထင္ပါတယ္။ တစ္ေယာက္ေယာက္ဆီက ကူးတာေသခ်ာေပမယ့္ ဘယ္သူ႔ဆီက ကူးမွန္းမသိတာ ျဖစ္ႏုိင္ပါတယ္။ ဒီဗိုင္းရပ္စ္က ၀ူဟန္ကစေတြ႕တာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ ၀ူဟန္ဗိုင္းရပ္စ္ရွိသူနဲ႔ ကူးစက္ခံရသူၾကား ကြင္းဆက္ကိုရွာမေတြ႕တာလို႔ပဲ ဆရာထင္ပါတယ္။
ဒီလိုဆက္စပ္မႈကို ရွာလို႔မရတဲ့အခါ ထိန္းခ်ဳပ္ဖို႔ ခက္ခဲသြားတယ္ဆိုၿပီး ထိုင္းႏိုင္ငံက စတင္ေၾကျငာလိုက္တယ္။ ၿပီးေတာ့ စင္ကာပူကလည္း ထိန္းခ်ဳပ္ဖို႔ ခက္တယ္ဆိုတာေတြ ျဖစ္လာတယ္။ ဒါက ဘာေၾကာင့္ျဖစ္ရသလဲဆိုေတာ့ မဖ်ားမနာဘဲနဲ႔ ပိုးရွိတဲ့သူေတြက လူေတြၾကားထဲ ေလွ်ာက္သြားခဲ့တယ္။ သူနဲ႔ႏွီးႏႊယ္တဲ့သူေတြမွာ ဗိုင္းရပ္စ္ကူးသြားခဲ့တယ္။ ဒီလိုနည္းနဲ႔ ကူးစက္ခံရသူေတြမွာ ဘယ္လိုကူးမွန္းမသိ ကူးသြားတယ္ဆိုၿပီး ျဖစ္လာတာပါ။ ၀ူဟန္ဗိုင္းရပ္စ္က လကၡဏာမေပၚခင္ ကူးစက္တဲ့အခ်က္က ထိန္းခ်ဳပ္ရခက္ခဲ့ေစတဲ့ အခ်က္ပါ။ ဒီဗိုင္းရပ္စ္နဲ႔ယွဥ္ရင္ ဆားစ္ေရာဂါပိုးက လကၡဏာေပၚၿပီးမွ တျခားသူကို ကူးစက္တာျဖစ္ပါတယ္။
လကၡဏာမပၚခင္ ကူးတဲ့အခ်က္ကလည္း ဆက္စပ္မႈရွာလို႔မရဘဲနဲ႔ ေရာဂါျဖစ္သူေတြ မ်ားလာေစတာပါ။ ဒါေၾကာင့္ ပိုဂ႐ုစိုက္ဖို႔ လိုပါတယ္။ ၀ူဟန္ဗိုင္းရပ္စ္ရဲ႕ ေရာဂါပ်ဳိးခ်ိန္က ပထမစစခ်င္းမွာ ၅ ရက္-၁၀ ရက္ေလာက္ပဲ ထင္ခဲ့ၾကတယ္။ ဒါေပမဲ့ ေနာက္ပိုင္းမွာ ၁၄ ရက္အတြင္းလို႔ ေျပာခဲ့ၾကတယ္။ ဒီဗိုင္းရပ္စ္က ပိုးအသစ္ျဖစ္တဲ့အတြက္ သူ႔အေၾကာင္း တိတိက်က် မသိၾကေသးဘူး။ ကိုယ့္မွာရွိၿပီးသားလူနာေတြ ဘယ္တုန္းက ထိေတြ႕ခဲ့သလဲဆိုတာေပၚ မူတည္ၿပီး လကၡဏာေပၚတဲ့ၾကားကာလကို ေရာဂါပ်ဳိးခ်ိန္ (Incubation Period) လို႔ သတ္မွတ္တာပါ။ အခုေနာက္ဆံုးမွာ ေရာဂါပ်ဳိးခ်ိန္က ၂၄ ရက္ ၾကာတဲ့အထိေတာင္ ေတြ႕လာရတယ္။ ဒါကလည္း ပိုးစ၀င္ၿပီး ၂၄ ရက္ေန႔မွ လကၡဏာေပၚတာရွိႏိုင္သလို ပိုး၀င္တယ္၊ ေပ်ာက္တယ္၊ ဒုတိယအႀကိမ္ပိုး၀င္မွ လကၡဏာေပၚလာတာလည္း ရွိႏိုင္ပါတယ္။ ဒီေနရာမွာ သတင္းေကာင္းတစ္ခုကေတာ့ ပိုး၀င္ေပမယ့္ လကၡဏာမျပဘဲ ျပန္ေကာင္းသြားတဲ့သူေတြလည္း ရွိေနတာပါပဲ။ ဘာပဲျဖစ္ျဖစ္ ေရာဂါပ်ဳိးခ်ိန္ ရက္ရွည္ၾကာတာက ကူးစက္ပ်ံ႕ပြားႏိုင္ေျခ ပိုမ်ားတဲ့အတြက္ မေကာင္းပါဘူး။ လကၡဏာမျပခင္ သူသြားတဲ့ ေနရာတိုင္းမွာ သူ႔ဆီကပိုးေတြက လူအမ်ားႀကီးဆီ ကူးစက္ေရာက္ရွိေစႏိုင္လို႔ပါပဲ။
Q. ၀ူဟန္ေကာ္႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ (Covid-19)နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ကိုရီးယားက ေနာက္မွျဖစ္ေပမယ့္ စင္ကာပူထက္ ျဖစ္ပြားႏႈန္းပိုမ်ားသြားတယ္၊ စင္ကာပူကေတာ့ ၿငိမ္သြားတာကို သတိထားမိပါတယ္။ အဲဒါက ဘာေၾကာင့္ျဖစ္မလဲ ဆရာ။
A. ေတာင္ကိုရီးယားက တ႐ုတ္ၿပီးရင္ ၀ူဟန္ဗိုင္းရပ္စ္ပိုးေတြ႔ရွိသူ ဒုတိယအမ်ားဆံုး ျဖစ္သြားတယ္။ စင္ကာပူႏုိင္ငံက ဗိုင္းရပ္စ္ပိုးကူးစက္ပ်ံ႕ပြားမႈ ကြင္းဆက္ေထာက္လွမ္းမႈကို တိတိက်က်လုပ္ႏိုင္တယ္၊ လူေတြအားလံုးသိေအာင္ လုပ္ႏုိင္တယ္၊ သူတို႔ႏိုင္ငံမွာ ဗိုင္းရပ္စ္ျဖစ္ပြားသူအားလံုးရဲ႕ ဘယ္မွာကူးတာလဲ၊ ဘယ္သူ႔ဆီက ကူးတာလဲဆိုတာကို အတိအက်သိရွိၿပီး ထုတ္ျပန္ႏိုင္တယ္။ ျပည္သူလူထုကို ေရာဂါျဖစ္ပြားသူေတြက ဘယ္ကေနကူးစက္ႏိုင္တယ္ဆိုတာ အတိအက် ေလ့လာထုတ္ျပန္တဲ့အတြက္ ကာကြယ္ေရးနည္းလမ္းေတြကို စနစ္တက် လုပ္ႏိုင္လာခဲ့တယ္။ အဲဒါေၾကာင့္ ၀ူဟန္ဗိုင္းရပ္စ္ ျဖစ္ပြားသူဦးေရကို တန္႔ေအာင္ ထိန္းႏိုင္လာတယ္လို႔ ယူဆရပါတယ္။ ေတာင္ကိုရီးယားက စင္ကာပူနဲ႔စာရင္ ပိုေအးတဲ့အတြက္ ေလထုထဲမွာ ဗုိင္းရပ္စ္ရွိခ်ိန္က ပိုၾကာႏိုင္တယ္၊ လူေတြကို ကူးစက္မႈပိုမ်ားတယ္။ လူတစ္ေယာက္ကေန ၂-၃ ဦးၾကား ကူးစက္ေစႏုိင္တဲ့အတြက္ တိုင္းျပည္ထဲကို ဗိုင္းရပ္စ္ပါသူ ၁၀၀ ၀င္လာရင္ ၂၀နဲ႔ ၃၀ ဦးၾကား ကူးစက္ေစႏုိင္ပါတယ္။ ဆရာတို႔စိုးရိမ္တဲ့အခ်က္က အဲဒါပါပဲ။ ဆရာတို႔တိုင္းျပည္ထဲကို ပိုးရွိၿပီး လကၡဏာမျပေသးတဲ့သူ ေရာက္လာႏိုင္တယ္၊ လကၡဏာမျပေသးေတာ့ ပံုမွန္အလုပ္လုပ္ရင္း သူနဲ႔ထိေတြ႕တဲ့သူေတြဆီ ကူးစက္တယ္၊ ဖ်ားမွေဆး႐ံုေရာက္ေတာ့ လကၡဏာမျပေသးခ်ိန္ ၾကားကာလမွာ သူနဲ႔ထိေတြ႕ခဲ့ဖူးတဲ့သူေတြရွိမယ္။ အဲဒီလူေတြကလည္း ေရာဂါပ်ဳိးခ်ိန္အတြင္းမသိေတာ့ ထပ္ေတြ႕မိတဲ့ သူေတြရွိမယ္။ အဲဒီကတစ္ဆင့္ ရက္ပိုင္းအတြင္း ကူးစက္သူေတြ မ်ားလာႏိုင္တယ္။ General Rule အရ ဗိုင္းရပ္စ္ေတြက ပူၿပီးေျခာက္ေသြ႕တဲ့ေနရာမွာ ၾကာၾကာအသက္မရွင္ႏုိင္ပါဘူး။ စိုၿပီးေအးထိုင္းတဲ့ ေနရာေတြမွာ ပိုၿပီးအသက္ရွင္ေနႏုိင္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ကူးစက္မႈႏႈန္းေတြက ေအးတဲ့ေနရာေတြမွာ ပိုမ်ားေနေလသလားဆိုၿပီးလည္း သံုးသပ္မိပါတယ္။
Q. ၀ူဟန္ေကာ္႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္(Covid-19)ကာကြယ္ဖို႔ လူအမ်ားက ႏွာေခါင္းစည္း (Surgical Mask) မရွိတာကိုပဲ စိတ္ပူေနၾကတယ္။ အဲဒါနဲ႔ပတ္သက္ၿပီးလည္း ေျပာေပးပါဦးဆရာ။
A. ၀ူဟန္ဗုိင္းရပ္စ္ကာကြယ္ေရးအတြက္ ႏွာေခါင္းစည္း(Surgical Mask) က အဓိကအေနနဲ႔ အသံုးမ၀င္ဘူးလို႔ ေျပာထားပါတယ္။ ဗိုင္းရပ္စ္အမႈန္ေတြက ႏွာေခါင္းစည္းကို ေဖာက္ၿပီး ၀င္ေရာက္ႏုိင္လို႔ပါ။ N95 Mask တပ္ရင္ေတာင္ ဒီႏွာေခါင္းစည္းကို ဘယ္အခ်ိန္မွာ ျဖဳတ္မွာလဲဆိုတာ စဥ္းစားရပါမယ္။ ဗိုင္းရပ္စ္က ၀င္လာၿပီထား၊ ႏွာေခါင္းစည္းအျပင္မွာ ကပ္ၿငိေနပါလိမ့္မယ္။ အဲဒီအခါ နဖူး၊ ပါး၊ ဆံပင္ေတြမွာလည္း ကပ္ၿငိေနႏုိင္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ၀ူဟန္ဗိုင္းရပ္စ္ကာကြယ္ဖို႔ ႏွာေခါင္းစည္းမရတာကို စိတ္ညစ္မေနပါနဲ႔။ က်န္းမာေရး၀န္ထမ္းေတြ၊ ကိုယ္တိုင္ႏွာေစး-ေခ်ာင္းဆိုး ျဖစ္ေနသူေတြကေတာ့ တပ္သင့္ပါတယ္။ က်န္းမာတဲ့သူေတြကေတာ့ Surgical Mask တပ္တာက တျခားေရာဂါေတြကာကြယ္ဖို႔ရာ အက်ဳိးရွိေပမယ့္ ၀ူဟန္ဗိုင္းရပ္စ္ကာကြယ္ေရးမွာေတာ့ ႏွာေခါင္းစည္းမရတာကို စိတ္ညစ္မေနဘဲနဲ႔ လက္ကိုမၾကာခဏ ေဆးေၾကာသန္႔စင္ေပးတာက ကာကြယ္ေရးမွာ ပိုထိေရာက္ပါတယ္။
Q. ၀ူဟန္ေကာ္႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္(Covid-19)နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ျမန္မာႏိုင္ငံသူ ႏိုင္ငံသားေတြအေနနဲ႔ ဘာေတြကို အသိရွိေနသင့္ပါသလဲ ဆရာ။
A. အခုေလာေလာဆယ္ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ မရွိေသးေပမယ့္လည္း ေပါ့ဆေနလို႔မရပါဘူး။ ျပည္သူျပည္သားတစ္ဦးခ်င္းစီက လက္ေဆးတာ၊ ေခ်ာင္းဆိုး၊ ႏွာေခ်ရင္ အုပ္ဆိုးတာတို႔ကို လိုက္နာရပါမယ္။ ဖ်ားနာေနသူအနား မသြားပါနဲ႔။ ကိုယ္ခံအားေကာင္းေအာင္ေနပါ။ ေရာဂါအခံရွိရင္ေဆးကုပါ။ လူထူထပ္တဲ့ ေနရာေတြနဲ႔ ပြဲလမ္းသဘင္ေတြကို အထူးေရွာင္ရွားပါ။
(ကိုယ့္အနီးအနားပတ္၀န္းက်င္မွာ ႏိုင္ငံျခား၊ အထူးသျဖင့္ တ႐ုတ္ျပည္ကျပန္လာၿပီး ဖ်ားနာေနသူ လူနာရွိရင္ ၀၆၇၃၄၂၀၈၀၂ သို႔ ဆက္သြယ္ အေၾကာင္းၾကားေပးသင့္ေၾကာင္း က်န္းမာေရးႏွင့္ အားကစား၀န္ႀကီးဌာနက သတိေပးထားပါတယ္။)
