ဇြန္ခုိင္ဦး (ေဆး၀ါးတကၠသိုလ္)
ပံုမွန္လုပ္ေဆာင္ႏိုင္တဲ့အရာေတြကို လုပ္ေဆာင္ႏိုင္စြမ္း မရွိေတာ့တာ၊ အျပဳအမူနဲ႔ စြမ္းေဆာင္ႏိုင္စြမ္း သိသိသာသာ ေျပာင္းလဲလာတာေတြဟာ အေျခခံက်န္းမာေရးျပႆနာရဲ႕ သေကၤတတစ္ခုျဖစ္ပါတယ္။ ေန႔စဥ္လုပ္ေဆာင္မႈေတြကေန ျပသေပးေနတဲ့ သတိေပးလကၡဏာေတြ ျဖစ္ေပၚတဲ့အခါ ဆရာ၀န္နဲ႔ျပသဖုိ႔ လိုအပ္ေနၿပီျဖစ္ပါတယ္။
စင္ေပၚကို လက္လွမ္းမမွီျခင္း
အရင္က လက္လွမ္းလို႔မွီေနတဲ့စင္ရဲ႕ ထိပ္ပိုင္းကို လက္လွမ္းလို႔မမွီေတာ့ဘူးဆိုရင္ ဒါဟာ အ႐ိုးပါးေရာဂါရဲ႕ လကၡဏာျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ “အ႐ိုးထုထည္ ဆံုး႐ႈံးသြားတာေၾကာင့္ အရပ္ပုသြားလို႔ ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ လက္လွမ္းမွီေနက် အသံုးအေဆာင္ေတြကို ႐ုတ္တရက္ထိလို႔၊ ယူလို႔မရတာျဖစ္ပါတယ္” လို႔ မန္ခ်က္စတာေတာ္၀င္ေဆးခန္းမွ အ႐ိုးအထူးကုဆရာ၀န္ပီတာက ေျပာပါတယ္။
ပံုမွန္အားျဖင့္ အသက္ ၄၀ အရြယ္ကစၿပီး ၁၀ ႏွစ္ၾကာတိုင္း အရပ္တစ္လက္မခြဲခန္႔ ပုသြားတတ္ေၾကာင္း၊ ဒါေပမဲ့ တစ္ႏွစ္အတြင္း အရပ္တစ္လက္မေက်ာ္ပုသြားရင္ ဆရာ၀န္နဲ႔ျပသင့္ေၾကာင္း ကြၽမ္းက်င္သူေတြက အႀကံျပဳထားပါတယ္။အ႐ိုးပါးေရာဂါရဲ႕ အဓိကအခ်က္က လဲက်တဲ့အခါ အ႐ိုးအက္ႏိုင္ေျခမ်ားတာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ အ႐ုိးပါးေရာဂါကို bisphosphonates လို ေဆးေတြနဲ႔ ကုသႏိုင္ပါတယ္။ ဒါဆိုရင္ အ႐ိုးက်ဳိးႏိုင္ေျခ ေလ်ာ့က်သြားမွာျဖစ္ပါတယ္။ ေဆးလိပ္ျဖတ္တာနဲ႔ ကယ္လ္စီယမ္ပါတဲ့ အစာစားတာေၾကာင့္ အ႐ိုးေတြကို သန္စြမ္းေစပါတယ္။
လဲေလ်ာင္းေနစဥ္ အသက္႐ွဴမ၀ျခင္း
ေန႔ခင္းဘက္မွာ ေျခေထာက္ထဲ အရည္စုပံုမႈမ်ားတာေၾကာင့္ လွဲေလ်ာင္းလိုက္တဲ့အခါ အသက္႐ွဴမ၀သလို ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ အိပ္ရာထဲမွာ အသက္႐ွဴမ၀တာမ်ားလာရင္ ဒါက ႏွလံုးျပႆနာလကၡဏာ ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ ႏွလံုးနဲ႔အဆုတ္မွာ ေသြးစုေနတာေၾကာင့္ ႏွလံုးက ေကာင္းေကာင္းမညႇစ္ႏိုင္တဲ့အခါ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ခႏၶာကိုယ္ သန္စြမ္းႀကံ့ခိုင္မႈမရွိတာေၾကာင့္ ျဖစ္တယ္လို႔ တခ်ဳိ႕လူေတြက ထင္ျမင္တတ္ၾကပါတယ္။ အိပ္ေနတဲ့အခ်ိန္ ေခါင္းကျမင့္လြန္းတာေၾကာင့္ သက္ေသာင့္သက္သာ မရွိရင္လည္း အသက္႐ွဴမ၀သလို ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ဒီလိုလကၡဏာ မၾကာခဏျဖစ္ေပၚရင္ ဆရာ၀န္နဲ႔ ျပသင့္ပါတယ္။
ညဘက္တြင္ ကားမီးေၾကာင့္ မ်က္စိျပာျခင္း
ကားမီးထိုးလိုက္တဲ့အခါ အၿမဲလိုလို မ်က္စိျပာၿပီး မသက္မသာျဖစ္တာဟာ အတြင္းတိမ္ေရာဂါ လကၡဏာတစ္ရပ္ ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ အလင္းေရာင္က မ်က္စိမွန္ဘီလူးထဲ ၀င္တဲ့အခါ တိမ္ေၾကာင့္ အလင္းကိုျဖာသြားေစၿပီး ညဘက္မွာ အရာရာကို ေကာင္းေကာင္းျမင္ႏိုင္ဖို႔ ခက္သြားေစတာ ျဖစ္ပါတယ္။
အိပ္ခန္းထဲတြင္ ျပႆနာရွိျခင္း
က်န္းမာတဲ့ အမ်ဳိးသားေတြ ပန္းေသပန္းညႇဳိးျဖစ္တာက ႏွလံုးေရာဂါရဲ႕ အေစာပိုင္း သတိေပးလကၡဏာတစ္ရပ္ ျဖစ္ႏုိင္ပါတယ္။ ေကာင္းေကာင္းက်န္းမာေနတဲ့ အမ်ဳိးသားေတြမွာေတာင္ ပန္းေသပန္းညႇဳိးျပႆနာ အနည္းငယ္ ဒါမွမဟုတ္ အသင့္အတင့္ရွိရင္ ႏွလံုးက်န္းမာေရး စစ္ၾကည့္သင့္ပါတယ္။ ပန္းေသပန္းညႇဳိးေရာဂါက အသက္ ၄၅ ႏွစ္နဲ႔ အထက္ႏွလံုးေရာဂါမရွိတဲ့ အမ်ဳိးသားေတြမွာ ႏွလံုးေရာဂါထတာ၊ ႏွလံုးအလုပ္မလုပ္ႏိုင္တာနဲ႔ ေသြးေၾကာေရာဂါတို႔ ျဖစ္ႏိုင္ေျခကို ၃၇ ရာခိုင္ႏႈန္း ပိုမ်ားေစပါတယ္။ ႏွလံုးေရာဂါေၾကာင့္ ေသြးေၾကာက်ဥ္းေနရင္ လိင္တံဆီကိုသြားတဲ့ ေသြးေၾကာေတြကိုလည္း ထိခိုက္မႈရွိႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ႏွလံုးအထူးကု ဆရာ၀န္နဲ႔ ျပသသင့္တာပါ။
အ၀တ္လွန္းရာတြင္ လက္ေမာင္းမ်ား အားနည္းေနျခင္း
အ၀တ္လွန္းတဲ့အခါ လက္ေမာင္းေတြအားနည္းၿပီး မသန္မာရင္ သင္ရဲ႕လက္ေမာင္းရွိ ၾကြက္သားနဲ႔ အရြတ္အုပ္စုတစ္ခု Rotator Cuff ထိခိုက္လို႔ ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ သင့္အေနနဲ႔ နာက်င္မႈကို မခံစားရဘဲ လက္ေမာင္းေတြ အားနည္းေနတာျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ဒါက အိမ္ရွင္မေတြ အျဖစ္မ်ားတဲ့ ျပႆနာျဖစ္သလို အိုမင္းမႈျဖစ္စဥ္တစ္ရပ္လည္း ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါဆိုရင္ ျပန္လည္သန္စြမ္းေရးကုထံုး လိုအပ္ႏိုင္ပါတယ္။
ေျခေခ်ာင္းထိပ္ကို ထိႏိုင္သည္အထိ ခႏၶာကိုယ္ကို မေကြးႏိုင္ျခင္း
ထိုင္ခံုမွာထိုင္ၿပီး နာရီေပါင္းမ်ားစြာ အခ်ိန္ကုန္ဆံုးတာေၾကာင့္ ေျခတံေကာက္ေၾကာနဲ႔ ခါးေတြတင္းမာေနကာ ေျခေခ်ာင္းေတြကို ထိဖို႔ခက္ခဲလာတတ္ပါတယ္။ ေျခသလံုးေတြကို ဆြဲဆန္႔တဲ့ ေလ့က်င့္ခန္း၊ ေယာဂက်င့္တာနဲ႔ ခါးဆြဲဆန္႔ေလ့က်င့္ခန္းေတြကို လုပ္ေဆာင္ဖို႔ လိုအပ္ေနပါၿပီ။ ေျခေခ်ာင္းေတြကို မထိႏိုင္တာဟာ အေျခခံႏွလံုးေရာဂါရွိတာေၾကာင့္လည္း ျဖစ္ႏိုင္တယ္လို႔ တခ်ဳိ႕ကသံုးသပ္ပါတယ္။ တက္ဆက္တကၠသိုလ္ ေလ့လာသူေတြက ခႏၶာကိုယ္ေပ်ာ့ေပ်ာင္းသန္စြမ္းတာဟာ ႏွလံုးေသြးေၾကာေတြ ေပ်ာ့ေပ်ာင္းသန္စြမ္းတာနဲ႔ ဆက္စပ္မႈရွိတယ္လုိ႔ ယူဆထားလို႔ပါ။ ေသြးေၾကာေတြ ေပ်ာ့ေပ်ာင္းေနတဲ့အခါ တစ္ကိုယ္လံုးကို ေသြးေတြလြတ္လြတ္လပ္လပ္ ေရာက္ရွိေစပါတယ္။ ေသြးေၾကာမာေက်ာေတာင့္တင္းေနရင္ ႏွလံုးရဲ႕အလုပ္လုပ္ႏိုင္စြမ္း ပိုခက္ခဲလာၿပီး ႏွလံုးေရာဂါနဲ႔ ေလျဖတ္တာတို႔ ျဖစ္ႏိုင္ေျခကို ျမင့္တက္ေစပါတယ္။
လက္ေရးက ပိုေသးလာျခင္း
လက္ေရးက ပိုေသးလာၿပီး ျပြတ္ျပြတ္သိပ္သိပ္ျဖစ္ေနရင္ ပါကင္ဆန္ေရာဂါရဲ႕ လကၡဏာတစ္ရပ္ ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ ပါကင္ဆန္ေရာဂါျဖစ္ရင္ ဦးေႏွာက္ရဲ႕ ၾကြက္သားလႈပ္ရွားမႈထိန္းခ်ဳပ္တဲ့ လမ္းေၾကာင္းကို သက္ေရာက္မႈရွိေစၿပီး လက္ေတြေတာင့္တင္းကာ လႈပ္ရွားမႈေႏွးေကြးလာတဲ့အတြက္ လူနာေတြဟာ စာေရးတဲ့အခါ ျမန္ျမန္လႈပ္ရွားႏိုင္စြမ္း မရွိေတာ့ပါဘူး။
နံနက္ခင္းတြင္ လႈပ္ရွားမႈလုပ္ရန္ ႀကိဳးစားအားထုတ္ရျခင္း
လူအမ်ားစုဟာ ညဘက္ေကာင္းေကာင္း အိပ္မေပ်ာ္တာနဲ႔ ခါးနာတာေၾကာင့္ နံနက္ခင္းမွာ ေတာင့္တင္းေနကာ စတင္လႈပ္ရွားမႈလုပ္ဖို႔ အခက္အခဲရွိေနတတ္ပါတယ္။ အခ်ိန္ႏွစ္နာရီ ၾကာၿပီးတဲ့အထိ ခႏၶာကိုယ္ကို လႈပ္ရွားႏိုင္စြမ္းမရွိေသးရင္ အဆစ္ေရာင္နာလကၡဏာ ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ အဆစ္ေရာင္နာ တစ္မ်ဳိး ankylosing spondylitis (AS) ျဖစ္ရင္ အဆစ္တစ္သွ်ဴးေပ်ာ့ေတြ ေရာင္ရမ္းကာ အ႐ိုးေတြ ထိခိုက္တဲ့အေျခအေနပါ။ အဲဒီအခါ ခါးနာတာနဲ႔ တစ္ကိုယ္လံုး ေတာင့္တင္းတာတို႔ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ အမ်ဳိးသားေတြမွာ အျဖစ္မ်ားၿပီး အသက္ ၂၀ အရြယ္မွာ လကၡဏာစတင္ေပၚတတ္ပါတယ္။ ေရာဂါကို ေစာေစာေတြ႕ေလ၊ ကုသေအာင္ျမင္ႏိုင္ေျခမ်ားေလျဖစ္တဲ့အတြက္ ဒီလိုလကၡဏာျဖစ္ရင္ ဆရာ၀န္နဲ႔ ေတြ႕ဆံုျပသသင့္ပါတယ္။
အျမင္ေ၀၀ါးျခင္း၊ အထူးသျဖင့္ ေရခ်ဳိးခ်ိန္တြင္ အျမင္ေ၀၀ါးျခင္း
ေရေႏြးနဲ႔ေရခ်ဳိးေနခ်ိန္မွာ အျမင္ေ၀၀ါးတာ ဒါမွမဟုတ္ အျမင္အာ႐ံု အေျပာင္းအလဲျဖစ္တာတို႔ ျဖစ္ေပၚရင္ နာ့ဗ္ေၾကာဆိုင္ရာ ေ၀ဒနာ (multiple sclerosis) ရဲ႕ လကၡဏာတစ္ရပ္ ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ ဒီေ၀ဒနာက စကၡဳအာ႐ံုေၾကာကို ထိခိုက္ေစႏိုင္ပါတယ္။ တျခားျဖစ္တတ္တဲ့ အေျပာင္းအလဲေတြက မၾကာခဏ အျမင္ေ၀၀ါးတာနဲ႔ အေရာင္ေတြ၊ ဥပမာ အနီေရာင္ကို ျမင္ႏိုင္စြမ္းဆံုး႐ႈံးတာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ MS ျဖစ္သူ ငါးပံုတစ္ပံုခန္႔ ပထမဆံုး သတိျပဳမိတဲ့ လကၡဏာက မ်က္စိေ၀ဒနာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
ပါးစပ္ဟႏိုင္စြမ္း ခက္ခဲျခင္း
ေအာက္ေမး႐ိုးနဲ႔ ဦးေခါင္းခြံအေျခၾကား အဆစ္ေတြကို ထိခိုက္ေစႏိုင္တဲ့ေ၀ဒနာ (temporomandibular joint disorder) ရွိတာေၾကာင့္ ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ ေမး႐ိုးရွိ Disc ခ်ပ္ျပားထိခိုက္တာေၾကာင့္ ညဘက္မွာ သြားႀကိတ္တာမ်ဳိး ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ပီေက၀ါးတာကို ေရွာင္ရပါမယ္၊ ႏူးညံ့တဲ့အစာကို စားရပါမယ္၊ ညင္သာတဲ့ ဆြဲဆန္႔ေလ့က်င့္ခန္းလုပ္ၿပီးတဲ့အခါ ေမး႐ိုးေပၚမွာ ပူေႏြးတဲ့ ဖလန္နယ္စ အုပ္ထားရပါမယ္၊ ပါးစပ္ကိုအက်ယ္ႀကီးဟတာကို ေရွာင္ရပါမယ္။
ပခံုးေပၚေစာင္းၿပီး ေက်ာ္မၾကည့္ႏိုင္ျခင္း
လည္ပင္းအာ႐ံုေၾကာ ညပ္တဲ့အေျခအေန(က်ီးေပါင္းတက္ျခင္း) ခံစားေနရတာေၾကာင့္ ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ အမ်ားအားျဖင့္ လည္ပင္းတစ္ဖက္တည္း ေတာင့္တင္းေနတတ္ပါတယ္။ ကားေမာင္းမ်ားတဲ့အခါ ဘယ္ဘက္လက္ေတာင့္တင္းၿပီး ညာဘက္ပခံုးေပၚကေန ေက်ာ္မၾကည့္ႏိုင္တာမ်ဳိး ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ အ႐ိုး၊ အေၾကာ ျပန္လည္သန္စြမ္းေရးကုထံုးလိုအပ္သလို ေယာဂက်င့္တာေၾကာင့္လည္း သက္သာေစႏိုင္ပါတယ္။
စားပြဲေပၚတြင္ လက္ဖ၀ါးကို အျပားလိုက္မခ်ႏိုင္ျခင္း
စားပြဲေပၚမွာ လက္ေတြကို အျပားလိုက္ ျဖန္႔မခ်ႏိုင္ရင္ လက္ေခ်ာင္းေတြကို လက္ဖ၀ါးထဲ ေျဖးေျဖးခ်င္းမေကြးႏိုင္တဲ့ အေျခအေန Dupuytren’s contracture ခံစားေနရလို႔ ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ လက္ဖ၀ါးရွိ တြယ္ဆက္တစ္သွ်ဴး ျဖစ္ေပၚေစတဲ့ အလံုးအက်ိတ္အေသးေလးေတြ ေပၚတာေၾကာင့္ လက္ေခ်ာင္းေတြကို ျဖန္႔ႏိုင္ဖို႔ ခက္ခဲတတ္ပါတယ္။ ကုသမႈ မခံယူရင္ အၿမဲေကြးေနတတ္ပါတယ္။ အမ်ားအားျဖင့္ ခြဲစိတ္ကုသမႈ ခံယူရတတ္ပါတယ္။
ၿပံဳးႏိုင္စြမ္း မရွိျခင္း
အလြယ္တကူ ၿပံဳးႏိုင္စြမ္းမရွိတာက myasthenia gravis ဆိုတဲ့ နာ့ဗ္ေၾကာၾကြက္သားဆိုင္ရာ ေ၀ဒနာလကၡဏာတစ္ရပ္ ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ လူတစ္ေသာင္းမွာ တစ္ဦးျဖစ္တတ္ၿပီး ၾကြက္သားအားနည္းတာေၾကာင့္ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ပါးစပ္လိုပဲ မ်က္စိၾကြက္သားေတြကိုလည္း ထိခိုက္ေစႏိုင္တဲ့အတြက္ မ်က္ခြံတြဲက်တတ္ပါတယ္။ ဒီအေျခအေနကို လံုး၀ေပ်ာက္ကင္းေအာင္ ကုသႏိုင္မႈ မရွိေသးပါဘူး။
(Healthy Life ဂ်ာနယ္မွ စီစဥ္တင္ဆက္သည့္ အပတ္စဥ္ ေသာၾကာေန႔ထုတ္ Healthy Life ဂ်ာနယ္၊ https://www.facebook.com/healthylifejournalmyanmar/ ႏွင့္ www.healthylifejournalmyanmar.com တို႔တြင္ ေဖာ္ျပပါရွိသမွ် က်န္းမာေရးႏွင့္ အလွအပဆိုင္ရာ သတင္းမ်ား၊ သတင္းေဆာင္းပါးမ်ား၊ အေမးအေျဖမ်ား၊ ဘာသာျပန္ေဆာင္းပါးမ်ားကို လြတ္လပ္စြာ မွ်ေ၀ႏိုင္ပါသည္။ သို႔ရာတြင္ မည္သည့္ Facebook စာမ်က္ႏွာ၊ Website မ်ားတြင္မဆိုျပန္လည္ကူးယူေဖာ္ျပျခင္းကို ခြင့္မျပဳပါေၾကာင္း အသိေပး ေၾကညာအပ္ပါသည္။)
