ေဒါက္တာတင့္ေဆြ
၁။ ဆရာရွင့္ အေရးတႀကီးဆုံးျဖတ္ရမွာမုိ႔ ဆရာရဲ႕ျပန္စာကို ေမွ်ာ္ေနပါတယ္။ ကြၽန္မအသက္(၄၆)ပါ။ ၂၀၁၇ ဒီဇင္ဘာအထိ ရာသီမွန္မွန္လာပါတယ္။ ေန႔ရက္မမွန္တာပဲရွိပါတယ္။ ၂၀၁၈ ဇန္န၀ါရီမွာ ရာသီမလာပါ။ ေဖေဖာ္၀ါရီ (၁၁)ရက္မွစၿပီး တစက္တစက္နဲ႔ စလာပါတယ္။ OG ကိုျပေတာ့ အာထရာေဆာင္း ႐ုိက္ရပါတယ္။ သားအိမ္ 16.3mm ထူေနလို႔ ျခစ္ခိုင္းပါတယ္။ တျခားေသြးစစ္ခိုင္းတာ အေျဖေတြေကာင္းပါတယ္ရွင့္။ မတ္လ(၁)ရက္ေန႔မွာ သားအိမ္ျခစ္ပါတယ္။ ေဖေဖာ္၀ါရီ (၁၁)ရက္ကေန တစက္တစက္လာေနတဲ့ရာသီက ေဖေဖာ္၀ါရီ (၂၈) ရက္ညေန ပိုင္းမွရပ္သြားပါတယ္ရွင့္။ သားအိမ္ျခစ္ၿပီး ဒီေန႔အထိလည္း ရာသီမလာေတာ့ပါ။ သားအိမ္၀လည္းထူတယ္လို႔ ေျပာပါတယ္။ သားအိမ္ျခစ္ၿပီး အသားစစစ္တာ သားအိမ္၀ကဘာမွမျဖစ္ဘူး၊ သားအိမ္ကေတာ့ Endometrial hyperplasia without atypia လို႔ေျပာပါတယ္။ ကင္ဆာကိုေျပာင္းႏိုင္တာမို႔ သားအိမ္ထုတ္ရမယ္တဲ့။ သားအိမ္ကိုျခစ္တုန္းက သားအိမ္၀ထူလို႔ မီးလည္းတုိ႔ထားတယ္လို႔ေျပာပါတယ္။ အိုဂ်ီ ဆရာမက သားအိမ္ထုက္ဖို႔ေျပာပါတယ္။ တခ်ဳိ႕သား အိမ္မထုတ္ခ်င္သူေတြၾကေတာ့ တလတလ ရာသီမွန္ေအာင္လုပ္ၿပီး ေသြးဆုံးေတာ့ သားအိမ္ေျခာက္သြားမယ္လုိ႔ ေျပာပါတယ္ရွင့္။ ကြၽန္မေတြေ၀ၿပီး ဘာလုပ္ရမွန္းမသိ ျဖစ္ေနပါတယ္ရွင္။ ခြဲစိက္ရမွာ ေၾကာက္ေနတာလည္းပါပါတယ္ရွင္။ အမ်ဳိးသားက အေ၀းမွာ အလုပ္လုပ္ပါတယ္။ ေက်းဇူးတင္ပါတယ္ ဆရာရွင့္။
၂။ ဆရာရွင့္ သမီးအသက္က ၃၅ ႏွစ္ပါ။ Single ပါ။ ငယ္ငယ္ကတည္းက ရာသီမမွန္ခဲ့ပါ။ ၂၀၁၁ ခုႏွစ္မွာ ရာသီလာတာ အရမ္းမ်ားလို႔ OG နဲ႔ျပ ultrasound ႐ိုက္ခဲ့ပါတယ္။ သားအိမ္နံရံထူေနလို႔ သားအိမ္ျခစ္ခဲ့ၿပီး အသားစစစ္ေဆးခဲ့ပါတယ္။ Endometrial hyperplasia လို႔ေျပာပါတယ္။ ေနာက္တႀကိမ္ရာသီမ်ားရင္ Primolute-N ကို ၆လဆက္တိုက္ေသာက္ဖို႔ ၫႊန္ၾကားခဲ့ပါတယ္။ ၂၀၁၂မွာရာသီထပ္မ်ားလို႔ OG ရဲ႕ၫႊန္ၾကားခ်က္အတိုင္း ေဆးေသာက္ခဲ့ပါတယ္ရွင့္။ အဲဒီေနာက္ပိုင္း ဘာေဆးမွမေသာက္ခဲ့ပါဘူး။ ရာသီလာလိုက္ မလာလိုက္နဲ႔ ၂၀၁၄မွာ ရာသီ ၆ လေလာက္မလာလို႔ ထပ္ျပခဲ့ပါတယ္။ အိုဂ်ီက marvilon ၂၈ ေသာက္ဖို႔ၫႊန္ၾကားခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီေဆးေသာက္တဲ့ လမွာပံုမွန္ရာသီလာၿပီး ေဆးရပ္လိုက္ေတာ့ ရာသီမလာေတာ့ပါ။ အဲဒီေဆးမေသာက္တာ တႏွစ္ေက်ာ္ရွိပါၿပီရွင့္။ ၆ လေလာက္တခါ ရာသီလာလိုက္ ၃ လေလာက္ေနမွ ရာသီလာလိုက္နဲ႔ ၂၀၁၆ ခု ၄ လပိုင္းမွာ ၀မ္းဗိုက္နဲ႔ေက်ာက္ကပ္ကို ultrasound ႐ိုက္ခဲ့ပါတယ္ရွင့္။ သားအိမ္နံရံ thickness က ၂၀၁၁ ခုႏွစ္ကလို ရွိေနျပန္ပါတယ္ရွင့္။ ၿပီးခဲ့တဲ့ ၆ လေက်ာ္ရာသီမလာခဲ့ပါ။ ယခုလမွာ ရာသီျပန္လာေနပါတယ္ရွင့္။ ရာသီအရမ္းနည္းၿပီး အခုထိမရပ္ေသးပါ။ သမီးဘာဆက္လုပ္ရမလဲ ၫႊန္ၾကားေပးပါ ဆရာရွင့္။ ေက်းဇူးတင္ပါတယ္ရွင့္။
သားအိမ္အတြင္းဆံုးလႊာ ထူေနျခင္းဟာ ပံုမွန္မဟုတ္ပါ။ သူ႔မွာရွိတဲ့(ဂလင္း)ေခၚ အိတ္ေတြက ရွိသင့္တာထက္မ်ားေနမယ္။ အရြယ္ေရာက္စ မိန္းကေလးေတြမွာနဲ႔ ေသြးဆံုးကာနီး အမ်ဳိးသမီးႀကီးေတြမွာ ျဖစ္ၾကတယ္။ မ်ားေသာအားျဖင့္ အႏၲရာယ္မျဖစ္ေစပါ။
Endometrial hyperplasia သားအိမ္အတြင္းဆံုးလႊာ ထူေနျခင္းဟာ ပံုမွန္မဟုတ္ပါ။ သူ႔မွာရွိတဲ့ (ဂလင္း) ေခၚ အိတ္ေတြက ရွိသင့္တာထက္ မ်ားေနမယ္။ အရြယ္ေရာက္စ မိန္းကေလးေတြမွာနဲ႔ ေသြးဆံုးကာနီး အမ်ဳိးသမီးႀကီးေတြမွာ ျဖစ္ၾကတယ္။ မ်ားေသာအားျဖင့္ အႏၲရာယ္မျဖစ္ေစပါ။ အႏုၾကည့္မွန္ဘီလူးနဲ႔စစ္ေဆးရင္ ပံုမွန္မဟုတ္တဲ့ဆဲလ္ေတြရဲ႕ ႏူကလီယပ္စ္ေတြက မူမွန္မဟုတ္တာေတြ႕ႏိုင္တယ္။ Atypical adenomatous hyperplasia ျဖစ္ေနရင္ေတာ့ ကင္ဆာမျဖစ္ခင္အဆင့္လို႔သတ္မွတ္တယ္။ Endometrial cancer သားအိမ္ကင္ဆာကို ၁၀-၂၀% ေျပာင္းလာတတ္တယ္။ ဒါေပမဲ့ ေဟာ္မုန္းေဆးနဲ႔ ခြဲစိတ္ကုသမႈေတြကေန ကင္ဆာကို တားႏိုင္တာမ်ားတယ္။
ဘာလို႔ျဖစ္ပါသလဲ
– Estrogen (အီစထိုဂ်င္) ေဟာ္မုန္းမ်ားေနျခင္း၊ အသက္မႀကီးေသးသူေတြမွာျဖစ္တယ္။
– Estrogen replacement therapy ေသြးဆံုးသူေတြကိုကုသေပးတဲ့ (အီစထိုဂ်င္)ေဟာ္မုန္းကို Progesterone (ပ႐ိုဂ်က္စတီ႐ုန္း) ေဟာ္မုန္းနဲ႔ ထိန္ညႇိတာလိုျခင္း၊
– ရာသီေပၚစမိန္းကေလး၊ ရာသီမမွန္တဲ့အမ်ဳိးသမီး။
ဘာေတြခံစားရမလဲ
– ၾကားရက္ေသြးဆင္းျခင္း၊ ေသြးဆံုးၿပီးေနာက္ ေသြးျပန္ဆင္းျခင္း၊
– ရာသီေသြးဆင္းမ်ားျခင္း၊
– ရာသီဆင္းေနတဲ့ရက္ရွည္ျခင္း၊
– အတူေနရင္ မနာသင့္ဘဲနာျခင္း၊
– (ကိုယ္၀န္မရွိဘဲ) ရာသီမလာျခင္း၊
– ရာသီလာေပမဲ့ မ်ဳိးဥမထြက္ျခင္း။
ဘယ္လိုကာကြယ္မလဲ
– ျဖစ္ခ်င္တာကိုေတာ့ ကာကြယ္လို႔မရပါ။ ဒါေပမဲ့ ထူးျခားမႈလို႔ သံသယရွိအမ်ိဳးသမီးတိုင္း စစ္ေဆးမႈခံယူသင့္တယ္။
– ေသြးဆံုးသူကို လိုအပ္လို႔ ေဟာ္မုန္းအစားထိုးေပးရင္ Progestational agent ကိုပါ ေရာေပးသင့္တယ္။
– ကိုယ္အေလးခ်ိန္မ်ားေနသူေတြက ေလွ်ာ့ခ်သင့္တယ္။
– ကိုယ္လက္လႈပ္ရွား ေလ့က်င့္ခန္းလုပ္သင့္တယ္။
– က်န္းမာေရးနဲ႔ ညီၫြတ္တဲ့အစားအေသာက္ကိုသာ စားေသာက္ပါ။
ဘယ္လိုလုပ္ရင္ ေရာဂါရွိတာသိမလဲ
– Pap smear သားအိမ္အ၀ကို ကင္ဆာအတြက္ စစ္ေဆးတာလုပ္သင့္တယ္။
– Biopsy of endometrial tissue သားအိမ္အတြင္းဆံုးလႊာကို ျဖစ္ယူစစ္ေဆးျခင္း၊
– Dilatation and curettage (D&C) သားအိမ္အ၀ကို ခ်ဲ႕ၿပီးျခစ္ျခင္း၊
– Ultrasound အာလ္ထြာေဆာင္း႐ိုက္သင့္တယ္
– Hysteroscopy ကိရိယာနဲ႔စစ္ေဆးျခင္း၊
ဘယ္လိုကုသမလဲ
ေသြးမဆံုးေသတဲ့ အမ်ဳိးသမီးကို ကိုယ္၀န္တားစားေဆးျဖစ္ျဖစ္၊ Depo-Provera ကိုယ္၀န္တား ထိုးေဆးျဖစ္ျဖစ္ေပးတယ္။ ဘယ္ႏွစ္ႀကိမ္ထိုးမလဲဆိုတာ တဦးခ်င္းကို ၾကည့္ရတယ္။ အသက္ငယ္ၿပီး atypical cell changes မရွိသူဆိုရင္ progesterone ေဟာ္မုန္းတမ်ဳိးေပးၿပီး oestrogen ေဟာ္မုန္းကို မွ်ေစႏိုင္တယ္။ ေသြးလည္းဆံုးၿပီဆိုရင္ ကင္ဆာလည္းမျဖစ္ေအာင္ သားအိမ္ထုတ္တာေကာင္းတယ္။ ေသြးဆင္းမ်ားသူေတြမွာ ၾကာလာရင္ ေသြးအားနည္းတာျဖစ္လာႏိုင္တယ္။
ထူေနတာ (၂)မ်ဳိးရွိတယ္။ Atypical changes ဆဲလ္ေတြမူမမွန္ျဖစ္တာပါရွိတာနဲ႔ အဲလိုမရွိတာ။ ရွိေနရင္ တခ်ိန္မွာ သားအိမ္ကင္ဆာျဖစ္လားအထိ စဥ္းစားရတယ္။ ၁၀-၂၀% ရွိႏိုင္တယ္။ ေသြးဆံုးၿပီးခ်ိန္မွာ အလားအလာပိုတယ္။
(Healthy Life ဂ်ာနယ္မွ စီစဥ္တင္ဆက္သည့္ အပတ္စဥ္ ေသာၾကာေန႔ထုတ္ Healthy Life ဂ်ာနယ္၊ https://www.facebook.com/healthylifejournalmyanmar/ ႏွင့္ www.healthylifejournalmyanmar.com တို႔တြင္ ေဖာ္ျပပါရွိသမွ် က်န္းမာေရးႏွင့္ အလွအပဆိုင္ရာ သတင္းမ်ား၊ သတင္းေဆာင္းပါးမ်ား၊ အေမးအေျဖမ်ား၊ ဘာသာျပန္ေဆာင္းပါးမ်ားကို လြတ္လပ္စြာ မွ်ေ၀ႏိုင္ပါသည္။ သို႔ရာတြင္ မည္သည့္ Facebook စာမ်က္ႏွာ၊ Website မ်ားတြင္မဆိုျပန္လည္ကူးယူေဖာ္ျပျခင္းကို ခြင့္မျပဳပါေၾကာင္း အသိေပး ေၾကညာအပ္ပါသည္။)
