Healthy Life Ad
Life Style

က်ားအေစ့-အေၾကာေရာင္ျခင္း (Epididymitis and Orchitis)

ေဒါက္တာတင့္ေဆြ

ဆရာရွင့္ တခုေလာက္ေမးခ်င္လုိ႔ပါ။ Testicles ေရာင္တာကေလ။ ဘယ္ speciality နဲ႔ ျပရမလဲ႐ွင့္။ ေက်းဇူးျပဳၿပီး ေျဖေပးပါေနာ္။

ေမးတဲ့သူက အမ်ဳိးသမီး၊ ျဖစ္တဲ့သူက ေယာက်္ား ဟုတ္ပါသလား။ ဘာျဖစ္သလဲဆိုတာလည္း မသိပါ။ ဆရာ၀န္တဦးကိုျပရင္ လိုအပ္ရင္ ဆက္လႊဲပါမယ္။

အမ်ဳိးသားပါရွင္။ အသက္ ၆၀ ၀န္းက်င္ပါ။ ဆရာ၀န္မျပရေသးလုိ႔ဆရာ။ ဘယ္ဆရာ၀န္နဲ႔ ျပရမလဲ ေမးၾကည့္တာပါ။

ေရာဂါေမးတာမဟုတ္ေပမယ့္ ဖတ္လိုရင္ဖတ္ဖို႔ စာပို႔ပါတယ္။

ဒီေရာဂါေမးလာသူေတြထဲက ၿပံဳးစရာေတြ႕တာ ႏွစ္ခါရွိၿပီ။ ေမးခြန္းထဲက Testicles ဆိုတာေယာက်ာ္း ေ၀ွးေစ့ကို ေျပာတာပါ။ (ေဆာရီး)
ဒိအရင္တေယာက္ ေမးပါတယ္။ “ ဆရာမ ေဘာနည္းနည္းက်ၿပီး ႀကီးေနပါတယ္။ အဲဒါ မခြဲဘဲနဲ႔
ေကာင္းပါ့မလားဟင္။ ကြၽန္မအမ်ဳိးသားက ခြဲရမွာ ရွက္ေနတယ္။ ဆရာမေျပာျပပါေနာ္။” သူ႔ကိုေတာ့ “ ကြၽန္ေတာ္ ဆရာမ မဟုတ္ပါ” လို႔နဲ႔အစခ်ီၿပီး ေျဖခဲ့ပါတယ္။

ေယာက်္ားေတြမွာ အဲလိုေနရာမွာ အျဖစ္မ်ားတာက

၁. Epididymitis အစိေရာင္တာ၊

၂. Hernia အူက်ေရာဂါ၊

၃. Hydrocele မုတ္ (မုတၱ) ေရာဂါ၊

၄. Orchitis အေၾကာေရာင္တာ၊

၅. Testicular torsion အစိလိမ္ေရာဂါ၊

၆. Varicocele (ေဗရီကိုဆီးလ္) အေၾကာထံုးေရာဂါ၊

၇. Testicular cancerက်ားအစိကင္ဆာ။

ကပၸယ္အိတ္ထဲက ေ၀ွးေစ့နာရင္ (အပီဒီဒမိုက္တစ္)က်ားအေၾကာေရာင္တာနဲ႔ (ေအာ္ခိုက္တစ္) က်ားအေစ့ေရာင္တာ တခုျဖစ္ျဖစ္၊ ႏွစ္ခုတြဲျဖစ္ျဖစ္ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ေ၀ွးေစ့ကေန သုက္ပိုးနဲ႔ ေဟာ္မုန္းေတြ ထုတ္ေပးတယ္။

အပီဒီဒမိုက္တစ္ဆိုတာ သုက္ပိုးေတြကို က်ားအေစ့ေတြကေန သုတ္လႊတ္ေၾကာဆီကို သယ္ေဆာင္ေပးတဲ့ အေစ့အထက္က ေခြေနတဲ့အေၾကာေရာင္တာ ျဖစ္တယ္။ အပီဒီဒမိုက္တစ္က ေအာ္ခိုက္တစ္ထက္ အျဖစ္မ်ားတယ္။ ဖ်ားတာ၊ နာတာ၊ ေရာင္တာေတြ ရွိလာမယ္။ ဆီးေအာင့္တာနဲ႔ တြဲလာေသးတယ္။ ခ်က္ခ်င္းနဲ႔ နာတာရွည္ ႏွစ္မ်ဳိးလံုး ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ရက္တိုဆိုတာ ေဆးကုတာနဲ႔ ေပ်ာက္သြားမယ္။ နာတာရွည္ကေတာ့ ခပ္ျဖည္းျဖည္းျဖစ္လာၿပီး၊ ေဆးကုရင္ သက္သာလာေပမယ့္ ေပ်ာက္ဖို႔ ၾကာတတ္တယ္။ ငယ္သူေတြထက္ အရြယ္ေရာက္သူေတြမွာ ပိုျဖစ္တယ္။ ေအာ္ခိုက္တစ္ဆိုတာကို ခ်က္ခ်င္းျဖစ္၊ ကုရင္ ခ်က္ခ်င္းေပ်ာက္တယ္။
ဆီးခ်ဴေပးတာကေနလည္း ဒီေနရာမွာ လာေရာင္တတ္တယ္။

ရက္တို အပီဒီဒမိုက္တစ္ေရာဂါက ဗက္တီးရီးယားေၾကာင့္ျဖစ္ရတာပါ။ ကေလးေတြမွာဆိုရင္ ေက်ာက္ကပ္၊ ဆီးအိမ္ကေန ပိုးေရာက္လာလို႔ ျဖစ္တယ္။ လူပ်ဳိေဖာ္၀င္ေတြမွာ ၃ ပံု ၁ ပံုက Mumps orchitis ပါးခ်ိတ္ေရာင္အေၾကာနာကေန ျဖစ္တယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ ကေလးေတြကို MMR ကာကြယ္ေဆး အထိုးခိုင္းတာျဖစ္တယ္။ အရြယ္ေရာက္ေယာက်ာ္းေတြမွာ အမ်ားစုက (STD) ေခၚ လိင္ကတဆင့္ ကူးစက္ေရာဂါေၾကာင့္ျဖစ္တယ္။ ဂႏိုးရီးယားနဲ႔ (ကလာမိုင္ဒီးယား)ေတြပါ။ စျဖစ္ေတာ့ ဆီးထြက္ေပါက္မွာ၊ ေနာက္မွ အေစ့ဆီေရာက္လာတယ္။ အသက္ နည္းနည္း ပိုႀကီးသူေတြဆိုရင္ ဆီးလမ္းပိုး၀င္ရာကေန လာတယ္။ အသက္မ်ားမ်ားႀကီးသူေတြၾကေတာ့ BPH ေခၚတဲ့ ဆီးက်ိတ္ႀကီးတာကေနလာတယ္။ ခ်က္ခ်င္းျဖစ္တာ၊ ျပန္ျဖစ္ရာကေန နာတာရွည္ျဖစ္လာေစတယ္။

ရက္တို (အပီဒီဒမိုက္တစ္)ျဖစ္ရာကေန ပိုးက အေစ့ဆီေရာက္လာရင္ ႏွစ္ခုလံုးေရာင္တာ ျဖစ္လာေရာ။

ဘယ္ေနရာကေနစစျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ ဒီေရာဂါျဖစ္သူမွာ က်ားအဂၤါေနရာ တစ္ခုထဲမွာ နာတာ၊ ေရာင္တာသာမက ပိုးစရွိေနတဲ့ ေနရာေတြမွာလည္း ေရာဂါလကၡဏာေတြ ရွိေနလိမ့္မယ္။ ဆီးထြက္ေပါက္၊ ဆီးအိမ္၊ ေက်ာက္ကပ္၊ ဆီးက်ိတ္ေန ရာေတြ။ ဆီးပူ၊ ဆီးေအာင့္၊ ဆီးမသြားႏိုင္၊ ပါးခ်ိတ္ေရာင္၊ မုတ္ႀကီးတာ၊ ဖ်ားတာ၊ ရွားရွားပါးပါး TB ေၾကာင့္လည္း ျဖစ္တတ္ေသးတယ္။

နာတာရွည္ျဖစ္ရင္ နာတာ၊ ေရာင္တာ၊ နီတာ၊ ႀကီးတာေတြ သိပ္မသိသာဘူး။ ဆီးစစ္ရင္ ပိုးေတြ႕ခ်င္မွေတြ႕ေတာ့မယ္။ ႐ုတ္တရက္ ျဖစ္ရင္ေတာ့ လကၡဏာေတြ အကုန္ေလာက္ရွိေနႏိုင္တယ္။

ရက္တိုသမားေတြကို ေဆးကုရတာကေတာ့ ပဋိဇီ၀ေဆး ၂ပတ္ၾကာေပးသင့္တယ္။ Azithromycinနဲ႔ Cefixime ေတြက Gonorrhoeae နဲ႔ Chlamydia ဆိုတဲ့ STD ပိုးေတြကိုႏိုင္တယ္။ Doxy­cycline, Ofloxacin, Ciprofloxacin, Levoflo-xacin, Tetracycline နဲ႔ Trimethoprim-sulfam ethoxazole ကိုလည္းသံုးႏိုင္တယ္။ TB ေၾကာင့္ဆိုရင္ တီဘီေဆးေတြေပးတယ္။ အနာေပ်ာက္ေဆး Ibuprofen or Naproxen ေတြက နာတာသာမက ေရာင္တာကိုပါ သက္သာေစတယ္။ တခ်ိဳ႕ၾက သိပ္နာလြန္း-ေရာင္လြန္းလို႔ ေဆး႐ံုတက္ကုေစရတယ္။ အပူကပ္ေပးတာ လိုခ်င္လိုမယ္။ ျဖစ္တဲ့ေနရာကို အခုအခံနဲ႔ ထားရတယ္။ လႈပ္ရွားရင္၊ လမ္းသြားရင္ နာသူေတြကို အိပ္ရာထဲေနေစရတယ္။ လိုအပ္ရင္ေတာ့ Orchiectomy ခြဲစိတ္ၿပီး Epididymis ကို ထုတ္ျပစ္ရတယ္။

နာတာရွည္သမားေတြေဆးအၾကာၾကီး ေသာက္ရမယ္။ လေတြအထိ ၾကာႏိုင္တယ္။ ေနာက္ဆံုးလိုရင္ Epididymectomy ခြဲထုတ္လိုက္ရတတ္တယ္။ အေစ့ကို ခ်န္ထားႏိုင္လို႔ က်ားေဟာ္မုန္းဆက္ထြက္ေနမွာပါ။

ခပ္ဆင္ဆင္ေရာဂါေတြရွိတယ္။ Varicocele (ေဗရီကိုဆီးလ္)ဆိုတာ အဲဒီေနရာက ေသြးျပန္ေၾကာ ေတြထံုးေနတာ။ Cyst အရည္အိတ္ ျဖစ္တာ။ Testicular torsion ဆိုတာ ႐ုတ္တရက္ Spermatic cord အေၾကာလိမ္ၿပီး နာလာတာ။ အေစ့ကို ေသြးမေလွ်ာက္တာ ျဖစ္ေစတယ္။ Spermatocele ဆိုတာက သုက္ပိုးေတြ စုေ၀းေနတဲ့ အိတ္ျဖစ္လာတာ။ အရြယ္အစား အမ်ိဳးမ်ိဳး ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ မနာဘူး။ ေ၀ွးေစ့ကင္ဆာလည္း ရွိတယ္။

ေယာက္်ားမွာ ဒီေရာဂါရွိေနရင္ သူ႔ျဖစ္ရတာက STD ဆိုရင္ေတာ့ သူ႔အေဖာ္အမ်ဳိးသမီးကို ကူးႏိုင္တယ္။ ႏွစ္ေယာက္လံုး တၿပိဳင္တည္း ေဆးကုရမယ္။ ျဖစ္တာက ပါးခ်ိတ္ေရာင္တာနဲ႔ တီဘီေၾကာင့္ဆိုရင္ ကေလးရႏိုင္စြမ္းကို လာထိခိုက္တယ္။

ကင္ဆာကို မျဖစ္ေစပါ။

Azithromycin (အဇစ္သ႐ိုမိုင္စင္) ေဆးျပား၁g တခါတည္းေသာက္ရမယ္။ Ceftriaxone 400 mg တခါတည္းနဲ႔တြဲေသာက္ရင္ (ဂႏိုးရီးယား) အတြက္ေကာင္းမယ္။

Doxycycline ေဒါက္ဆီဆိုက္ကလင္းေဆးေတာင့္ (ဆစ္ဖလစ္) အစပိုင္းျဖစ္တာအတြက္ တခါေသာက္ 100mg ကို တေန႔ ၂ ႀကိမ္၊ ၂ ပတ္ေသာက္ပါ။ တကယ္လို႔ ျဖစ္ေနတာက ၁ ႏွစ္ေလာက္ရွိေနသူ ဆိုရင္ ၄ပတ္ၾကာေသာက္ပါ။ (ဆစ္ဖလစ္) ေနာက္ပိုင္း ျဖစ္ေနရင္ တခါေသာက္ 100mg ကို တေန႔ ၂ ႀကိမ္၊ ၇ ပတ္ေသာက္ပါ။

(Healthy Life ဂ်ာနယ္မွ စီစဥ္တင္ဆက္သည့္ အပတ္စဥ္ ေသာၾကာေန႔ထုတ္ Healthy Life ဂ်ာနယ္၊ https://www.facebook.com/healthylifejournalmyanmar/ ႏွင့္ www.healthylifejournalmyanmar.com တို႔တြင္ ေဖာ္ျပပါရွိသမွ် က်န္းမာေရးႏွင့္ အလွအပဆိုင္ရာ သတင္းမ်ား၊ သတင္းေဆာင္းပါးမ်ား၊ အေမးအေျဖမ်ား၊ ဘာသာျပန္ေဆာင္းပါးမ်ားကို လြတ္လပ္စြာ မွ်ေ၀ႏိုင္ပါသည္။ သို႔ရာတြင္ မည္သည့္ Facebook စာမ်က္ႏွာ၊ Website မ်ားတြင္မဆိုျပန္လည္ကူးယူေဖာ္ျပျခင္းကို ခြင့္မျပဳပါေၾကာင္း အသိေပး ေၾကညာအပ္ပါသည္။)

Most Popular

Healthy Life Ad
To Top