၊ ဇြန္ခိုင္ဦး ၊ (ေဆး၀ါးတကၠသိုလ္)
မေ၀မာသင္းတို႔ အိမ္ေထာင္သက္ သံုးႏွစ္အၾကာ ၂၀၁၆ ခုနစ္ ၁၂လပိုင္းတြင္ ကိုယ္၀န္စယူရန္ ဆံုးျဖတ္ၿပီး သားဖြားမီးယပ္အထူးကုဆရာ၀န္ႀကီး ပါေမာကၡဦးသိန္းျမင့္သူႏွင့္ စတင္တိုင္ပင္ေဆြးေႏြးခဲ့သည္။
“ အစ္မအမ်ဳိးသားက HIV ပိုးရွိၿပီး အစ္မမွာ ပိုးမရွိပါဘူး။ ဆရာႀကီးကို ဒီအေၾကာင္းေျပာျပၿပီး ႐ိုး႐ိုးဒီအတိုင္း ကေလးယူရင္ HIV ပိုး ကူးႏိုင္ေျခမ်ားတယ္လို႔ သိထားတာေၾကာင့္ IUI နည္း (သုက္ပိုးကို သားအိမ္ထဲ ထည့္သည့္နည္း) လုပ္မယ္ဆိုၿပီး တိုင္ပင္ၾကည့္ပါတယ္။ ဆရာႀကီးက အေရျပား ၊ ကာလသားႏွင့္ ခုခံအားက်ေရာဂါ အထူးကု ဆရာ၀န္ႀကီး ဆရာဦးမ်ဳိးသန္႔နဲ႔ တိုင္ပင္ခိုင္းပါတယ္။ ဆရာဦးမ်ဳိးသန္႔က အစ္မအမ်ဳိးသားကို စစ္ေဆးပါတယ္။ ပိုးေကာင္ေရ(Viral Load)အရင္စစ္လိုက္ေတာ့ ပိုးေကာင္ေရက သုည ျဖစ္ေနပါတယ္။
“ အဲဒါဆို ဒီအတိုင္းေတာင္ယူလို႔ရတယ္။ ဒါေပမဲ့စိတ္ခ်ရေအာင္ ေဆးတစ္မ်ဳိးရွိတယ္။ အဲဒီေဆးကိုေသာက္ၿပီး အတူေနရင္ မကူးႏိုင္ဘူး။ Tutec ဆိုတဲ့ေဆးကို မေနခင္ အေရွ႕ႏွစ္ရက္၊ ေနတဲ့ တစ္ရက္နဲ႔ ေနာက္ႏွစ္ရက္ဆိုၿပီး အားလံုး ငါးရက္ေသာက္ ရတယ္” ဆိုၿပီး ဆရာဦးမ်ဳိးသန္႔က ေျပာျပပါတယ္။
အစ္မတို႔လည္း ဒီအတိုင္း မယူျဖစ္ေသးဘဲ ဆရာႀကီး ဦးသိန္းျမင့္သူနဲ႔ ျပန္တိုင္ပင္ပါတယ္။ ဆရာႀကီးကပိုၿပီး စိတ္ခ်ရေအာင္ IUI နည္းနဲ႔ ကေလးယူဖို႔ အႀကံျပဳတယ္။ အဲဒါနဲ႔ မ်ဳိးဥေၾကြတဲ့ ရက္သိရေအာင္ LH Test စစ္ရတယ္။ စစ္လိုက္ေတာ့ ႏွစ္ေၾကာင္းစၿပီး မွိန္မွိန္ေလးေပၚတဲ့ ရက္ကတည္းက Tutecကို စေသာက္ပါတယ္။ မ်ဳိးဥေၾကြတဲ့ ေန႔က် ေတာ့ Woman Centre မွာ IUI နည္းကိုလုပ္လိုက္ပါတယ္။ အဲဒီေန႔ေကာ ေနာက္ႏွစ္ရက္ ထပ္ၿပီး ေကာ Tutec ကို ထပ္ေသာက္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ကေလးမရခဲ့ပါဘူး” ဟု မေ၀မာသင္းက ဆိုသည္။
၂၀၁၇ ခုနစ္ ဇန္န၀ါရီလတြင္ IUI နည္းကို ပထမအႀကိမ္ျပဳလုပ္ခဲ့ရာ သေႏၶမတည္ခဲ့သည့္အတြက္ ေဖေဖာ္၀ါရီလတြင္ မေ၀မာသင္းတို႔ ဇနီးေမာင္ႏွံသည္ သဘာ၀နည္းျဖင့္ ကေလးယူရန္ ဆံုးျဖတ္ခဲ့သည္။
“ ေဖေဖာ္၀ါရီလမွာ မ်ဳိးဥမေၾကြခင္ ႏွစ္ရက္ႀကိဳ Tutec ေဆးေသာက္တယ္၊ မ်ဳိးဥေၾကြတဲ့ေန႔မွာ အကာအကြယ္မပါဘဲအတူေနတယ္။ ေနာက္ႏွစ္ရက မွာ ထပ္ၿပီး ေဆးေသာက္တယ္။ အဲဒီလမွာလည္း ကေလးမရေသးဘူး။
မတ္လမွာလည္း အဲဒီအတိုင္းပဲ ျပန္ႀကိဳးစားၾကတယ္။ အဲဒီလမွာေတာ့ ကိုယ္၀န္ရသြားခဲ့ပါတယ္”
ဟု မေ၀မာသင္းက ေျပာျပခဲ့သည္။
ကိုယ္၀န္ရရွိရန္ ႀကိဳးစားခဲ့သည့္ သံုးႀကိမ္စလံုး Tutec ေဆးေသာက္ခဲ့ရာ ေဘးထြက္ဆိုးက်ဳိးအနည္းငယ္ကိုမူ ခံစားခဲ့ရေၾကာင္း မေ၀မာသင္းက သူ႔အေတြ႕အႀကံဳအရ ေျပာျပခဲ့သည္။
“ အစ္မ ေဆးေသာက္တဲ့အခ်ိန္မွာ မ်က္လံုးမႈန္တာ၊ ေခါင္းေနာက္တာ၊ နည္းနည္းေလးလံတာ စတာေလးေတြျဖစ္တယ္။ တစ္ေယာက္နဲ႔ တစ္ေယာက္ေတာ့ တူခ်င္မွတူမွာေပါ့။ အစ္မမွာေတာ့ အဲလိုေလးေတြ ခံစားခဲ့ရတယ္။ အရင္တုန္းက ဒီေဆးမေပၚေသးဘူး။ အခုေပၚတာ မၾကာေသးဘူး။ ဒါေပမဲ့ ကေလးယူဖို႔မဟုတ္ဘဲ ဒီအတိုင္း အတူေနမယ္ဆိုရင္ေတာ့ ဒီေဆး မသံုးသင့္ပါဘူး။ ကြန္ဒံုးပဲ သံုးသင့္တယ္” ဟု မေ၀မာသင္းက ေဆးေသာက္စဥ္ ခံစားရေသာ ေဘးထြက္ဆိုးက်ဳိးအခ်ဳိ႕ကို အေျခခံၿပီး သူ႔ထင္ျမင္ခ်က္ကို ေျပာျပခဲ့သည္။
ကိုယ္၀န္ရရွိခ်ိန္တြင္ ပါေမာကၡဦးသိန္းျမင့္သူထံ သြားအပ္ႏွံခဲ့ရာ ကိုယ္၀န္ေဆာင္ကာလတစ္ေလွ်ာက္လံုး လစဥ္လတိုင္း HIV ပိုး ရွိ၊ မရွိ ေသြးစစ္ေဆးျခင္းကိုျပဳလုပ္ခဲ့ရၿပီး ပိုးကင္းစင္ေၾကာင္း သိခဲ့ရသည္။
“ အစ္မစိတ္ထဲမွာလည္း ကေလးကို HIV ပိုး ကူးမလားဆိုတာပူေတာ့ ပူတယ္။ ဒီေဆးကို ေသာက္ရင္ မကူးဘူးလို႔ ဆရာဦးမ်ဳိးသန္႔က ဆိုေပမယ့္ ကိုယ့္မွာလည္း မျဖစ္ခ်င္ဘူး၊ ကေလးကိုလည္း မျဖစ္ေစခ်င္ဘူး . . အဲဒါေၾကာင့္ ဘုရားတရားကိုလည္း ေတာက္ေလွ်ာက္လုပ္ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္” ဟု မေ၀မာသင္းက ဆိုသည္။
“ အစ္မက သာလာဆီးမီးယားေသြးအားနည္းေရာဂါ(Thalassemia)လည္း ရွိတဲ့အတြက္ ဆရာ ပါေမာကၡဦးစိန္၀င္းနဲ႔လည္း ၾကားထဲမွာ ျပရေသးတယ္။ ကိုယ္၀န္ေဆာင္ကာလ တစ္ေလွ်ာက္လံုးေသြးငါးလံုးသြင္းခဲ့ရတယ္။ ေမြးခါနီးတစ္လံုး၊ ေမြးၿပီး ႏွစ္လံုး . . စုစုေပါင္း ေသြးရွစ္လံုး သြင္းခဲ့ရတယ္”
၂၀၁၇ ဒီဇင္ဘာ ၈ ရက္ေန႔တြင္ ၃၃ ႏွစ္အရြယ္ မေ၀မာသင္းသည္ က်န္းမာေသာ သမီးဦးေလး ေမြးဖြားခဲ့ၿပီး မေ၀မာသင္းေကာ သမီးေလးတြင္ပါ HIV ပိုးကင္းစင္ေၾကာင္း သိရသည္။
“ ကိုယ္၀န္ပတ္ ၃၉ ပတ္ရွိမွ ကေလးကို ခြဲေမြးလိုက္တာပါ။ ကေလးက ေပါင္လည္း ျပည့္တယ္၊ က်န္းလည္းက်န္းမာပါတယ္။ ေဆးကလည္း ကေလးအေပၚ ဘာသက္ေရာက္မႈမွမရွိဘူး” ဟု မေ၀မာသင္းက ေျပာျပခဲ့ၿပီး သူေကာ သမီးတြင္ပါ HIV ပိုးမကူးဘဲ က်န္းမာအဆင္ေျပစြာ ေမြးဖြားႏိုင္ခဲ့သည့္အတြက္ ေက်းဇူးတင္ထိုက္သူအားလံုးကို ေက်းဇူးတင္ရွိပါေၾကာင္း ေျပာျပခဲ့သည္။
“ ေက်းဇူးတင္ရမွာက အမ်ားႀကီးပဲ။ ဆရာႀကီး ဦးသိန္းျမင့္သူကလည္း တအားဂ႐ုစိုက္ေတာ့ ေက်းဇူးတင္ပါတယ္။ HIV ပိုးနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး အေကာင္းဆံုးလမ္းၫႊန္ေပးတဲ့ ဆရာဦးမ်ဳိးသန္႔ကိုလည္း ေက်းဇူးတင္ပါတယ္။ ဆရာဦးစိန္၀င္းဆိုရင္ ေသြးနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး အထူးဂ႐ုစိုက္ေပးခဲ့တဲ့အတြက္ ေက်းဇူးတင္ပါတယ္။ အစ္မကိုယ္တိုင္လည္း အထူး ဂ႐ုစိုက္ခဲ့ရတယ္။ ၿပီးေတာ့ ဘာသာတရားနဲ႔လည္း ဆိုင္တယ္။ အစ္မက ကေလးမေမြးခင္ကတည္းက သစၥာဆိုတယ္။ ပ႒ာန္းရြတ္တယ္၊ ေမတၱသုတ္ရြတ္တယ္။ ဘုရား၊ တရားကို ေတာက္ေလွ်ာက္လုပ္ခဲ့ပါတယ္။ ေဆးခန္းကိုလည္း သူမ်ားေတြ တစ္လတစ္ႀကိမ္ပဲ ျပရေပမယ့္ အစ္မက တစ္လ သံုးေလးႀကိမ္ေလာက္ ျပခဲ့ရတယ္။ ေသြးစစ္၊ အာထရာေဆာင္း႐ိုက္ စသျဖင့္ စစ္ေဆးမႈေတြကို ပံုမွန္လုပ္ခဲ့ရတယ္။ အကုန္လံုးေပါင္းစပ္သြားလို႔ အခုလိုက်န္းမာတဲ့ သမီးေလးကို ေမြးဖြားႏိုင္ခဲ့တာပါ” ဟု မေ၀မာသင္းက သူ႔ အေတြ႕အႀကံဳကိုေျပာျပခဲ့ၿပီး အျခား HIV ပိုးရွိေနသူမ်ား၊ HIV ပိုးရွိသူႏွင့္ လက္ထပ္ထားသူမ်ား၊ ကေလးယူလိုသူမ်ားအား ယခုလို အားေပးစကား ေျပာၾကားလိုက္ပါသည္။
“ HIV ပိုးရွိသူေတြလည္း စိတ္ဓာတ္က်စရာ မလိုပါဘူး။ အစ္မဆိုရင္ သူ႔မွာ ပိုးရွိတယ္ဆိုတာ ယူၿပီးမွ သိတာမဟုတ္ဘူး၊ မယူခင္ကတည္းက သိပါတယ္။ တစ္ေယာက္နဲ႔ တစ္ေယာက္လည္း လက္ခံတယ္။ ဘယ္လိုေနရမယ္၊ ထိုင္ရမယ္ဆိုတာကို အစ္မေလ့လာတယ္။ တစ္ေယာက္နဲ႔ တစ္ေယာက္ၾကားမွာ ေမတၱာတရားကသာ အေရးႀကီးတာပါ။ ဒီေရာဂါပိုးဆိုတာလည္း ျဖစ္ခ်င္လို႔ျဖစ္တာ မဟုတ္ပါဘူး။ အစ္မကခြဲျခားဆက္ဆံတာမ်ဳိးမရွိဘူး။ သူ အခုလို ပိုးရွိသြားတယ္ဆုိတာကလည္း မေတာ္တဆ ျဖစ္သြားတာ။ ဒါေပမဲ့ မိသားစုအသိုင္းအ၀ိုင္း၊ ပတ္၀န္းက်င္ ဘယ္သူမွမသိဘူး။ အစ္မက သူနဲ႔ မယူခင္ ေလး-ငါးႏွစ္ေလာက္ကတည္းက အကုန္သိၿပီးသား . .
သူေဆးစစ္ရမယ္၊ ေဆးေသာက္ရမယ္ဆိုတာေတြ အကုန္လံုး အစ္မကူညီတယ္။ ART ေဆးေသာက္ေနၿပီး သူက က်န္းမာေရးဂ႐ုစိုက္ေတာ့ ဒီအတိုင္း ပံုမွန္ပါပဲ။ CD4 ေကာင္ေရက ၆၀၀ ေက်ာ္ေတာင္ရွိတယ္။ အိမ္ေထာင္သက္သံုးႏွစ္ရွိတဲ့အထိ အစ္မတို႔ ကြန္ဒံုးသံုးခဲ့တယ္။ စည္းကမ္းနဲ႔ေနေတာ့ ပိုးလည္း မကူးပါဘူး။
တစ္ေယာက္နဲ႔ တစ္ေယာက္ ကိုယ္ခ်င္းစာတရား၊ ေမတၱာတရားနဲ႔ဆိုေတာ့ အကုန္အဆင္ေျပတယ္။ ဘာေရာဂါပဲျဖစ္ျဖစ္ ဘ၀က ေသသြားတာ မဟုတ္ပါဘူး။ ၉၆ပါး ေရာဂါဆိုတာ ဘယ္အခ်ိန္ ဘယ္လိုထျဖစ္မလဲဆိုတာ မသိၾကဘူးေလ၊ အဓိကကေတာ့ အသက္ရွင္ေနခ်ိန္ေလးမွာ စိတ္ခ်မ္းသာဖို႔လိုတယ္။ ေပ်ာ္ေပ်ာ္ရႊင္ရႊင္ေနသြားဖို႔ပဲ လိုပါတယ္။
တျခား HIV ရွိသူအားလံုးကို ေျပာခ်င္တာက ပိုးရွိတယ္ဆုိရင္ ဘာမွ စိတ္ဓာတ္က်စရာမလိုပါဘူး။ ေဆးစစ္စရာရွိတာေတြ စစ္ၿပီး ART ေဆးကို ပံုမွန္ ေသာက္ပါ၊ အရက္ေသစာ၊ ေဆးလိပ္ေတြ ေရွာင္ၿပီး ကိုယ့္က်န္းမာေရးကို ဂ႐ုစိုက္ပါ။ HIV ပိုးမကူးစက္ေအာင္ အေနအထိုင္ ဆင္ျခင္ၿပီး ေနၾကပါ၊ ကူးစက္လာရင္လည္း စိတ္ဓာတ္မက်ၾကပါနဲ႔။ HIV ပိုးကူးမွ ေသတာ မဟုတ္ပါဘူး။ လူတိုင္းဟာ တစ္ေန႔မွာ ေသျခင္းတရားနဲ႔ ရင္ဆိုင္ရမွာပါ။ မေသခင္ က်န္းက်န္းမာမာနဲ႔ သက္တမ္းေစ့ေနရဖို႔ အေရးႀကီးပါတယ္။ ART ေဆးကို ပံုမွန္ေသာက္သံုးၿပီး က်န္းမာေရးထိခိုက္မယ့္ အျပဳအမူေတြ ေရွာင္ရွားဖို႔ပဲ လိုပါတယ္။ ေဆးစြဲေသာက္ေနရလို႔လည္း စိတ္ဓာတ္က်အားငယ္ေနစရာ မလိုပါဘူး။ တျခားေသာ ႏွလံုး၊ ေသြးတိုး၊ ဆီးခ်ဳိ ေရာဂါသည္ေတြလည္း ေသတဲ့အထိ ေဆးေသာက္ေနရတာပါပဲ။ စိတ္ဓာတ္မက်ၾကပါနဲ႔။ အသက္ရွင္ ေနတဲ့အခ်ိန္မွာအမ်ားအတြက္ အက်ဳိးရွိမယ့္ အလုပ္ေတြ လုပ္ရင္း ဘ၀ကို ေပ်ာ္ရႊင္စြာ ျဖတ္သန္းပါ၊ ေရာဂါပိုးမရွိတဲ့သူေတြအေနနဲ႔လည္း ေရာဂါပိုးရွိသူေတြကို ခြဲျခားဆက္ဆံျခင္းမျပဳဘဲ ကိုယ့္ညီ၊ ကိုယ့္ေမာင္ ႏွမသားခ်င္းသာ ျဖစ္ရင္ဆိုတဲ့ ကိုယ္ခ်င္းစာတရားနဲ႔ ကူညီေဖးမေစခ်င္ပါတယ္။
HIV ပိုးရွိသူနဲ႔ အိမ္ေထာင္ျပဳမယ္ဆိုရင္လည္း ဒီအေၾကာင္းနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ေသခ်ာေလ့လာဖို႔ လိုတယ္။ အခုဆို ART ေဆးေတြကို ေဒသႏၲရေဆးခန္း ေတြမွာ အခမဲ့ေပးေနပါတယ္။ ကိုယ့္ကို ပိုးမကူးေအာင္ ဘယ္လိုေနမလဲဆိုတဲ့ အသိရွိဖို႔လိုတယ္။ ကိုယ့္လက္တြဲေဖာ္ ေဆးစစ္၊ ေသြးစစ္ရာမွာ ကူညီအားေပးၿပီး CD4 Count တက္လာေအာင္ ၀ိုင္းႀကိဳးစားေပးရပါတယ္။ ကေလးယူခ်င္တယ္ဆိုရင္လည္း ဗဟုသုတရွိေအာင္ ေလ့လာရမယ္၊ တတ္ကြၽမ္းနားလည္တဲ့ ဆရာ၀န္ႀကီးေတြနဲ႔ အရင္ဆံုး တိုင္ပင္ေဆြးေႏြးၿပီး ယူသင့္ပါတယ္” ဟု အႀကံျပဳစကား ေျပာၾကားခဲ့ပါသည္။
(Healthy Life ဂ်ာနယ္မွ စီစဥ္တင္ဆက္သည့္ အပတ္စဥ္ ေသာၾကာေန႔ထုတ္ Healthy Life ဂ်ာနယ္၊ https://www.facebook.com/healthylifejournalmyanmar/ ႏွင့္ www.healthylifejournalmyanmar.com တို႔တြင္ ေဖာ္ျပပါရွိသမွ် က်န္းမာေရးႏွင့္ အလွအပဆိုင္ရာ သတင္းမ်ား၊ သတင္းေဆာင္းပါးမ်ား၊ အေမးအေျဖမ်ား၊ ဘာသာျပန္ေဆာင္းပါးမ်ားကို လြတ္လပ္စြာ မွ်ေ၀ႏိုင္ပါသည္။ သို႔ရာတြင္ မည္သည့္ Facebook စာမ်က္ႏွာ၊ Website မ်ားတြင္မဆိုျပန္လည္ကူးယူေဖာ္ျပျခင္းကို ခြင့္မျပဳပါေၾကာင္း အသိေပး ေၾကညာအပ္ပါသည္။)
