ေဒါက္တာတင့္ေဆြ
ေမး ဆရာ ကြ်န္ေတာ့္မိန္းမအသက္က ၂၃ ႏွစ္ပါ။ သူက အခုကိုယ္၀န္ ၄ လထဲမွာပါ။ သူက ကေလးေမြးရင္ နာမွာကိုေၾကာက္တယ္ဆရာ။ အဲဒါေၾကာင့္ ဘယ္လိုေမြးသင့္ပါသလဲ ဆရာ။
ကေလးမီးဖြးတဲ့အခါ တကယ္နာပါတယ္။ ဘယ္ကနာနာ နာတာကို ခံႏိုင္ရည္က ေယာက်္ားျဖစ္ျဖစ္၊ မိန္းမျဖစ္ျဖစ္ တေယာက္နဲ႔တေယာက္ မတူၾကပါ။ သားဖြားခန္းမွာ အံႀကိတ္ေမြးသြားတဲ့သူေတြရွိသလို လံုေအာင္ပိတ္ထားတဲ့ အခန္းကေက်ာ္ေအာင္ ေအာ္ရသူေတြလည္းမနည္းပါ။ သူမ်ားနာေနတာကို ၾကည့္ရက္သူမရွိသင့္ပါ။ နာတာ သက္သာေစေအာင္ (ပါရာစီတေမာ)ဘယ္ႏွစ္လံုးေပးေပး ကေလးေမြးခ်င္လို႔ သားအိမ္ညႇစ္တာကို သက္သာဖို႔ဆိုတာ မျဖစ္ႏိုင္ပါ။ တခ်ဳိ႕ေဆး႐ံုေတြကေတာ့ ဒီေဆးေပးပါတယ္။ နည္းနည္းသက္သာသက္သာ အနည္းဆံုး စိတ္သက္သာရင္လဲ အက်ဳိးရွိတာပဲ မဟုတ္လား။ ထိေရာက္တဲ့ အနာသက္သာနည္းေတြ ရွိပါတယ္။ ျပည့္စံုမႈနည္းတဲ့ ေနရာေတြမွာေတာ့ ဒီနည္းေတြကို မလုပ္ႏိုင္ၾကပါ။
1. Epidurals (အက္ပီဂ်ဴရယ္) ခါးထံုေဆးသြင္းနည္း
Epidural ဆိုတာ Anaesthetic ေမ့ေဆး (ထံုေဆး)နဲ႔ Pain-killing drugs မနာေစတဲ့ေဆး ၂ မ်ဳိး ေရာထားတာျဖစ္တယ္။ ခါး႐ိုးမႀကီးထဲကို ထိုးေပးေနရတဲ့ ေဆးသြင္းနည္းျဖစ္တယ္။ Dura ေခၚတဲ့ ခါး႐ိုးမႀကီးထဲက အာ႐ံုေၾကာမႀကီးကို ဖံုးေနတဲ့ အလႊာတခုရဲ႕အျပင္မွာ ေဆးထိုးရတယ္။ Dura က အေတာ္အတန္ ခိုင္တဲ့အိတ္ျဖစ္တယ္။ ေဆးထိုးလိုက္တာနဲ႔ ဗိုက္ေအာက္ပိုင္းတခုလံုး ဘာမွန္းမွမသိေအာင္ ထံုသြားေတာ့မယ္။
– Anaesthetist ေမ့ေဆး – ဆရာ၀န္ကေန လုပ္ေပးရတယ္။ ေဆးသြင္းမယ့္ေနရာကိုေရြးၿပီး Local anaesthetic ထံုေဆး အရင္ ထိုးရေသးတယ္။ ေဆးထိုးအပ္ကို ေနရာမွန္မွာထိုး၊ Catheter ပိုက္ကေလးတခု သြင္းေပးျပီး အပ္ကိုျဖဳတ္ရတယ္။ ၿပီးေတာ့ ထံုေဆးကို ပိုက္ကေလးကေန သြင္းေပးေနတယ္။ ၉၀ ရာခိုင္ႏႈန္း ထိေရာက္တယ္။
– ေမြးဖြားျဖစ္စဥ္ (၃) ပိုင္းထဲမွာ ဘယ္အခ်ိန္ျဖစ္ျဖစ္ သံုးႏိုင္တယ္။ တခ်ဳိ႕က သားအိမ္၀ ၅-၆ စင္တီမီတာပြင့္ခ်ိန္မွာ ထိုးတယ္။ ၁၀ စင္တီမီတာအထိ ပြင့္တာကို အစြမ္းကုန္ပြင့္ျခင္းလို႔ သတ္မွတ္တယ္။
– ဒီထံုးေဆးက ဘိန္းပါတဲ့ေဆးနဲ႔ကြာတာက ထံုေပမဲ့ High ေခၚတဲ့ ဘိန္းသတၱိမ်ဳိးမရွိဘူး။ မနာေပမဲ့ အရာအားလံုးကို သိေနမယ္။
– ေသြးတိုးရွိေနသူေတြမွာလဲ သံုးႏိုင္တယ္။
– သတိထားစရာေတြ ရွိတယ္။
– ကိုယ္ေအာက္ပိုင္းတခုလံုး ထံုေနလို႔ မတ္တပ္မရပ္ႏိုင္ပါ။
– လံုး၀ႀကီးထံုမေနတာလည္း ရွိႏိုင္တယ္။
– ေနမေကာင္းသလို၊ ေခါင္းမူးသလို၊ ယားသလို၊ ခ်မ္းသလို ျဖစ္ႏိုင္တယ္။
– အထဲက ကေလးကိုလည္း ေတာက္ေလွ်ာက္စစ္ေဆးေနရမယ္။
– မိခင္ေလာင္းကိုလည္း အသက္႐ွဴတာနဲ႔ ေသြးဖိအားစစ္ေနရမယ္။
– ေမြးရတဲ့အခ်ိန္ နည္းနည္းပိုၾကာႏိုင္တယ္။ ဆရာ၀န္-ဆရာမကေန ညႇစ္ပါေျပာတာနဲ႔ ကိုယ့္ဘာသာသိတာနဲ႔ မတူလို႔ ျဖစ္တယ္။
– Synotocinon (Pitocin) drip ေဆးသြင္းတာလည္း သူမ်ားေတြထက္ လိုႏိုင္တယ္။
– ကေလးက ပံုမွန္ဆင္းလာသလို မဟုတ္တာလဲဲျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ကူေပးရတတ္တယ္။ Forceps ညႇပ္ဆြဲေပးတာ Ventouse (Vacuum device) ေလဟာနယ္စုပ္နည္း လိုႏိုင္တယ္။
– ေသြးဖိအား က်ႏိုင္တယ္။ Drip သြင္းေပးဖို႔ လိုႏိုင္တယ္။ အဲလိုျဖစ္ရင္ ကေလးဆီ ေအာက္စီဂ်င္ေရာက္တာ နည္းေစမယ္။ အေရးေပၚ ျပင္ဆင္မႈ လုပ္ထားရမယ္။
– ဆီးသြားခ်င္ေနတာမသိလို႔ ဆီးျခဴပိုက္ တပ္ထားရမယ္။ ေမြးၿပီးတဲ့ေနာက္ ဆီးမသြားႏိုင္ေသးတာ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ၁-၂ ရက္ ပိုက္တပ္ထားရတတ္တယ္။
– ကိုယ္ပူႏိုင္တယ္။ ပိုး၀င္တာနဲ႔ ေဆးထိုးအပ္က အာ႐ံုေၾကာထိတာလည္း အထူးသတိထားရမယ္။
– ေခါင္းကိုက္တာ ခံစားေနရတတ္တယ္။
2. Mobile epidural ေဆးေလွ်ာ့ထိုးေပးနည္း
(အက္ပီဂ်ဴရယ္) ခါးထံုေဆးသြင္းနည္းလို လံုး၀ထံုမေနလို႔ အေတာ္အသင့္ လႈပ္ရွားႏိုင္တယ္။
ဗိုက္စနာကတည္းက သံုးႏိုင္တယ္။ တခ်ဳိ႕က ဗိုက္နာ နည္းေစလို႔ဆိုၿပီး မသံုးခ်င္ဘူး။ ဒါေပမဲ့ သံုးရတာလြယ္တယ္။ အတိုင္းအဆ ကိစၥမရွိဘူး။ ကေလးကိုလည္း မထိခိုက္ဘူး။ တခ်ဳိ႕မွာ ပ်ဳိ႕ခ်င္တယ္။ ႏႈတ္ခမ္းေျခာက္တယ္။ ေရ-ေရခဲေပးလို႔ရတယ္။
3. Gas and air ဓာတ္ေငြ႕နဲ႔ေလ
Entonox ကို ခပ္လြယ္လြယ္ လူနာေတြကိုယ္တိုင္က အဲလိုေခၚၾကတယ္။ ဓာတုေဗဒသင္ဖူးသူတိုင္း သိတဲ့ Laughing gas ရယ္ေမာေစတဲ့ ဓာတ္ေငြ႕ Nitrous oxide နဲ႔ Oxygen ေအာက္စီဂ်င္ကို ၅၀-၅၀ ေရာသံုးတယ္။ သြား-ဆရာ၀န္ေတြလည္း သံုးၾကတယ္။ Mouthpiece ဒါမွမဟုတ္ Mask ကေန ႐ွဴေပး႐ံုပဲ။ ဗိုက္စနာကတည္းက သံုးႏိုင္တယ္။ တခ်ဳိ႕က ဗိုက္နာနည္းေစလို႔ဆိုၿပီး မသံုးခ်င္ဘူး။ ဒါေပမဲ့ သံုးရတာလြယ္တယ္။ အတိုင္းအဆ ကိစၥမရွိဘူး။ ကေလးကိုလည္းမထိခိုက္ဘူး။ တခ်ဳိ႕မွာ ပ်ဳိ႕ခ်င္တယ္။ ႏႈတ္ခမ္းေျခာက္တယ္။ ေရ-ေရခဲေပးလို႔ရတယ္။
4. Pethidine and Diamorphine (ပက္သဒင္း) နဲ႔ (ဒိုင္-ေမာ္ဖင္း)
ဘိန္းကေနထုတ္တဲ့ အားျပင္းတဲ့ အနာသက္သာေဆးျဖစ္တယ္။ အသားေဆးထိုးရတယ္။ ၁၀ မိနစ္ေနရင္ အစြမ္းျပတယ္။ High ေခၚတဲ့ ဘိမ္းစြမ္းေတာ့ျပမယ္။ ေနရတာ မေကာင္းသလို ေနႏိုင္တယ္။ ေခါင္းမူးေ၀ေ၀ေနမယ္။ ကေလးဆီလည္း ေဆးေရာက္တယ္။ (ပက္သဒင္း)က ေရတိုျဖစ္လို႔ ေမြးဖြားျခင္း အဆင့္(၁) ေနာက္ပိုင္းၾကမွ ထိုးသင့္တယ္။ ကေလးကိုလည္း သက္ေရာက္မႈနည္းေစမယ္။
5. Meptazinol (မက္ပတာဇင္ေနာ)
Meptid လို႔လည္းေခၚတဲ့ ထိုးေဆးျဖစ္တယ္။ Pethidine နဲ႔ Diamorphine လို ေဆးစြဲတာ မျဖစ္ေစဘူး။ သက္ေရာက္တာ ျမန္တယ္။ ေနရတာ မေကာင္းသလိုေနႏိုင္တယ္။ ေခါင္းမူးေ၀ေ၀ေနမယ္။ ကေလးကို သက္ေရာက္တာနည္းတယ္။
6. Spinal block ခါးထိုးထံုေဆး
အခု သိပ္မသံုးေတာ့ဘူး။ ခါးကေနေအာက္ပိုင္း ထံုသြားမယ္။ ဗိုက္ခြဲေမြးေပးႏိုင္တယ္။ ညႇပ္ဆြဲတာလဲ သံုးႏိုင္တယ္။ ခ်က္ခ်င္း လမ္းမေလွ်ာက္ႏိုင္ေသးဘူး။ ဆီးမသြားႏိုင္ေသးဘူး။ ေနမေကာင္းသလို ေနႏိုင္တယ္။ ခ်မ္းႏိုင္တယ္။ ယားႏိုင္တယ္။ အခ်ိန္ အေတာ္ၾကာ ေခါင္းကိုက္တာ က်န္ေနႏိုင္တယ္။
7. Combined spinal epidural (CSE) ခါးထံုေဆး ၂ မ်ဳိးတြဲနည္း
အရင္ဆံုး Fentanyl ထံုေဆးကို Spinal injection ထိုးမယ္။ ေနာက္ Epidural catheter သြင္းထားမယ္။ ေဆးကိုေတာ့ ေစာေစာကေဆး အစြမ္းကုန္ခါနီး ၁ နာရီ-၂ နာရီေနမွ သြင္းေပးမယ္။
(Healthy Life ဂ်ာနယ္မွ စီစဥ္တင္ဆက္သည့္ အပတ္စဥ္ ေသာၾကာေန႔ထုတ္ Healthy Life ဂ်ာနယ္၊ https://www.facebook.com/healthylifejournalmyanmar/ ႏွင့္ www.healthylifejournalmyanmar.com တို႔တြင္ ေဖာ္ျပပါရွိသမွ် က်န္းမာေရးႏွင့္ အလွအပဆိုင္ရာ သတင္းမ်ား၊ သတင္းေဆာင္းပါးမ်ား၊ အေမးအေျဖမ်ား၊ ဘာသာျပန္ေဆာင္းပါးမ်ားကို လြတ္လပ္စြာ မွ်ေ၀ႏိုင္ပါသည္။ သို႔ရာတြင္ မည္သည့္ Facebook စာမ်က္ႏွာ၊ Website မ်ားတြင္မဆိုျပန္လည္ကူးယူေဖာ္ျပျခင္းကို ခြင့္မျပဳပါေၾကာင္း အသိေပး ေၾကညာအပ္ပါသည္။)