Healthy Life Ad
Life Style

အမ်က္ေဒါသႏွင့္ စိတ္ေ၀ဒနာ(၄)

ေဒါက္တာအုန္းေက်ာ္(စိတ္က်န္းမာေရးအထူးကု ဆရာ၀န္ႀကီး – အၿငိမ္းစား)

အမ်က္ေဒါသနဲ႔ စိတ္ေ၀ဒနာအေၾကာင္းကို ေဆးေက်ာင္းသားေတြနဲ႔ ဆက္လက္ေဆြးေႏြးေနပါတယ္။
“ေရွာင္ေျပးလို႔လည္း မျဖစ္၊ ခုခံတိုက္ခိုက္ဖို႔လည္း မသင့္ေတာ္တဲ့ အေျခအေနမွာ အၾကမ္းဖက္ေနတဲ့သူကို ဘယ္လိုဆက္ဆံရမလဲ ဆရာ”
“စိတ္က်န္းမာေရးေဆးပညာမွာ အသံုးျပဳတဲ့ နည္းပရိယာယ္ကို” ပိုဆိုးမလာေအာင္ ထိန္းသိမ္းေပးနည္း” (De-escalation Technique)လို႔ ေခၚတယ္။ ေဒါသထြက္ အၾကမ္းဖက္ေနသူ စိတ္ေျပသြားဖို႔နဲ႔ ေဘးပတ္၀န္းက်င္က လူေတြအႏၲရာယ္မရွိေအာင္ ျပဳလုပ္ေပးတဲ့နည္း ျဖစ္ပါတယ္။
“ေျပာျပပါ ဆရာ”
“မသက္ဆိုင္တဲ့လူေတြ အနီးအနားမွာ မေနဖို႔ စီစဥ္ေပးရမယ္။ ဥပမာ ေဆးခန္းမွာရွိတဲ့ တျခားလူနာေတြ ဒါမွမဟုတ္ အိမ္ထဲမွာဆိုရင္ ကေလးငယ္ေတြကို အႏၲရာယ္ကင္းမယ္ေနရာပို႔ထား။ ေဒါသႀကီးေနသူနဲ႔ ခပ္လွမ္းလွမ္းေနရာမွာ ေနရမယ္။ သိပ္ၿပီး သူ႔အနားကို တိုးမသြားနဲ႔။ သူနဲ႔ မ်က္လံုးခ်င္းဆိုင္ၾကည့္။ ဒါေပမဲ့ သူ႔ကို ဆန္႔က်င္တိုက္ခိုက္လိုတဲ့ အမူအရာမ်ဳိးမျဖစ္ေစနဲ႔။ ညင္ညင္သာသာ ဆက္ဆံ။ တည္ၿငိမ္တဲ့ အသြင္ကိုေဖာ္ျပ။ ေနာက္ၿပီး သူနဲ႔စကား ေျပာဖို႔ ႀကိဳးစား”

“ဘယ္လို ေျပာရမလဲ ဆရာ”
“စကားစရင္ သူ႔နာမည္ကို သံုးၿပီးေျပာ။ ေလသံကိုမျမႇင့္နဲ႔။ တိုးလြန္းရင္လည္း သူၾကားမွာ မဟုတ္ဘူး။ အသံကို ထိန္းၿပီး ေႏွးေႏွးေျပာ။ တိုတိုတုတ္တုတ္နဲ႔လိုရင္းကိုေျပာ”
“ဘာေတြကို ေျပာရမလဲ ဆရာ။ ေဒါသမႊန္ၿပီး ရန္လိုေနသူနဲ႔ အေခ်အတင္ ေျပာလို႔ရပါ့မလား”
“မွန္ပါတယ္။ ဒီလိုအေျခအေနမ်ဳိးမွာ သူ႔ကို ဆန္႔က်င္ေျပာလို႔ အရာေရာက္မွာ မဟုတ္ဘူး။ သူ႔အမွားကိုေထာက္ျပရင္ မီးကို ေရနဲ႔ ေလာင္းတာ မဟုတ္ဘဲ ဓာတ္ဆီနဲ႔ တို႔ေပးသလို ျဖစ္သြားလိမ့္မယ္”

“ဒီေတာ့ . . .”
“ပထမဆံုး သူေျပာေနတာကို ဂ႐ုစိုက္နားေထာင္။ သူ႔ကို ေလးစားတဲ့ အမူအရာျပ။ သူခံစားေနရတာ၊ သူမေက်နပ္တာ၊ သူ ျဖစ္ေစခ်င္တာေတြကို ေမးၾကည့္။ အဲဒီကိစၥေတြကို စိတ္၀င္စားတဲ့ အေၾကာင္း ေျပာျပ။ ဒါေပမဲ့ ေမးခြန္းေတြ အမ်ားႀကီး မေမးရဘူး။ သူရင္ဖြင့္ ေျပာဆိုခြင့္ရေအာင္ ေမးျမန္းရမယ္”
“သူ ဆိုလိုတဲ့ အေၾကာင္းရင္းေတြကို နားလည္ သေဘာေပါက္ေၾကာင္း ေျပာျပရမယ္။ သူရဲ႕ စိတ္ခံစားမႈနဲ႔ လုိအင္ဆႏၵကို အသိအမွတ္ျပဳရမယ္”
“ဒါေပမဲ့ ဒီအခ်ိန္မွာ ကိုယ့္ဘက္က ဆံုးျဖတ္ခ်က္ကို ေျပာစရာ မလုိဘူး။ မေျပာသင့္ဘူး။ သူ သေဘာမက်ရင္ ေဒါသမီးကို ေလပင့္ေပးသလို ျဖစ္သြားႏိုင္တယ္။ ေရလိုက္ ငါးလိုက္သေဘာသာ ဆက္ဆံရမယ္။ တတ္ႏိုင္သမွ် သင့္ေတာ္တဲ့ စကားလမ္းေၾကာင္းကိုေျပာင္းေပးရမယ္။ သူ႔စိတ္အာ႐ံု ေျပာင္းသြားေအာင္ ျပဳလုပ္ေပးရမယ္ . .
အဲဒါ အမ်က္ေဒါသထြက္ေနသူနဲ႔ ရင္ဆုိင္ေနရတဲ့အခ်ိန္မွာ အသံုးျပဳႏိုင္တဲ့”ပိုဆိုးမလာေအာင္ ထိန္းသိန္းနည္းပဲ။ “အေရးေပၚကုသနည္းလို႔ ဆိုႏိုင္တယ္”

_ _ _

“အမ်က္ေဒါသကို ထိန္းခ်ဳပ္ႏိုင္ဖို႔ ေရရွည္ကုသနည္းက ဘာလဲဆရာ”
“စိတ္က်န္းမာေရးေဆးပညာမွာ အသံုးမ်ားတဲ့ စိတ္ကုထံုးကို “အမ်က္ေဒါသထိန္းခ်ဳပ္နည္း”( Anger Management)လို႔ ေခၚပါတယ္။ အမ်က္ေဒါသႀကီးမားသူတိုင္း အသံုးျပဳႏိုင္တဲ့ နည္းပရိယာယ္ ျဖစ္ပါတယ္”

“ရွင္းျပပါ ဆရာ”
“အမ်က္ေဒါသစိတ္ဆိုတာ လူတိုင္းခံစားရတဲ့ သဘာ၀စိတ္ခံစားမႈတစ္မ်ဳိး ျဖစ္တယ္။ မိမိကို ရန္မူတိုက္ခိုက္လာရင္၊ မိမိလိမ္ညာလွည့္ဖ်ားတာ ခံရရင္ မိမိကို တစ္ဦးတစ္ေယာက္က မတရားေစာ္ကားလာရင္၊ မိမိ အလိုမက်ျဖစ္ရင္ တုန္႔ျပန္တဲ့ စိတ္ခံစားမႈပဲ။ ေဒါသစိတ္ေၾကာင့္ အႏၲရာယ္ကို ကာကြယ္ႏုိင္တယ္။ ဒီလိုသေဘာနဲ႔ၾကည့္ရင္ ေဒါသစိတ္ကို အဆိုးမဆိုး သာဘူး”

“အဲဒီလိုဆိုရင္ ဘယ္လိုအမ်က္ေဒါသကို မေကာင္းတဲ့ ေဒါသလို႔ သတ္မွတ္မလဲ”
ေဒါသထြက္စရာ မဟုတ္ဘဲ မတန္တဆ ေဒါ သထြက္တတ္ရင္၊ ေဒါသကို မေဖ်ာက္ႏိုင္ဘဲ ၾကာရွည္ေနရင္၊ ပတ္၀န္းက်င္က ေဒါသႀကီးသူလို႔ သတ္မွတ္တာခံရရင္၊ အလိုမက်တိုင္း ေဒါသထြက္တတ္ရင္ မေကာင္းတဲ့ အမ်က္ေဒါသလို႔ ယူဆႏိုင္တယ္။ ေနာက္ၿပီး အမ်က္ေဒါသကို ထုတ္ေဖာ္ျပသပံုမမွန္ရင္လည္း ေဒါသႀကီးသူလို႔ ေျပာႏိုင္ပါတယ္”
“မူမမွန္တဲ့ ေဒါသထြက္နည္းဆိုတာ ရွိလို႔လား ဆရာ”
“ရွိပါတယ္။

အမ်က္ေဒါသစိတ္ခံစားရတိုင္း အၾကမ္းဖက္ျပရင္ မူမမွန္ဘူး။ ေအာ္ဟစ္ဆဲဆိုတာ၊ ပစၥည္းေတြကို ေပါက္ခြဲဖ်က္ဆီးတာ၊ သူတစ္ပါးကို ကိုယ္ထိလက္ေရာက္ တိုက္ခိုက္တာမ်ဳိးရွိရင္ မူမမွန္တဲ့ ေဒါသလို႔ ေျပာရမယ္။ ေဒါသက ေဘးပတ္၀န္းက်င္ကို ဦးမတည္ဘဲ မိမိကိုယ္ကိုယ္ဦးတည္ၿပီး

မိမိ ကိုယ္ကိုယ္ဒဏ္ရာရေအာင္ ျပဳမူရင္လည္း မူမမွန္တဲ့ ေဒါသျဖစ္တယ္။ ေဒါသကို အျပင္ဘက္ ထုတ္မျပဘဲ စိတ္ထဲမွာထားၿပီး လူေတြကို လ်စ္လ်ဴ႐ႈၿပီး စကားမေျပာတာ၊ အကူအညီမေပးဘဲ အရြဲ႕တိုက္တာ စတဲ့ အျပဳအမူေတြကိုလည္း မူမမွန္တဲ့ ေဒါသလို႔ ဆိုႏုိင္ပါတယ္။
ဒါေၾကာင့္ ေဒါသစိတ္ကို ထိန္းခ်ဳပ္ခ်င္ရင္ မိမိမွာ ဘယ္လို မူမမွန္တဲ့ ေဒါသစိတ္ရွိသလဲဆိုတာကို ကိုယ္တုိင္ ဆန္းစစ္ၾကည့္ရမယ္။ သိရွိတဲ့အတိုင္း လက္ခံရမယ္။ ကိုယ့္စိတ္ထဲမွာ ၀န္ခံရမယ္။

မိမိကို ေဒါသျဖစ္ေစတဲ့အေၾကာင္းရင္းေတြ၊ မိမိေဒါသကို လႈံ႔ေဆာ္ေပး၊ “ဆြေပး”တဲ့ အေျခအေနေတြကို ေလ့လာသိရွိထားရင္ ေကာင္းပါတယ္။ အဲဒီလို အေျခအေနေတြနဲ႔ ရင္ဆုိင္လာရရင္ သတိထားဖုိ႔ေပါ့။ ေနာက္ၿပီး ေဒါသျဖစ္စလကၡဏာေတြကို ႀကိဳတင္ သိရွိေအာင္ ေလ့က်င့္ရမယ္”
“ေဒါသျဖစ္စလကၡဏာေတြဆိုတာက ဘာလဲဆရာ”

“ႏွလံုးခုန္ျမန္တာ၊ အသက္႐ွဴျမန္တာ၊ၾကြက္သားတင္းက်ပ္တာ၊ အံႀကိတ္တာ၊ ေမး႐ိုးတင္းတာ၊ ေခြၽးေစးျပန္တာ စတဲ့ လကၡဏာေတြပါ။ အဲဒီလကၡဏာေတြကို သတိထားၿပီး ႐ႈတတ္ရင္၊ ေရွ႕ဆက္ၿပီး ေဒါသအရွိန္တက္မသြားေအာင္ စိတ္ကို ထိန္းခ်ဳပ္ဖို႔ အခ်ိန္ရရွိႏိုင္ပါတယ္”
“ဒီလိုတုန္႔ျပန္ခံစားမႈက အလ်င္အျမန္ျဖစ္ေပၚလာတတ္ေတာ့ သတိထား ေလ့လာေနဖို႔ အခ်ိန္ရွိပါ့မလား ဆရာ”

“ဒါေၾကာင့္ “အမ်က္ေဒါသထိန္းခ်ဳပ္နည္း” ကို သင္ၾကားေပးဖို႔ လိုအပ္တာေပါ့။ ကာယကံရွင္ ကိုယ္တိုင္လည္း ေလ့က်င့္ရမွာေပါ့”
“ေဒါသျဖစ္စလကၡဏာေတြကို သတိထားမိရင္ ဘာဆက္လုပ္ရသလဲ”
“ေဒါသအရွိန္က်သြားေအာင္ ထိန္းခ်ဳပ္နည္းေတြကို အသံုးျပဳႏိုင္တယ္”

အခ်ိန္ယူစဥ္းစားလိုက္။ ေခါက္တံု႔ေခါက္ျပန္ လမ္းေလွ်ာက္လိုက္။ တစ္ကေန ၁၀အထိ ဂဏန္းစဥ္ကို ေရရြတ္လိုက္။ “ငါ ေဒါသထြက္ေနပါလား”လို႔ စိတ္ထဲမွာေျပာ။ “ငါ ဘာေၾကာင့္ ေဒါသျဖစ္လာတာလဲ”လို႔ ကိုယ္တိုင္ စိတ္ထဲမွာေမးၾကည့္။ ေဒါသျဖစ္သင့္၊ မသင့္ စဥ္းစားၾကည့္။ ေဒါသမထြက္သင့္တဲ့ အေၾကာင္းရင္းေတြကို ရွာေဖြစဥ္းစားၾကည့္။ အဲဒီလို ေလ့က်င့္ရင္ ေဒါသအရွိန္ေျပသြားႏုိင္ပါတယ္။

ေၾကာက္စိတ္၊ စိုးရိမ္စိတ္ကို ေလ်ာ့နည္းေစတဲ့ နည္းပရိယာယ္ေတြကိုလည္း အသံုးျပဳႏိုင္ပါတယ္။ ဥပမာ-ေႏွးေႏွးနဲ႔ ေလးေလး အသက္႐ွဴတာ၊ ေျခလက္ေျဖေလွ်ာ့နည္းကို အသံုးျပဳလိုက္တာ၊ စိတ္ အာ႐ံုေျပာင္းသြားေအာင္ တစ္ခုခုကို စဥ္းစားေတြးေတာတာ၊ တစ္ခုခုကို စတင္ျပဳလုပ္လိုက္တာတို႔ ျဖစ္တယ္။

ေဒါသစြမ္းအားက ႀကီးမားလြန္းလို႔ ထိန္းမရျဖစ္လာရင္ ေဒါသကို လမ္းလႊဲေပးလိုက္၊ ေဒါသကို ထြက္ေပါက္ေပးလိုက္။
“ေရဆူလာရင္ ေရေႏြးအိုးအဖံုးကိုဟေပး လိုက္သလိုလား ဆရာ”
“ေျပာလို႔ရပါတယ္။ ေဒါသကို အႏၲရာယ္ကင္းတဲ့နည္းနဲ႔ ေဖာ္ထုတ္တာ ျဖစ္တယ္။ ဥပမာ-ေခါင္းအံုးကို လက္သီးနဲ႔ ထိုးလိုက္တာ၊ သတင္းစာကို ဆြဲဆုတ္ပစ္လိုက္တာမ်ဳိး ျဖစ္ပါတယ္”

“ဆရာ ေဆြးေႏြးခဲ့တဲ့ ေဒါသအမ်က္ထိန္းခ်ဳပ္နည္းက အမွန္တကယ္အက်ဳိးရွိရဲ႕လား ဆရာ”
“ေလ့က်င့္စမွာေတာ့ ေအာင္ျမင္ဖို႔ ခက္ခဲတာေပါ့။ ေလ့က်င့္ဖန္မ်ားလာရင္ အဲဒီနည္းပရိယာယ္ေတြကို အလိုအေလ်ာက္ သံုးစြဲတတ္လာလိမ့္မယ္။ အက်င့္ရလာလိမ့္မယ္။ Second Nature ျဖစ္လာတယ္ေပါ့”
“ဆရာတို႔ႏိုင္ငံမွာေတာ့ ေဒါသႀကီးသူကို ေတြ႕ရင္ တရားနဲ႔ေျဖလို႔ ေျပာဆိုဆံုးမေလ့ရွိပါတယ္”
“ထိေရာက္မႈရွိပါသလား ဆရာ”
“အဲဒါလည္း Second Natureျဖစ္လာေအာင္ ေလ့က်င့္ဖို႔ လိုတာပါပဲ”

(Healthy Life ဂ်ာနယ္မွ စီစဥ္တင္ဆက္သည့္ အပတ္စဥ္ ေသာၾကာေန႔ထုတ္ Healthy Life ဂ်ာနယ္၊ https://www.facebook.com/healthylifejournalmyanmar/ ႏွင့္ www.healthylifejournalmyanmar.com တို႔တြင္ ေဖာ္ျပပါရွိသမွ် က်န္းမာေရးႏွင့္ အလွအပဆိုင္ရာ သတင္းမ်ား၊ သတင္းေဆာင္းပါးမ်ား၊ အေမးအေျဖမ်ား၊ ဘာသာျပန္ေဆာင္းပါးမ်ားကို လြတ္လပ္စြာ မွ်ေ၀ႏိုင္ပါသည္။ သို႔ရာတြင္ မည္သည့္ Facebook စာမ်က္ႏွာ၊ Website မ်ားတြင္မဆိုျပန္လည္ကူးယူေဖာ္ျပျခင္းကို ခြင့္မျပဳပါေၾကာင္း အသိေပး ေၾကညာအပ္ပါသည္။)

Most Popular

Healthy Life Ad
To Top