ေဒါက္တာမိုးေအာင္ေက်ာ္ႏိုင္ (အေထြေထြေရာဂါအထူးကုဆရာ၀န္ႀကီး)ႏွင့္ ေတြ႔ဆံုေဆြးေႏြးျခင္း
ေမး ။ အရင္ဆံုးဆီးက်ိတ္ရဲ႕တည္ေနရာနဲ႔ လုပ္ငန္းေဆာင္တာေတြကို သိပါရေစ ဆရာ။
ေျဖ ။ ဆီးက်ိတ္ဟာ အမ်ဳိးသားမ်ဳိးပြားအဂၤါတစ္ခုျဖစ္ၿပီး အရြယ္အစားက သစ္ၾကားသီးအရြယ္ အခ်င္း ၃စင္တီမီတာမွ်ရွည္လ်ားၿပီး ၂၀ ဂရမ္မွ်ေလးပါတယ္။ ဆီးအိမ္အ၀မွာရွိၿပီး က်င္ေခ်ာင္း (Urethra) ကို ငုံလ်က္တည္ရွိပါတယ္။ ဆီးက်ိတ္ရဲ႕အေနာက္မွာ အစာေဟာင္းအိမ္ (Rectum) ရွိပါတယ္။ ဆီးက်ိတ္ ငံုထားတဲ့က်င္ေခ်ာင္းကုိ ဆီးအိမ္အတြင္းက ဆီးေတြျဖတ္သန္းတဲ့အျပင္ လိင္ဆက္ဆံၿပီးတဲ့အခါ သုက္ရည္ထြက္တဲ့လမ္းေၾကာင္းလည္း ျဖစ္ပါတယ္။ သုက္ရည္မွာ သုက္ပိုးအျပင္ ဆီးက်ိတ္က စစ္ထုတ္တဲ့ မ်ဳိး ပြားျခင္းဆုိင္ရာအရည္ေတြ ပါ၀င္ပါတယ္။
ဆီးက်ိတ္အတြင္းမွာ ဂလင္းငယ္ေပါင္း မ်ားစြာနဲ႔ပါ၀င္ဖြဲ႕စည္းထားၿပီး သုက္ရည္ပါ၀င္တဲ့ အရည္ ၂၀ ရာခုိင္ႏႈန္းဟာ ဆီးက်ိတ္က ထြက္ရွိပါတယ္။ အဲဒီ ဆီးက်ိတ္ဂလင္းေတြ ေကာင္းေကာင္းအလုပ္လုပ္ဖုိ႔အတြက္ အမ်ဳိးသားေဟာ္မုန္း (Androgen) လုိအပ္ပါတယ္။ အမ်ဳိးသားေဟာ္မုန္းကုိ ေ၀ွးေစ့နဲ႔ ေက်ာက္ကပ္ အေပၚမွာရွိတဲ့ အဒရီနယ္ဂလင္းကေန ထုတ္လုပ္ပါတယ္။
ေမး ။ ဆီးက်ိတ္ကင္ဆာ ဘယ္အတုိင္းအတာထိ ျဖစ္ပြားေနပါသလဲ ဆရာ။
ေျဖ ။ ဆီးက်ိတ္ကင္ဆာဟာ အေနာက္ႏုိင္ငံေတြ (အေမရိက၊ ဥေရာပနဲ႔ ၾသစေၾတးလ်)မွာ အေရျပားကင္ ဆာၿပီးရင္ ဒုတိယအျဖစ္ အမ်ားဆံုး ကင္ဆာျဖစ္ၿပီး ဆီးက်ိတ္ကင္ဆာေၾကာင့္ ေသဆံုးတာဟာ အဆုတ္ ကင္ဆာၿပီးရင္ ဒုတိယအေသအေပ်ာက္အမ်ားဆံုး ကင္ဆာျဖစ္ပါတယ္။ အမ်ဳိးသားေတြရဲ႕ သက္တမ္း တစ္ေလွ်ာက္မွာ ေျခာက္ဦးမွာ တစ္ဦးႏႈန္းေရာဂါ ခံစားရႏိုင္ပါတယ္။ အသက္ ၈၀ ေက်ာ္သူေတြရဲ႕ ၈၀ ရာခုိင္ႏႈန္းမွာ ဆီးက်ိတ္ကင္ဆာဆဲလ္ေတြ ေတြ႕ရွိရတယ္လုိ႔ တခ်ဳိ႕သုေတသနေတြအရ သိရွိရပါတယ္။
ျမန္မာႏုိင္ငံမွာလည္း ၿမိဳ႕ျပယဥ္ေက်းမႈေတြမ်ားလာတာ၊ အစားအေသာက္ အေနအထုိင္ပံုစံ ေျပာင္း လဲတာေတြေၾကာင့္ တျခားကင္ဆာ ျဖစ္ပြားႏႈန္း ျမင့္မားလာတာနဲ႔အတူ ဆီးက်ိတ္ကင္ဆာျဖစ္ပြားတာလည္း မ်ားျပားလာတာေတြ႕ရပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ PSA ေသြးစစ္ေဆးတာ ပိုမုိမ်ားျပားလာတာေၾကာင့္ ဆီးက်ိတ္ကင္ဆာေတြ႕ရွိတာ ပိုမုိမ်ားျပားလာပါတယ္။
ဆီးက်ိတ္ကင္ဆာဟာ အသက္ ၆၀နဲ႔ ၈၀ ႏွစ္ၾကားမွာ အျဖစ္မ်ားဆံုးျဖစ္ၿပီး ပ်မ္းမွ်အားျဖင့္ ေရာဂါျဖစ္ပြားတဲ့ အသက္အရြယ္ဟာ ၇၀ ႏွစ္ျဖစ္ပါတယ္။ အသက္ ၅၀ ႏွစ္ေအာက္မွာ ျဖစ္ပြားႏႈန္း အလြန္နည္းပါးတာ ေတြ႕ရပါတယ္။
ေမး ။ ဆီးက်ိတ္ကင္ဆာရဲ႕ သေဘာသဘာ၀ကို ရွင္းျပေပးပါ ဆရာ။
ေျဖ ။ ဆီးက်ိတ္ကင္ဆာဆုိတာ ဆီးက်ိတ္ထဲက ဂလင္းငယ္ေတြမွာရွိတဲ့ ဆဲလ္ေတြ ပံုမွန္ဆဲလ္ပြားေနရာက မူမမွန္ဆဲလ္တစ္ခုအျဖစ္ ေျပာင္းလဲၿပီး အဲဒီမူမမွန္ဆဲလ္ေတြ အဆင့္ေလးဆင့္ဆက္လက္ေျပာင္းလဲကာ ကင္ဆာဆဲလ္ေတြျဖစ္လာၿပီး အထိန္းအခ်ဳပ္ကင္းမဲ့ကာ လွ်င္လွ်င္ျမန္ျမန္ပြားလာတာေၾကာင့္ ဆီးက်တ္ကင္ဆာေရာဂါ စတင္ျဖစ္ေပၚလာပါတယ္။ဆီးက်ိတ္ကင္ဆာရဲ႕ ၉၅ ရာခုိင္ႏႈန္းဟာ ဂလင္းဆဲလ္ေတြက စတင္ျဖစ္ေပၚလာတာ ျဖစ္ၿပီး ၄ ရာခုိင္ႏႈန္းဟာ ဆီးလမ္းေၾကာင္း နံရံေတြက ျဖစ္လာၿပီး ၁ ရာခုိင္ႏႈန္းကေတာ့ ဆီးက်ိတ္အတြင္း တျခားဆဲလ္ ေတြကျဖစ္လာတာ ျဖစ္ပါတယ္။ဆီးက်ိတ္ကင္ဆာ ၇၀ ရာခုိင္ႏႈန္းဟာ ဆီးက်ိတ္ရဲ႕အေပၚယံဆဲလ္ေတြမွာ ျဖစ္ၿပီး ၂၀ ရာခုိင္ႏႈန္းဟာ အတြင္းပိုင္းမွာ ျဖစ္ေပၚေလ့ရွိပါတယ္။ ဆီးက်ိတ္ကင္ဆာအမ်ားစုမွာ တစ္ေနရာထက္ ပုိႀကီးတဲ့ ကင္ဆာ ဆဲလ္မွာ ျဖစ္ပြားေနတာကို ေတြ႕ရွိရပါတယ္။
ေမး ။ ဆီးက်ိတ္ကင္ဆာ ျဖစ္ပြားေစတဲ့ အေၾကာင္းရင္းေတြက ဘာေတြပါလဲ ဆရာ။
ေျဖ ။ ဆီးက်ိတ္ကင္ဆာျဖစ္ရတဲ့ အေၾကာင္းရင္းကို တိတိက်က် မသိရေသးေပမယ့္ ဗီဇေၾကာင့္ ဆီး က်ိတ္ကင္ဆာျဖစ္ပြားတယ္လုိ႔ ထင္ျမင္ၾကပါတယ္။ဗီဇသယ္ေဆာင္သူေတြမွာ ျဖစ္ႏုိင္ေျချမင့္တက္ၿပီး မ်ဳိး႐ုိးလုိက္တဲ့ ကင္ဆာေရာဂါတစ္ခုျဖစ္ပါတယ္။ မ်ဳိး႐ုိးမွာ (အသက္ ၆၅ႏွစ္ေအာက္မွာ) ဆီးက်ိတ္ကင္ဆာျဖစ္သူရွိရင္ မိမိမွာ ဆီးက်ိတ္ကင္ဆာျဖစ္ႏုိင္ေျခ ေလးဆပိုျမင့္လာၿပီး ပံုမွန္ျဖစ္ေနက် အသက္ထက္ ေျခာက္ႏွစ္၊ ခုနစ္ႏွစ္ငယ္တဲ့ အသက္အရြယ္မွာ ျဖစ္လာႏုိင္ပါတယ္။
အာရွႏိုင္ငံက လူေတြ အေနာက္ႏုိင္ငံေတြမွာ အေျခခ်ေနထုိင္တဲ့အခါ ဆီးက်ိတ္ကင္ဆာျဖစ္ပြား ႏႈန္းျမင့္မားလာတာေၾကာင့္ ဗီဇအျပင္ အစားအေသာက္၊ အေနအထုိင္စတဲ့ ပတ္၀န္းက်င္ဆုိင္ရာအခ်က္ေတြ လည္း ပါ၀င္ပတ္သက္မႈရွိတာကို ေတြ႕ရပါတယ္။
ဗီဇအျပင္ ျဖစ္ႏိုင္ေျခ ျမင့္မားေစတဲ့ အခ်က္ေတြကေတာ့-
(၁) အသက္ႀကီးလာတာ- အသက္ ၅၀ ႏွစ္ ေအာက္မွာ ျဖစ္ပြားတာနည္းၿပီး ဆီးက်ိတ္ကင္ဆာျဖစ္သူ ထက္၀က္ေက်ာ္ဟာ အသက္ ၇၀ ေက်ာ္သူေတြျဖစ္ပါတယ္။
(၂) အစားအေသာက္
(၃) အ၀လြန္တာ
(၄) ကိုယ္လက္လႈပ္ရွားမႈ နည္းတာ
(၅) ေဆးလိပ္ေသာက္တာေတြနဲ႔ဆက္စပ္မႈရွိတယ္လုိ႔ သုေတသနျပဳခ်က္ေတြအရ သိရပါတယ္။
ေမး ။ ဆီးက်ိတ္ကင္ဆာနဲ႔ ဆက္စပ္ေနတဲ့ စားေသာက္ေနထုိင္မႈအေၾကာင္းကို ရွင္းျပေပးပါ ဆရာ။
ေျဖ ။ ဆရာ အထက္မွာ ေျပာခဲ့သလုိ ေရႊ႕ေျပာင္းအေျခခ်ေနထိုင္သူေတြမွာ ဆီးက်ိတ္ကင္ဆာ ျဖစ္ပြားမႈ မ်ားလာတာေၾကာင့္ အစားအေသာက္က ဆီးက်ိတ္ကင္ဆာျဖစ္ပြားတာနဲ႔ ဆက္စပ္မႈရွိတာကို ေတြ႕ရပါတယ္။ သုေတသေနေတြ ဆက္လက္ျပဳလုပ္ေနဆဲျဖစ္ၿပီး တခ်ဳိ႕သုေတသနလဒ္ေတြအရ အဆီစားႏႈန္းမ်ားတာနဲ႔ ဆက္စပ္မႈရွိတာကို ေတြ႕ရွိရပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ အနီေရာင္အသားစားတာ၊ အဆီမ်ားတဲ့ ႏို႔နဲ႔ ႏုိ႔ထြက္ပစၥည္း၊ ကယ္လ္စီယမ္မ်ားစြာ ပါ၀င္တဲ့ အစာနဲ႔ေဆးေတြ ေသာက္သံုးတာေတြနဲ႔ အနည္းငယ္ဆက္စပ္မႈရွိတာကို ေတြ႕ရွိရပါတယ္။တျခား မေသခ်ာတဲ့ဆက္စပ္မႈေတြကေတာ့ ေဆးလိပ္ေသာက္တာ၊ အမ်ဳိးသားေတြမွာ သားေၾကာျဖတ္တာ၊ ဆီးက်ိတ္ေရာင္တာ၊ မီးသတ္သမား၊ STDs(လိင္ဆက္ဆံရာမွ ကူးစက္တဲ့ေရာဂါ ျဖစ္ဖူးတာ)ေတြျဖစ္ၿပီး အ၀လြန္သူေတြမွာ ဆီးက်ိတ္ကင္ဆာျဖစ္ရင္ ျပင္းထန္သလို ဆီးက်ိတ္ကင္ဆာေၾကာင့္ အသက္ဆံုး႐ႈံးေလ့ရွိတာကို ေတြ႕ရွိထားပါတယ္။
ေမး ။ ဆီးက်ိတ္ကင္ဆာနဲ႔ ရင္သားကင္ဆာ ဆက္စပ္ေနတဲ့ အေၾကာင္းကိုလည္း သိပါရေစ ဆရာ။
ေျဖ ။ အမ်ဳိးသားတစ္ဦးရဲ႕ေဆြမ်ဳိးေတြထဲမွာ ရင္သားကင္ဆာျဖစ္ပြားသူရွိရင္ (အထူးသျဖင့္ အသက္ ၆၀ ႏွစ္ေအာက္မွာ) ကိုယ့္မွာ ဆီးက်ိတ္ကင္ဆာျဖစ္ႏုိင္ေျချမင့္မားလာပါတယ္။ အေၾကာင္းကေတာ့ ရင္သား ကင္ဆာျဖစ္ေစတဲ့ ဗီဇ BRCA-2 ေျပာင္းလဲတာေၾကာင့္ မ်ဳိး႐ုိးလုိက္တဲ့ ဆီးက်ိတ္ကင္ဆာ ျဖစ္ပြားမႈ မ်ားလာတာေၾကာင့္ ျဖစ္ႏုိင္ေျခ ခုနစ္ဆ ျမင့္တက္လာတာကို ေတြ႕ရွိထားပါတယ္။ ရင္သားကင္ဆာအျပင္ အူမႀကီးကင္ဆာ ျဖစ္ပြားသူေတြမွာလည္း ဆီးက်ိတ္ကင္ဆာျဖစ္ပြားႏႈန္း ျမင့္တက္တာကို ေတြ႕ရွိထားပါတယ္။
ေမး ။ ဆီးက်ိတ္ကင္ဆာက ေဟာ္မုန္းနဲ႔ေကာ ဆက္စပ္မႈ ရွိပါသလား ဆရာ။
ေျဖ ။ အမ်ဳိးသားေဟာ္မုန္းနဲ႔ ဆီးက်ိတ္ကင္ဆာ ဆက္စပ္မႈရွိတာကိုလည္း ေတြ႕ရွိရပါတယ္။ သင္းကြပ္ထား သူေတြမွာဂလင္းကျဖစ္တဲ့ ဆီးက်ိတ္ကင္ဆာ ျဖစ္ပြားတာမေတြ႕ရတဲ့အျပင္ အမ်ဳိးသားေဟာ္မုန္း မထြက္ရွိ ေအာင္ျပဳလုပ္ထားရင္လည္း ဆီးက်ိတ္ကင္ဆာ သက္သာေစတာကို ေတြ႕ရွိရပါတယ္။
ေမး ။ ဆီးက်ိတ္ကင္ဆာျဖစ္ရင္ ဘယ္လိုလကၡဏာေတြ ျပတတ္ပါသလဲဆရာ။
ေျဖ ။ ဆီးက်ိတ္ကင္ဆာ လူနာေတြထဲက တခ်ဳိ႕က ဆီးလမ္းေၾကာင္းလကၡဏာေတြ ခံစားရတာေၾကာင့္ စစ္ေဆးရာက ေတြ႕ရွိၾကၿပီး တခ်ဳိ႕ကေတာ့ ေရာဂါလကၡဏာမရွိေသးဘဲ ႀကိဳတင္စစ္ေဆးရာက ေတြ႕ရွိရတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဆီးက်ိတ္ကင္ဆာရဲ႕အဓိကလကၡဏာ သံုးခုကေတာ့ ဆီးလမ္းေၾကာင္းလကၡဏာေတြျဖစ္တဲ့ ဆီးအနည္းငယ္ မၾကာခဏသြားတာ၊ ဆီးစတင္သြားဖုိ႔ ခက္ခဲတာ၊ ဆီးအလံုးေသးသြားတာ၊ ဆီးအားနည္းသြားတာ၊ ဆီးတစ္စက္စက္က်တာ၊ ဆီးက်န္တာေတြ ခံစားရႏိုင္ပါတယ္။ ဒုတိယလကၡဏာကေတာ့ ခါးနာတာနဲ႔ တတိယလကၡဏာကေတာ့ ဆီးထဲမွာ ေသြးပါတာေတြျဖစ္ပါတယ္။
ေမး ။ ဆီးက်ိတ္ကင္ဆာ ဆုိးရြားလာရင္၊ ပ်ံ႕ႏွံ႔ေနၿပီဆုိရင္ ဘယ္လို လကၡဏာေတြ ျပတတ္ပါသလဲဆရာ။
ေျဖ ။ အစားအေသာက္ပ်က္တာ၊ ပိန္လာတာ၊ ေသြးအားနည္းတာ၊ အ႐ုိးတြင္း နာက်င္တာ၊ အ႐ုိးက်ဳိးတာ၊ အက်ိတ္ေတြထြက္ေပၚလာတာ၊ ေျခေထာက္ေဖာတာ၊ ေရာင္တာ၊ ေျခေထာက္ေသြးျပန္ေၾကာ ပိတ္တာ၊ ဆီးလမ္းေၾကာင္း ပိတ္ဆုိ႔ၿပီး ဆီးလမ္းေၾကာင္း တင္းလာတာေတြ ခံစားရႏိုင္ပါတယ္။
ေမး ။ ဆီးက်ိတ္ကင္ဆာမျဖစ္ေအာင္ ဘယ္လို ကာကြယ္သင့္ပါသလဲ ဆရာ။
ေျဖ ။ ဆီးက်ိတ္ကင္ဆာ ျဖစ္ပြားတာကို မကာကြယ္ႏုိင္ေပမယ့္ ျဖစ္ပြားႏုိင္ေျခကို ေလွ်ာ့ခ်ႏုိင္ပါတယ္။ ဆီးက်ိတ္ကင္ဆာ ျဖစ္ႏုိင္တဲ့ အခ်က္ေတြကို ေရွာင္ၾကဥ္ရပါမယ္။ အဓိကအေနနဲ႔ အဆီ၊ အသား၊ ႏုိ႔ထြက္ပစၥည္း စားသံုးမႈကို ေလွ်ာ့ခ်တာ၊ အဆီးမ်ားတဲ့ငါးနဲ႔ ခရမ္းခ်ဥ္သီး စားသံုးတာ၊ ဗီတာမင္အီးနဲ႔ ဆီလီနီယမ္ (Selenium) ေဆး၀ါးသံုးစြဲတာ၊ ကိုယ္လက္လႈပ္ရွားမႈ ျပဳလုပ္တာေတြ ျပဳလုပ္ရပါမယ္။ ဂ်ပန္မွာ သုေတသနေတြအရ သက္သတ္လြတ္ အသီးအရြက္ေတြသာ စားသံုးသူေတြမွာ ဆီးက်ိတ္ကင္ဆာ ျဖစ္ပြားမႈ ေလ်ာ့နည္းတာကို ေတြ႕ရပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အဆီ၊ အသားေလွ်ာ့စားတာ၊ အသီးအရြက္၊ အသီးအႏွံ၊ ငါးမ်ားမ်ားစားတာ၊ ေလ့က်င့္ခန္း ျပဳလုပ္တာ၊ ဘ၀တစ္ေလွ်ာက္လံုး က်န္းမာတဲ့ ကုိယ္ အေလးခ်ိန္တြင္းရွိေအာင္ ထိန္းသိမ္းတာေတြေၾကာင့္ ဆီးက်ိတ္ကင္ဆာသာမက တျခားကင္ဆာေတြအျပင္ ဆီးခ်ဳိေရာဂါ၊ ေသြးတုိးေရာဂါ စတဲ့ မကူးစက္တတ္တဲ့ ေရာဂါေတြ ျဖစ္ပြားမႈကို ေလွ်ာ့ခ်ႏုိင္မွာျဖစ္ေၾကာင္း ေျပာၾကားလိုပါတယ္။
(Healthy Life ဂ်ာနယ္မွ စီစဥ္တင္ဆက္သည့္ အပတ္စဥ္ ေသာၾကာေန႔ထုတ္ Healthy Life ဂ်ာနယ္၊ https://www.facebook.com/healthylifejournalmyanmar/ ႏွင့္ www.healthylifejournalmyanmar.com တို႔တြင္ ေဖာ္ျပပါရွိသမွ် က်န္းမာေရးႏွင့္ အလွအပဆိုင္ရာ သတင္းမ်ား၊ သတင္းေဆာင္းပါးမ်ား၊ အေမးအေျဖမ်ား၊ ဘာသာျပန္ေဆာင္းပါးမ်ားကို လြတ္လပ္စြာ မွ်ေ၀ႏိုင္ပါသည္။ သို႔ရာတြင္ မည္သည့္ Facebook စာမ်က္ႏွာ၊ Website မ်ားတြင္မဆိုျပန္လည္ကူးယူေဖာ္ျပျခင္းကို ခြင့္မျပဳပါေၾကာင္း အသိေပး ေၾကညာအပ္ပါသည္။)
