—–၊ ေဒါက္တာအုန္းေက်ာ္ (စိတ္က်န္းမာေရးအထူးကု ဆရာ၀န္ႀကီး) ၊—–
စာေရးသူရဲ ႔မိတ္ေဆြ ကိုတာနဲ႔ ေထြရာေလးပါး စကားလက္ဆံုက်ေနပါတယ္။ ကိုတာက သူ႔မိုဘိုင္းဖုန္းကို ေကာက္ကိုင္ၿပီး တစ္ခုခုသတိရမိသလို ေျပာပါတယ္။
“ အခုတေလာ ေဖ့စ္ဘြတ္ခ္ထဲမွာ ေတြ႔ေနရတဲ့ သတင္းတစ္ခုရွိတယ္”
“ ဘာမ်ားလဲ”
“ ျမန္မာႏိုင္ငံက DVB TV သတင္းထဲမွာ သက္ငယ္မုဒိမ္းက်င့္မႈနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ေျပာဆိုေနၾကတာပါ။ ေနာက္ဆံုးသတင္းကေတာ့ ကေလးသူငယ္ ညီအစ္ကိုႏွစ္ေယာက္ကိုလည္း ဒီအမႈနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး သံသယျဖစ္ဖြယ္ရွိတယ္လို႔ ဆိုထားပါတယ္။ ေနပါဦးဗ် . .” ကေလးသူငယ္အခ်င္းခ်င္း လိင္အဓမၼ က်ဴးလြန္တယ္” ဆိုတာ ရွိလို႔လား”
“ သိပ္ရွိတာေပါ့ ကိုတာ။ ေလ့လာထားတဲ့ ကိန္းဂဏန္းေတြရွိပါတယ္။ ကေလးသူငယ္ ၁၀ ရာခိုင္ႏႈန္းမွ ၃၀ ရာခိုင္ႏႈန္းက အရြယ္မေရာက္ခင္ လိင္အဓမၼျပဳက်င့္တာကို ခံရတယ္။ သက္ငယ္လိင္အဓမၼ ျပဳက်င့္သူေတြကို ေလ့လာၾကည့္ရင္ ၂၃ ရာခိုင္ႏႈန္း မွ ၃၀ ရာခိုင္ႏႈန္းက အရြယ္မေရာက္ေသးတဲ့ ကေလးသူငယ္ျဖစ္ပါတယ္”
“ သက္ငယ္က သက္ငယ္ကို လိင္အဓမၼက်ဴးလြန္တာေပါ့”
“ ဟုတ္ပါတယ္။ လိင္အဓမၼက်ဴးလြန္ခံရတဲ့ ကေလး (Victim) ထဲမွာ ၈၄ ရာခိုင္ႏႈန္းက အသက္ ၆ ႏွစ္မွ ၁၁ ႏွစ္အတြင္း ျဖစ္တယ္။ လိင္အဓမၼက်ဴးလြန္သူကေလး(Perpetrator)ထဲမွာ ၂၃ ရာခိုင္ႏႈန္းက အသက္ ၁၀ ႏွစ္မွ ၁၂ ႏွစ္အတြင္းျဖစ္ၿပီး ၇၀ ရာခိုင္ႏႈန္းက အသက္ ၁၅ ႏွစ္ပတ္၀န္းက်င္ ကေလးႀကီးေတြျဖစ္တယ္”
ကိုတာက လက္ဖက္ရည္တက်ဳိက္ေသာက္လိုက္ၿပီး ေမးခြန္းထုတ္ပါတယ္။
လိင္စူးစမ္းေလ့လာေသာ အျပဳအမူ
“ ကေလးသူငယ္ေတြမွာ တစ္ဦးနဲ႔တစ္ဦး အျပန္အလွန္ လိင္ကိစၥစူးစမ္းေလ့လာတဲ့ အျပဳအမူ (Sexual Exploration)ရွိတတ္တယ္ မဟုတ္ဘူးလား။ အသက္အရြယ္အလိုက္ ျဖစ္ေပၚလာတဲ့ လိင္ကိစၥကို သိခ်င္စိတ္(Sexual Curiosity)က သဘာ၀ပဲေပါ့။ ဒီေတာ့ သက္ငယ္အခ်င္းခ်င္း တစ္ဦးနဲ႔တစ္ဦး ထိေတြ႔စူးစမ္းတာနဲ႔ လိင္အဓမၼက်ဴးလြန္တဲ့ အျပဳအမူကို ဘယ္လိုခြဲျခားသိႏိုင္မလဲ”
စာေရးသူက အနည္းငယ္စဥ္းစားၿပီး ျပန္လွန္ေမးခြန္းထုတ္တယ္။
“ ကေလးအခ်င္းခ်င္း “ လင္မယားလုပ္တမ္းကစားတာ” ၊ “ ဆရာ၀န္လုပ္တမ္းကစားတာ” မ်ဳိးလား”
“ ဟုတ္ပါတယ္”
“ ကေလးသူငယ္ လိင္အဓမၼက်ဴးလြန္မႈနဲ႔ ပတ္သက္ရင္ တိုးတိုးတိတ္တိတ္ လိုအပ္သလို လုပ္ကိုင္ေဆာင္ရြက္ေပးရတယ္။ က်ဴးလြန္ခံရသူနဲ႔ က်ဴးလြန္သူ ကေလးသူငယ္ေတြရဲ ႔ ကိုယ္ေရးကိုယ္တာ လွ်ဳိ႕၀ွက္ခ်က္ (Privacy)ကို ေလးစားရမယ္။ အကာအကြယ္ေပးရမယ္။ ဆိုရွယ္မီဒီယာမွာ တင္ျပေဆြးေႏြး အမႈစစ္ေဆးေနတာမ်ဳိးေတာ့ မျဖစ္သင့္ဘူး” . . .
“ ကေလးအခ်င္းခ်င္း လိင္ကိစၥစူးစမ္းခ်င္စိတ္နဲ႔ ကစားၾကတာက သက္တူရြယ္တူအခ်င္းခ်င္း ျဖစ္တယ္။ ေက်ေက်နပ္နပ္ ႏွစ္ဦးသေဘာတူ ကစားၾကတာ ျဖစ္တယ္။ တစ္ေယာက္က တစ္ေယာက္ကို အႏိုင္က်င့္ခ်င္စိတ္၊ အနာတရျဖစ္ေစခ်င္စိတ္မရွိဘူး။ ေနာက္ၿပီး လိင္ဆႏၵႏိုးႂကြေစတဲ့ သေဘာ၊ လိင္ေက်နပ္မႈရယူလိုတဲ့ သေဘာလည္း မပါဘူး။ ဒါေပမဲ့ ဒီလိုကစားနည္းေတြကို အားေပးအားေျမႇာက္ျပဳရမယ္လို႔ ဆိုလိုတာ မဟုတ္ဘူး။ မေတာ္တဆ ထိခိုက္ဒဏ္ရာရတာ ရွိႏိုင္တယ္။ အက်င့္ပါသြားရင္လည္း မေကာင္းဘူးေပါ့။ ဒါေၾကာင့္ အသက္အရြယ္အလိုက္ သိသင့္သိထိုက္တဲ့ ဖိုမသဘာ၀ဗဟုသုတကို ပညာေပးဖို႔ လိုအပ္တာပါ”
သက္ငယ္အခ်င္းခ်င္း လိင္အဓမၼျပဳက်င့္ျခင္းဆိုတာ . .
“ ခင္ဗ်ားေမးခြန္းကို ဆက္ၿပီး အေျဖေပးမယ္။ သက္ငယ္အခ်င္းခ်င္း လိင္အဓမၼျပဳက်င့္ျခင္းလို႔ သတ္မွတ္ႏိုင္တဲ့ အခ်က္အလက္ေတြ၊ လကၡဏာေတြ ရွိပါတယ္”
“ ရွင္းျပပါ”
“ (က) လိင္အဓမၼက်ဴးလြန္တဲ့ ကေလး (Perpetrator) ရဲ ႔ အသက္က ၁၆ ႏွစ္ေအာက္သာျဖစ္မယ္။ (တခ်ဳိ႕ကေတာ့ ၁၈ ႏွစ္ေအာက္လို႔ သတ္မွတ္ပါတယ္)။
(ခ) လိင္အဓမၼက်ဴးလြန္တဲ့ကေလး (Perpetrator) အသက္က အဓမၼျပဳက်င့္ခံရတဲ့ ကေလး (Victim) အသက္ထက္ ၂ႏွစ္ ဒါမွမဟုတ္ ၂ ႏွစ္အထက္ ရွိရမယ္။ အဲဒီလို အသက္ကြာျခားခ်က္ ရွိရမယ္။ သက္တူရြယ္တူ (Equality) မဟုတ္ဘူး။
(ဂ) ဘယ္အသက္အရြယ္မွာပဲျဖစ္ျဖစ္ အဓမၼျပဳက်င့္ျခင္းခံရတဲ့ ကေလးရဲ ႔ သေဘာတူခြင့္ျပဳခ်က္ (Consent) ရွိရမယ္။ ခုနက ကြၽန္ေတာ္ေျပာခဲ့သလို သက္တူရြယ္တူအခ်င္းခ်င္း ႏွစ္ဦးသေဘာတူ စူးစမ္းေလ့လာတဲ့ အျပဳအမူမဟုတ္ဘူး။
(ဃ) လိင္အဓမၼက်ဳးလြန္တဲ့ ကေလးက အဓမၼျပဳက်င့္ခံရတဲ့ ကေလးကို အတင္းအက်ပ္ျပဳလုပ္ခိုင္းျခင္း (Coercion) ရွိတယ္။ ဥပမာ-လိမ္ညာ လွည့္စားျခင္း၊ ၿခိမ္းေျခာက္ျခင္း၊ အက်ပ္ကိုင္ျခင္း၊ ခြန္အားသံုးျခင္း စတဲ့ အျပဳအမူေတြ ျဖစ္ပါတယ္”
ကိုတာက စံုစမ္းေမးျမန္းတယ္။
“ လိင္အဓမၼ က်ဴးလြန္တတ္တဲ့ ကေလးသူငယ္ေတြမွာ ထူးျခားတဲ့ အျပဳအမူရွိသလား”
သတိထားသင့္တဲ့ အျပဳအမူမ်ား
“ ရွိပါတယ္။ (က) လိင္အဓမၼက်ဴးလြန္တဲ့ ကေလးသူငယ္က သူတို႔ထက္ အသက္ငယ္တဲ့ ကေလးေတြကို ေရြးခ်ယ္ေပါင္းသင္း ကစားခ်င္တယ္။(ခ) ကေလးအခ်င္းခ်င္း ကစားတဲ့အခါ တစ္ေယာက္နဲ႔တစ္ေယာက္ ထိေတြ႔ကိုင္တြယ္တဲ့ အျပဳအမူေတြမ်ားတယ္။ တျခားကေလးက မလိုလားေပမယ့္ ဆက္ၿပီးလုပ္တတ္တယ္။ (ဂ) တစ္ဦးနဲ႔တစ္ဦး ရင္းႏွီးခ်စ္ခင္မႈကိုျပတဲ့အခါ လိင္သေဘာပါရွိတဲ့ အျပဳအမူနဲ႔ အေျပာအဆိုေတြ အသံုးျပဳတယ္။ တျခားကေလးရဲ ႔ ခႏၶာကိုယ္အဂၤါအစိတ္အပိုင္းကို ေနာက္ေျပာင္ေျပာျခင္း။ လက္ဆြဲႏႈတ္ဆက္ရမယ့္အစား တျခားကေလးရဲ ႔လက္ကို နမ္းျခင္း စသျဖင့္ေပါ့။ (ဃ) တျခားကေလးက မႏွစ္ၿခိဳက္တာကို အသိအမွတ္ျပဳျခင္း၊ လက္ခံျခင္းမရွိဘူး။ ဆင္ေျခတက္မယ္။ “ ဒါဘာအေရးလဲ၊ ေပါ့ေပါ့ေလးပါ” စသျဖင့္ ဖံုးကြယ္ေျပာမယ္။ (င) လိင္သဘာ၀ကို စူးစမ္းေလ့လာရင္ အရြယ္ခ်င္းကြာျခားတဲ့ မိမိထက္ အသက္ငယ္တဲ့ကေလးကို အသံုးျပဳတယ္။ (စ) မိမိပစ္မွတ္ထားတဲ့ ကေလးကို သီးျခားလွ်ဳိ ႔၀ွက္ေနရာမွာေခၚၿပီး တစ္ဦးခ်င္း ကစားေလ့ရွိမယ္။ (ဆ) ပစ္မွတ္ထားခံရတဲ့ ကေလးကလည္း လိင္အဓမၼက်ဴးလြန္တတ္တဲ့ ကေလးနဲ႔ တစ္ေယာက္တည္း က်န္မေနခ်င္တဲ့ အမူအရာျပတယ္။ (ဇ) လိင္အဓမၼက်ဴးလြန္တတ္တဲ့ ကေလးသူငယ္ေတြက အသက္ငယ္ငယ္ရြယ္ရြယ္နဲ႔ အရက္ေသာက္တာ၊ ေဆးလိပ္ေသာက္တာ၊ မူးယစ္ေဆးသံုးစြဲတာေတြ ႔ ရွိရတယ္”
ကိုတာက မွတ္ခ်က္ခ်ပါတယ္။
“ မိဘအုပ္ထိန္းသူေတြ သိရွိထားသင့္တဲ့ အခ်က္အလက္ေတြလို႔ ေျပာရမွာေပါ့။ သက္ငယ္အခ်င္းခ်င္း လိင္အဓမၼက်ဴးလြန္တဲ့ ကေလးက စိတ္ေရာဂါရွိသလား”
“ စိတ္ေရာဂါလို႔ေျပာရင္ က်ယ္ျပန္ပါတယ္။ စိတၱဇေရာဂါရွိသလား၊ ႐ူးသြပ္ေနသလားလို႔ ေမးရင္ေတာ့ “ မရွိဘူး” လို႔ ေျဖရမယ္။ ဒါေပမဲ့ ကေလးအခ်င္းခ်င္း လိင္အဓမၼက်ဴးလြန္တတ္တဲ့ ကေလးေတြထဲမွာ စိတ္က်န္းမာေရးအားနည္းခ်က္ ရွိပါတယ္”
လိင္အဓမၼက်ဴးလြန္တတ္တဲ့ ကေလးသူငယ္ရဲ ႔ စိတ္က်န္းမာေရး
(က) တျခားကေလးကို လိင္အဓမၼက်ဴးလြန္တဲ့ ကေလးသူငယ္ေတြထဲမွာ ၅၀ ရာခိုင္ႏႈန္းက သူတို႔ကိုယ္တိုင္ လိင္အဓမၼျပဳက်င့္ျခင္း ခံခဲ့ရပါတယ္။ ၁၉ ရာခိုင္ႏႈန္းကေတာ့ ငယ္စဥ္က ႐ိုက္ႏွက္ညႇင္းဆဲျခင္း ခံခဲ့ရတဲ့ အေတြ႔အႀကံဳရွိပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ လိင္အဓမၼက်ဴးလြန္တတ္တဲ့ ကေလးေတြထဲမွာ “ အႏၲရာယ္ႀကံဳေတြ႔ၿပီးျဖစ္ စိတ္ဖိစီးမႈေရာဂါ” ( PTSD) ခံစားေနရသူ ရွိႏိုင္တယ္။
(ခ) လိင္အဓမၼက်ဴးလြန္တတ္တဲ့ ကေလးေတြက မိသားစု၀င္အခ်င္းခ်င္း အၾကမ္းဖက္မႈ (Domestic Violence)ရွိတဲ့ ပတ္၀န္းက်င္မွာ ႀကီးထြားလာရတဲ့ အေတြ႔အႀကံဳလည္း ရွိႏိုင္တယ္။
(ဂ) လိင္အဓမၼက်ဴးလြန္တတ္တဲ့ ကေလးေတြထဲမွာ လူႀကီးမိဘအခ်င္းခ်င္း လိင္ဆက္ဆံေနတာကို ျမင္ေတြ႔ရတဲ့ အေတြ႔အႀကံဳနဲ႔ အျပာဓာတ္ပံု၊ အျပာဗီဒီယိုေတြကို ၾကည့္႐ႈဖူးတဲ့ အေတြ႔အႀကံဳလည္း ရွိတတ္ပါတယ္။
(ဃ) လိင္အဓမၼက်ဴးလြန္တတ္တဲ့ တခ်ဳိ ႔က ေလးေတြထဲမွာ “ ကေလးသူငယ္အျပဳအမူ ခ်ဳိ႕ယြင္းေရာဂါ” ( Conduct Disorder)လကၡဏာရွိတာလည္း မ်ားတယ္။ ဥပမာ-လိမ္ညာတတ္ျခင္း၊ ခိုးယူတတ္ျခင္း၊ ၾကမ္းတမ္းခက္ထန္ျခင္း၊ တိရစၦာန္ေတြကို ညႇင္းဆဲတတ္ျခင္း၊ ေက်ာင္းေျပးျခင္း၊ အသက္ငယ္ငယ္နဲ႔ အရက္ေသာက္ျခင္း၊ မူးယစ္ေဆးသံုးစြဲျခင္း စသျဖင့္ေပါ့။
(င) ကေလးအခ်င္းခ်င္း လိင္အဓမၼက်ဴးလြန္တတ္တဲ့ ကေလးတခ်ဳိ ႔မွာေတာ့ ဉာဏ္ထိုင္းျခင္း၊ အသိဉာဏ္မသန္စြမ္းျခင္းေရာဂါ (Intellectual Disability) ရွိတာ ေတြ႔ရွိရပါတယ္”
ကိုတာက သူမရွင္းလင္းတဲ့ အခ်က္တစ္ခုကို ေမးပါတယ္။
“ ခင္ဗ်ားေျပာသလိုဆိုရင္ လိင္အဓမၼျပဳက်င့္ခံရတဲ့ ကေလးေတြက Victim ကေနၿပီး Perpetrator ျဖစ္သြားတာ မ်ားတာေပါ့”
“ အဲဒီလိုလည္း မဟုတ္ပါဘူး။ လိင္အဓမၼျပဳက်င့္ခံရတဲ့ ကေလးေတြထဲမွာေတာ့ ၅ ရာခိုင္ႏႈန္းသာ လိင္အဓမၼက်ဴးလြန္တဲ့ အျပဳအမူရွိတာပါ။
လိင္အဓမၼက်ဴးလြန္တဲ့ ကေလးသူငယ္ေတြထဲမွာ ကြၽန္ေတာ္ေျပာခဲ့တဲ့ အခ်က္အလက္ေတြ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားေတြ႔ရွိရေပမယ့္ က်ဴးလြန္တဲ့ ကေလးတိုင္းနဲ႔ အက်ဴံးမ၀င္ပါဘူး”
“ သက္ငယ္အခ်င္းခ်င္း လိင္အဓမၼက်ဴးလြန္မႈျဖစ္ရင္ ဘာလုပ္သင့္သလဲ”
“ လိင္အဓမၼက်ဴးလြန္ျခင္းခံရတဲ့ ကေလး (Victim)ရဲ ႔ စိတ္က်န္းမာေရးကို ဦးစားေပးရမယ္။ ခင္ဗ်ားသိတဲ့အတိုင္းပဲ လိင္အဓမၼျပဳက်င့္တာခံရတဲ့ ကေလးက ကေလးဘ၀မွာသာမက အရြယ္ေရာက္လာတဲ့အထိ စိတ္က်န္းမာေရး ခ်ဳိ႕ယြင္းမႈအမ်ဳိးမ်ဳိး ရရွိခံစားရတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အဘက္ဘက္က ကူညီပံ့ပိုးေပးဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္”
“ လိင္အဓမၼက်ဴးလြန္တဲ့ကေလး (Perpetrator) ကိုေကာ”
“ လိုအပ္သလို စစ္ေဆးအေရးယူပါတယ္။ အသက္အရြယ္အလိုက္ သင့္ေတာ္တဲ့ အျပစ္ဒဏ္ေပးတာရွိတယ္။ ျပဳစုပ်ဳိးေထာင္ေပးဖို႔ ရည္ရြယ္တာပါ။ ကေလးလိင္အဓမၼက်ဴးလြန္တဲ့ ဘ၀ကေနၿပီး လူႀကီး “ သက္ငယ္မုဒိမ္းေကာင္” ျဖစ္မလာေအာင္ တားဆီးေပးရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ တစ္ခုသတိထားရမယ့္ အခ်က္ေတာ့ ရွိတယ္ဗ်”
“ ဘာမ်ားလဲ”
“ ကေလးသူငယ္ လိင္အဓမၼ က်ဴးလြန္မႈနဲ႔ပတ္သက္ရင္ တိုးတိုးတိတ္တိတ္ လိုအပ္သလို လုပ္ကိုင္ေဆာင္ရြက္ေပးရတယ္။ က်ဴးလြန္ခံရသူနဲ႔ က်ဴးလြန္သူကေလးသူငယ္ေတြရဲ ႔ ကိုယ္ေရးကိုယ္တာ လွ်ဳိ ႔၀ွက္ခ်က္(Privacy)ကို ေလးစားရမယ္။ အကာအကြယ္ေပးရမယ္။ ဆိုရွယ္မီဒီယာမွာ တင္ျပေဆြးေႏြး အမႈစစ္ေဆးေနတာမ်ဳိးေတာ့ မျဖစ္သင့္ဘူး”
