Healthy Life Ad
Health Tips

စိတ္ကူးယဥ္လြန္းသူ

—–၊ ေဒါက္တာအုန္းေက်ာ္ (စိတ္က်န္းမာေရးအထူးကု ဆရာ၀န္ႀကီး – အၿငိမ္းစား) ၊—–

နိဒါန္း

စိတ္ကူးယဥ္ျခင္း (Fantasy) ဆိုတာဘာလဲ။ အေတြးျဖင့္ၾကည္ႏူးျခင္း၊ ေန႔လယ္အိပ္မက္မက္ေနျခင္းလို႔လည္း နားလည္ႏိုင္ပါတယ္။ မိမိရဲ႕လိုအင္ဆႏၵေတြ အမွန္တကယ္ျဖစ္ေပၚရရွိေနသလို စဥ္းစားခန္း၀င္ေနျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။ စိတ္ကူးယဥ္အိပ္မက္ထဲမွာ ပါ၀င္တဲ့အေၾကာင္းအရာေတြက ျဖစ္ႏိုင္ေျခရွိေပမယ့္ အမွန္တကယ္ပိုင္ဆိုင္ရရွိဖို႔ အလားအလာနည္းပါးတဲ့ လိုအင္ဆႏၵမ်ဳိးျဖစ္တယ္။ ဥပမာ-သိန္းတစ္ေသာင္းထီေပါက္ရင္ ငါဘာလုပ္လိုက္မယ္ဆိုတဲ့ အေတြးမ်ဳိးျဖစ္တယ္။ စိတ္ကူးယဥ္စဥ္းစားျခင္းက တစ္စံုတစ္ခုကို လက္ေတြ႔ေဆာင္ရြက္ဖို႔ အစီအစဥ္ခ်မွတ္ေနတာမ်ဳိး မဟုတ္ဘူး။ ဆံုးျဖတ္ခ်က္တစ္ခုအတြက္ ဆင္ျခင္ေတြးေတာ အႀကံထုတ္ေနတာလည္း မဟုတ္ပါဘူး။ ဒါေပမဲ့ စိတ္ကူးယဥ္စဥ္းစားမိတိုင္း မေကာင္းတဲ့ အေလ့အက်င့္လို႔ေတာ့ ေျပာလို႔မရပါဘူး။

ဦးေႏွာက္သဘာ၀ လုပ္ငန္းႏွစ္ပိုင္းရွိတယ္။ တစ္ပိုင္းက က်ဳိးေၾကာင္းဆီေလ်ာ္ေအာင္ စဥ္းစားျခင္း၊ ခြဲျခားေ၀ဖန္ပိုင္းျခားနားလည္ျခင္းနဲ႔ ဆံုးျဖတ္ေဆာင္ရြက္လုပ္ကိုင္ျခင္း စိတ္ျဖစ္စဥ္ေတြနဲ႔ သက္ဆိုင္တယ္။ ဒုတိယပိုင္းက စိတ္ထဲမွာ အလိုအေလ်ာက္ သိရွိခံစားရျခင္း (Intuition)နဲ႔ ပတ္သက္တယ္။ စိတ္ကူးဥာဏ္(Imagination)နဲ႔ သက္ဆိုင္တဲ့ ဦးေႏွာက္လုပ္ငန္းပိုင္း ျဖစ္ပါတယ္။ ပတ္၀န္းက်င္နဲ႔ လိုက္ေလ်ာညီေထြရပ္တည္ႏိုင္ဖို႔၊ အဲဒီဦးေႏွာက္လုပ္ငန္းႏွစ္မ်ဳိးစလံုး လိုအပ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ လူတိုင္းလူတိုင္းက ႏိုးၾကားေနတဲ့ အခ်ိန္ပိုင္းရဲ႕ ၁၀ ရာခိုင္ႏႈန္းမွ ၂၀ ရာခိုင္ႏႈန္းအထိ စိတ္ကူးယဥ္စဥ္းစားျခင္းမွာ အသံုးခ်တာေတြ႔ ရွိရတယ္။

စိတ္ကူးစိတ္သန္း (Imagination) အားနည္းၿပီး စိတ္ကူးယဥ္စဥ္းစားျခင္း နည္းပါးသူေတြ ရွိပါတယ္။ သူတိုရဲ႕ အေတြးအေခၚမွာ အေရာင္အဆင္းမရွိဘူး။ “တံုးတိတိ”ေတြးေခၚစဥ္းစားတတ္တယ္။ အေတြးအေခၚအယူအဆ တင္းမာတယ္၊ တယူသန္တယ္။ လက္ေတြ႔လုပ္ကိုင္စရာရွိတာကိုသာ လက္ေတြ႕လုပ္ကိုင္တတ္ၾကပါတယ္။

စိတ္ကူးယဥ္စိတ္က အႀကံဥာဏ္သစ္နဲ႔ ဖန္တီးခ်င္စိတ္ (Creative)ကို ျဖစ္ေပၚေစတယ္။ အမ်ဳိးမ်ဳိးအဖံုဖံု ေတြးေတာတတ္ျခင္း (Divergent Thinking) ကိုအားေပးတယ္။ “ေဘာင္”ေဘးကေနၿပီး စဥ္းစားျခင္းမ်ဳိးျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ စာေပဂီတနဲ႔ ပန္းခ်ီပန္းပု အႏုပညာရွင္ေတြထဲမွာ စိတ္ကူးယဥ္စိတ္ အားသန္ၾကတာ ေတြ႔ရွိရမယ္။

စိတ္ကူးယဥ္ျခင္းက စိတ္က်န္းမာေရးအတြက္ အေထာက္အကူျပဳႏိုင္တယ္လို႔ စိတ္ပညာရွင္ေတြက ယံုၾကည္ထားပါတယ္။ စိတ္ကူးယဥ္စဥ္းစားျခင္းက ျပင္းထန္ေနတဲ့ စိတ္ခံစားမႈကို သမမွ်တေစပါတယ္။ မသိစိတ္ထဲမွာ ခိုေအာင္းေနတဲ့ မျပည့္၀တဲ့ ဆႏၵေဇာေတြအတြက္ ထြက္ေပါက္ျဖစ္တယ္။ စိတ္ကူးယဥ္ေတြးေတာျခင္းေၾကာင့္ မိမိကိုယ္မိမိ ပိုမိုနားလည္လာေစႏိုင္တယ္။ အနာဂတ္မွာ ႀကံဳေတြ႔ရမယ့္ ျပႆနာေတြကို ရင္ဆုိင္ဖို႔ ဇာတ္တိုက္ထားသလိုလည္း ျဖစ္ပါတယ္။

“ စိတ္ကူးယဥ္စဥ္းစားတတ္တဲ့အက်င့္ အစြန္းေရာက္သူေတြ ရွိပါတယ္။ ‘စိတ္ကူးယဥ္လြန္းသူ’(Fantasy Prone Person)လို႔ ေခၚပါတယ္။ ေန႔စဥ္ေန႔တိုင္း စိတ္ကူးယဥ္အိပ္မက္ထဲမွာ ေပ်ာ္ေမြ႕ေနသူျဖစ္တယ္။ လူထုအတြင္းမွာ လူတစ္ရာမွာ ၄ ေယာက္ႏႈန္းရွိပါတယ္။ စိတ္ကူးယဥ္လြန္းသူက အယံုလြယ္တယ္၊ လူေတြက တိုက္တြန္းတာကို” . . .

ဒါေပမဲ့ စိတ္ကူးယဥ္တတ္ျခင္းက အစြန္းေရာက္လာရင္ေတာ့ စိတ္က်န္းမာေရးကို ထိခိုက္ပါတယ္။ စိတ္ကူးယဥ္စဥ္းစားတတ္တဲ့အက်င့္ အစြန္းေရာက္သူေတြ ရွိပါတယ္။ “စိတ္ကူးယဥ္လြန္းသူ”( Fantasy Prone Person)လို႔ ေခၚပါတယ္။ ေန႔စဥ္ေန႔တိုင္း စိတ္ကူးယဥ္အိပ္မက္ထဲမွာ ေပ်ာ္ေမြ႕ေနသူျဖစ္တယ္။ လူထုအတြင္းမွာ လူတစ္ရာမွာ ၄ ေယာက္ႏႈန္းရွိပါတယ္။ စိတ္ကူးယဥ္လြန္းသူက အယံုလြယ္တယ္၊ လူေတြက တိုက္တြန္းတာကို လက္ခံနာယူလြယ္တတ္ျခင္း (Suggestible) ရွိတယ္။ အဲဒီလိုလူမ်ဳိးကို အိပ္ေမြ႔ခ်ဖို႔ လြယ္ကူပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ စိတ္ကူးယဥ္လြန္းသူေတြထဲမွာ ၂၅ ရာခိုင္ႏႈန္းက စိတ္က်န္းမာေရးခ်ဳိ႕ယြင္းတဲ့ လကၡဏာေတြရွိတယ္။ ၁၀ ရာခိုင္ႏႈန္းကေတာ့ စိတ္ကူးယဥ္အိပ္မက္နဲ႔ လက္ေတြ႔ကမၻာေလာကကို မခြဲျခားႏိုင္ျဖစ္ၿပီး စိတၱဇေရာဂါ ခံစားလာရပါတယ္။

စိတ္က်န္းမာေရးသင္တန္းတစ္ခုမွာ ေဆးေက်ာင္းသားေတြကို စိတ္ကူးယဥ္ျခင္းနဲ႔ စိတ္ေရာဂါဆက္စပ္မႈအေၾကာင္း သင္ၾကားေဆြးေႏြးေနျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။
ေဆးေက်ာင္းသူတစ္ဦးက ေမးျမန္းတယ္။

“စိတ္ကူးယဥ္လြန္းတဲ့ အေလ့အက်င့္က ဘယ္လိုေပၚေပါက္လာတာလဲ”

“ကေလးတိုင္း စိတ္ကူးယဥ္တတ္ၾကပါတယ္။ ဒါက သဘာ၀ပါပဲ။ ကေလးေတြက စိတ္ကူးယဥ္ပံုျပင္ကို နားေထာင္ခ်င္ၾကတယ္။ ကစားတဲ့အခါမွာလည္း အ႐ုပ္ေတြက အမွန္တကယ္ အသက္ရွိတဲ့ သတၱ၀ါလို ေျပာဆိုဆက္ဆံတာ ေတြ႔ရွိရမယ္။ တခ်ဳိ ႔မိဘေတြက သားသမီးအရြယ္ေရာက္လာတဲ့အထိ စိတ္ကူးယဥ္စဥ္းစားျခင္းကို အားေပးအားေျမႇာက္ ျပဳလုပ္တတ္ပါတယ္။

ငယ္စဥ္က ႐ိုက္ႏွက္ညႇင္းဆဲတာခံရျခင္း၊ လူႀကီးမိဘေတြက ပစ္ပယ္ဆက္ဆံတာ ခံရျခင္း၊ စိတ္ဓာတ္ညႇင္းပန္းတာ ခံရျခင္း၊ လိင္အဓမၼျပဳက်င့္တာ ခံရျခင္း စတဲ့ အေတြ႕အႀကံဳခံစားရတဲ့ ကေလးေတြ အရြယ္ေရာက္လာရင္ စိတ္ကူးယဥ္လြန္းသူ ျဖစ္လာတတ္တယ္။ အဲဒီလို ဖိစီးမႈဒဏ္ခံရတဲ့ ကေလးက သူဒုကၡေရာက္ေနတဲ့ ဘ၀ကို လက္မခံႏိုင္ဘူး။ လက္မခံခ်င္ဘူး။ ထြက္ေပါက္ရွာတယ္။ ဒီေတာ့ စိတ္ကူးယဥ္ဘ၀ထဲမွာ ေပ်ာ္ေမြ႔တဲ့အက်င့္ ရရွိလာပါတယ္။

“ဘယ္လိုစိတ္ေရာဂါေတြမွာ စိတ္ကူးယဥ္လြန္းတဲ့ လကၡဏာေတြ႔ ရွိရသလဲ”လို႔ ေဆးေက်ာင္းသားတစ္ဦးက သိခ်င္ပါတယ္။

“ကိုယ္ရည္ကိုယ္ေသြးခ်ဳိ႕ယြင္းေရာဂါ”ရွိသူေတြမွာ စိတ္ကူးယဥ္စိတ္လြန္ကဲတာ ေတြ႔ရွိရတယ္။ ဥပမာ-အေပါင္းအသင္းနည္းပါးၿပီး တစ္ဦးတည္းေနတတ္တဲ့ “လူေရွာင္ရွားကိုယ္ရည္ကိုယ္ေသြးခ်ဳိ႕ယြင္းေရာဂါ (Avoidant Personality Disorder) (APD) ရွိသူမ်ဳိးျဖစ္ပါတယ္။ APD ကိုယ္ရည္ကိုယ္ေသြးရွိသူက မိမိကိုယ္မိမိ ယံုၾကည္မႈနည္းပါးတယ္။ တျခားသူေတြက မိမိကိုေ၀ဖန္မွာ၊ မိမိကိုလက္မခံမွာကို ႀကိဳတင္ၿပီး စိုးရိမ္စိတ္မ်ားတတ္တယ္။ လူေတြနဲ႔ေပါင္းသင္းဆက္ဆံရမွာကို ၀န္ေလးတယ္။ ဒါေပမဲ့ မိမိရဲ႕ဆႏၵက လူေတြနဲ႔ ရဲရဲတင္းတင္း ေပါင္းသင္းဆက္ဆံခ်င္တယ္။ ဒါေၾကာင့္ အဲဒီလို စိတ္ဆႏၵျပည့္၀ေအာင္ စိတ္ကူးထဲမွာပဲ ေျဖေဖ်ာက္ေနတတ္တဲ့ အက်င့္ရွိပါတယ္။

ေဆးေက်ာင္းသားတစ္ေယာက္က ၾကားျဖတ္ၿပီး ပ်က္လံုးထုတ္တယ္။

“ကြၽန္ေတာ့္သူငယ္ခ်င္းတစ္ေယာက္လိုေပါ့။ သူခ်စ္ေနတဲ့ ေကာင္မေလးကို ဖြင့္ဟမေျပာရဲဘဲ စိတ္ကူးယဥ္တာနဲ႔ အခ်ိန္ကုန္ေနတယ္”

“လူငယ္ေတြထဲမွာ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ စိတ္ကူးယဥ္စိတ္လြန္ကဲလကၡဏာရွိတဲ့ ကိုယ္ရည္ကိုယ္ေသြး ခ်ဳိ႕ယြင္းေရာဂါတစ္ခုကေတာ့ “တံုးတိတိ ေအးစက္စက္ ကိုယ္ရည္ကိုယ္ေသြးခ်ဳိ႕ယြင္းေရာဂါ” (Schizoid Personality Disorder) (SPD) ျဖစ္တယ္။ SPD ကိုယ္ရည္ကိုယ္ေသြးရွိသူက တစ္ဦးတည္းေနတတ္သူျဖစ္တယ္။ လူေတြနဲ႔ ေပါင္းသင္းဆက္ဆံခ်င္စိတ္ ေလ်ာ့နည္းတယ္။ ဖိုမသဘာ၀ကိစၥမွာလည္း စိတ္မ၀င္စားဘူး။ ၀ါသနာပါတဲ့ အလုပ္ကိစၥလည္းမရွိဘူး။ လူေတြနဲ႔ ဆက္ဆံတဲ့အခါ စိတ္ခံစားတုန္႔ျပန္မႈကိုလည္း မေဖာ္ျပတတ္ဘူး။ ခ်ီးက်ဴးတာ၊ အျပစ္တင္တာခံရရင္လည္း ဂ႐ုမစိုက္သလိုပဲ” ေဆးေက်ာင္းသူတစ္ေယာက္က ေကာက္ခ်က္ခ်တယ္။

“တရားရေနသလိုလား”

“မတူပါဘူး။ စိတ္ကူးယဥ္ကမၻာထဲမွာ လမ္းစေပ်ာက္ေနသူလို႔ဆိုရမယ္။ SPD ကိုယ္ရည္ကိုယ္ေသြးေရာဂါ ရွိသူေတြထဲမွာ စိတ္ကစဥ့္ကလ်ား စိတၱဇေရာဂါ (Schizophrenia) ျဖစ္ပြားမႈႏႈန္း မ်ားျပားပါတယ္”

ေဆးေက်ာင္းသားတစ္ေယာက္က ပါ၀င္ေဆြးေႏြးပါတယ္။

“ကြၽန္ေတာ္ ဒီမနက္ၾကည္႐ႈခဲ့တဲ့ လူနာတစ္ေယာက္က သူ႔လက္ေကာက္၀တ္ကို ဓားနဲ႔လွီးျဖတ္လို႔ ေဆး႐ံုေရာက္လာသူပါ။ သူကလည္း စိတ္ကူးယဥ္လြန္းတတ္တာ ေတြ႔ရွိရတယ္”

“ဘယ္သူလဲ”

“ဂ်ီနာပါ”

“ဂ်ီနာက ဆရာ့လူနာပါ။ “စိတ္ခံစားမႈ ဂနာမၿငိမ္ ကိုယ္ရည္ကိုယ္ေသြး ခ်ဳိ႕ယြင္းေရာဂါ” (BPD) (Bordeline Personality Disorder) ေရာဂါရွိသူပါ။ ဂ်ီနာက ကေလးဘ၀မွာ အမ်ဳိးမ်ဳိး ညႇင္းဆဲႏွိပ္စက္ခံခဲ့ရတယ္။ အရြယ္ေရာက္လာေတာ့ စိတ္ခံစားတုံ႔ျပန္မႈ လြန္ကဲျခင္း၊ တဇြတ္ထိုးလုပ္တတ္ျခင္း၊ ပစ္ပယ္ခံရမွာကို လက္မခံႏိုင္ျခင္း၊ စိတ္ဓာတ္အတက္အက်ျမန္ျခင္း၊ ေပါင္းသင္းဆက္ဆံေရး အဆင္မေျပျခင္း၊ အရက္စြဲမူးယစ္ေဆးစြဲတဲ့ အက်င့္ရွိျခင္းတို႔ကို ေတြ႔ရွိရတယ္။ အခုတစ္ႀကိမ္မွာလည္း သူ႔ရီးစားနဲ႔ ရန္ျဖစ္စကားမ်ားၿပီး သတ္ေသဖို႔ ႀကိဳးစားတာပါ။ BPD ကိုယ္ရည္ကိုယ္ေသြးရွိသူေတြထဲမွာလည္း စိတ္ကူးယဥ္စိတ္လြန္ကဲတတ္ပါတယ္”

စိတ္ကူးယဥ္လြန္းျခင္းေၾကာင့္ ျဖစ္ပြားလာတတ္တဲ့ ေရာဂါတစ္ခုရွိေသးတယ္။

“ေျပာျပပါ ဆရာ”

“စိတ္ကူးယဥ္လြန္းသူက ခႏၶာကိုယ္ခံစားတံု႔ျပန္မႈလည္း သူမ်ားထက္ျမင့္မားတတ္တယ္။ ဥပမာ- ေၾကာက္မက္ဖြယ္ရာ ႐ုပ္ရွင္ၾကည့္ေနရင္ ေျခဖ၀ါးလက္ဖ၀ါးေအးျခင္း၊ ၾကက္သီးေမြးညင္းထျခင္း၊ ေျခလက္ထံုက်ဥ္ျခင္း စတဲ့ လကၡဏာေတြကို တျခားသူေတြထက္ ပိုမိုခံစားရတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဂ်ီနာလိုလူနာမ်ဳိးက ကိုယ္၀န္ရွိမွာကို ေၾကာက္တဲ့စိတ္ ဒါမွမဟုတ္ ကိုယ္၀န္ရရွိခ်င္စိတ္ျပင္းျပလာရင္ ကိုယ္၀န္တုေရာဂါ (Pseudocyesis) ရရွိတတ္ပါတယ္။

Most Popular

Healthy Life Ad
To Top