—၊ ေဒါက္တာမိုးေအာင္ေက်ာ္ႏိုင္ (အေထြေထြေရာဂါအထူးကု ဆရာ၀န္ႀကီး)မွ ေျဖၾကားေပးပါသည္။ ၊—
Q. လူနာေတြကို ကုသရာမွာ ဘယ္လိုအခ်က္ေတြကို အဓိကထား ကုသေပးသင့္ပါသလဲ ဆရာ။
A. The good physician treats the disease; The great physician treats the patient as a whole.လို႔ Sir William Osler က ေျပာခဲ့ပါတယ္။ အဓိပၸာယ္ကေတာ့ သာမန္သမားေတာ္ေတြက ေရာဂါကိုပဲကုၾကတယ္။ ေတာ္တဲ့သမားေတာ္ေတြကေတာ့ လူတစ္ကိုယ္လံုးကို ကုပါတယ္။ ဥပမာေျပာရရင္ ဆီးခ်ဳိေရာဂါသည္ကို ဆီးခ်ဳိတစ္ခုတည္း ကြက္ၿပီး ကုတာမဟုတ္ဘဲ သူ႔မွာခံစားေနရတဲ့ က်န္တဲ့ ကိစၥေတြကိုလည္း ရွာေဖြၿပီး ကုေပးရပါမယ္။ နာတာရွည္ ေက်ာက္ကပ္ေရာဂါ လူနာေတြကို ကုတဲ့အခါမွာ ေက်ာက္ကပ္ေရာဂါ တစ္ခုတည္းတင္မကဘဲ စိတ္ပိုင္းဆုိင္ရာ က်န္းမာေရးျပႆနာေတြကိုပါ ရွာေဖြကုသေပးရပါမယ္။
နာတာရွည္ ေက်ာက္ကပ္ေရာဂါေတြ ျဖစ္ေစတဲ့ အခ်က္ေတြကေတာ့ အသက္ႀကီးလာရင္ ေက်ာက္ကပ္အားနည္းသြားတတ္ပါတယ္၊ မ်ဳိးဗီဇမွာ ပါလာရင္ ေက်ာက္ကပ္အားနည္းသြားတတ္ပါတယ္။ ေသြးတိုးေရာဂါ၊ ဆီးခ်ဳိေရာဂါ၊ ႏွလံုးေရာဂါ စတဲ့ ေရာဂါေတြရွိရင္လည္း ေက်ာက္ကပ္အားနည္းသြားတတ္ပါတယ္။ အခုေနာက္ပိုင္း ဆီးခ်ဳိေရာဂါနဲ႔ ေသြးတိုးေရာဂါက ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ျဖစ္ႏႈန္းမ်ားလာတဲ့အတြက္ ေက်ာက္ကပ္ထိခိုက္သူေတြလည္း မ်ားလာတာကို ေတြ႕ရပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဆီးခ်ဳိေရာဂါ၊ ေသြးတိုးေရာဂါ ကုသရာမွာ စနစ္တက် ထိန္းသိမ္းကုသမယ္ဆိုရင္ နာတာရွည္ေက်ာက္ကပ္ေ၀ဒနာ ခံစားရသူ ေလ်ာ့က်သြားဖို႔ ရွိပါတယ္။
Q. ေက်ာက္ကပ္ထိခိုက္မႈအေၾကာင္းကို ေျပာျပေပးပါဦး ဆရာ။
A. ေက်ာက္ကပ္ထိခိုက္မႈကို အဆင့္ ၅ ဆင့္ ခြဲျခားထားပါတယ္။ Stage (1)၊ (2)၊ (3)၊ (4)၊ (5)ဆုိၿပီး ခြဲထားၿပီး အဆင့္ ၁၊ ၂၊ ၃ ေတြမွာ ဘာလကၡဏာမွ မျပတတ္ပါဘူး။ ဒီအဆင့္ေတြက ေက်ာက္ကပ္ရဲ႕ လုပ္ငန္းေဆာင္တာေပၚ မူတည္ၿပီး ခြဲထားတာပါ။ ေက်ာက္ကပ္အားနည္းမႈ ရွိ၊ မရွိ သိဖို႔ ေသြးထဲမွာ ခရစ္ယာတနင္းဆိုတဲ့ ဓာတ္ကို စစ္ေဆးရပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ဒီတစ္ခုတည္းၾကည့္ၿပီး ေက်ာက္ကပ္ထိခိုက္မႈ အဆင့္ကို ခြဲျခားလို႔မရပါဘူး။ လူနာရဲ႕ အသက္အရြယ္၊ ကိုယ္အေလးခ်ိန္၊ လိင္အမ်ဳိးအစား (က်ား- မ)စတဲ့ အခ်က္သံုးခ်က္ေပၚ မူတည္ၿပီး ျပန္တြက္ခ်က္ရပါတယ္။ တြက္ခ်က္တဲ့အခါ ေက်ာက္ကပ္လုပ္ငန္းေဆာင္တာ ထိခိုက္မႈအဆင့္ေတြ ထြက္လာပါတယ္။
အဆင့္ (၁) ဆိုရင္ ၉၀ ရာခိုင္ႏႈန္းနဲ႔ အထက္၊ အဆင့္ (၂) ဆိုရင္ ၆၀ နဲ႔ ၉၀ ရာခိုင္ႏႈန္းၾကား၊ အဆင့္ (၃) ဆိုရင္ ၃၀ နဲ႔ ၆၀ ရာခိုင္ႏႈန္းၾကား၊ အဆင့္ (၄) ဆိုရင္ ၃၀ နဲ႔ ၁၅ ရာခိုင္ႏႈန္းၾကား၊ အဆင့္ (၅) ဆိုရင္ ၁၅ ရာခိုင္ႏႈန္းထက္ နည္းပါတယ္။ အဆင့္ (၁) ၉၀ ရာခိုင္ႏႈန္းနဲ႔အထက္က ဘာေျပာတာလဲဆိုရင္ ေက်ာက္ကပ္လုပ္ငန္းေဆာင္တာက ပံုမွန္ပဲ၊ ဒါေပမဲ့ ေက်ာက္ကပ္ထိခိုက္မႈက ၁၀ ရာခိုင္ႏႈန္းေလာက္ ရွိၿပီလုိ႔ ေျပာတာပါ။ ေက်ာက္ကပ္ထိခိုက္မႈ ရွိ၊ မရွိဆုိတာကို လုပ္ငန္းေဆာင္တာ ၾကည့္ရပါတယ္။ လုပ္ငန္းေဆာင္တာ ေကာင္းေနေပမယ့္လည္း ေက်ာက္ကပ္ထိခိုက္မႈက စေနပါၿပီ။ ဒီအခ်ိန္မွာ သာမန္လူနဲ႔ ဘာကြာသြားသလဲဆိုရင္ သူရဲ႕ေက်ာက္ကပ္ထိခိုက္ႏိုင္တဲ့ အေၾကာင္းခံျဖစ္တဲ့ ေသြးတိုးေရာဂါ၊ ဆီးခ်ဳိေရာဂါ၊ ေက်ာက္ကပ္ေရာင္ရမ္းဖူးတာေတြ ရွိေနရင္ ေက်ာက္ကပ္လုပ္ငန္းေဆာင္တာ ေကာင္းေပမယ့္ အဆင့္ (၁) လို႔ ေျပာပါတယ္။ ဥပမာေျပာရရင္ ဆီးခ်ဳိသမားတစ္ေယာက္နဲ႔ ႐ိုး႐ိုးသာမန္ ဆီးခ်ဳိေရာဂါမရွိသူတစ္ေယာက္မွာ ေက်ာက္ကပ္လုပ္ငန္းေဆာင္တာ တူတယ္ဆိုရင္ေတာင္ ဆီးခ်ဳိရွိသူကို အဆင့္(၁) ေက်ာက္ကပ္ေ၀ဒနာရွိသူလို႔ သတ္မွတ္လိုက္ပါတယ္။
“ နာတာရွည္ ေက်ာက္ကပ္ေ၀ဒနာ ရွိသူေတြမွာျဖစ္တဲ့ စိတ္က်ေရာဂါကို ဆရာ၀န္က သတိမထားမိလို႔ မကုမိရင္ နံပါတ္တစ္အေနနဲ႔ ေက်ာက္ကပ္ပ်က္စီးမႈႏႈန္းက ပိုျမန္လာပါတယ္။ စိတ္ဓာတ္က်တဲ့အတြက္ အစားအေသာက္ မွန္မွန္မစားတာ၊ က်န္းမာေရးကို ဂ႐ုမစိုက္တာ၊ နည္းလမ္းမွန္မွန္ မေနတာေတြ ျဖစ္လာၿပီး ေက်ာက္ကပ္ပ်က္စီးမႈက ပိုဆိုးလာတာပါ” . . .
Q. ေက်ာက္ကပ္လုပ္ငန္းေဆာင္တာ ၃၀ ရာခိုင္ႏႈန္းေအာက္ ေလ်ာ့က်သြားရင္ ဘာေတြကို သတိထားဖို႔ လိုပါသလဲ ဆရာ။
A. ေက်ာက္ကပ္လုပ္ငန္းေဆာင္တာ ၃၀ ရာခိုင္ႏႈန္းနဲ႔အထက္ နည္းသြားတဲ့ အဆင့္ (၄) မွာဆိုရင္ ပံုမွန္ေသာက္သံုးေနတဲ့ ေဆးေတြကို ေလွ်ာ့ခ်ဖုိ႔ လိုလာပါၿပီ။ ဒါေၾကာင့္ လူတိုင္းလူတိုင္း ကိုယ့္ေက်ာက္ကပ္အဆင့္ကိုသိဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္။ ဒါမွ ေဆးေတြရဲ႕ ေဘးထြက္ဆိုးက်ဳိးဒဏ္ မခံရေအာင္ ေဆး၀ါးပမာဏ ေလွ်ာ့ခ်ဖို႔ လိုအပ္ေနပါၿပီ။ ဥပမာေျပာရရင္ ဆီးခ်ဳိရွိသူေတြမွာေပးတဲ့ မက္ေဖာ္မင္ကို ေက်ာက္ကပ္လုပ္ငန္းေဆာင္တာ ၅၀ ရာခိုင္ႏႈန္းေအာက္ က်ၿပီဆုိရင္ ေလွ်ာ့ခ်သံုးစြဲတာ ဒါမွမဟုတ္ ရပ္တာလုပ္ရပါမယ္။ ဒါေၾကာင့္ ကိုယ့္ေက်ာက္ကပ္အဆင့္ကို သိဖို႔လိုအပ္တာပါ။
Q. ေက်ာက္ကပ္ထိခိုက္မႈအဆင့္ (၄)နဲ႔ (၅)ဆိုရင္ ဘယ္လိုလကၡဏာေတြ ျပသတတ္ပါသလဲ ဆရာ။
A. အဲဒီအဆင့္ေရာက္ၿပီဆိုရင္ အာ႐ံုေၾကာထိခိုက္တယ္၊ ႏွလံုးထိခိုက္တယ္၊ ေသြးအားနည္းလာတယ္၊ အ႐ိုးထိခုိက္လာတယ္။ ဒါ့အျပင္ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ ေ၀ဒနာအေနနဲ႔ စိတ္ဓာတ္က်လာပါတယ္။ နာတာရွည္ ေက်ာက္ကပ္ေရာဂါရွင္ေတြက သာမန္လူထက္စာရင္ အတြင္းခံေရာဂါေတြ ရွိတဲ့အတြက္ ေရာဂါကုရတဲ့ ကုန္က်စရိတ္မ်ားပါတယ္။ ေက်ာက္ကပ္ထိခိုက္ၿပီဆုိတာနဲ႔ ဆရာ၀န္နဲ႔ ပံုမွန္ျပေနရတဲ့အတြက္ အခ်ိန္ေပးေနရပါတယ္။ အစားအေသာက္ေတြကို ဆင္ျခင္စားေသာက္ေနရပါတယ္။ တခ်ဳိ႕ဆိုရင္ ေရကိုေလွ်ာ့ေသာက္ရပါတယ္။ အလုပ္လုပ္တဲ့အခါ အခက္အခဲေလးေတြ ေတြ႕လာႏိုင္ပါတယ္။ ေနာက္ဆံုးေၾကာက္တာကေတာ့ ေက်ာက္ကပ္ေဆးတာနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ကုန္က်စရိတ္မ်ားမွာ စိုးတဲ့အတြက္ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာအေနနဲ႔ စိတ္ဓာတ္က်တဲ့ေ၀ဒနာ ရတတ္ပါတယ္။
Q. နာတာရွည္ ေက်ာက္ကပ္ေ၀ဒနာ ရွိသူေတြမွာ စိတ္က်ေ၀ဒနာျဖစ္ႏႈန္း မ်ားပါသလား ဆရာ။
A. နာတာရွည္ေက်ာက္ကပ္ေရာဂါ ရွိသူေတြမွာ သာမန္လူေတြနဲ႔စာရင္ စိတ္က်ေရာဂါေ၀ဒနာ ျဖစ္ပြားမႈႏႈန္းက သံုးဆပိုမ်ားတာ ေတြ႕ရပါတယ္။ နာတာရွည္ ေက်ာက္ကပ္ေ၀ဒနာရွင္ေတြကို ျပန္ၿပီး ေလ့လာသံုးသပ္တဲ့အခါမွာ ၃၀ ရာခုိင္ႏႈန္းေလာက္က စိတ္က်ေရာဂါ ျဖစ္ေနတာကို ေတြ႕ရပါတယ္။ ေက်ာက္ကပ္ထိခိုက္မႈ အဆင့္ (၅)နဲ႔ ေက်ာက္ကပ္ေဆးရတဲ့ အဆင့္ေတြမွာဆိုရင္ စိတ္က်ေ၀ဒနာ ခံစားရတာက ၄၀ ရာခိုင္ႏႈန္းအထိ ေတြ႕ရပါတယ္။ ဒါကို ဂ႐ုျပဳၿပီး ဆရာ၀န္ေတြက အထူးကုသေပးဖို႔ လိုပါတယ္။
Q. တကယ္လို႔ နာတာရွည္ ေက်ာက္ကပ္ေ၀ဒနာ ရွိသူေတြမွာျဖစ္တဲ့ စိတ္က်ေရာဂါကို ဆရာ၀န္က သတိမထားမိလို႔ မကုမိရင္ ဘာျဖစ္ႏိုင္ပါသလဲ ဆရာ။
A. နာတာရွည္ ေက်ာက္ကပ္ေ၀ဒနာ ရွိသူေတြမွာျဖစ္တဲ့ စိတ္က်ေရာဂါကို ဆရာ၀န္က သတိမထားမိလို႔ မကုမိရင္ နံပါတ္တစ္အေနနဲ႔ ေက်ာက္ကပ္ပ်က္စီးမႈႏႈန္းက ပိုျမန္လာပါတယ္။ စိတ္ဓာတ္က်တဲ့အတြက္ အစားအေသာက္မွန္မွန္ မစားတာ၊ က်န္းမာေရးကို ဂ႐ုမစိုက္တာ၊ နည္းလမ္းမွန္မွန္ မေနတာေတြ ျဖစ္လာၿပီး ေက်ာက္ကပ္ပ်က္စီးမႈက ပိုဆိုးလာတာပါ။ နံပါတ္ႏွစ္အေနနဲ႔ ေဆး႐ံုတက္တဲ့ႏႈန္းက ပိုမ်ားလာပါတယ္။ နံပါတ္သံုးအေနနဲ႔ ေနာက္ဆက္တြဲေရာဂါ ေ၀ဒနာေတြေၾကာင့္ အခ်ိန္မတိုင္ခင္ ေသဆံုးမႈႏႈန္း ပိုမ်ားလာပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဆရာ၀န္ေတြက အထူးသတိထားၿပီး ကုသင့္ပါတယ္။
ကုတဲ့အခါမွာ စိတ္က်ေရာဂါသက္သာေစတဲ့ ေဆး၀ါးေတြေပးတာ၊ ႏွစ္သိမ့္ေဆြးေႏြးေပးတာ စတဲ့နည္းေတြနဲ႔ စနစ္တက် ကုသမႈေပးရပါမယ္။
