ေဒါက္တာမိုးေအာင္ေက်ာ္ႏိုင္ (အေထြေထြေရာဂါအထူးကု ဆရာဝန္ႀကီး) ႏွင့္ ေဆြးေႏြးျခင္း
Q. အျပင္ထြက္ၿပီး ေလ့က်င့္ခန္းလုပ္တဲ့အခါ ႏွာေခါင္းစည္း (Mask) တပ္ၿပီး လုပ္တာက က်န္းမာေရးအရ သင့္ေတာ္မႈရွိပါသလား ဆရာ။
A. အခုေလာေလာဆယ္ ထုတ္ထားတဲ့ အမိန္႔အရ အျပင္ထြက္ရင္ Mask တပ္ရမယ္ဆိုေတာ့ Mask က တပ္ကိုတပ္သင့္တယ္။ တပ္ၿပီး ေလ့က်င့္ခန္းလုပ္တဲ့ ကိစၥကို ေယဘုယ်အားျဖင့္ ေျပာရမယ္ဆိုရင္ Mask တပ္ထားတဲ့လူေတြက ေလထဲမွာပါတဲ့ ေအာက္ဆီဂ်င္ေတြကို လံုလံုေလာက္ေလာက္ မရဘူး။ ေလ့က်င့္ခန္းလုပ္ရင္ ခႏၶာကိုယ္က ေအာက္ဆီဂ်င္ပိုလိုလာတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အသက္႐ွဴႏႈန္း ျမန္လာတယ္၊ အသက္႐ွဴတာ ျမင့္လာတယ္။ Mask တပ္ၿပီး ေလ့က်င့္ခန္းလုပ္မယ္ဆိုရင္ ေပါ့ေပါ့ပါးပါးေလ့က်င့္ခန္းေတြ လုပ္လို႔ရတယ္၊ ဥပမာ-လမ္းေလွ်ာက္ျခင္း။ လမ္းေလွ်ာက္တာက Mask တပ္ၿပီး ပံုမွန္ေလွ်ာက္မယ္ဆိုရင္ရတယ္။ ေျပးမယ္ဆိုရင္ေတာ့ ပထမလမ္းသြက္သြက္ေလွ်ာက္ၿပီး ကိုယ့္ခႏၶာကိုယ္ကို အရင္ဆံုး ေလ့လာရမယ္။ ကိုယ့္ခႏၶာကိုယ္ လႈပ္ရွားမႈနဲ႔ ကိုယ္႐ွဴသြင္းလိုက္တဲ့ ေအာက္ဆီဂ်င္ပမာဏ လံုေလာက္မႈရွိတယ္ဆိုရင္ Mask တပ္ၿပီး ခပ္ျဖည္းျဖည္းေျပးလို႔ရတယ္။ အခုခ်ိန္မွာ Mask တပ္ၿပီး ေျပးတာထက္ ခပ္သြက္သြက္လမ္းေလွ်ာက္တာကိုပဲ လုပ္သင့္ပါတယ္။
Mask အထူအပါးေပၚ မူတည္
Mask မွာ အထူအပါးေပၚ မူတည္ၿပီး အမ်ိဳးမ်ိဳးရွိတယ္။ အခုဆိုရင္ Surgical Mask အျပင္ အိမ္လုပ္အဝတ္ Mask ေတြလည္း ရွိတဲ့အခါက်ေတာ့ အထူအပါးေပၚမူတည္ၿပီး ေလ့က်င့္ခန္းလုပ္ႏိုင္တဲ့ အတိုင္းအဆ ကြာျခားသြားႏိုင္တယ္။ Mask က သိပ္မထူဘူး၊ ေလဝင္ေလထြက္ ထိခိုက္မႈမရွိဘူးဆိုရင္ေတာ့ ေလ့က်င့္ခန္းလုပ္ရတာ အဆင္ေျပႏိုင္တယ္။
Mask တပ္ၿပီး ေလ့က်င့္ခန္းလုပ္ရင္း ေအာက္ဆီဂ်င္မလံုေလာက္တဲ့အခါ ျပတတ္တဲ့လကၡဏာေတြ
Mask တပ္ၿပီး ေလ့က်င့္ခန္းမလုပ္ရဘူးလို႔ေတာ့ Recommend မရွိဘူး။ ဒါေပမဲ့ ေအာက္ဆီဂ်င္ဝင္ေရာက္မႈ လံုေလာက္ျခင္း၊ မလံုေလာက္ျခင္းကိုေတာ့ ကိုယ့္ခႏၶာကိုယ္ကို စနစ္တက် ေစာင့္ၾကည့္ရပါမယ္။ တကယ္လို႔ Mask တပ္ၿပီး ေလ့က်င့္ခန္းလုပ္ရင္း ေအာက္ဆီဂ်င္မလံုေလာက္ရင္ လူမွာလကၡဏာျပတတ္ပါတယ္။ အဲဒါေတြကေတာ့-
(၁) ေခါင္းမူးတယ္
(၂) ေခါင္းအံုတယ္
(၃) အသက္႐ွဴမဝဘူး
(၄) ေမာတယ္
(၅) ေျခလက္ထိပ္ေလးေတြ ထံုတာ၊ က်ဥ္တာ ျဖစ္တယ္။
ဒီလကၡဏာေတြျပရင္ ခႏၶာကိုယ္ထဲမွာ ေအာက္ဆီဂ်င္ မလံုေလာက္ဘူး။ ဒီအခ်ိန္မွာေတာ့ ေလ့က်င့္ခန္းလုပ္တာရပ္ၿပီး ထိုင္ခ်လိုက္ရမယ္။ ၿပီးရင္ အသက္႐ွဴရမယ္။ ဒီလကၡဏာေတြ သက္သာသြားသလား ေစာင့္ၾကည့္ရမယ္။ မသက္သာရင္ Mask ခြ်တ္ၿပီး ေလကို ဝေအာင္႐ွဴရပါမယ္။ Mask ခြ်တ္တဲ့အခါမွာေတာ့ ကိုယ့္ေဘးနား ေျခာက္ေပအကြာမွာ လူမရွိရပါဘူး။
အႀကံျပဳခ်က္
————
(၁) အျပင္ထြက္ၿပီး ေလ့က်င့္ခန္းလုပ္ရင္ ၫႊန္ၾကားထားတဲ့အတိုင္း Mask တပ္ပါ။
(၂) ကိုယ့္လႈပ္ရွားမႈကို ျဖည္းျဖည္းခ်င္း စတင္ပါ။ ဥပမာ-လမ္းေလွ်ာက္တယ္ဆိုရင္ ေျဖးေျဖးမွန္မွန္ စေလွ်ာက္ပါမယ္၊ ဘာလကၡဏာမွ မရွိဘူးဆိုရင္ လႈပ္ရွားမႈကို အရွိန္ျမႇင့္ၿပီး ခပ္သြက္သြက္ေလွ်ာက္ၾကည့္ေပးပါ။
(၃) ေလ့က်င့္ခန္း ပံုမွန္လုပ္ေနသူေတြအေနနဲ႔ကေတာ့ Maskတပ္ထားေပမယ့္ တစ္ဆင့္ၿပီးတစ္ဆင့္တိုးၿပီး လုပ္ကိုင္ႏိုင္တာေတြကို ေတြ႕ရပါတယ္။
(၄) တိတိက်က်သိခ်င္ရင္ Pulse Oxymeter ကိုေဆာင္၊ ကိုယ့္လက္မွာ စမ္းၾကည့္လိုက္တဲ့အခါ ေအာက္ဆီဂ်င္ က်၊ မက် တစ္ခါတည္း သိႏိုင္ပါတယ္။
(၅) ပိုအေရးႀကီးတာက ေစာေစာကေျပာတဲ့ လကၡဏာေတြကို သတိထားဆန္းစစ္ဖို႔ပါပဲ။ အထူးသျဖင့္ ေခါင္းမွာမူးတူးရိပ္တိပ္ျဖစ္သြားရင္ ခ်က္ခ်င္းရပ္ၿပီး ထိုင္ခ်လိုက္သင့္ပါတယ္။ မဟုတ္ရင္ မူးလဲတတ္လို႔ပါ။
ဘယ္လိုလူေတြက Maskတပ္ၿပီး ေလ့က်င့္ခန္းမလုပ္သင့္ဘူးလဲ
♦ အထူးသျဖင့္ အဆုတ္ေရာဂါေဝဒနာရွင္ေတြ၊ (နာတာရွည္ ရင္က်ပ္ပန္းနာေဝဒနာသည္ေတြ၊ နာတာရွည္ေလျြပန္က်ဥ္းေျမာင္းေရာဂါသည္ေတြ၊ အဆုတ္ေရာင္/အဆုတ္ပြေရာဂါသည္ေတြ)
♦ ႏွလံုးနဲ႔ ႏွလံုးေသြးေၾကာက်ဥ္းေရာဂါ ရွိသူေတြကေတာ့ ကိုယ့္ဆရာဝန္နဲ႔ တိုင္ပင္ၿပီးမွ ေလ့က်င့္ခန္းလုပ္ပါ၊ သူတို႔အေနနဲ႔ကေတာ့ အိမ္တြင္းေလ့က်င့္ခန္းကို Mask မပါဘဲ လုပ္တာက ပိုသင့္ေတာ္တယ္လို႔ ယူဆပါတယ္။
