ေဒါက္တာမိုးေအာင္ေက်ာ္ႏုိင္ (အေထြေထြေရာဂါအထူးကု ဆရာ၀န္ႀကီး) ေျဖၾကားသည္။
Q. ဘယ္လိုလူေတြက ၀ူဟန္ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ေၾကာင့္ျဖစ္တဲ့ အဆုတ္ေရာင္ေရာဂါျဖစ္ႏိုင္ေျခ ပိုမ်ားပါသလဲ ဆရာ။
A. ၀ူဟန္ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ (COVID-19)က အသက္ရွဴလမ္းေၾကာင္းက ၀င္လာတဲ့အတြက္ အသက္႐ွဴလမ္းေၾကာင္းအေပၚပိုင္းမွာ ေနရာယူတယ္၊ ၿပီးရင္ပြားတယ္၊ ဗိုင္းရပ္စ္တစ္ေကာင္တည္း ၀င္လာလို႔ကေတာ့ ေရာဂါလကၡဏာ ေပၚမွာမဟုတ္ပါဘူး။ ေရာဂါလကၡဏာေပၚရတာက အဲဒီဗိုင္းရပ္စ္က ေရာက္ၿပီးတာနဲ႔ သန္းနဲ႔ခ်ီ ပြားပစ္လုိက္တယ္။ အဲဒီအခ်ိန္မွာ ခႏၶာကိုယ္ကလာတိုက္တယ္။ လာတိုက္တဲ့အခါ လည္ေခ်ာင္းနာတာ၊ ေခ်ာင္းဆိုးတာ၊ ေရာင္ရမ္းတာေတြျဖစ္တယ္။ အဲဒီအခါ ကိုယ္ခံအားစနစ္က ေကာင္းမြန္သန္စြမ္းတယ္ဆိုရင္ အဲဒီလကၡဏာေလးေတြနဲ႔ပဲ သက္သာသြားပါတယ္။ အဲဒီဗိုင္းရပ္စ္ေတြကို ခႏၶာကိုယ္ရဲ႕ ကိုယ္ခံအားစနစ္က အၿပီးတိုင္ အျမစ္ျပတ္ေပ်ာက္ကင္းေအာင္ တိုက္ထုတ္ႏိုင္သြားတယ္။ ကိုယ္ခံစနစ္အားနည္းတဲ့သူေတြမွာေတာ့ အသက္႐ွဴလမ္းေၾကာင္းအေျမႇးပါးကတစ္ဆင့္ ေအာက္ကို၀င္သြားၿပီး အဆုတ္ထဲေရာက္တယ္။
အဲဒီအခါ အဆုတ္ေရာင္လကၡဏာေတြ ျဖစ္ေပၚေစပါတယ္။ ဘယ္လိုလူေတြမွာ အဆုတ္ေရာင္လကၡဏာေတြ ျဖစ္ေစသလဲဆိုေတာ့-
(၁) ကိုယ္ခံအားစနစ္ အားနည္းသူမ်ား
ကင္ဆာေရာဂါေ၀ဒနာသည္ေတြ၊ ကင္ဆာေဆးသြင္းကုသမႈ ခံယူေနသူေတြ၊ ဆီးခ်ဳိေရာဂါရွိသူေတြ၊ HIV-AIDS ကုသေဆးေသာက္ေနသူေတြက ကိုယ္ခံအားစနစ္ အားနည္းတဲ့သူေတြထဲမွာ ပါ၀င္ပါတယ္။ ဒီထဲမွာ ကေလးသူငယ္၊ အသက္ႀကီးသူေတြနဲ႔ ကိုယ္၀န္ေဆာင္ေတြလည္း ပါ၀င္ေနပါတယ္။ ကမၻာမွာ ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ေၾကာင့္ ေသဆံုးတဲ့သူေတြကို ၾကည့္လိုက္ရင္ အမ်ားစုက အသက္ႀကီးသူေတြနဲ႔ နာတာရွည္ေရာဂါရွိသူေတြျဖစ္ၿပီး သူတို႔က အဆုတ္ေရာင္ရမ္းရာက အသက္အႏၲရာယ္ထိခိုက္ရတာ ျဖစ္ပါတယ္။
(၂) အသက္႐ွဴလမ္းေၾကာင္းဆုိင္ရာ ေရာဂါရွိသူမ်ား
ရင္က်ပ္ပန္းနာ၊ နာတာရွည္အသက္႐ွဴလမ္းေၾကာင္း က်ဥ္းေျမာင္းတဲ့ေရာဂါ (COPD)၊ တီဘီေရာဂါ စတဲ့ ေရာဂါအခံရွိသူေတြမွာ အဆုတ္ကနဂိုကတည္းက မေကာင္းတဲ့အတြက္ အျပင္ကေန ေရာဂါပိုး၀င္လာခ်ိန္မွာ အဆုတ္ေရာင္ရမ္းမႈျဖစ္ရင္ အသက္အႏၲရာယ္ရွိႏိုင္ပါတယ္။
(၃) ေဆးလိပ္ေသာက္သူမ်ား
ေဆးလိပ္ေသာက္သူေတြက အသက္႐ွဴလမ္းေၾကာင္းနံရံေတြ ပြန္းပဲ့ေနတာေၾကာင့္ ဗုိင္းရပ္စ္ပိုးက အဆုတ္ထဲေရာက္ရွိၿပီး အဆုတ္ေရာင္လကၡဏာေတြ ပိုျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။
Q. ၀ူဟန္ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ (COVID-19)ေၾကာင့္ အဆုတ္ေရာင္ေရာဂါ ဘာလို႔ျဖစ္ရတာပါလဲ ဆရာ။
A. ၀ူဟန္ဗိုင္းရပ္စ္က အသက္႐ွဴလမ္းေၾကာင္းအေပၚပိုင္းကို တြယ္ကပ္ရာကတစ္ဆင့္ အသက္႐ွဴလမ္းေၾကာင္း ေအာက္ပိုင္းထဲေရာက္ရာက အဆုတ္ေရာင္တဲ့အထိ ျဖစ္ရတာပါ။ ၀င္လာတဲ့ဗိုင္းရပ္စ္ကလည္း အခုဆိုစေတြ႕တာ၂ လေက်ာ္ၾကာလာခ်ိန္မွာ Mutation လို႔ေခၚတဲ့ အေျပာင္းအလဲေလးေတြျဖစ္တယ္။ ၀ူဟန္မွာျဖစ္တဲ့ပိုးထက္စာရင္ အီတလီမွာပ်ံ႕ေနတဲ့ပိုးက အေျပာင္းအလဲျဖစ္ၿပီး ပိုျပင္းထန္တဲ့ ဗိုင္းရပ္စ္မ်ဳိးကြဲေတြ ျဖစ္တယ္လို႔ တခ်ဳိ႕ေတြက ယူဆေနၾကတာရွိတယ္။ အဆုတ္ထဲေရာက္တဲ့ ပိုးအမ်ဳိးအစားက ျပင္းထန္မႈမရွိတဲ့ ပိုးအမ်ဳိးအစားဆိုရင္ အဆုတ္ေရာင္ႏႈန္းနည္းမယ္။ အဲဒီလိုမဟုတ္ဘဲ မ်ဳိးကြဲသြားၿပီး ပိုျပင္းထန္တဲ့အမ်ဳိးအစား၀င္ရင္ တစ္ခါတည္းအဆုတ္ထဲ၀င္ၿပီး အဆုတ္ေရာင္ေရာဂါလကၡဏာေတြ ျဖစ္လာႏိုင္ပါတယ္။
ဗိုင္းရပ္စ္ပိုးက အဆုတ္ထဲကေလျပြန္နဲ႔ ေလအိတ္ေလးေတြၾကားေနရာမွာသြားတဲ့အခါ ကိုယ္ခံစနစ္က တိုက္ခိုက္တယ္။ အဲဒီလိုတိုက္ခိုက္တဲ့အခါ အခြၽဲေျမႇးပါးအရည္၊ သားငံရည္ထြက္လာမယ္။ အဲဒီအခါ ေအာက္ဆီဂ်င္-ကာဘြန္ဒိုင္ေအာက္ဆိုက္ဓာတ္ေငြ႕အလဲအလွယ္လုပ္ရာမွာ အရည္ေတြခံေနတဲ့အတြက္ အလဲအလွယ္ ေကာင္းေကာင္းမလုပ္ေဆာင္ႏိုင္ေတာ့ဘူး။ အဲဒီအခါ ေအာက္ဆီဂ်င္ပမာဏကလာမယ္၊ အသက္႐ွဴမ၀ဘူး၊ ေမာတယ္ဆိုၿပီး ျဖစ္လာပါတယ္။ အသက္ကိုအ၀႐ွဴၿပီး ေအာင့္ထားလို႔ ၾကာၾကာမေအာင့္ထားႏုိင္ရင္ ေသြးထဲမွာ ေအာက္ဆီဂ်င္က်သြားတဲ့အတြက္ မေအာင့္ထားႏိုင္တာ၊ ဒါဆိုရင္ အဆုတ္ေရာင္ရမ္းတာ ျဖစ္ႏုိင္တယ္ဆိုၿပီး တခ်ဳိ႕ကလည္း ကိုယ့္ကိုယ္ကိုယ္ ဆန္းစစ္ၾကည့္ဖို႔ ေျပာထားတာရွိတယ္။
ဆရာတို႔ေဆးေပးခန္းေတြမွာ Pulse Oxymeter လို႔ေခၚတဲ့ ေအာက္ဆီဂ်င္တိုင္းတဲ့ကိရိယာနဲ႔ တိုင္းလိုက္ရင္ ေအာက္ဆီဂ်င္က်ေနတာ ေတြ႕ရမယ္။ ဒါကအဆုတ္ထဲ ေအာက္ဆီဂ်င္-ကာဘြန္ဒိုင္ေအာက္ဆိုက္ဓာတ္ေငြ႕အလဲအလွယ္လုပ္ရာမွာ အရည္ေတြခံေနတဲ့အတြက္ အလဲအလွယ္ ေကာင္းေကာင္းမလုပ္ေဆာင္ႏိုင္ေတာ့ဘဲ အဆုတ္ေရာင္ရမ္းေနတဲ့ သေဘာပဲ။ ဒါက ၀ူဟန္ဗိုင္းရပ္စ္မွမဟုတ္ဘူး၊ တျခားဗိုင္းရပ္စ္၊ ဘက္တီးရီးယားပိုး၀င္လာခ်ိန္ အဆုတ္ေရာင္ရမ္းတဲ့အခါ ျဖစ္လာႏိုင္တဲ့ လကၡဏာတစ္ခု ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလိုအဆုတ္ေရာင္ရမ္းတဲ့အဆင့္ ေရာက္သြားရင္ လ်င္လ်င္ျမန္ျမန္ကုသမွပဲ အသက္ကယ္ႏုိင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ အေကာင္းဆံုးကေတာ့ အဆုတ္ေရာင္တဲ့အဆင့္အထိ မေရာက္ခင္မွာ ေဆးကုသဖို႔ လိုတဲ့အတြက္ ကိုယ့္ကိုယ္ကိုယ္ သံသယရွိတယ္ဆိုရင္ နီးစပ္ရာေဆး႐ံုကို အျမန္ဆံုးသြားျပၾကဖို႔ ဆရာ့အေနနဲ႔ အႀကံျပဳလိုပါတယ္။
Q. နမိုးနီးယားကာကြယ္ေဆး (Pneumonia Vaccine) ထိုးထားရင္ ၀ူဟန္ေၾကာင့္ ျဖစ္လာႏိုင္တဲ့ အဆုတ္ေရာင္ေရာဂါကို ကာကြယ္ႏိုင္ပါသလား ဆရာ။
A. နမိုးနီးယားကာကြယ္ေဆးဆိုတာက နမိုးနီးယားအဆုတ္ေရာင္တာကို ကာကြယ္တာမဟုတ္ဘူး။ အဆုတ္ေရာင္တာကိုျဖစ္ေစတဲ့ပိုးကို ကာကြယ္တာပါ။ ဥပမာ-H.Influenza ဗိုင္းရပ္စ္ပိုးက နမိုးနီးယားျဖစ္ေစတယ္ဆိုရင္ အဲဒီ H.Influenza ကို ကာကြယ္တဲ့ Vaccine ဆိုၿပီးရွိတာ။Pneumococci ကာကြယ္ေဆးဆိုရင္ Pneumococci ေၾကာင့္ျဖစ္တဲ့ နမိုးနီးယားကို ကာကြယ္တာပါ။ နမိုးနီးယားကို သီးသန္႔ကာကြယ္တဲ့ ကာကြယ္ေဆးမဟုတ္ပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ ဒီကာကြယ္ေဆးထိုးထားရင္ တျခား၀ူဟန္ဗိုင္းရပ္စ္ေၾကာင့္ ျဖစ္တာပဲျဖစ္ျဖစ္၊ တျခားဗိုင္းရပ္စ္ေတြေၾကာင့္ ျဖစ္တာပဲျဖစ္ျဖစ္ က်န္တဲ့နမိုးနီးယား အဆုတ္ေရာင္ေရာဂါေတြကို မကာကြယ္ႏုိင္ပါဘူး။ အခုရွိေနတဲ့ နမိုးနီးယားကာကြယ္ေဆးႏွစ္မ်ဳိးက H.Influenza နဲ႔ Pneumococci ေၾကာင့္ျဖစ္တဲ့ ပိုးႏွစ္မ်ဳိးေၾကာင့္ ျဖစ္လာႏိုင္တဲ့ နမိုးနီးယားကိုပဲ ကာကြယ္ႏိုင္တာ ျဖစ္ပါတယ္။
