Healthy Life Ad
Q & A

ျမင္ေတြ႕ဖူးသလို

ေဒါက္တာအုန္းေက်ာ္(စိတ္က်န္းမာေရးအထူးကု ဆရာ၀န္ႀကီး – အၿငိမ္းစား)ေျဖၾကားသည္။

ေမး- အသက္ ၂၆ ႏွစ္က်ားပါဗ်။ ေမးခ်င္တာက တစ္ခါတေလ ျဖတ္သန္းေနတဲ့ အရပ္တခ်ဳိ႕မွာ အရင္ အတိတ္က ျဖစ္ခဲ့ဖူးသလို၊ ျဖတ္သန္းခဲ့ဖူးသလို ခံစားေနမိတယ္။ တခ်ဳိ႕အေၾကာင္းအရာေတြဆိုရင္၊ ေနရာ ေဒသတစ္ခုေရာက္တယ္ဆိုရင္ အရင္အတိတ္က ထပ္တူက်တဲ့ ပံုစံမ်ဳိးနဲ႔ ေရာက္ဖူးတဲ့ ပံုရိပ္မ်ဳိး။ ဥပမာ-ေနရာတစ္ခုမွာ ထိုင္ေနတယ္ဆိုရင္ အရင္အတိတ္က ထိုင္ပံုထိုင္နည္း၊ ေဘးမွာရွိတဲ့လူကအစ တူေနတဲ့ ခံစားမႈမ်ဳိး ျမင္ေယာင္ခံစားေနရပါတယ္။ အဲဒီလို ခံစားမႈမ်ဳိးက စိတ္က်န္းမာေရးနဲ႔ ဆက္ႏႊယ္ေနလား။ အဲဒီလိုပံုစံေတြျမင္ေနတာ ေတာ္ေတာ္ၾကာခဲ့ပါၿပီ။ စိတ္ေၾကာင့္ ထင္ေယာင္ထင္မွား လားဆိုတာ၊ ဘာေၾကာင့္ အဲဒီလို ခံစားမႈေတြ ျဖစ္သလဲဆိုတာ ဆရာတို႔ ျပန္လည္ေျဖၾကားေပးေစခ်င္ပါတယ္ဗ်။

အေျဖ- ခံစားေနရတဲ့ အေတြ႕ အႀကံဳမ်ဳိးကို ေဆးပညာမွာ ” Deja Vu” လို႔ ေခၚပါ တယ္။ ျပင္သစ္ဘာသာစကားျဖစ္တယ္။ ” Deja Vu” (ျမင္ေတြ႕ၿပီးၿပီ)လို႔ အဓိပၸာယ္ရပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အဲဒီလို အေတြ႕အႀကံဳကို “ျမင္ေတြ႕ဖူးသလို ခံစားရျခင္း” လို႔ ေခၚဆိုႏိုင္ပါတယ္။ လတ္တေလာ ေတြ႕ရွိေနရတဲ့ အေျခအေနသစ္တစ္ခုက မိမိအရင္ အတိတ္က ေတြ႕ႀကံဳဆံုဆည္းခဲ့ဖူးတဲ့ အေျခအေနနဲ႔ တေထရာတည္း တူညီေနသလို ေတြ႕ျမင္ခံစားရတာ ျဖစ္တယ္။

လူထုထဲမွာ ၇၀ ရာခိုင္ႏႈန္းက တစ္ခ်ိန္ခ်ိန္ တစ္ေနရာရာမွာ ျမင္ေတြ႕ဖူးသလိုခံစားရတဲ့ ” Deja Vu” အေတြ႕အႀကံဳရွိပါတယ္။ အသက္ ၁၅ ႏွစ္နဲ႔ အသက္ ၃၀အတြင္းမွာ အဲဒီလို ခံစားရတဲ့ႏႈန္း ပိုမိုမ်ားျပားပါတယ္။ အသက္ႀကီးလာရင္ ” Deja Vu” အေတြ႕အႀကံဳ ေလ်ာ့နည္းသြားေၾကာင္း ေတြ႕ရွိရတယ္။
ျမင္ေတြ႕ဖူးသလို ခံစားရျခင္း ” Deja Vu” အ ေတြ႕အႀကံဳ ဘာေၾကာင့္ျဖစ္ပြားရသလဲ၊ ” Deja Vu” အေတြ႕အႀကံဳကို သာမန္လူေတြမွာ ေတြ႕ရွိရသလို ဦးေႏွာက္ေရာဂါနဲ႔ စိတ္ေရာဂါလူနာေတြမွာလည္း ေတြ႕ရွိရပါသလား။

(၁) သာမန္လူေတြမွာ ” Deja Vu” ဘာေၾကာင့္ ခံစားရသလဲလို႔ ေမးရင္ အတိအက် အေျဖမေပးႏိုင္ပါဘူး။ ထင္ျမင္ယူဆထားတဲ့ သီအိုရီေတြေတာ့ ရွိပါတယ္။ သိခ်င္ရင္ ရွင္းျပပါမယ္။

(က) အာ႐ံုမစိုက္မိျခင္း

တစ္ေနရာရာကို ျဖတ္သန္းသြားရင္ မိမိအသိစိတ္က အာ႐ံုစူးစိုက္မထားေပမယ့္ အဲဒီအျမင္အာ႐ံု ကို တဒဂၤမွတ္ဥာဏ္အျဖစ္ အလိုအေလ်ာက္ ပံုရိပ္ထင္မွတ္မိသြားႏုိင္တယ္။ ဥပမာ-တစ္ခုခုစဥ္းစားေနရင္း အခန္းတစ္ခုထဲကို ၀င္ေရာက္သြားတယ္ဆိုပါေတာ့။ အဲဒီအခ်ိန္မွာ မိမိအသိစိတ္အခန္းတစ္ခုလံုး ကို အာ႐ံုျပဳမေနဘဲ မိမိေတြးေတာေနတာေတြကိုသာ ျမင္ေယာင္ေနမယ္။ ဒါေပမဲ့ အခန္းထဲမွာ ျဖစ္ပ်က္ေန တာေတြကိုေတာ့ မသိစိတ္က တဒဂၤမွတ္ဥာဏ္အျဖစ္ သိုေလွာင္ထားလိမ့္မယ္။ အေတြးေတြကို ရပ္လိုက္ၿပီး အခန္းထဲကို အာ႐ံုစိုက္ၾကည့္လိုက္တဲ့အခါမွာ ခုနက သိုေလွာင္ထားတဲ့ တဒဂၤမွတ္ဥာဏ္ကို အတိတ္က မွတ္ဥာဏ္လို႔ ယူဆမိမယ္။ ဒါေၾကာင့္ အဲဒီ အေျခအေနကို အရင္က ေတြ႕ႀကံဳဖူးသလို ခံစားရတာပါ။ အခုေလးတင္မွ ရရွိထားတဲ့ တဒဂၤမွတ္ဥာဏ္ကို အရင္ကရွိေနတဲ့ အတိတ္က မွတ္ဥာဏ္လို႔ ထင္ျမင္တာ ျဖစ္ပါတယ္။

(ခ) ေမ့ေနတဲ့ အတိတ္က မွတ္ဥာဏ္

အသက္ငယ္စဥ္က အေတြ႕အႀကံဳအားလံုးကို အသိစိတ္က မမွတ္မိဘူး။ ဥပမာ-၂ ႏွစ္သားဘ၀က မိခင္နဲ႔အတူ သြားေရာက္ဖူးတဲ့ ဘုန္းႀကီးေက်ာင္းကို ျပန္ၿပီး စဥ္းစားၾကည့္ရင္ မွတ္မိမွာ မဟုတ္ဘူး။ ဒါေပမဲ့ အရြယ္ေရာက္ လာၿပီး တစ္ခ်ိန္ခ်ိန္မွာ အဲဒီဘုန္းႀကီးေက်ာင္းကို ျပန္လည္ေရာက္ရွိသြားတဲ့အခါ ပတ္၀န္းက်င္လႈံ႔ေဆာ္မႈေၾကာင့္ မသိစိတ္ထဲမွာ ခိုေအာင္းေနတဲ့ မွတ္ဥာဏ္က ျဗဳန္းကနဲ အသိစိတ္ထဲမွာ ၀င္ေရာက္လာတတ္တယ္။ ဒါေပမဲ့ အသိစိတ္က “ဒီဘုန္း ႀကီးေက်ာင္းကို ငါေရာက္ဖူးတယ္” လို႔ မမွတ္မိဘူး။ “အရင္တုန္းက ငါ ေရာက္ဖူးတ ဲ့ ေနရာနဲ႔ တူလိုက္ တာ” လို႔သာ ျမင္ေယာင္ေနလိမ့္မယ္။

(ဂ) မ်က္စိတစ္ဖက္က အားသန္ေနျခင္း

ေျခလက္မွာ အားသန္လႊမ္းမိုးတဲ့ ဘက္ (Do­m­inant Side) (ဘယ္သန္-ညာသန္)ရွိပါတယ္။ တခ်ဳိ႕လူေတြမွာ မ်က္စိတစ္ဖက္က တျခားမ်က္စိတစ္ဖက္ထက္ အားသန္ေနတာရွိတယ္။ အားသန္ မ်က္စိ (Dominant Eye) က အျမင္စြမ္းအင္ အားေကာင္းတယ္။ တစ္ေနရာရာကို ေရာက္သြားရင္ အားသန္တဲ့ မ်က္လံုးက ပတ္၀န္းက်င္ကို ခ်က္ခ်င္း ျမင္မိၿပီး မွတ္ဥာဏ္အသစ္အျဖစ္ ဦးေႏွာက္ထဲကို သတင္းပို႔လိုက္တယ္။ မၾကာခင္မ်က္လံုးႏွစ္ဖက္ စလံုးက အာ႐ံုစိုက္ၿပီး ၾကည့္လိုက္တဲ့ ပံုရိပ္ကိုလည္း ဦးေႏွာက္ထဲကိုပို႔လိုက္တယ္။ ဦးေႏွာက္က အားသန္ တဲ့ မ်က္လံုးက မသိမသာ ပို႔ထားတဲ့ ပံုရိပ္ကိုလည္း မွတ္မိေနတယ္။ ဒီေတာ့ ဦးေႏွာက္က ေျပာမယ္။ “ဒီအေျခအေနေတြ ကို ငါသိရွိၿပီးၿပီ” ပဲ၊ ဒါေၾကာင့္ အသိစိတ္ထဲမွာ ” Deja Vu” အေတြ႕အႀကံဳလို ခံစားရမယ္။
အခုေဖာ္ျပခဲ့တဲ့ သီအိုရီသံုးမ်ဳိးစလံုးမွာ တူညီခ်က္ရွိပါတယ္။ ” Deja Vu” အေတြ႕အႀကံဳဆိုတာ စိတ္ထဲမွာ ရွိၿပီးသား မွတ္ဥာဏ္ပဲျဖစ္တယ္။ ဒါေပမဲ့ အသိစိတ္က သတိမထားမိတဲ့ မွတ္ဥာဏ္ျဖစ္ေနလို႔ အဲဒီမွတ္ဥာဏ္ ေပၚလာတဲ့အခါ မွတ္ဥာဏ္လို မယူဆဘဲ ေယာင္၀ါး၀ါး ျဖစ္သြားတာပါ။

(ဃ) တမလြန္ဘ၀နဲ႔ ၀ိဥာဥ္ေလာက ယံုၾကည္မႈကိုအေျချပဳၿပီး ” Deja Vu” အေတြ႕အႀကံဳကို နားလည္ထားတာ ရွိပါတယ္။ ဥပမာ-ေနရာတစ္ခုခုကို ေရာက္သြားတဲ့အခါ အဲဒီေနရာကို အရင္က ေရာက္ရွိ ျမင္ေတြ႕ခဲ့ဖူးသလို ခံစားရတာက အရင္တမလြန္ဘ၀က အေတြ႕အႀကံဳကို ျပန္လည္ မွတ္မိတာလို႔ဆိုပါတယ္။ ေနာက္သီအိုရီတစ္ခုကေတာ့ မိမိေရာက္ရွိ ျဖတ္သန္းသြားတဲ့ေနရာမွာ ၀ိဥာဥ္ ေတြရွိေနတယ္။ အဲဒီ၀ိဥာဥ္ေတြနဲ႔ မိမိရဲ႕စိတ္ (၀ိဥာဥ္)က ထိေတြ႕ေပါင္းစည္းမိတဲ့အခါ အဲဒီေနရာကို အရင္ကေရာက္ရွိခဲ့ဖူးသလို ခံစားရလိမ့္မယ္ လို႔ ဆိုပါတယ္။

(၂) ျမင္ေတြ႕ဖူးသလို ခံစားရျခင္း ” Deja Vu” လကၡဏာကို စိတ္က်န္းမာေရး ခ်ဳိ႕ယြင္းလာရင္လည္း ေတြ႕ရွိ ႏုိင္ပါတယ္။

(က) ေက်ာင္းသားလူငယ္ေတြ အိပ္ေရးပ်က္ျခင္း၊ ေမာပန္းႏြမ္းနယ္ျခင္း၊ စိတ္ဖိစီးမႈဒဏ္ခံရျခင္း ရွိရင္ ” Deja Vu” လကၡဏာျဖစ္ပြားတတ္ပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ ညေနပိုင္းမွာ ျဖစ္ပြားတာမ်ားတယ္။

(ခ) ” Deja Vu” အေတြ႕အႀကံဳျဖစ္ေပၚေစတဲ့ ေဆးေတြရွိတယ္။ ဥပမာ- Parkinson အေၾကာဆြဲ ေရာဂါကုသေဆး (Amantadine) ၊ ႏွာေစးေခ်ာင္းဆိုး အေအးမိကုသေဆးေတြထဲမွာပါရွိတဲ့ (Ephedrine, Phenylpropanolamine) ေဆးေတြေၾကာင့္ ျမင္ေတြ႕ဖူးသလို ခံစားရတဲ့ လကၡဏာျဖစ္ေပၚတဲ့ မွတ္တမ္းေတြ ရွိပါတယ္။
စိတၱဇ႐ူးသြပ္ေဆး (LSD)၊ စိတ္ၾကြ႐ူးသြပ္ေဆး အမ်ဳိးမ်ဳိးနဲ႔ ေဆးေျခာက္သံုးစြဲရင္လည္း ” Deja Vu” လကၡဏာ ျဖစ္ပြားႏိုင္ပါတယ္။ ဦးေႏွာက္ထဲမွာ ဒိုပါမင္းဓာတ္ လႈံ႔ေဆာ္အားေပးမႈ ျမင့္မားလာလို႔ ျဖစ္ပါတယ္။

(ဂ) နားထင္ပိုင္းဦးေႏွာက္အတက္ေရာဂါ (Temporal Lobe Epilepsy) ေရာဂါမွာ ” Deja Vu” အေတြ႕အႀကံဳျဖစ္ပြားမႈမ်ားျပားတာ ေတြ႕ရွိရတယ္။ မ်က္စိထဲမွာ ထူးဆန္းတဲ့ ျမင္ကြင္းေတြေပၚလာျခင္း၊ ထူးျခားတဲ့အနံ႔ရရွိျခင္း၊ အိပ္မက္လိုလ ိုဇေ၀ဇ၀ါျဖစ္ျခင္း၊ အစာ၀ါးစားေနသလို ပါးစပ္လႈပ္ရွားျခင္း၊ အေၾကာင္းမဲ့ ေၾကာက္ရြံြ႕ထိတ္လန္႔ျခင္း စတဲ့ လကၡဏာေတြကို ပူးတြဲေတြ႕ရွိရမယ္။
ျမင္ေတြ႕ဖူးသလို အေတြ႕ အႀကံဳခံစားေနရတဲ့အခါ အထက္ေဖာ္ျပပါ လကၡဏာ တခ်ဳိ႕ကိုပါပူးတြဲခံစားရရင္ ေဆးစစ္ဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္။

(ဃ) စိတ္ကစဥ့္ကလ်ားစိတၱဇေရာဂါ ျဖစ္ေပၚစ အေျခအေန (Early Stage of Schizophrenia) မွာျမင္ေတြ႕ဖူးသလိုခံစားရတဲ့ ” Deja Vu” လကၡဏာ ရရွိႏုိင္တယ္။ အဲဒီအခ်ိန္မွာ တျခားေရာဂါလကၡဏာေတြ ကိုလည္း ပူးတြဲေတြ႕ရွိႏိုင္တယ္။ ဥပမာ-လူေတြနဲ႔ အေပါင္းအသင္းမလုပ္ျခင္း၊ သံသယစိတ္လြန္ကဲလာျခင္း၊ အေၾကာင္းမဲ့ စိတ္တိုသလို စိတ္ညစ္ညဴးေနသလိုခံစားရျခင္း၊ တစ္ကိုယ္ေရသန္႔ရွင္းေရးကို ဂ႐ုမစိုက္ျခင္း၊ စိတ္ခံစားမႈကို ပံုမွန္ထုတ္ေဖာ္ႏိုင္မႈ အားနည္းလာျခင္း၊ အေၾကာင္းမဲ့ ရယ္ေမာျခင္း၊ အိပ္ေရးပ်က္ျခင္းစတဲ့ လကၡဏာေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီလို လကၡဏာေတြကိုပါ ခံစားရရင္ ေဆးစစ္ဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္။

” Deja Vu” လကၡဏာကို တစ္ႏွစ္မွာ တစ္ၾကိမ္၊ ႏွစ္ႀကိမ္ေလာက္သာ ခံစားရတာ မဟုတ္ဘဲ တစ္လအတြင္းမွာ အႀကိမ္ႀကိမ္ ခံစားေနရရင္လည္း ေဆးစစ္သင့္ပါတယ္။

(Healthy Life ဂ်ာနယ္မွ စီစဥ္တင္ဆက္သည့္ အပတ္စဥ္ ေသာၾကာေန႔ထုတ္ Healthy Life ဂ်ာနယ္၊ https://www.facebook.com/healthylifejournalmyanmar/ ႏွင့္ www.healthylifejournalmyanmar.com တို႔တြင္ ေဖာ္ျပပါရွိသမွ် က်န္းမာေရးႏွင့္ အလွအပဆိုင္ရာ သတင္းမ်ား၊ သတင္းေဆာင္းပါးမ်ား၊ အေမးအေျဖမ်ား၊ ဘာသာျပန္ေဆာင္းပါးမ်ားကို လြတ္လပ္စြာ မွ်ေ၀ႏိုင္ပါသည္။ သို႔ရာတြင္ မည္သည့္ Facebook စာမ်က္ႏွာ၊ Website မ်ားတြင္မဆိုျပန္လည္ကူးယူေဖာ္ျပျခင္းကို ခြင့္မျပဳပါေၾကာင္း အသိေပး ေၾကညာအပ္ပါသည္။)

Most Popular

Healthy Life Ad
To Top