ေဒါက္တာမိုးေအာင္ေက်ာ္ႏုိင္ (အေထြေထြေရာဂါ အထူးကုဆရာ၀န္ႀကီး)
(အတြင္းေရးမွဴး၊ ေရႊေရာင္ႏွင္းဆီ ကင္ဆာေဖာင္ေဒးရွင္း)ႏွင့္ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးျခင္း
ေမး. အျဖစ္မ်ားတဲ့ ကင္ဆာေရာဂါေတြကုိ သိပါရေစ ဆရာ။
ေျဖ. အျဖစ္မ်ားတဲ့ကင္ဆာေတြကေတာ့ ရင္သား၊ သားအိမ္ေခါင္း၊ အဆုတ္၊ အူမႀကီး၊ ဆီးက်ိတ္၊ သားအိမ္၊ သားဥအိမ္၊ အက်ိတ္၊ ဆီးအိမ္၊ အသည္း၊ အေရျပားနဲ႔ ေက်ာက္ကပ္ကင္ဆာေတြပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ အေမရိကန္ အမ်ဳိးသားကင္ဆာဌာနရဲ႕ ၂၀၁၁ ခုႏွစ္စာရင္းေတြအရလည္း အထက္ပါ ကင္ဆာမ်ားဟာ အျဖစ္အမ်ားဆုံး ကင္ဆာအမ်ဳိးအစားထဲမွာ ပါ၀င္ပါတယ္။
အမ်ဳိးသားေတြမွာ အဆုတ္၊ ဆီးက်ိတ္၊ အူမႀကီး၊ ဆီးအိမ္၊ အသည္းနဲ႔ အက်ိတ္ကင္ဆာေတြအျဖစ္မ်ားၿပီး အမ်ဳိးသမီးေတြက ရင္သား၊ သားအိမ္ေခါင္း၊ အဆုတ္၊ အူမႀကီး၊ အသည္း၊ သားအိမ္နဲ႔ သားဥအိမ္ကင္ဆာေတြ အျဖစ္မ်ားပါတယ္ . . .
ေမး. အမ်ဳိးသားနဲ႔အမ်ဳိးသမီးေတြမွာ အျဖစ္မ်ားတဲ့ ကင္ဆာေရာဂါေတြကုိ သိပါရေစ ဆရာ။
ေျဖ. အမ်ဳိးသားေတြမွာ အဆုတ္၊ ဆီးက်ိတ္၊ အူမႀကီး၊ ဆီးအိမ္၊ အသည္းနဲ႔ အက်ိတ္ကင္ဆာေတြအျဖစ္မ်ားၿပီး အမ်ဳိးသမီးေတြက ရင္သား၊ သားအိမ္ေခါင္း၊ အဆုတ္၊ အူမႀကီး၊ အသည္း၊ သားအိမ္နဲ႔ သားဥအိမ္ကင္ဆာေတြ အျဖစ္မ်ားပါတယ္။
(၁) အူမႀကီးကင္ဆာ
ေမး. အူမႀကီးကင္ဆာက ဘာေၾကာင့္ အဓိကျဖစ္ရပါသလဲ ဆရာ။
ေျဖ. အူမႀကီးကင္ဆာ ဘာေၾကာင့္ အဓိကျဖစ္ရတယ္ဆုိတာ အတိအက်မေျပာႏုိင္ေပမယ့္ ျဖစ္ႏုိင္ေျခမ်ား ေစတဲ့အေၾကာင္းေတြကုိေတာ့ ရွာေဖြေတြ႕ရွိထားပါတယ္။ အသက္ ၅၀ ေက်ာ္လာတာ၊ အူမႀကီးအတြင္းနံရံမွာ Polyp (အသားပုိ)ျဖစ္တာ၊ အူမႀကီးကင္ဆာ မိသားစုရာဇ၀င္ရွိတာ၊ မ်ဳိး႐ုိးလုိက္တဲ့ ကင္ဆာဗီဇရွိတာ၊ အရင္က အူမႀကီးကင္ဆာျဖစ္ဖူးတာ၊ တိရစာၦန္ကရတဲ့အဆီ စားသုံးမႈမ်ားတာ၊ ဟင္းသီးဟင္းရြက္နဲ႔ အသီးအႏွံစားသုံးမႈနည္းတာ၊ ေဆးလိပ္ေသာက္တာ၊ အူမႀကီးအတြင္းအနာေတြ ျဖစ္ဖူးတာနဲ႔ Crohn’s ေရာဂါျဖစ္တာ စတာေတြေၾကာင့္ အူမႀကီးကင္ဆာ ျဖစ္ႏုိင္ေျခမ်ားပါတယ္။
ေမး. အူမႀကီးကင္ဆာရဲ႕ လကၡဏာေတြက ဘာေတြပါလဲ ဆရာ။
ေျဖ. အူမႀကီးကင္ဆာျဖစ္ေနရင္လည္း ဘာလကၡဏာမွ မျပတတ္ပါဘူး။ ေနာက္ပုိင္းမွာမွ ေရာဂါလကၡဏာျပတတ္ပါတယ္။ အဓိက ၀မ္းသြားတဲ့ပုံစံ ေျပာင္းလဲလာတတ္ပါတယ္။ ၀မ္းအသြားမ်ားတာ ဒါမွမဟုတ္ ၀မ္းခ်ဳပ္တာ၊ ၀မ္းက်န္တယ္လို႔ထင္ရတာ၊ ၀မ္းအတြင္း ေသြးပါတာ၊ ပုံမွန္သြားေနက် ၀မ္းအတုံးထက္ ေသးသြယ္သြားတာ၊ ရင္ျပည့္ရင္ကယ္ျဖစ္တာ၊ ၀မ္းဗုိက္နာတာ၊ ကုိယ္အေလးခ်ိန္ေလ်ာ့က်တာ၊ တစ္ခ်ိန္လုံး ႏုံးနယ္ေနတာ၊ ပ်ဳိ႕တာနဲ႔ အန္တာတုိ႔ ျဖစ္ေပၚခံစားရႏုိင္ပါတယ္။
ေမး. အူမႀကီးကင္ဆာကုိ သံသယရွိပါက ဘာလုပ္သင့္ပါသလဲ ဆရာ။
ေျဖ. အူမႀကီးကင္ဆာျဖစ္ေနႏုိင္တယ္လို႔ သံသယရွိရင္ နားလည္တတ္ကြၽမ္းတဲ့ အူလမ္းေၾကာင္း အထူးကုသမားေတာ္ ဒါမွမဟုတ္ ခြဲစိတ္ဆရာ၀န္၊ ကင္ဆာအထူးကုဆရာ၀န္တုိ႔နဲ႔ ျပသတုိင္ပင္စစ္ေဆးသင့္ပါတယ္။ ထပ္မံစစ္ေဆးရန္ လုိ၊မလုိ အႀကံျပဳပါလိမ့္မယ္။ ဒါေပမဲ့ ပုံမွန္ျပသစစ္ေဆးဖုိ႔ လုိအပ္ႏုိင္ပါတယ္။
ေမး. အူမႀကီးကင္ဆာကုိ ႀကိဳတင္စစ္ေဆးလုိ႔ ရပါသလား ဆရာ။
ေျဖ. အူမႀကီးကင္ဆာကုိ ေစာေစာသိေအာင္ စစ္ေဆးရမယ့္ နည္းေတြကေတာ့-
၁။ ၀မ္းအတြင္း မျမင္ႏုိင္တဲ့ေသြးပါ၀င္ေနတာ (Fecal Occult Blood Test)
၂။ အူမႀကီးအတြင္း မွန္ေျပာင္းထည့္သြင္း ၾကည့္႐ႈစစ္ေဆးတာ
အထက္ပါ စစ္ေဆးနည္းေတြကုိ အူမႀကီးကင္ဆာျဖစ္ႏႈန္းမ်ားတဲ့ မိသားစု၊ အထက္က ေဖာ္ျပခဲ့တဲ့ ျဖစ္ႏုိင္ေျခမ်ားတဲ့သူေတြ အထူးသျဖင့္ အသက္ ၅၀ ေက်ာ္လာရင္ ႀကိဳတင္စစ္ေဆးသင့္ပါတယ္။
ေမး. အူမႀကီးကင္ဆာအတြက္ ဘယ္လုိစမ္းသပ္စစ္ေဆးမႈေတြကုိ ခံယူဖုိ႔လုိအပ္ပါသလဲ ဆရာ။
ေျဖ. အူမႀကီးကင္ဆာအတြက္ အူမႀကီးအတြင္း မွန္ေျပာင္းထည့္သြင္းၾကည့္႐ႈစစ္ေဆးၿပီး သံသယရွိဖြယ္ေတြ႕ရရင္ အသားစယူ စစ္ေဆးရပါမယ္။ တကယ္လို႔ အူမႀကီးအတြင္း အသားပုိေတြ႕ရွိခဲ့ရင္လည္း ျဖတ္ေတာက္ဖယ္ရွားၿပီး ဓာတ္ခြဲခန္းမွာ စမ္းသပ္စစ္ေဆးရပါမယ္။
(၂) ရင္သားကင္ဆာ
ေမး. ရင္သားကင္ဆာက ဘာေၾကာင့္ အဓိကျဖစ္ရပါသလဲ ဆရာ။
ေျဖ. ရင္သားကင္ဆာ ျဖစ္ေစႏုိင္တဲ့အေၾကာင္းေတြကေတာ့ အသက္ငယ္ငယ္မွာ ရာသီေသြးစေပၚတာ၊ ေနာက္က်ေသြးဆုံးတာ၊ ကုိယ္၀န္မေဆာင္တာ ဒါမွမဟုတ္ အသက္ႀကီးမွ ကုိယ္၀န္ေဆာင္ရတာ၊ မိမိရဲ႕အနီးစပ္ဆုံးေဆြမ်ဳိး (မိခင္၊ ညီအစ္မ၊ သမီး) ေတြမွာ ရင္သားကင္ဆာရွိတာ၊ မ်ဳိး႐ုိးဗီဇေျပာင္းလဲတာ၊ အီစထ႐ုိဂ်င္နဲ႔ ပ႐ုိဂ်က္စတုန္း စတဲ့ ေဟာ္မုန္းေဆး၀ါးေတြ ေသာက္သုံးတာ၊ ကုိယ္အေလးခ်ိန္မ်ားတာ၊ အ၀လြန္တာနဲ႔ ရင္ဘတ္ဓာတ္ေရာင္ျခည္ေပးကုသမႈ ခံယူရတာ စတာေတြေၾကာင့္ ျဖစ္ပါတယ္။
ေမး. ရင္သားကင္ဆာရဲ႕ လကၡဏာေတြက ဘာေတြပါလဲ ဆရာ။
ေျဖ. ရင္သားကင္ဆာရဲ႕ လကၡဏာေတြကေတာ့ မနာမက်င္တဲ့ ရင္သားအက်ိတ္ျဖစ္ေပၚတာ၊ ရင္းသားအက်ိတ္မွ အနာျဖစ္လာတာ၊ ရင္သားအေရျပားခ်ဳိင့္၀င္တာ၊ ႏုိ႔သီးေခါင္းခ်ဳိင့္၀င္တာ၊ ရင္သားအက်ိတ္ရွိၿပီး ေရာင္ရမ္းလာတာ၊ ႏုိ႔သီးေခါင္းမွ အရည္ ဒါမွမဟုတ္ ေသြးထြက္တာတုိ႔ ျဖစ္ပါတယ္။
ေမး. ရင္သားကင္ဆာကုိ ႀကိဳတင္စစ္ေဆးလုိ႔ ရပါသလား ဆရာ။
ေျဖ. ရင္သားကင္ဆာျဖစ္ေနႏုိင္တယ္လုိ႔ သံသယ ရွိပါက ကြၽမ္းက်င္တဲ့ဆရာ၀န္နဲ႔ ျပသစစ္ေဆးရပါမယ္။ ရင္သားကင္ဆာျဖစ္ပြားမႈကုိ ေစာစီးစြာသိရွိဖို႔ (၁) မိမိရင္သားကို မိမိကိုယ္တုိင္စမ္းသပ္ျခင္း (၂) ဆရာ၀န္နဲ႔ ျပသစစ္ေဆးျခင္း (၃) ရင္သားဓာတ္မွန္႐ုိက္ စစ္ေဆးျခင္းေတြကို ျပဳလုပ္ႏုိင္ပါတယ္။
ေမး. ရင္သားကင္ဆာအတြက္ ဘယ္လုိစမ္းသပ္စစ္ေဆးမႈေတြကုိ ခံယူဖုိ႔ လုိအပ္ပါသလဲ ဆရာ။
ေျဖ. အထက္ပါ စစ္ေဆးနည္းေတြျပဳလုပ္ၿပီး သံသယရွိဖြယ္ေတြ႕ရွိရပါက ရင္သားအက်ိတ္ ဒါမွမဟုတ္ ႏုိ႔ျပြန္ကုိ ခြဲစိတ္ဖယ္ရွားၿပီး အသားစစစ္ေဆးတာ ဒါမွမဟုတ္ ရင္သားအက်ိတ္ကုိ အပ္နဲ႔စုပ္ယူစစ္ေဆးတာ ဒါမွမဟုတ္ ရင္သားအက်ိတ္မွ အသားစယူစစ္ေဆးတာတုိ႔ ျပဳလုပ္ၿပီး ရင္သားကင္ဆာျဖစ္/မျဖစ္ စစ္ေဆးႏုိင္ပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ ေသြးအတြင္း CA 153 ဓာတ္ကိုလည္း စစ္ေဆးေလ့ရွိပါတယ္။
(ေနာက္တစ္ပတ္မွာ အဆုတ္ကင္ဆာနဲ႔ ဆီးက်ိတ္ကင္ဆာအေၾကာင္း ေဖာ္ျပပါမယ္)
(Healthy Life ဂ်ာနယ္မွ စီစဥ္တင္ဆက္သည့္ အပတ္စဥ္ ေသာၾကာေန႔ထုတ္ Healthy Life ဂ်ာနယ္၊ https://www.facebook.com/healthylifejournalmyanmar/ ႏွင့္ www.healthylifejournalmyanmar.com တို႔တြင္ ေဖာ္ျပပါရွိသမွ် က်န္းမာေရးႏွင့္ အလွအပဆိုင္ရာ သတင္းမ်ား၊ သတင္းေဆာင္းပါးမ်ား၊ အေမးအေျဖမ်ား၊ ဘာသာျပန္ေဆာင္းပါးမ်ားကို လြတ္လပ္စြာ မွ်ေ၀ႏိုင္ပါသည္။ သို႔ရာတြင္ မည္သည့္ Facebook စာမ်က္ႏွာ၊ Website မ်ားတြင္မဆိုျပန္လည္ကူးယူေဖာ္ျပျခင္းကို ခြင့္မျပဳပါေၾကာင္း အသိေပး ေၾကညာအပ္ပါသည္။)
