Healthy Life Ad
Life Style

“အတၱစိတ္ကို ေခ်းငွားေပးပါ”

ေဒါက္တာအုန္းေက်ာ္ (စိတ္က်န္းမာေရးအထူးကု ဆရာ၀န္ႀကီး – အၿငိမ္းစား)

မိမိကိုယ္မိမိယံုၾကည္မႈနည္းပါးျခင္း (Low Self Esteem)ကို တိုက္ဖ်က္ႏိုင္တဲ့ စိတ္ကုထံုးနည္းပရိ ယာယ္ေတြကို သူနာျပဳေအမီနဲ႔ ဆက္လက္ေဆြးေႏြးေနပါတယ္။

အေမရိကန္ႏိုင္ငံ မူးယစ္ေဆးအလြဲသံုးစြဲမႈနဲ႔ စိတ္က်န္းမာေရး၀န္ေဆာင္႒ာန (SAMHSA)က ထုတ္ျပန္ထားတဲ့ စိတ္ကုထံုးနည္းတစ္ခုရွိပါတယ္။ အဲဒီနည္းပရိယာယ္က မိမိအစြမ္းအစေတြ၊ အားသာခ်က္ေတြ၊ ေအာင္ျမင္မႈေတြကို စဥ္းစားဆင္ျခင္ေတြးေတာၿပီး စာရြက္ေပၚမွာ ေရးမွတ္ေစတာ ျဖစ္ပါတယ္။

“အဲဒီလိုစာရြက္ေပၚမွာ ေရးမွတ္လိုက္႐ံုနဲ႔ ဘယ္လိုအက်ဳိးရွိမွာလဲ”လို႔ သူနာျပဳေအမီက ေစာဒကတက္ပါတယ္။

“သဲသဲကြဲကြဲ စာရြက္ေပၚမွာ ေရးခ်လိုက္တာေၾကာင့္ လူနာက သူ႔အေၾကာင္းကို သူကိုယ္တိုင္ ပိုမိုသိရွိနားလည္လာႏုိင္ပါတယ္။ အရင္တုန္းက ဂ႐ုမမူလို႔ မျမင္မိတဲ့ မိမိရဲ႕ “ေကာင္းကြက္”ေတြကို ေတြ႕ရွိလာႏိုင္ပါတယ္။ အဲဒီအခ်က္ကိုက ကုသမႈအာနိသင္ရွိပါတယ္”

“ေရွ႕ဆက္ၿပီး ဘာလုပ္ရမလဲ”

“ေအမီရဲ႕ လူနာကို ေန႔စဥ္ ေလ့က်င့္ခန္းတစ္ခု ျပဳလုပ္ခိုင္းရမယ္။ တစ္ေန႔မွာ တစ္ႀကိမ္ မိမိရဲ႕ေကာင္းကြက္ေတြကို အႀကိမ္ႀကိမ္ဖတ္ခိုင္းပါ။ အႀကိမ္ႀကိမ္ ျပန္လည္ေရးသားခိုင္းပါ၊ အနည္းဆံုး ၁၅ မိနစ္ေလာက္ အခ်ိန္ေပးရမယ္။ အဲဒီလိုေလ့က်င့္ရင္ မိမိရဲ႕ေကာင္းကြက္ေတြကို လူနာက ယံုၾကည္လက္ခံလာလိမ့္မယ္။ မိမိကိုယ္မိမိ တန္ဖိုးထားတဲ့စိတ္ တိုးပြားလာႏိုင္ပါတယ္”

“ဦးေႏွာက္ေဆးေၾကာအယံုသြင္းတဲ့ Brain Wash သေဘာလား”

“ေျပာလို႔ရပါတယ္။ သိမ္ငယ္စိတ္ေလ်ာ့နည္းေအာင္ ေဆာင္ရြက္ႏုိင္တဲ့ ေနာက္ထပ္နည္းတစ္ခု ရွိေသးတယ္။ “မိမိကိုယ္မိမိ ဂုဏ္ျပဳခ်ီးက်ဴးမွတ္တမ္းစာအုပ္” (Celebratory Scrapbook) ထားရွိတာျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီစာအုပ္ထဲမွာ မိမိဘ၀တစ္ေလွ်ာက္ ေအာင္ျမင္မႈရရွိခဲ့တာကို ေရးမွတ္ရမယ္။ အႀကိမ္ႀကိမ္ ျပန္လည္ဖတ္႐ႈၾကည့္ရမယ္။ မိမိေအာင္ျမင္မႈ အထိမ္းအမွတ္ဓာတ္ပံု၊ ေအာင္လက္မွတ္၊ ဆုတံဆိပ္ေတြကို ျမင္သာတဲ့ေနရာမွာ သီးသန္႔ထားႏိုင္တယ္”

“အဲဒီလိုလုပ္ရင္ ဘာအက်ဳိးရွိသလဲ”

“မိမိကိုယ္မိမိ တန္ဖိုးထားခ်င္တဲ့စိတ္ ပြားမ်ားလာႏုိင္ပါတယ္။ ေနာက္တစ္နည္း ရွိေသးတယ္။ “အျပန္အလွန္ ခ်ီးက်ဴးစကားေျပာ ေလ့က်င့္ခန္း” (Mutual Complimenting Exercise)လို႔ ေခၚပါတယ္”

“ဘယ္လိုလုပ္ရမလဲ ေဒါက္တာ”

“ေဂ်ဘီကို ေလ့က်င့္ေပးႏိုင္တယ္။ ေဂ်ဘီနဲ႔ ေအးေအးေဆးေဆးထိုင္ၿပီး တစ္ေယာက္နဲ႔တစ္ေယာက္ အျပန္အလွန္ခ်ီးက်ဴးစကားေျပာရမယ္။ ၁၀ မိနစ္ေလာက္ အခ်ိန္ယူေလ့က်င့္ပါ”

“ေျမႇာက္ပင့္ေျပာရမွာလား”

“မဟုတ္ပါဘူး။ ေဂ်ဘီမွာ အမွန္တကယ္ရွိတဲ့ အစြမ္းအစေတြ၊ အားသာခ်က္ေတြ၊ ႏွစ္ၿခိဳက္စရာ အျပဳအမူေတြ၊ ေအာင္ျမင္မႈေတြကို ေအမီျမင္သလို ခ်ီးက်ဴးစကားေျပာတာျဖစ္ပါတယ္။ ၿပီးရင္ ေဂ်ဘီရဲ႕ အလွည့္။ ေအမီရဲ႕ ေကာင္းကြက္ေတြကို ေဂ်ဘီက စဥ္းစားၿပီး ခ်ီးက်ဴးစကား ထုတ္ေဖာ္ေျပာဆိုခိုင္းရမယ္။ အဲဒီလိုေလ့က်င့္ေနတဲ့အခ်ိန္မွာ သာယာေက်နပ္ႏွစ္ၿခိဳက္မႈကို ခံစားရလိမ့္မယ္”

မိမိကိုယ္မိမိ ယံုၾကည္မႈနည္းပါးသူက မိမိကို ခ်ီးက်ဴးတာခံရရင္ ဂုဏ္မယူတတ္ပါဘူး။ တျခားသူကိုလည္း ခ်ီးက်ဴးစကားေျပာရမွာ ၀န္ေလးတယ္၊ ေနာက္ၿပီး မိမိရဲ႕ ေကာင္းကြက္ေတြကိုလည္း မိမိဘာသာ မျမင္တတ္ဘူးမဟုတ္လား။ ‘အျပန္အလွန္ ခ်ီးက်ဴးစကားေျပာေလ့က်င့္ခန္း’က အဲဒီခ်ဳိ႕ယြင္းခ်က္ေတြကို ေလ်ာ့နည္းေစပါတယ္

“အဲဒီေလ့က်င့္ခန္းက ဘယ္လိုအက်ဳိးသက္ေရာက္သလဲ”

“မိမိကိုယ္မိမိ ယံုၾကည္မႈနည္းပါးသူက မိမိကို ခ်ီးက်ဴးတာခံရရင္ ဂုဏ္မယူတတ္ပါဘူး။ တျခားသူကိုလည္း ခ်ီးက်ဴးစကားေျပာရမွာ ၀န္ေလးတယ္၊ ေနာက္ၿပီး မိမိရဲ႕ ေကာင္းကြက္ေတြကိုလည္း မိမိဘာသာ မျမင္တတ္ဘူးမဟုတ္လား။ “အျပန္အလွန္ ခ်ီးက်ဴးစကားေျပာေလ့က်င့္ခန္း”က အဲဒီခ်ဳိ႕ယြင္းခ်က္ေတြကို ေလ်ာ့နည္းေစပါတယ္”

စာေရးသူက ဆက္လက္ေဆြးေႏြးပါတယ္။

“စိတ္ေရာဂါ ခံစားေနရသူတိုင္းလိုလိုမွာ ေတြ႕ရွိရတဲ့ အားနည္းခ်က္တစ္ခုရွိေသးတယ္။ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ကုန္ဆံုးေနၿပီလို႔ ထင္ျမင္ယူဆတာ ျဖစ္ပါတယ္”

ေအမီက ေထာက္ခံေျပာၾကားတယ္။

“ေဂ်ဘီမွာလည္း အဲဒီလိုအေတြးေတြရွိတယ္ ေဒါက္တာ။ ဒါေၾကာင့္ ကြၽန္မသူ႔ကို မၾကာခဏ အားေပးစကား ေျပာေနရတယ္”

“အနာဂတ္မွာ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္မရွိေတာ့ဘူးလို႔ ထင္ျမင္ယူဆေစတဲ့ အေၾကာင္းရင္းအမ်ဳိးမ်ဳိးရွိႏိုင္တယ္။ တခ်ဳိ႕လူနာေတြက စိတ္ေရာဂါမျဖစ္ပြားခင္ကတည္းက အဆိုးျမင္၀ါဒရွိသူမ်ဳိးျဖစ္တယ္။ တခ်ဳိ႕ကေတာ့ စိတ္ေရာဂါေၾကာင့္ ထပ္ဆင့္ရင္ဆိုင္လာရတဲ့ အခက္အခဲ ျပႆနာေတြကို မေက်ာ္လႊားႏိုင္ေတာ့ဘူးလို႔ ခံယူၿပီး စိတ္ဓာတ္က်လာတာ ျဖစ္ပါတယ္”

သူနာျပဳေအမီက ျဖည့္စြက္ေျပာပါတယ္။

“စိတ္က်ေရာဂါရွိရင္လည္း ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ကုန္ဆံုးစိတ္ ျဖစ္ေပၚတတ္တယ္ မဟုတ္လား”

“ဟုတ္ပါတယ္ ေအမီ၊ စိတ္က်ေရာဂါနဲ႔ အနာဂတ္မွာ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္မရွိဘူးလို႔ ယံုၾကည္မႈက တစ္ခုနဲ႔တစ္ခု အျပန္အလွန္သက္ေရာက္မႈရွိေနပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ေဂ်ဘီခံစားေနရတဲ့ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ကုန္ဆံုးစိတ္ကေတာ့ သူ႔ဘ၀အေျခအေနေၾကာင့္ ျဖစ္ႏုိင္ပါတယ္”

“အဲဒီေတာ့ . . .”

“ေအမီကူညီႏိုင္တဲ့ နည္းလမ္းအမ်ဳိးမ်ဳိးရွိတယ္။ (က) ေဂ်ဘီရင္ဆိုင္ေနရတဲ့ အခက္အခဲျပႆနာေတြကို စာရင္းေကာက္ယူရမယ္။ ေျဖရွင္းဖို႔ လိုအပ္တဲ့ ျပႆနာေတြကိုကူညီေျဖရွင္းေပးရမယ္။ သူ႔မိဘေဆြမ်ဳိးေတြနဲ႔ တိုင္ပင္ၿပီး လက္ေတြ႕အကူအညီေပးရမယ္။

(ခ) ေဂ်ဘီကို လက္၀ါးျဖန္႔ခိုင္းၿပီး အကူအညီေပးတာမ်ဳိး မဟုတ္ဘူး။ ေဂ်ဘီကိုယ္တိုင္ ပါ၀င္ေဆာင္ရြက္ႏိုင္ေအာင္ ကူညီအားေပးတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ခ်ဳိင္းေထာက္၀ယ္ေပးသလိုေပါ့။ ဒါေပမဲ့ ေဂ်ဘီကိုယ္တိုင္ ခ်ဳိင္းေထာက္နဲ႔ လမ္းေလွ်ာက္ႏိုင္ေအာင္ေလ့က်င့္ဖို႔ အားေပးတိုက္တြန္းရမယ္။

(ဂ) “ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ ကုန္ဆံုးသလို ခံစားရသူရဲ႕ စိတ္ေနသေဘာထားခံယူခ်က္ကို ေျပာင္းလဲေပးႏိုင္တယ္။ စိတ္ကူးယဥ္အိပ္မက္ကို ရည္မွန္းခ်က္ပန္းတိုင္လို႔ သတ္မွတ္ထားရင္ လိုရာခရီးကို ေရာက္မွာမဟုတ္ဘူး။ က်ီးကန္းက ဘဲငန္းျဖစ္ခ်င္တဲ့ ဆႏၵရွိေနရင္ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ မရွိဘူးေပါ့”

“တရားခ်ရမယ္လို႔ ေျပာတာလား”

“ရည္ရြယ္ခ်က္ မထားရဘူးလို႔ ေျပာတာမဟုတ္ပါဘူး။ ျဖစ္သမွ်အေၾကာင္းကို လွိမ့္ခံေနရမယ္လို႔ ဆိုလိုတာလည္း မဟုတ္ဘူး။ ဒီေန႔ဒီအခ်ိန္မွာ ျပဳလုပ္သင့္၊ ျပဳလုပ္ထိုက္၊ ျပဳလုပ္ႏိုင္တဲ့ ကိစၥကိုသာ ေအာင္ေအာင္ျမင္ျမင္ ေဆာက္ရြက္ဖို႔ ၫႊန္ၾကားေပးတာ ျဖစ္ပါတယ္။

(ဃ) ကူညီအားေပးစိတ္ကုထံုးမွာ အသံုးျပဳတဲ့ နည္းပရိယာယ္တစ္ခု ရွိေသးတယ္။ “အတၱစိတ္ကို ေခ်းငွားေပးျခင္း” (Ego Lending) လို႔ ေခၚပါတယ္”
သူနာျပဳေအမီက ဘ၀င္မက်တဲ့ အမူအရာနဲ႔ ေမးျမန္းတယ္။

“အတၱစိတ္ (Ego)ဆိုတာ မိမိအတြက္ကိုသာ သိတတ္၊ ၾကည့္တတ္တဲ့ စိတ္မဟုတ္ဘူးလား။ လူနာကို တစ္ကိုယ္ေကာင္းဆန္ဖို႔ တိုက္တြန္းရမွာလား”

“အဲဒီလို မဟုတ္ပါဘူး ေအမီ။ စိတ္က်န္းမာေရးေဆးပညာမွာ “အတၱစိတ္” (Ego)ဆိုတာ “အသိစိတ္” တစ္မ်ဳိးကို ေျပာတာပါ။ အတၱစိတ္က ပတ္၀န္းက်င္နဲ႔ ညႇိႏႈိင္းေနထိုင္ႏိုင္ဖို႔ ေဆာင္ရြက္ေပးပါတယ္။ “မသိစိတ္”က လႈံ႔ေဆာ္ေတာင့္တေနတဲ့ ဆႏၵေဇာေတြကိုလည္း ထိန္းခ်ဳပ္ေပးပါတယ္။ တစ္နည္းအားျဖင့္ေျပာရရင္ “အတၱစိတ္”ဆိုတာ လူတစ္ေယာက္ရဲ႕ စိတ္က်န္းမာေရးကို ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ေပးေနတဲ့ စိတ္စြမ္းအင္ျဖစ္ပါတယ္။ စိတ္ေရာဂါလူနာမွာ အဲဒီလိုရင့္က်က္တဲ့ အတၱစိတ္ခ်ဳိ႕ ယြင္းေနတတ္တယ္။ ဒါေၾကာင့္ ပတ္၀န္းက်င္က လူေတြက ေကာင္းမြန္တဲ့ “အတၱစိတ္”ကို ေခ်းငွားေပးရမယ္လို႔ ေျပာတာပါ”

ေအမီက မဲ့ၿပံဳးၿပံဳးၿပီး ေျပာတယ္။

“ဟင္ . . အတၱစိတ္ဆိုတာ ႐ုပ္၀တၳဳပစၥည္းမွ မဟုတ္တာ။ ေခ်းငွားေပးလို႔ ရပါ့မလား”

“သေဘာကို ေျပာတာပါ။ ကုသသူပညာရွင္မွာ ရွိေနတဲ့ အရည္အခ်င္းေကာင္းေတြကို နမူနာျပၿပီး လူနာရဲ႕ စိတ္က်န္းမာေရးအတြက္ အသံုးျပဳတတ္ေအာင္ သင္ၾကားေပးတာပါ။ အခက္အခဲျပႆနာကို ေက်ာ္လႊားၿပီး ေအာင္ျမင္မႈကို ဆြတ္ခူးႏိုင္တဲ့ ပုဂၢဳိလ္ေတြကိုသက္ေသထူၿပီး အားေပးႏိုင္ပါတယ္။ ေဂ်ဘီလို ေရာဂါခံစားေနရသူေတြ ေရာဂါသက္သာေပ်ာက္ကင္းသြားတဲ့ သာဓကရွိေၾကာင္း ၫႊန္ျပႏိုင္ပါတယ္။ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ကုန္ဆံုးေနတဲ့ စိတ္ဓာတ္ကို ႐ႈေထာင့္တစ္မ်ဳိးကေနၿပီး ဆင္ျခင္စဥ္းစားျပဳျပင္တတ္ေအာင္ သင္ၾကားေပးတာျဖစ္ပါတယ္”

ကူညီအားေပး စိတ္ကုထံုးမွာအသံုးျပဳတဲ့ နည္းပရိယာယ္ေတြကိုေဆြးေႏြးတင္ျပၿပီးပါၿပီ။ (Healthy Life ဂ်ာနယ္ အတြဲ ၁၄၈၊ ၁၄၉၊ ၁၅၀)

“ေက်းဇူးတင္ပါတယ္ ေဒါက္တာ၊ ကြၽန္မသိခ်င္တဲ့ တျခားစိတ္ကုထံုးကုနည္းေတြ ရွိေသးတယ္”

“ႀကံဳတဲ့အခါ ေဆြးေႏြးၾကတာေပါ့”

(Healthy Life ဂ်ာနယ္မွ စီစဥ္တင္ဆက္သည့္ အပတ္စဥ္ ေသာၾကာေန႔ထုတ္ Healthy Life ဂ်ာနယ္၊ https://www.facebook.com/healthylifejournalmyanmar/ ႏွင့္ www.healthylifejournalmyanmar.com တို႔တြင္ ေဖာ္ျပပါရွိသမွ် က်န္းမာေရးႏွင့္ အလွအပဆိုင္ရာ သတင္းမ်ား၊ သတင္းေဆာင္းပါးမ်ား၊ အေမးအေျဖမ်ား၊ ဘာသာျပန္ေဆာင္းပါးမ်ားကို လြတ္လပ္စြာ မွ်ေ၀ႏိုင္ပါသည္။ သို႔ရာတြင္ မည္သည့္ Facebook စာမ်က္ႏွာ၊ Website မ်ားတြင္မဆိုျပန္လည္ကူးယူေဖာ္ျပျခင္းကို ခြင့္မျပဳပါေၾကာင္း အသိေပး ေၾကညာအပ္ပါသည္။)

Most Popular

Healthy Life Ad
To Top