ေဒါက္တာတင့္ေဆြ
(ဒီစာတင္တာ ေစတနာမွားတယ္လို႔ ေျပာမယ့္သူနဲ႔ သူခိုးလမ္းျပလို႔ေျပာမယ့္သူ ေပၚအုန္းမလားေတာ့မသိပါ။ ခပ္လန္႔လန္႔ပဲ။)
Yabba (ယာဘ)ဆိုတာ Methamphetamine (မက္သမ္ဖတမင္း)ျဖစ္တယ္။ ျမန္မာျပည္မွာ ေရခဲလို႔လဲေခၚတယ္။ သူမ်ားႏိုင္ငံေတြမွာ Ice, Speed, Meth, Crystal, Crank စသျဖင့္ေခၚတယ္။ Methamphetamine နဲ႔ Caffeine ကိုသာ Ice လို႔ေခၚတာကမွန္တယ္။ အျဖဴေရာင္အနံ႔မရွိဘူး။ ေရ၊ အရက္ထဲမွာ ေပ်ာ္၀င္တယ္။ ပါးစပ္ကေနေသာက္တယ္။ ႏွာေခါင္းကေန႐ွဴတယ္။ ေဆးထိုးအပ္နဲ႔လဲထိုးတယ္။ ေဆးလိပ္လိုလဲေသာက္တယ္။ ေဆးစြမ္းခံစားရတာကို High လို႔ ေခၚၾကတယ္။
လူစည္စည္မွာ အာေဘာင္အာရင္းသန္သန္နဲ႔ ေဟာေျပာသူတိုင္းကို အထင္မႀကီးၾကပါနဲ႔။ သူမ်ားကို အျပစ္ေျပာတဲ့ေနရာမွာ သူရဲေကာင္း အထင္ခံရေလာက္ေအာင္ ေဆးစြမ္းက ထိေရာက္တယ္။ ေျပာတာေဟာတာကို အဟုတ္မွတ္လို႔ ေနာက္လိုက္ေနာက္ပါ ျဖစ္သြားသူေတြလည္း မ်ားတာေတြ႕ရတယ္။ အေရးအသားလဲ ေျပာင္ေျမာက္လို႔ စာဖတ္ပရိသတ္လဲ မရွားဘူး။
ကလပ္ေတြမွာ အသံုးမ်ားလို႔ Club drug လို႔ ေခၚတယ္။ လမ္းေပၚမွာသံုးတာကို Ice နဲ႔ Glass ေခၚတယ္။ နာမည္ခြဲေတြရွိတယ္။ Crystal meth, meth, crystal, shabu, batu, dmeth, tina နဲ႔ glass ေတြျဖစ္တယ္။ Base ကိုလည္း speed dexedrine, dexies, dex, shad, goee, glass, tina, paste, oxblood, shabu, crank လို႔ ေခၚတယ္။
ေဆးကုရာမွာလဲ Desoxyn 5-mg tablets ေဆးျပားအေနနဲ႔သံုးတယ္။ ADHD နဲ႔ Exogenous obesity အ၀လြန္ေရာဂါေတြအတြက္ ေပးတယ္။ Narcolepsy နဲ႔ Depression တျခားေဆးေတြနဲ႔မရတဲ့ စိတ္ဓါတ္က်ေရာဂါအတြက္လဲ သံုးတယ္။
(မက္သမ္ဖတမင္း) ဟာ အားေကာင္းတဲ့ စိတ္ၾကြေဆးတမ်ဳိးျဖစ္တယ္။ Psychostimulant ေခၚတယ္။ Amphetamine ကေနထုတ္တယ္။ ေဆးအဆနည္းနည္းေပးရင္ ႏိုးၾကားေနမႈကို ပိုေကာင္းေစမယ္။ အာ႐ံုစိုက္မႈလဲ ပိုမယ္။ အားကုန္ရင္လဲ အားရေစတယ္။ ေဆးအဆမ်ားမ်ားေပးရင္ Mania (မဲနီးယား) နဲ႔ Euphoria (ယူဖိုးရီးယား) စိတ္အေျခအေနေတြအထိ ေျပာင္းလာမယ္။
စိတ္ပိုင္းသက္ေရာက္မႈေတြကေတာ့ ေကာင္းတာေတြကို ထင္ျမင္ေနမယ္။ အစပိုင္းေလးမွာ လိင္စိတ္မ်ားေစမယ္။ အာ႐ံုစိုက္မႈမ်ားမယ္။ ကိုယ့္ကိုယ္ကိုယ္ အထင္ႀကီးေနမယ္။ လူထဲအတင္းလိုက္ေရာမယ္။ စိတ္တိုမယ္။ ၾကမ္းတမ္းမယ္။ ဆံပင္ကို ဆြဲေနမယ္။ အေရျပား ဆိတ္ေနမယ္။ သူမ်ားမျမင္-မၾကားတာေတြကို ျမင္ၾကားေနမယ္။ သူ႔မွာ ပါ၀ါေတြ ရွိေနတယ္လို႔ထင္ေနမယ္။
အဲလိုလူေတြမွာ ေဆးမသံုးရရင္ အားယုတ္မယ္၊ စိတ္ဓာတ္က်မယ္၊ အစားေတြ သိပ္စားခ်င္မယ္၊ စိုးရိမ္စိတ္ကဲမယ္၊ စိတ္တိုမယ္၊ ေခါင္းကိုက္မယ္၊ ဂနာမၿငိမ္ျဖစ္မယ္၊ အိပ္ခ်ိန္မ်ားမယ္၊ အိပ္မက္အမ်ဳိးမ်ဳိးမက္မယ္။ ေရရွည္မွာ ဆိုးတာေတြျဖစ္ႏိုင္တယ္။ စိတ္ဓာတ္က်လြန္းလာမယ္။ ကိုယ့္ကိုယ္ကို သတ္ေသခ်င္မယ္။ ႏွလံုးေရာဂါရမယ္။ စိတ္ေရာဂါရမယ္။ စိုးရိမ္စိတ္မ်ားလြန္းလာမယ္။ စိတ္ၾကမ္းတမ္းလာမယ္။
ဒီေဆးသံုးရင္ ႐ုပ္ပိုင္းေျပာင္းလဲလာတာေတြရွိတယ္။ အစာမစားခ်င္၊ တက္ၾကြေနမယ္၊ အေရျပားနဲ႔ မ်က္ႏွာနီရဲေနမယ္၊ ေခြၽးထြက္မ်ားမယ္၊ ဂနာမၿငိမ္ျဖစ္မယ္၊ အာေခါင္ေျခာက္မယ္၊ ေခါင္းကိုက္မယ္၊ ရင္တုန္မယ္၊ ႏွလံုးခုန္ျမန္မယ္-ေႏွးမယ္၊ ႏွလံုးခုန္မမွန္ျဖစ္မယ္၊ အသက္႐ွဴျမန္မယ္၊ ေသြးဖိအားတက္မယ္-က်မယ္ …
ဒီေဆးသံုးရင္ ႐ုပ္ပိုင္းေျပာင္းလဲလာတာေတြရွိတယ္။ အစာမစားခ်င္၊ တက္ၾကြေနမယ္၊ အေရျပားနဲ႔ မ်က္ႏွာနီရဲေနမယ္၊ ေခြၽးထြက္မ်ားမယ္၊ ဂနာမၿငိမ္ျဖစ္မယ္၊ အာေခါင္ေျခာက္မယ္၊ ေခါင္းကိုက္မယ္၊ ရင္တုန္မယ္၊ ႏွလံုးခုန္ျမန္မယ္-ေႏွးမယ္၊ ႏွလံုးခုန္ မမွန္ျဖစ္မယ္၊ အသက္႐ွဴျမန္မယ္၊ ေသြးဖိအားတက္မယ္-က်မယ္၊ ၀မ္းပ်က္မယ္၊ လက္တုန္မယ္၊ အေရျပားယားမယ္၊ ၀က္ၿခံထြက္မယ္၊ ျဖဴဖတ္ျဖဴေယာ္ေနမယ္၊ တက္မယ္၊ ႏွလံုး (အတက္) ရမယ္၊ ေသမယ္။
ေဆးတလြဲသံုးမႈနဲ႔ ေဆးစြဲတာပါ ဆက္ျဖစ္လာမယ္။ Amphetamine/ Stimulant psychosis စိတ္အေျခအေနတမ်ဳိး ျဖစ္လာမယ္။ တာရွည္သံုးရာကေန Post-withdrawal syndrome ေဆးျဖတ္ခ်ိန္မွာ ခံစားရမွာေတြ ျဖစ္လာမယ္။ Neurotoxicity အာ႐ံုေၾကာအဆိပ္သင့္တာလို႔ေခၚတယ္။ တကယ္ေဆးျဖတ္ၿပီးေနာက္ အခ်ိန္အေတာ္ၾကာအထိ ခံစားေနရမယ္။ ႏွလံုးေသြးေၾကာေရာဂါလဲ ရလာႏိုင္တယ္။
Cocaine (ကိုကိန္း)တို႔ Amphetamine (အင္ဖက္တမင္း)တို႔နဲ႔မတူတာက Methamphetamine ဟာ ဦးေႏွာက္အလယ္ပိုင္းမွာရွိတဲ့ Dopaminene-urons အာ႐ံုေၾကာကိုထိခိုက္ေစတဲ့ Neurotoxic အာ႐ံုေၾကာအဆိပ္မ်ဳိးျဖစ္တယ္။ Parkinson’s disease ေရာဂါရလမ္းလည္းမ်ားတယ္။
ေဆးခံႏိုင္စြမ္းကို စမ္းသပ္တာမွာ တေယာက္နဲ႔တေယာက္ မတူၾကဘူး။ သာယာမႈလမ္းေၾကာင္းကို သင့္တာထက္ပိုၿပီး သက္ေရာက္ေစထားတဲ့အတြက္ Anhedonia ျဖစ္လာမယ္။ ေဆးစြဲသံုးသူေတြမွာ သြားေတြ၊ သြားဖံုးက ပ်က္စီးလြယ္တယ္။ အဲဒါကို Meth mouth လို႔ ေခၚတယ္။
ေဆးစြဲတာကို ကုရတာဟာ အေတာ္ႀကီးခက္တယ္။ Bupropion, Aripiprazole, Baclofen ေဆးေတြေပးတာမ်ားတယ္။ ဒါေပမဲ့ ေအာင္ျမင္မႈနည္းတယ္။ L-tyrosine and L-5HTP/tryptophan ေခၚတဲ့ အမိုင္ႏိုအက္စစ္အားေဆး ေန႔တိုင္းေပးႏိုင္တယ္။ ဗီတာမင္(စီ)ေပးတာလဲေကာင္းတယ္။ Modafinil ေဆးကိုလဲသံုးတယ္။ Ibogaine နဲ႔ Mirtazapine ေဆးေတြကိုလဲသံုးတယ္။ Behavioral activation therapy စိတ္ကုနည္းလဲ သံုးရတယ္။
(Healthy Life ဂ်ာနယ္မွ စီစဥ္တင္ဆက္သည့္ အပတ္စဥ္ ေသာၾကာေန႔ထုတ္ Healthy Life ဂ်ာနယ္၊ https://www.facebook.com/healthylifejournalmyanmar/ ႏွင့္ www.healthylifejournalmyanmar.com တို႔တြင္ ေဖာ္ျပပါရွိသမွ် က်န္းမာေရးႏွင့္ အလွအပဆိုင္ရာ သတင္းမ်ား၊ သတင္းေဆာင္းပါးမ်ား၊ အေမးအေျဖမ်ား၊ ဘာသာျပန္ေဆာင္းပါးမ်ားကို လြတ္လပ္စြာ မွ်ေ၀ႏိုင္ပါသည္။ သို႔ရာတြင္ မည္သည့္ Facebook စာမ်က္ႏွာ၊ Website မ်ားတြင္မဆိုျပန္လည္ကူးယူေဖာ္ျပျခင္းကို ခြင့္မျပဳပါေၾကာင္း အသိေပး ေၾကညာအပ္ပါသည္။)
