ပါေမာကၡဦးကိုကို (ဆီးခ်ဳိႏွင့္အေထြေထြေရာဂါအထူးကုဆရာ၀န္ႀကီးႏွင့္ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးျခင္း)
ေမး. လူတစ္ေယာက္ဟာ တစ္ေန႔ကို ဆားဘယ္ေလာက္ ပမာဏစားသင့္ပါသလဲ ဆရာ။
ေျဖ. လူတစ္ေယာက္က တစ္ေန႔ကို ဆား ၂ ဒသမ ၄ ဂရမ္ပဲ စားသင့္တယ္လို႔ ကမာၻ႕က်န္းမာေရးအဖြဲ႕ (WHO)က ဆိုထားပါတယ္။ ဒီပမာဏက လက္ဖက္ရည္ဇြန္း တစ္ဇြန္း-ႏွစ္ဇြန္းစာၾကား ပမာဏေလာက္ပဲ ရွိပါတယ္။
ေမး. ျမန္မာလူမ်ဳိးေတြရဲ႕တစ္ေန႔တာ ဆားစားသံုးမႈက ပ်မ္းမွ်အားျဖင့္ ဘယ္ေလာက္ပမာဏရွိေနပါသလဲ ဆရာ။
ေျဖ. ျမန္မာလူမ်ဳိးေတြ တစ္ေန႔ကို ဆား ဘယ္ေလာက္ပမာဏ စားေနသလဲဆိုတာ တိက်တဲ့ အခ်က္အလက္မရွိပါဘူး။ ဆရာပါေမာကၡဦးတင့္ေဆြလတ္နဲ႔ ဆရာတို႔ကို ျမန္မာႏိုင္ငံကိုယ္စားျပဳၿပီး WHO က ဆားေလွ်ာ့ခ်ေရး Data ေတြ ဆြဲပါလို႔ဆိုတဲ့အတြက္ Data ေတြ လိုက္ရွာေတာ့ အာဟာရယူနစ္နဲ႔ သတၱဳတြင္းဌာနက လုပ္ထားတဲ့ Data တခ်ဳိ႕ကို ေတြ႕ပါတယ္။ အဲဒီ Data ေတြအရ ျမန္မာတစ္ႏိုင္ငံလံုးကိုေတာ့ ကိုယ္စားမျပဳပါဘူး။ အၾကမ္းဖ်င္းအားျဖင့္ ျမန္မာေတြက တစ္ေန႔ကို ဆားပမာဏ ၁၀-၁၂ ဂရမ္ ေလာက္စားေနတယ္လို႔ သိရပါတယ္။ အၾကမ္းဖ်င္းအားျဖင့္ တစ္ကမာၻလံုးကလူေတြ ဆားစားသံုးမႈကလည္း ၁၀- ၁၂ ဂရမ္ေလာက္ရွိေနတယ္။ တကယ္စားသင့္တဲ့ ဆားအတိုင္းအတာက ၂ ဒသမ ၄ ဆိုေတာ့ ေလးဆနဲ႔ငါးဆနီးပါး ပိုစားေနၾကပါတယ္။
အၾကမ္းဖ်င္းအားျဖင့္ ျမန္မာေတြက တစ္ေန႔ကို ဆားပမာဏ ၁၀-၁၂ဂရမ္ေလာက္စားေနတယ္လို႔ သိရပါတယ္။ အၾကမ္းဖ်င္းအားျဖင့္ တစ္ကမာၻလံုးကလူေတြ ဆားစားသံုးမႈကလည္း ၁၀- ၁၂ ဂရမ္ ေလာက္ရွိေနတယ္။ တကယ္စားသင့္တဲ့ ဆားအတိုင္းအတာက ၂ ဒသမ ၄ ဆိုေတာ့ ေလးဆနဲ႔ ငါးဆနီးပါး ပိုစားေနၾကပါတယ္ . . .
ေမး. ဆားပါ၀င္မႈမ်ားတဲ့ အစားအေသာက္ေတြကုိ သိပါရေစဆရာ။
ေျဖ. ဆား (Salt)ဆိုတာ ဆိုဒီယမ္ေတြပါတယ္။ ဆားမွာတင္မကဘဲ Sodium Monoglutamate ဆိုတဲ့ အခ်ဳိမႈန္႔ေတြထဲမွာလည္း ဆားပါတယ္။ Baking Soda ဆိုတဲ့ ေဆာ္ဒါမႈန္႔ေတြထဲမွာလည္း ဆားပါတယ္။
ေမး. ဆားစားသံုးမႈ လြန္ကဲတာေၾကာင့္ ဘယ္လိုက်န္းမာေရးျပႆနာေတြကို ျဖစ္ေစႏိုင္ပါသလဲ ဆရာ။
ေျဖ. ဆားစားသံုးမႈ လြန္ကဲတဲ့အတြက္ေၾကာင့္ က်န္းမာေရးျပႆနာေတြအေနနဲ႔ ေသြးတိုးေရာဂါေတြျဖစ္တတ္တယ္။ ေသြးတိုးေရာဂါေနာက္မွာ ေလျဖတ္တာေတြလည္း ပါလာပါတယ္။ အဓိကက ေသြးတိုးတာနဲ႔ ေလျဖတ္တာအျပင္ ႏွလံုးေရာဂါေတြလည္း ျဖစ္လာတတ္ပါတယ္။ ဒါေတြက ဆားစားသံုးမႈ လြန္ကဲတဲ့အတြက္ က်န္းမာေရးကို အႀကီးအက်ယ္ ဒုကၡေပးႏိုင္တာေတြပဲျဖစ္ပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ပိုဆိုးတာက ဆားကိုမ်ဳိးစံုစားၾကပါတယ္။ ဘယ္လို မ်ဳိးစံုစားသလဲဆိုရင္-
(၁) ဆားအေနနဲ႔၊ အိမ္သံုးဆားအေနနဲ႔ စားတယ္။ အခ်ဳိမႈန္႔အေနနဲ႔ စားတယ္။
(၂) ငပိ၊ ငါးေျခာက္အေနနဲ႔ စားတယ္။
(၃) ငံျပာရည္၊ ငပိရည္အေနနဲ႔ စားတယ္။
(၄) ျမန္မာ့႐ိုးရာအစာေတြျဖစ္တဲ့ မုန္႔ဟင္းခါး၊ ေခါက္ဆြဲသုပ္ေတြမွာလည္း ဆားပမာဏမ်ားတယ္။
(၅) ပုစြန္ေျခာက္၊ ဆားေပါ့ေျခာက္စတာေတြထဲမွာလည္း ဆားေတြပါေနတာပဲ။
ဆိုဒီယမ္ (ဆား)ကို ဘယ္ကေန ရသလဲဆိုတဲ့အရာကို သူမ်ားႏိုင္ငံေတြမွာ အကုန္တြက္ထားပါတယ္။ အိမ္သံုးဆားကေန ဘယ္ေလာက္၊ ငံျပာရည္က ဘယ္ေလာက္ဆိုၿပီး တြက္ထားေပမယ့္ ဆရာတို႔ ႏိုင္ငံမွာေတာ့ အဲဒီလိုတြက္ထားတာ မရွိေသးပါဘူး။
ေမး. ဆားပါ၀င္မႈမ်ားေပမယ့္ လူေတြအသိနည္းေနတဲ့ အစားအေသာက္ေတြကို ေျပာျပေပးပါ ဆရာ။
ေျဖ. လူေတြမသိဘဲ ဆားပါ၀င္မႈမ်ားတဲ့ အစာေတြက ဆားေပါ့ေျခာက္ေတြ၊ ေခါက္ဆြဲေျခာက္ေတြ၊ သရက္သီးသနပ္လို လက္လုပ္ခ်ဥ္ေတြနဲ႔ အာလူးေၾကာ္ စတာေတြျဖစ္တယ္။ ဆားေပါ့ေျခာက္ဆိုတာကလည္း တကယ္တမ္းက်ေတာ့ စားသံုးရမယ့္ ဆားပမာဏထက္ကို မ်ားေနပါတယ္။ လူတစ္ေယာက္က တစ္ေန႔မွာ ဆား ၂ ဒသမ ၄ ဂရမ္ပဲ စားသင့္ေပမယ့္ ေခါက္ဆြဲေျခာက္တစ္ထုပ္မွာပါတဲ့ ပမာဏကကို အဲဒီေလာက္ျဖစ္ေနၿပီ။ တစ္ေန႔မွာ ေခါက္ဆြဲေျခာက္ထုပ္ ႏွစ္ထုပ္စားရင္ စားသင့္တဲ့ ပမာဏထက္ ေက်ာ္ေနပါၿပီ။ အိုင္အိုဒင္းဆားထဲမွာလည္း ဆားကပါေနပါတယ္။ လည္ပင္ႀကီးေရာဂါကို ကာကြယ္ဖို႔အတြက္ အိုင္အိုဒင္းဆားက လိုအပ္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ဒါကလည္း ဆားတစ္မ်ဳိးပဲျဖစ္တဲ့အတြက္ အသင့္အတင့္ပဲ စားသင့္ပါတယ္။
ေမး. ဆားဟာ လူ႔ခႏၶာကိုယ္မွာ ဘယ္လိုေကာင္းက်ဳိးျပဳႏုိင္ပါသလဲ ဆရာ။
ေျဖ. ဆိုဒီယမ္က လူ႔ခႏၶာကိုယ္ကို ေကာင္းက်ဳိးျပဳတဲ့အတြက္ လိုအပ္တာ မွန္ပါတယ္။ ဆဲလ္အျပင္ဘက္ (Extracellular Fluid) မွာ ဆိုဒီယမ္ရွိဖို႔လိုၿပီး ဆဲလ္အတြင္းဘက္ (Intracellular Fluid) မွာ ပိုတက္စီယမ္ရွိဖို႔လိုပါတယ္။ ဆားမရွိရင္ Hyponatremia ဆိုတဲ့ ဆိုဒီယမ္ဓာတ္နည္းတဲ့ အေျခအေနေၾကာင့္ မူးေမ့တာတို႔၊ လဲက်တာတို႔ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ခႏၶာကိုယ္အတြက္ ဆားကမရွိမျဖစ္ လိုအပ္တာမွန္ပါတယ္။ ေဆးကုသတဲ့အခါ လူတစ္ေယာက္က သတိနည္းနည္းေမ့ခ်င္တယ္၊ သတိလက္လြတ္ျဖစ္ခ်င္တယ္၊ ေရဓာတ္ခမ္းေျခာက္ေနတယ္ဆိုရင္ ဆိုဒီယမ္ေတြ နည္းေနတာေတြ႕ရပါတယ္။ အဲဒီအခါ ဆိုဒီယမ္ကို ျပန္ျဖည့္ရပါတယ္။ ဒါမွ လူနာက သတိျပန္ေကာင္းလာပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ဆားကို လိုအပ္တာထက္ ပိုမစားမိဖို႔ေတာ့ အေရးႀကီးပါတယ္။
ေမး. ဘယ္လို ေရာဂါေ၀ဒနာေတြရွိရင္ ဆားစားသံုးမႈကို ေလွ်ာ့ခ်သင့္ပါသလဲ ဆရာ။
ေျဖ. ေဖာေနတဲ့ လူနာေတြက ဆားကို ေလွ်ာ့စားသင့္ပါတယ္။ ႏွလံုးေရာဂါေၾကာင့္ ေဖာတယ္၊ ေက်ာက္ကပ္ေရာဂါေၾကာင့္ ေဖာတယ္၊ ေသြးတိုးေရာဂါေၾကာင့္ ေဖာတယ္.. အဲဒီလိုလူနာေတြမွာ ဆားကို ေလွ်ာ့စားလိုက္တာနဲ႔ ေဖာတာက သိသိသာသာ သက္သာသြားပါတယ္။ ေသြးတိုးေနတဲ့သူေတြ ဆား ေလွ်ာ့စားလိုက္ရင္ ေသြးေပါင္က 5 mmHg ေလာက္ က်သြားတယ္လုိ႔ သီအိုရီေတြ ရွိပါတယ္။
ေမး. ဆားစားသံုးမႈမ်ားတာေၾကာင့္ျဖစ္တဲ့ အႏၲရာယ္ကို ပိုတက္စီယမ္စားလိုက္ရင္ ေလ်ာ့က်ေစတယ္လို႔ တခ်ဳိ႕က ယူဆၾကပါတယ္။ မွန္ပါသလား ဆရာ။
ေျဖ. ဆား(ဆိုဒီယမ္) စားသံုးမႈမ်ားတာေၾကာင့္ ျဖစ္ႏိုင္တဲ့ အႏၲရာယ္က ပိုတက္စီယမ္ကို မ်ားမ်ားစားေပးရင္ ေလ်ာ့နည္းေစတယ္လို႔ တခ်ဳိ႕က ယူဆၾကတယ္။ ဒီလိုေတာ့ မဟုတ္ပါဘူး။ သူမ်ားႏိုင္ငံေတြမွာ တစ္ခုရွိတာက ဆိုဒီယမ္ဆားကို အစားထိုးစားေသာက္ႏိုင္ဖို႔ ပိုတက္စီယမ္ဆား (Potassium Salt)ဆိုၿပီး လုပ္ထားပါတယ္။ ဆိုဒီယမ္စားလိုက္ရင္ ေရကိုဆြဲတဲ့ အာနိသင္ရွိတဲ့အတြက္အဆင္မေျပေတာ့ ဆိုဒီယမ္ကို အစားဖို႔အတြက္ ပိုတက္စီယမ္ဆား (Potassium Salt)ဆိုၿပီး ႏိုင္ငံျခားမွာ အစားထိုးျပဳလုပ္ထားပါတယ္။
ဆရာတို႔ WHO ရဲ႕ ဖိတ္ၾကားခ်က္အရ သြားခဲ့စဥ္က စင္ကာပူႏိုင္ငံက ပိုတက္စီယမ္ဆားေတြကို ျပသခဲ့ပါတယ္။ ဒီလို ဆိုဒီယမ္အစားထိုး ဆားေတြကို လုပ္လိုက္တဲ့အခါ အရသာကေတာ့ ေျပာင္းသြားပါတယ္။ လူေတြက ဆားစားရတဲ့ အရသာကို လိုခ်င္ၾကတဲ့အတြက္ ပိုတက္စီယမ္ဆားကို ၫႊန္းတဲ့အခါ သိပ္မေအာင္ျမင္ၾကဘူး။ ေစ်းကလည္း ပိုႀကီးတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာေတာ့ မရွိေသးပါဘူး။ စင္ကာပူမွာရွိတဲ့ ပိုတက္စီယမ္ဆားက အရသာကို တတ္ႏိုင္သမွ် ဆားနဲ႔မကြာေအာင္လုပ္ထားတယ္။ ၿပီးေတာ့ ျပည္သူလူထုကို ပညာေပးတယ္။ အေတာ္ဆံုး စားဖိုမွဴးေတြေခၚၿပီး ပိုတက္စီယမ္ဆားနဲ႔ ခ်က္ထားတဲ့ ဟင္းလ်ာေတြခ်က္ျပတယ္။ ဆိုဒီယမ္ဆားနဲ႔ခ်က္တဲ့ ဟင္းလ်ာေတြနဲ႔ယွဥ္ၿပီး စင္ကာပူ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ကို ဖိတ္ေခၚၿပီး ျမည္းၾကည့္ခိုင္းတယ္။ အရသာက အတူတူပဲဆိုတာ ျပည္သူေတြသိၿပီး လက္ခံက်င့္သံုးလာေအာင္ တီဗီအစီအစဥ္ေတြကေန ျပသပါတယ္။
ေမး. ျမန္မာလူမ်ဳိးေတြရဲ႕ဆားသံုးစြဲမႈကို ဘယ္လိုေလွ်ာ့ခ်ဖို႔ အစီအစဥ္ရွိပါသလဲ ဆရာ။
ေျဖ. ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ဆားဘယ္ေလာက္ စားသံုးေနသလဲ၊ ဆားကို ဘယ္ေနရာက ရတာလဲဆိုတဲ့ အခ်က္အလက္ေတြကို ေလ့လာသိရွိႏိုင္ေအာင္ သုေတသနလုပ္ဖို႔ အစီအစဥ္ရွိပါတယ္။ WHO မွာ အစည္းအေ၀းတက္တုန္းက ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ လက္ရွိ ဆားစားသံုးမႈပမာဏရဲ႕ ၁၅-၃၀ ရာခိုင္ႏႈန္း ေလွ်ာ့ခ်ပါ့မယ္လို႔လည္း ေျပာခဲ့ရပါတယ္။ ဒီလို ဆားစားသံုးမႈေလွ်ာ့ခ်ႏိုင္ဖို႔ အေျပာနဲ႔ေတာ့ မရႏိုင္ပါဘူး။
ျမန္မာလူမ်ဳိးေတြက ငါးေျခာက္ေၾကာ္၊ ငပိေၾကာ္စတာေတြကို မ်ားမ်ားစားေလ့ရွိပါတယ္။ ဒါေတြကို ဆင္ျခင္ဖို႔လိုပါတယ္။ ျမန္မာတစ္ႏိုင္ငံလံုးကလူေတြ ဆားစားသံုးတဲ့ပမာဏကို အတိအက် သိဖို႔အတြက္ Data ေတြ ေကာက္ပါမယ္။ လူေတြကို ေမးလို႔မရႏိုင္ေတာ့ ဆီးကိုခံၿပီး ဆားဘယ္ေလာက္ပါသလဲဆိုတဲ့ Urinary Salt ကို တိုင္းတာရပါမယ္။ ၿပီးေတာ့ ဆားဘယ္ေလာက္စားသလဲဆိုတာကို လိုက္ေမးရပါမယ္။ အဲဒီလိုလုပ္ဖို႔ အစီအစဥ္ရွိပါတယ္။ တစ္ႏိုင္ငံလံုးက Data ေတြကို မရရင္ေတာင္ တစ္ႏိုင္ငံလံုးကို ကိုယ္စားျပဳႏိုင္တဲ့ Data ေတြရေအာင္ လုပ္ပါမယ္။
ၿပီးေတာ့ ဆားက ဘယ္မွာပါေနတာလဲ၊ ဆားအရင္းအျမစ္က ဘယ္ကလဲဆိုတာသိေအာင္ လိုက္ေမးရပါမယ္။ ဆားစားသံုးမႈကို ထိန္းခ်ဳပ္ဖို႔ဆိုရင္ ဆားကုန္သည္ကို ပိတ္လို႔လည္းမရဘူး။ အိမ္မွာ ငါးေျခာက္လွန္းတာ၊ ငပိလုပ္တာေတြ ရွိေနေတာ့ ပိတ္ပင္လို႔မရဘူး။ ဒီေတာ့ လူေတြကိုပဲ ေျပာရမယ္။ အဓိကက ျမန္မာလူမ်ဳိးေတြအဓိကစားတဲ့ ငပိ၊ ငါးေျခာက္ေတြမွာ ဆားဘယ္ေလာက္ပါသလဲဆိုတာကို အတိအက် မသိၾကဘူး။ ဒီေတာ့ ဆားေလွ်ာ့စားပါလို႔ ေျပာေနေပမယ့္ ဘယ္ေလာက္ေလွ်ာ့စားရမလဲဆိုတာကိုလည္း မသိဘူးျဖစ္ေနတယ္။ ဒီေတာ့ ျပည္သူလူထုေတြအေနနဲ႔ အၾကမ္းဖ်င္းသိထားသင့္တာက ဆားနဲ႔ဆားပါ၀င္မႈမ်ားတဲ့ ငပိ၊ ငါးေျခာက္၊ ငံျပာရည္၊ အခ်ဳိမႈန္႔ စတာေတြကို ေလွ်ာ့စားဖို႔ လိုပါတယ္။
ေမး. ဆားစားသံုးမႈ လြန္ကဲျခင္းနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး အမ်ားျပည္သူကို ထပ္မံပညာေပးလိုတာရွိရင္ ေျပာျပေပးပါ ဆရာ။
ေျဖ. ျပည္သူလူထုတစ္ရပ္လံုးအေနနဲ႔ ေသြးတိုးေရာဂါ၊ ေလျဖတ္တာေတြကာကြယ္ႏိုင္ဖို႔ ဆားကို ေလွ်ာ့စားဖို႔ တကယ္လိုအပ္ပါတယ္။ ဆားဆိုတဲ့ ေနရာမွာ ဆားတစ္မ်ဳိးတည္းတင္မက အခ်ဳိမႈန္႔ေတြ စားတာကိုလည္း ေလွ်ာ့ခ်ရပါမယ္။ အခ်ဳိမႈန္႔ေတြက ေသြးတိုးေရာဂါကို ေတာ္ေတာ္ဒုကၡေပးပါတယ္။ တစ္ေန႔မွာ ကိုယ္စားရမယ့္ ဆားပမာဏက လက္ဖက္ရည္ဇြန္း တစ္ဇြန္းေက်ာ္- ႏွစ္ဇြန္းနီးပါးေလာက္ပဲ ရွိပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ပိုၿပီး မစားမိပါေစနဲ႔။ ဆားကိုပိုစားလိုက္ရင္ ေသြးတိုးေရာဂါနဲ႔ ေလျဖတ္တာေတြျဖစ္ေစႏိုင္ပါတယ္။
(Healthy Life ဂ်ာနယ္မွ စီစဥ္တင္ဆက္သည့္ အပတ္စဥ္ ေသာၾကာေန႔ထုတ္ Healthy Life ဂ်ာနယ္၊ https://www.facebook.com/healthylifejournalmyanmar/ ႏွင့္ www.healthylifejournalmyanmar.com တို႔တြင္ ေဖာ္ျပပါရွိသမွ် က်န္းမာေရးႏွင့္ အလွအပဆိုင္ရာ သတင္းမ်ား၊ သတင္းေဆာင္းပါးမ်ား၊ အေမးအေျဖမ်ား၊ ဘာသာျပန္ေဆာင္းပါးမ်ားကို လြတ္လပ္စြာ မွ်ေ၀ႏိုင္ပါသည္။ သို႔ရာတြင္ မည္သည့္ Facebook စာမ်က္ႏွာ၊ Website မ်ားတြင္မဆိုျပန္လည္ကူးယူေဖာ္ျပျခင္းကို ခြင့္မျပဳပါေၾကာင္း အသိေပး ေၾကညာအပ္ပါသည္။)
