ပါေမာကၡေဒါက္တာျမတ္စႏၵာေက်ာ္ (အေရျပားအထူးကု ဆရာ၀န္ႀကီးႏွင့္ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးျခင္း)
ေမး. ကပ္ပါးပိုးေတြေၾကာင့္ ဘယ္လိုအေရျပားေရာဂါေတြျဖစ္တတ္ပါသလဲ ဆရာမ။
ေျဖ. ကပ္ပါးပိုးေၾကာင့္ျဖစ္တဲ့ အေရျပားေရာဂါေတြကေတာ့-
– ေျမႀကီးေပၚကို ဖိနပ္မပါဘဲေလွ်ာက္ရင္ သန္ေကာင္ေဖာက္၀င္တဲ့ အေရျပားေရာဂါေတြျဖစ္တတ္ပါတယ္။ Cutaeneous Larva Migrans သန္ေကာင္ေၾကာင့္ အေရျပားမွာ သန္ေကာင္လမ္းေၾကာင္း အနာေတြျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ျပည္တည္နာေတြ ျဖစ္တတ္သလို အင္ျပင္ထတာ၊ ယားတာေတြ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။
– ေရႀကီးၿပီးခ်ိန္မွာ ဖိနပ္စီးၿပီးလမ္းေလွ်ာက္ရပါမယ္။ သန္ခ်ေဆးေသာက္ရပါမယ္။
ေမး. ဗိုင္းရပ္စ္ပိုးေၾကာင့္ေကာ ဘယ္လိုအေရျပားေရာဂါေတြျဖစ္တတ္ပါသလဲ ဆရာမ။
ေျဖ. ဗိုင္းရပ္စ္ပိုးေၾကာင့္ ျဖစ္တဲ့ အေရျပားေရာဂါေတြကေတာ့-
– လူစုလူေ၀းစုထားတဲ့ ေနရာေတြမွာ ဗိုင္းရပ္စ္ေရာဂါေတြျဖစ္တဲ့ ေရေက်ာက္၊ ၀က္သက္၊ ဂ်ဳိက္သိုးတို႔လုိ အေရျပားေရာဂါေတြ ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ ဗိုင္းရပ္စ္ေၾကာင့္ အေရျပားအနီျပင္ေရာဂါလည္း ျဖစ္တတ္ပါတယ္။
– ေရေက်ာက္ေရာဂါက အရည္ၾကည္ဖုေလးေတြ တစ္ကိုယ္လံုးအႏံွ႔ ျဖစ္လာတတ္ပါတယ္။
– ေနာက္ဆက္တြဲအျဖစ္ အဆုတ္အေအးပပ္တာ၊ ဖ်ားတာေတြ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။
ဒီေရာဂါေတြကို သတိထားမိရင္ လူနာကို ခဲြျခားထားရပါမယ္။ ေစာေစာသတိထားၿပီး ေစာေစာကုသရမယ့္ ေရာဂါေတြျဖစ္ပါတယ္။
ေမး. မႈိပိုးေၾကာင့္ေကာ ဘယ္လို အေရျပားေရာဂါေတြ ျဖစ္တတ္ပါသလဲ ဆရာမ။
ေျဖ. မိႈပိုးေၾကာင့္ျဖစ္တဲ့ အေရျပားေရာဂါေတြကေတာ့-
– အေရျပားအေပၚယံ မႈိပိုး၀င္တာ (ေပြး) အျဖစ္မ်ားပါတယ္။ အေရျပားနီရဲကာ အနား၀ိုင္းကြင္းေလးေတြနဲ႔ ေပြးျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ေပါင္ၾကား၊ ခ်ဳိင္း (ဂ်ဳိင္း) ၾကားနဲ႔ တျခားေနရာအႏံွ႔ ေပြးေပါက္တတ္ပါတယ္။
– မသန္႔ရွင္းတဲ့ေရေတြကို နင္းမိတာ၊ မသန္႔တဲ့ေရထဲ စိမ္ထားတာ၊ ေျခေထာက္ေရစိုတာေတြေၾကာင့္ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ေခြၽးစိုတာ၊ ေရမွန္မွန္ မခ်ဳိးတာ၊ ေခြၽးစို၊ ေရစိုေနတဲ့အ၀တ္အစားေတြကို ၀တ္မိတာေၾကာင့္ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ေပြး၊ ညင္းတို႔ျဖစ္ၿပီး ေျခေထာက္နဲ႔ လက္ၾကားေတြမွာ အရည္စိုထြက္ေနကာ၊ ယားယံေနတတ္ပါတယ္။ ေျခသည္း၊ လက္သည္း ပံုပ်က္ေစတဲ့ မိႈေရာဂါျဖစ္လာတတ္ၿပီး ဦးေခါင္းမွာ အနီေရာင္အကြင္းေလးေတြ၊ အဖုေလးေတြနဲ႔ ဒက္ျဖစ္လာတတ္ပါတယ္။
– ေက်ာ၊ ရင္ဘတ္၊ လည္ပင္းေတြမွာ အျဖဴေရာင္နဲ႔ အညိဳေရာင္ အေၾကးခံြေလးေတြကပ္ေနသလို ညင္းကို ျမင္ရေလ့ရိွပါတယ္။
– ေျခေခ်ာင္းၾကား အေရျပားစိုစြတ္ေနခ်ိန္မ်ားတဲ့အခါ မိႈပိုးအျပင္ ဘက္တီးရီးယားပိုးေတြ၀င္တတ္ပါတယ္။ ျပည္တည္နာ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။
– မိႈပိုးေသေဆးေတြ လိမ္းတာ၊ ေသာက္တာ ျပဳလုပ္ရပါတယ္။ ဘီး၊ အ၀တ္အစားေတြနဲ႔ အသံုးအေဆာင္ေတြ ထိေတြ႕တာေၾကာင့္ ကူးစက္တတ္တာကို သတိထားရပါမယ္။
– နက္နဲတဲ့ မိႈစြဲေရာဂါ (Deep Mycosis)က သစ္ငုတ္၊ သစ္ပင္ေတြ၊ သစ္ေဆြးေတြစူးရင္ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ အဲဒီအခါ အေရျပားဖုထစ္ၾကြထကာ၊ အမာရြတ္ႀကီးပံုစံ ေတြ႕ရတတ္ပါတယ္။ ထိခိုက္ဒဏ္ရာရတဲ့ ေနရာေတြမွာ ေတြ႕ရတတ္ပါတယ္။ ကုသရခက္ခဲၿပီး ကုသခ်ိန္ ပိုၾကာတတ္ပါတယ္။ မကုသဘဲထားရင္ ေျခလက္ျဖတ္ရတတ္ပါတယ္။
ေမး. မိုက္ေကာင္ေလးေတြေၾကာင့္ ဘယ္လိုအေရျပားေရာဂါေတြ ျဖစ္တတ္ပါသလဲ ဆရာမ။
ေျဖ. Mite မိုက္ေၾကာင့္ျဖစ္တဲ့ အေရျပားေရာဂါေတြကေတာ့-
– လူထူထူစုေ၀းၿပီးေနရရင္ ၀ဲကူးစက္တတ္ပါတယ္။ ၀ဲဆိုတာ ညမွာ ပိုယားတတ္ပါတယ္။ လက္ေခ်ာင္းၾကား၊ ခ်ဳိင္း(ဂ်ဳိင္း)၊ ေပါင္ေတြမွာ အနီဖု၊ အရည္ၾကည္ဖုေလးေတြအျဖစ္ ေတြ႕ရတတ္ပါတယ္။ ၀ဲကုတ္ရာမွ ဘက္တီးရီးယားပိုး၀င္ကာ ေက်ာက္ကပ္ေရာင္တဲ့ ေရာဂါျဖစ္တတ္ၿပီး အသက္ဆံုး႐ႈံးရတတ္ပါတယ္။
– ၀ဲက ထိေတြ႕မႈေၾကာင့္ ကူးစက္တတ္ပါတယ္။ ေစာင္၊ အိပ္ရာခင္း စတဲ့ အသံုးအေဆာင္ေတြနဲ႔ ထိေတြ႕ရင္လည္း ကူးစက္တတ္ပါတယ္။
– ၀ဲေဆးလိမ္းတာ၊ ေသာက္တာတို႔ ျပဳလုပ္ရပါမယ္။ သတိထားရမွာက တစ္မိသားစုလံုး ဒါမွမဟုတ္ လူစုလူေ၀းတစ္ခုလံုး ၀ဲကူးစက္တတ္တာေၾကာင့္ ထိေတြ႕သူအားလံုးတစ္ခ်ိန္တည္း၊ တစ္ခါတည္း ေဆးေသာက္ေဆးလိမ္းတဲ့ အစုလိုက္အၿပံဳလိုက္ Mass ကုသနည္းမ်ဳိးသံုးမွ ေပ်ာက္မွာပါ။ တစ္ဦးတည္းကြက္ကုရင္ ျပန္ျပန္ကူးရင္း ၀ဲသံသရာလည္ေနပါလိမ့္မယ္။
ေမး. သန္းေၾကာင့္ ဘယ္လိုအေရျပားေရာဂါေတြ ျဖစ္တတ္ပါသလဲ ဆရာမ။
ေျဖ. သန္းေၾကာင့္ျဖစ္တဲ့ အေရျပားေရာဂါေတြကေတာ့-
– သန္းစြဲတဲ့ ေနရာမွာ ယားတတ္ၿပီး ေခါင္း၊ ကိုယ္၊ ဆီးခံုရွိ အေရျပားယားယံေစပါတယ္။ သန္းက ကူးစက္တတ္ၿပီး ဦးေရျပားမွာ ျပည္တည္နာေတြ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။
– လူစုလူေ၀းနဲ႔ ေနထိုင္သူေတြက ဘီးအတူၿဖီးတာ၊ အသံုးအေဆာင္ အတူသံုးတာကို ေရွာင္သင့္ပါတယ္။
ေမး. ေရႀကီးတာအျပင္ ထိေတြ႕တဲ့ ေနေလာင္ဒဏ္ေၾကာင့္ ဘယ္လိုအေရျပားေရာဂါေတြ ျဖစ္တတ္ပါသလဲ ဆရာမ။
ေျဖ. ေရႀကီးၿပီး ရာသီဥတုပူျပင္းတဲ့အခါ၊ ေနပူပူမွာ အလုပ္လုပ္တဲ့အခါ မိတ္ေပါက္တတ္ပါတယ္။ အ၀တ္အစား ေခ်ာင္ေခ်ာင္ပြပြ၀တ္ပါ၊ ေလတိုက္တဲ့ ေနရာမွာေနပါ၊ သနပ္ခါးနဲ႔ အယားေပ်ာက္ေဆးေတြလိမ္းပါ။
– ေနဒဏ္ေၾကာင့္ မ်က္ႏွာမွာအမည္းကြက္၊ အမည္းစက္ေတြ ထြက္တတ္ပါတယ္။ ေနေရာင္ကို တတ္ႏိုင္သမွ် ကာကြယ္ဖို႔လိုအပ္ပါတယ္။
ေမး. ေရထဲမွာ ေနရတာမ်ားၿပီး ေအးလြန္းတာေၾကာင့္ ဘယ္လိုအေရျပားေရာဂါေတြ ျဖစ္တတ္ပါသလဲ ဆရာမ။
ေျဖ. ေရစိမ္မ်ားတဲ့အခါ Trench foot, immersion foot ဆိုတာ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ အဲဒါက ေျခေထာက္ကို ေရၾကာျမင့္စြာ စိုေစတာ၊ မသန္႔ရွင္းတာ၊ 60° Fahrenheit (about 16° Celsius) ေလာက္အထိ ေရေအးေအးနဲ႔ ေျခေထာက္ထိေတြ႕တာေၾကာင့္ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ေျခေထာက္ထံုကာ နီၿပီး ျပာလာတတ္ပါတယ္။ ေသြးသြားလာမႈနည္းတာေၾကာင့္ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ေျခေထာက္ေရာင္လာတတ္ၿပီး အရည္ၾကည္ဖုေတြ၊ အနာေတြျဖစ္လာတတ္ပါတယ္။ မကုဘဲထားရင္ ပုပ္ကာျဖတ္ရတတ္ပါတယ္။ ေျခေထာက္ေအးလြန္းပါက ပူေႏြးေအာင္ထားတဲ့နည္းနဲ႔ ကာကြယ္ႏိုင္ပါတယ္။
ေရႀကီးၿပီးခ်ိန္မွာ ထိခိုက္ဒဏ္ရာနည္းေစဖို႔ လမ္းေတြကို သန္႔ရွင္းေစရပါမယ္။ မေခ်ာ္လဲႏိုင္တဲ့ ဖိနပ္ေတြစီးရပါမယ္။ အစားအေသာက္ေတြကို ယင္မနားေအာင္ သတိထားပါ။ ေရစိုေနတဲ့ အိမ္ေတြနဲ႔ အသံုးအေဆာင္ေတြမွာ မိႈေတြကပ္ေနတတ္တာေၾကာင့္ မ်က္ႏွာဖံုးစြပ္၊ လက္အိတ္သံုးကာ သန္႔ရွင္းေရးျပဳလုပ္ပါ။
ေမး. ေရႀကီးတာေၾကာင့္ အေရျပားေရာဂါေတြမျဖစ္ေအာင္ ဘယ္လိုကာကြယ္သင့္ပါသလဲ ဆရာမ။
ေျဖ. အထူးသတိေပးလိုတာကေတာ့-
– ေရမွန္မွန္ခ်ိဳးပါ၊ လက္ကို ေသေသခ်ာခ်ာေဆးပါ၊
– မသန္႔ရွင္းတဲ့ေရ၊ ေျမႀကီးေတြနဲ႔ တိုက္႐ိုက္ထိေတြ႕တာကိုေရွာင္ပါ။
– ျခင္ေပါက္ပြားတဲ့ေနရာေတြကို သန္႔ရွင္းေရးလုပ္ပါ။
– သန္႔ရွင္းေရးျပဳလုပ္ရာမွာ လက္အိတ္သံုးပါ၊ ႏွာေခါင္းစည္း (Mask)သံုးပါ။
– အသံုးအေဆာင္ပစၥည္းေတြကို ေျခာက္ေသြ႕ေအာင္ ျပဳလုပ္ပါ။
– မီးဖိုေခ်ာင္သံုးပစၥည္းေတြကို ေရစင္စင္ေဆးၿပီးမွ ျပန္သံုးပါ။
– အိမ္သန္႔ရွင္းေရးျပဳလုပ္ပါ။
– ခြၽန္ထက္တဲ့ ပစၥည္းေတြကို ေသေသခ်ာခ်ာ လႊင့္ပစ္ပါ၊
– ေရႀကီးၿပီးခ်ိန္မွာ ကေလးေတြကို အိမ္အျပင္ထြက္ၿပီး မကစားေစသင့္ပါ။ ေရထိထားတဲ့ ကေလးက စားစရာအ႐ုပ္ေတြနဲ႔လည္း မကစားေစသင့္ပါဘူး။
– ေရႀကီးၿပီးခ်ိန္မွာ ထိခိုက္ဒဏ္ရာနည္းေစဖို႔ လမ္းေတြကိုသန္႔ရွင္းေစရပါမယ္။ မေခ်ာ္လဲႏိုင္တဲ့ ဖိနပ္ေတြစီးရပါမယ္။
– အစားအေသာက္ေတြကို ယင္မနားေအာင္ သတိထားပါ။
– ေရစိုေနတဲ့ အိမ္ေတြနဲ႔ အသံုးအေဆာင္ေတြမွာ မိႈေတြကပ္ေနတတ္တာေၾကာင့္ မ်က္ႏွာဖံုးစြပ္၊ လက္အိတ္သံုးကာ သန္႔ရွင္းေရးျပဳလုပ္ပါ။
– ေျမြနဲ႔ ပိုးေကာင္ေတြအကိုက္မခံရေအာင္ ဂ႐ုစိုက္ရပါမယ္။
– မျမင္ရတဲ့ ေတာင္း၊ အိတ္၊ အ၀တ္ပံုထဲ လက္မႏႈိက္သင့္ပါ၊ ေျခမလွမ္းသင့္ပါ။
– တစ္ကိုယ္ေရသန္႔ရွင္းေရးကို ဂ႐ုစိုက္ရပါမယ္။
– လူစုလူေ၀းမ်ားစြာ စုေနတာ၊ တစ္ကိုယ္ေရသန္႔ရွင္းေရး အားနည္းတာ၊ အာဟာရမလံုေလာက္တာတို႔ေၾကာင့္ ကူးစက္ေရာဂါေတြကို ပိုဆိုးေစပါတယ္။
See More
ေရႀကီးျခင္းႏွင့္ ဆက္စပ္ေနသည့္ အေရျပားေရာဂါမ်ား (၁)
(Healthy Life ဂ်ာနယ္မွ စီစဥ္တင္ဆက္သည့္ အပတ္စဥ္ ေသာၾကာေန႔ထုတ္ Healthy Life ဂ်ာနယ္၊ https://www.facebook.com/healthylifejournalmyanmar/ ႏွင့္ www.healthylifejournalmyanmar.com တို႔တြင္ ေဖာ္ျပပါရွိသမွ် က်န္းမာေရးႏွင့္ အလွအပဆိုင္ရာ သတင္းမ်ား၊ သတင္းေဆာင္းပါးမ်ား၊ အေမးအေျဖမ်ား၊ ဘာသာျပန္ေဆာင္းပါးမ်ားကို လြတ္လပ္စြာ မွ်ေ၀ႏိုင္ပါသည္။ သို႔ရာတြင္ မည္သည့္ Facebook စာမ်က္ႏွာ၊ Website မ်ားတြင္မဆိုျပန္လည္ကူးယူေဖာ္ျပျခင္းကို ခြင့္မျပဳပါေၾကာင္း အသိေပး ေၾကညာအပ္ပါသည္။)
