ေဒါက္တာမိုးေအာင္ေက်ာ္ႏုိင္ (အေထြေထြေရာဂါ အထူးကုဆရာ၀န္ႀကီး) (အတြင္းေရးမွဴး၊ ေရႊေရာင္ႏွင္းဆီ ကင္ဆာေဖာင္ေဒးရွင္း)ႏွင့္ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးျခင္း
ေမး ။ ေဆးလိပ္ေၾကာင့္ ကင္ဆာအျဖစ္မ်ားတယ္လို႔ သိရပါတယ္။ ကင္ဆာကာကြယ္ေရးနဲ႔ ေဆးလိပ္အေၾကာင္းနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ဘယ္လို အႀကံျပဳခ်င္ပါသလဲ ဆရာ။
ေျဖ ။ ကင္ဆာေရာဂါကို ကာကြယ္ႏိုင္ဖို႔ တစ္ခုတည္းေသာအခ်က္ကို ေျပာရမယ္ဆိုရင္ ေဆးလိပ္ျဖတ္ပါလို႔ပဲ ေျပာခ်င္ပါတယ္။ ေဆးလိပ္ေသာက္တာေၾကာင့္ အဆုတ္နဲ႔ တစ္ကိုယ္လံုးမွာရွိတဲ့ အဂၤါအစိတ္အပိုင္းအေတာ္မ်ားမ်ားမွာ ကင္ဆာျဖစ္ေစႏိုင္ပါတယ္။ ေဆးလိပ္ေငြ႕နဲ႔ တိုက္႐ိုက္ထိေတြ႕တဲ့ ေနရာေတြျဖစ္တဲ့ အဆုတ္၊ ခံတြင္းစတာေတြမွာ ကင္ဆာျဖစ္ေစႏိုင္သလို ေဆးလိပ္ေငြ႕နဲ႔ တိုက္႐ိုက္မထိေတြ႕တဲ့ေနရာျဖစ္တဲ့ ေက်ာက္ကပ္၊ ပန္ကရိယေတြ၊ အမ်ဳိးသမီးေတြဆိုရင္ ရင္သားနဲ႔ သားအိမ္ေခါင္းေတြမွာလည္း ကင္ဆာျဖစ္ေစႏိုင္ပါတယ္။ တစ္ဆင့္ခံ ေဆးလိပ္ေငြ႕(Second Hand Smoke)ေၾကာင့္လည္း ကင္ဆာျဖစ္ေစႏိုင္ပါတယ္။ ဥပမာ အိမ္တစ္အိမ္မွာ အိမ္သားတစ္ဦးက ေဆးလိပ္ေသာက္ေနရင္ သူေသာက္တဲ့ ေဆးလိပ္ေငြ႕ကို ႐ွဴ႐ႈိက္ေနရတဲ့အတြက္ အဆုတ္ကင္ဆာျဖစ္ႏိုင္တဲ့အျပင္ အဆုတ္နဲ႔ အသက္႐ွဴ လမ္းေၾကာင္းေရာဂါေတြလည္း ျဖစ္တတ္ပါတယ္။
ေမး ။ ေဆးလိပ္ကိုဘယ္လိုျဖတ္သင့္ပါသလဲ ဆရာ။
ေျဖ ။ ေဆးလိပ္ျဖတ္မယ္ဆိုရင္ တံုးတိျဖတ္မွ ရပါတယ္။ ေလွ်ာ့ေသာက္ရင္ မျပတ္တာ မ်ားပါတယ္။
ေမး ။ ကင္ဆာကာကြယ္ေရးနဲ႔ အရက္အေၾကာင္းကိုလည္း ေျပာျပေပးပါ ဆရာ။
ေျဖ ။ ကင္ဆာကာကြယ္ဖို႔အတြက္ အရက္ကိုလည္းမေသာက္ရင္ အေကာင္းဆံုးပါ။ မေသာက္ရ မေနႏိုင္ရင္ အရက္ကို အမ်ဳိးသားဆိုရင္ တစ္ေန႔ ႏွစ္ယူနစ္၊ အမ်ဳိးသမီးဆိုရင္ တစ္ေန႔ တစ္ယူနစ္ထက္ ပိုၿပီး မေသာက္သင့္ပါဘူး။ အရက္ကို အလြန္အမင္းေသာက္တာေၾကာင့္ အသည္းကင္ဆာ ျဖစ္ေစႏိုင္ပါတယ္။ အရက္တစ္ယူနစ္ဟာ ၀ီစကီ တစ္ပက္၊ ၀ိုင္တစ္ဖန္ခြက္၊ ဘီယာတစ္ဘူးနဲ႔ ညီမွ်ပါတယ္။ တစ္ပတ္မွာ အမ်ဳိးသားေတြက အရက္ ၂၁ ယူနစ္ထက္ ပိုမေသာက္သင့္သလို အမ်ဳိးသမီးေတြက အရက္ ၁၄ ယူနစ္ထက္ ပိုမေသာက္သင့္ပါဘူး။ အရက္ကို အလြန္အမင္းေသာက္တာေၾကာင့္ အသည္းကင္ဆာအျပင္ ခံတြင္းကင္ဆာ၊ အစာေရမ်ဳိျပြန္ကင္ဆာေတြ၊ အမ်ဳိးသမီးေတြမွာ ရင္သားကင္ဆာ ျဖစ္ႏိုင္ေျခ မ်ားေစပါတယ္။
ေမး ။ ကြမ္းယာနဲ႔ ကင္ဆာ ဆက္စပ္မႈကိုလည္း ေျပာျပ ေပးပါဦး ဆရာ။
ေျဖ ။ ကြမ္းယာ စားတာေၾကာင့္ အဓိက ျဖစ္တတ္တာက ခံတြင္းကင္ဆာပါ။ ကြမ္းထဲမွာ ပါတဲ့ ေဆးရြက္ႀကီး၊ ေဆး၊ ထံုး စတာေတြေၾကာင့္ ကင္ဆာျဖစ္ႏိုင္ေျခ မ်ားပါတယ္။ တစ္ကမၻာလံုးမွာ အေရွ႕ေတာင္အာရွႏိုင္ငံေတြက ကြမ္းစားႏႈန္းမ်ားၿပီး ျမန္မာႏိုင္ငံကလည္း ကြမ္းစားႏႈန္း အလြန္မ်ားလာပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ခံတြင္းကင္ဆာျဖစ္ႏႈန္းမွာ ျမန္မာႏိုင္ငံက နံပါတ္ေျခာက္ေနရာမွာ ရွိတယ္လို႔ ဆိုၾကပါတယ္။
ခံတြင္းအတြင္းထဲ ေျပာင္းလဲမႈေတြ ျဖစ္ေပၚရင္၊ ပါးစပ္ထဲမွာ အနာ၊ အလံုး၊ အနီကြက္၊ အျဖဴကြက္ေတြ ျဖစ္ေပၚရင္ ခံတြင္းကင္ဆာ လကၡဏာေတြ ျဖစ္လို႔ သတိျပဳသင့္ပါတယ္။
ေမး ။ တခ်ဳိ႕လူေတြက ေဆးလိပ္၊ အရက္နဲ႔ ကြမ္း သံုးမ်ဳိးစလံုး သံုးစြဲေနတာကိုလည္း ေတြ႕ရပါတယ္။ ဒါနဲ႔ ကင္ဆာဆက္ႏႊယ္မႈကိုလည္းေျပာျပေပးပါဦး ဆရာ။
ေျဖ ။
ေဆးလိပ္၊ အရက္နဲ႔ ကြမ္းယာ သံုးခုစလံုးကို သံုးစြဲတယ္ဆိုရင္ ကင္ဆာျဖစ္ႏိုင္တဲ့ အႏၲရာယ္က တစ္ခုတည္း သံုးစြဲတာထက္ ႏွစ္ဆေက်ာ္ ပိုျမင့္မားသြားပါတယ္။ ေဆးလိပ္၊ အရက္နဲ႔ ကြမ္းယာ သံုးခု ေပါင္းၿပီး သံုးစြဲလိုက္တာေၾကာင့္ ခံတြင္းကင္ဆာ၊ အစာေရမ်ဳိျပြန္ကင္ဆာ၊ အူမႀကီးကင္ဆာနဲ႔ အစာအိမ္ကင္ဆာျဖစ္ႏႈန္းက သိသိသာသာ ျမင့္တက္သြားပါတယ္။
ေဆးလိပ္၊ အရက္နဲ႔ ကြမ္းေတြ စားတတ္ရင္ ျပတ္ေစဖို႔ အမူအက်င့္ကို ေျပာင္းလဲပစ္မွ ရပါမယ္။
ဒီအရာေတြက စြဲလမ္းေစတဲ့ သေဘာရွိတဲ့အတြက္ ျဖတ္ရခက္ပါတယ္။
မေကာင္းတဲ့ အရာေတြကို ျပတ္ႏိုင္ဖို႔ဆိုရင္ စိတ္ကသာ အဓိကပါ။ စိတ္က ျပတ္ရင္ ျဖတ္လို႔ ရပါတယ္။
ေဆးလိပ္၊ အရက္နဲ႔ ကြမ္းေတြ ျပတ္ခ်င္ရင္ မိသားစုဆရာ၀န္၊ စိတ္က်န္းမာေရး အထူးကု ဆရာ၀န္စတာေတြနဲ႔ တိုင္ပင္ေဆြးေႏြးၿပီး ျဖတ္ေပးသင့္ပါတယ္။
ေဆးလိပ္၊ အရက္နဲ႔ ကြမ္းေတြသံုးစြဲတာေၾကာင့္ စီးပြားေရး၊ လူမႈေရး စတာေတြထိခိုက္ႏိုင္ပါတယ္။
ကင္ဆာကာကြယ္ႏိုင္ဖို႔ Prevention is better than cure. လို႔ ဆိုၾကပါတယ္။ ကာကြယ္မႈဆိုတာ ဂ႐ုျပဳမႈနဲ႔ လိုက္နာေဆာင္ရြက္မႈတို႔ ေပါင္းစပ္မွ ကာကြယ္ရာ ေရာက္တာပါ။ ဆရာတို႔က အခုလို ေဆးလိပ္၊ အရက္နဲ႔ ကြမ္းေတြအေၾကာင္း က်န္းမာေရးပညာေပးတယ္၊ ေဟာေျပာတယ္ဆိုတာ ဂ႐ုျပဳႏိုင္ဖို႔အတြက္ျဖစ္ပါတယ္။ ဖတ္႐ႈသူ၊ နားေထာင္သူေတြက လိုက္နာေဆာင္ရြက္မႈရွိမွသာ ကင္ဆာကို ကာကြယ္ရာ ေရာက္ပါတယ္။
_ _ _
(Healthy Life ဂ်ာနယ္မွ စီစဥ္တင္ဆက္သည့္ အပတ္စဥ္ ေသာၾကာေန႔ထုတ္ Healthy Life ဂ်ာနယ္၊ https://www.facebook.com/healthylifejournalmyanmar/ ႏွင့္ www.healthylifejournalmyanmar.com တို႔တြင္ ေဖာ္ျပပါရွိသမွ် က်န္းမာေရးႏွင့္ အလွအပဆိုင္ရာ သတင္းမ်ား၊ သတင္းေဆာင္းပါးမ်ား၊ အေမးအေျဖမ်ား၊ ဘာသာျပန္ေဆာင္းပါးမ်ားကို လြတ္လပ္စြာ မွ်ေ၀ႏိုင္ပါသည္။ သို႔ရာတြင္ မည္သည့္ Facebook စာမ်က္ႏွာ၊ Website မ်ားတြင္မဆိုျပန္လည္ကူးယူေဖာ္ျပျခင္းကို ခြင့္မျပဳပါေၾကာင္း အသိေပး ေၾကညာအပ္ပါသည္။)
