ေဒါက္တာေစာ၀င္း (ကေလးက်န္းမာေရး)
ေမး. အိပ္ေပ်ာ္စဥ္ အသက္႐ွဴလမ္းေၾကာင္းပိတ္တဲ့ ေရာဂါအေၾကာင္း သိပါရေစ ဆရာ။
ေျဖ. ဒီေရာဂါက အိပ္ေမာက်ေနတ့ဲအခ်ိန္မွာ လည္ပင္းတစ္ေလွ်ာက္ ၾကြက္သားေတြ ေပ်ာ့က်သြားၿပီး အသက္႐ွဴလမ္းေၾကာင္း “ပိတ္” ပိတ္သြားတတ္တဲ့ ေရာဂါပါ။ ဒီေရာဂါက ဒီေလာက္အျဖစ္မမ်ားလွေပမယ့္ အခုေနာက္ပိုင္း ပိုၿပီး သတိထားမိလာတာနဲ႔အမွ် ပိုၿပီးေတာ့ ေတြ႕လာရပါတယ္။ ေခတ္မီစမ္းသပ္တဲ့ နည္းပညာရွိလာၿပီဆိုေတာ့ ပိုသိလာသလို ထိေရာက္တဲ့ ကုသမႈကိုေပးရင္ ေရရွည္ဆိုးက်ဳိးေတြကို ကာကြယ္ႏိုင္တဲ့အတြက္လည္း အေရးႀကီးပါတယ္။ လူႀကီးေတြက တစ္ေန႔ ၈နာရီေလာက္ အိပ္စက္ေလ့ရွိေပမယ့္ ကေလးငယ္ေတြက အိပ္တဲ့အခ်ိန္က ပိုမ်ားပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေဆးပညာရွင္ေတြက အိပ္စက္ေနတဲ့အခ်ိန္မွာျဖစ္တဲ့ ခႏၶာကိုယ္ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈေတြ၊ အိပ္စက္ျခင္းနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ေရာဂါေတြ စတာေတြကို ပိုၿပီး ေလ့လာသိရွိလာၾကပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္လည္း အိပ္စက္ျခင္းဆိုင္ရာ ေရာဂါေတြကိုပဲ သီးသန္႔ေလ့လာတဲ့ ပညာရွင္ေတြ၊ သီးသန္႔ညီလာခံေတြ က်င္းပၾကတာ ရွိပါတယ္။ အခုေျပာတဲ့ “အိပ္”ရင္ “ပိတ္” တဲ့ ေရာဂါက ဒီေရာဂါေတြထဲက တစ္ခုပါ။
ေမး ဒီေရာဂါက အိပ္ရင္ ေဟာက္တာနဲ႔ သက္ဆိုင္ပါသလား ဆရာ။
ေျဖ. သက္ဆိုင္ပါတယ္။ ေဟာက္တတ္တဲ့သူတိုင္းမွာေတာ့ ဒီေရာဂါ ရွိ၊ မရွိ စဥ္းစားရပါမယ္။ အိပ္ရင္ေဟာက္တဲ့အေၾကာင္းနားလည္ဖို႔ အသက္႐ွဴလမ္းေၾကာင္းအေပၚပိုင္းအေၾကာင္းကို အရင္ ရွင္းျပခ်င္ပါတယ္။ လူက ျပင္ပကေလကို ႏွာေခါင္း ဒါမွမဟုတ္ ပါးစပ္ကေန ႐ွဴသြင္းလုိ႔ရပါတယ္။ ႏွာေခါင္းရဲ႕ ေနာက္ဖက္မွာ ႏွာေခါင္းလည္မ်ဳိ (Nasopharynx) ရွိပါတယ္။ ပါးစပ္ရဲ႕ေနာက္မွာပါးစပ္လည္မ်ဳိ (Orophrynx) ရွိပါတယ္။ ဒီႏွစ္ခုက အမည္ကြဲေပမယ့္ အေပၚေအာက္တစ္ဆက္တည္းပါ။ အဲဒီေတာ့ ႐ွဴသြင္းလိုက္တဲ့ေလဟာ လည္မ်ဳိထဲေရာက္သြားပါတယ္။ လည္မ်ဳိဟာ ရင္ေခါင္းအ၀ေရာက္ေတာ့ အသက္႐ွဴလမ္းေၾကာင္းနဲ႔ အစာလမ္းေၾကာင္းဆိုၿပီး ႏွစ္ခုကြဲသြားတယ္။ ႐ွဴသြင္းလိုက္တဲ့ ေလက အသက္႐ွဴလမ္းေၾကာင္းကတစ္ဆင့္ အဆုတ္ကို၀င္ပါတယ္။ လည္မ်ဳိရဲ႕နံရံက ၾကြက္သားေတြနဲ႔ တည္ေဆာက္ထားေတာ့ အိပ္ေမာက်တဲ့အခ်ိန္မွာ ၾကြက္သားေတြေပ်ာ့က်ၿပီး လည္မ်ဳိက သဘာ၀အားျဖင့္ က်ဥ္းသြားတတ္ပါတယ္။
ပါးစပ္ရဲ႕ ေနာက္ေဘးတစ္ဖက္တစ္ခ်က္မွာ အာသီးႏွစ္ခုရွိပါတယ္။ ဒါက ျမင္ေနရပါတယ္။ အဲဒီလိုပဲ ႏွာေခါင္းရဲ႕ေနာက္က ႏွာေခါင္းလည္မ်ဳိရဲ႕ေနာက္နံရံေအာက္မွာ မျမင္ရတဲ့ အာသီးတစ္ခု ရွိပါေသးတယ္။ ဒါကို Adenoids လို႔ ေခၚတယ္။ အဲဒါေတြေၾကာင့္လည္း အသက္႐ွဴတဲ့လမ္းေၾကာင္းဟာ အဖုအထစ္ေတြနဲ႔ ပိုက်ဥ္းသြားတယ္။ အိပ္ေမာက်တဲ့အခါမွာ လည္မ်ဳိကိုတည္ေဆာက္ထားတဲ့ ၾကြက္သားေတြက အေတာ္အသင့္ေပ်ာ့က်သြားတယ္။ အဲဒီေတာ့ ပိုက်ဥ္းသြားတယ္။ ဒီက်ဥ္းေျမာင္းတဲ့ ေနရာမွာ ေလကတိုး၀င္ရ၊ တိုးထြက္ရရင္ ေဟာက္သံ ျဖစ္ေပၚလာပါတယ္။ ပိုက်ဥ္းေလ ေဟာက္သံပိုက်ယ္ေလပါ။ ဒါေပမဲ့ က်ဥ္းလြန္းလို႔ သိပ္ပိတ္သြားရင္ေတာ့ေဟာက္သံပါ ေပ်ာက္သြားတတ္ပါတယ္။ အသက္႐ွဴလည္း ခဏရပ္သြားတတ္ပါတယ္။
ေမး. ေဟာက္သံေပ်ာက္ရင္ အသက္႐ွဴရပ္သြားတာလား ဆရာ။
ေျဖ. ဟုတ္ပါတယ္။ အသက္႐ွဴလမ္းေၾကာင္းမွာ ေလမ၀င္ေတာ့ အသက္႐ွဴရပ္သြားတာပါ။ ဒါေပမဲ့ မပူပါနဲ႔။ အသက္႐ွဴရပ္သြားတာနဲ႔ ေသြးထဲမွာ ေအာက္ဆီဂ်င္ဓာတ္ နည္းသြားတယ္။ ေအာက္ဆီဂ်င္နည္းတဲ့ေသြးက ဦးေႏွာက္ကို ေရာက္တာနဲ႔ ဦးေႏွာက္ရဲ႕ အသက္႐ွဴမႈထိန္းခ်ဳပ္တဲ့ေနရာက ၾကြက္သားေတြကို လႈံ႔ေဆာ္တယ္။ အဲဒီမွာ အိပ္ေမာက်ရာက နည္းနည္းျပန္ႏိုးလာၿပီး ၾကြက္သားေတြ ျပန္ေတာင့္လာေတာ့ အသက္႐ွဴလမ္းေၾကာင္း ျပန္ပြင့္တယ္။ တစ္ခါတစ္ရံမွာလည္း လူးလြန္႔ၿပီး ဟိုလႈပ္ဒီလႈပ္န႔ဲ အသက္႐ွဴလမ္းေၾကာင္း ျပန္ပြင့္တယ္။ ေဟာက္သံလည္း ျပန္ထြက္တယ္။ တစ္နည္းအားျဖင့္ ဒီေရာဂါရွိတဲ့ ကေလး၊ လူႀကီးေတြမွာ ၾကာရွည္အိပ္ေမာက်တာမရွိဘဲ အိပ္ေမာက်လိုက္ ျပန္ႏိုးလိုက္ ျဖစ္ေနတတ္ပါတယ္။ ေကာင္းေကာင္းအိပ္ေရးမ၀ေတာ့ပါဘူး။
အိပ္ေရးေကာင္းေကာင္းမ၀တဲ့အခါက်ေတာ့ ေန႔ဘက္စာသင္ခ်ိန္မွာ အာ႐ံုမစိုက္ႏိုင္တာ၊ ငိုက္တာေတြျဖစ္ႏုိင္ပါတယ္။ မနက္ပိုင္း ေခါင္းကိုက္တာလည္း ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ကေလးေတြမွာ ေတြ႕ရတတ္တဲ့ အာ႐ံုစူးစုိက္မႈေလ်ာ့နည္းၿပီး ဂနာမၿငိမ္ျဖစ္တဲ့ ADHD ေရာဂါနဲ႔လည္း ဆက္စပ္တာကို ေတြ႕ရပါတယ္။
ေမး. ဒီလိုအိပ္ရင္း ပိတ္တဲ့ေရာဂါေၾကာင့္ က်န္းမာေရးအေပၚ ဘယ္လိုထိခိုက္မႈေတြ ျဖစ္ႏိုင္ပါသလဲ ဆရာ။
ေျဖ. အိပ္ေရးေကာင္းေကာင္းမ၀တဲ့အခါက်ေတာ့ ေန႔ဘက္စာသင္ခ်ိန္မွာ အာ႐ံုမစိုက္ႏိုင္တာ၊ ငိုက္တာေတြ ျဖစ္ႏုိင္ပါတယ္။ မနက္ပိုင္း ေခါင္းကိုက္တာလည္းျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ကေလးေတြမွာေတြ႕ရတတ္တဲ့ အာ႐ံုစူးစုိက္မႈေလ်ာ့နည္းၿပီး ဂနာမၿငိမ္ျဖစ္တဲ့ ADHD ေရာဂါနဲ႔လည္း ဆက္စပ္တာကို ေတြ႕ရပါတယ္။ စိတ္ဓာတ္က်တာ၊ ၾကမ္းတမ္းတာ စတဲ့အမူအက်င့္ဆိုင္ရာ ျပႆနာေတြလည္းျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ စာမလိုက္ႏိုင္တာလည္းျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ ေရရွည္မွာေတာ့ ေသြးတိုးတာ၊ ႏွလံုးထိခိုက္တာေတြျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ ခႏၶာကိုယ္ဖြံ႕ၿဖိဳးမႈနည္းပါးတာလည္း ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။
ေမး. ဘယ္လိုအေျခအေနေတြရွိရင္ ဒီေရာဂါ ျဖစ္ေစႏိုင္ပါသလဲ ဆရာ။
ေျဖ. အာသီး(ျမင္ရတဲ့ အာသီးနဲ႔ မျမင္ရတဲ့ အာသီး) ႀကီးတာ၊ Allergic Rhinitis လို႔ေခၚတဲ့ ေသြးမတည့္တာေၾကာင့္ျဖစ္တဲ့ ႏွာေခါင္းပန္းနာနဲ႔ အ၀လြန္တဲ့ ကေလးေတြက ပိုျဖစ္တတ္ပါတယ္။ တခ်ဳိ႕ကေလးေတြက ႏွာေခါင္းပန္းနာေၾကာင့္ အၿမဲလိုလို ႏွာေစး၊ ႏွာေခါင္းပိတ္ ျဖစ္ေနတတ္ပါတယ္။ ဒီကေလးေတြမွာ အၿမဲပါးစပ္နဲ႔ အသက္႐ွဴေနရတတ္ပါတယ္။ ေနာက္ထပ္ျဖစ္ႏိုင္တာကေတာ့ ေမြးရာပါေမးတစ္၀ိုက္နဲ႔ ပါးစပ္ပတ္၀န္းက်င္ ခ်ဳိ႕ယြင္းခ်က္ေတြပါပဲ။ ဒီေရာဂါျဖစ္တဲ့ မ်ဳိး႐ိုးရွိရင္လည္း ပိုျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ပတ္၀န္းက်င္မွာ ေဆးလိပ္ေသာက္သူရွိရင္လည္း ပိုျဖစ္တတ္ပါတယ္။
ေမး. ဒီေရာဂါ ဟုတ္၊ မဟုတ္ ဘယ္လိုစမ္းသပ္ သိရွိႏိုင္ပါသလဲ ဆရာ။
ေျဖ. Sleep Study လို႔ေခၚတဲ့ “အိပ္ခ်ိန္မွာ ေျပာင္းလဲမႈမ်ား စမ္းသပ္ျခင္း”ကို လုပ္ရပါတယ္။ ညအခ်ိန္မွာ အသက္႐ွဴႏႈန္း၊ ႏွလံုးခုႏႈန္း၊ ေအာက္ဆီဂ်င္၊ ကာဗြန္ဒိုင္ေအာက္ဆိုက္အတက္အက်၊ ဦးေႏွာက္လွ်ပ္စစ္လႈိင္း စတာေတြကို ေတာက္ေလွ်ာက္ မွတ္တမ္းတင္ထားရပါတယ္။ ၿပီးေတာ့ ၁ နာရီအတြင္းမွာ ဘယ္ေလာက္အသက္႐ွဴရပ္တာ၊ ေအာက္ဆီဂ်င္က်တာရွိသလဲဆိုတာ တြက္ခ်က္ၿပီး ျပတဲ့ ရလဒ္အရ ေရာဂါ ရွိ၊ မရွိ ဆံုးျဖတ္ေပးပါတယ္။
ေမး. ဒီေရာဂါျဖစ္ခဲ့ရင္ ဘယ္လို ကုသမႈေပးပါသလဲ ဆရာ။
ေျဖ. ေရာဂါျပင္းထန္မႈေပၚမူတည္ၿပီး ကုသမႈေပးရပါတယ္။ ႏွာေခါင္းအၿမဲပိတ္ေနတဲ့ ႏွာေခါင္းပန္းနာရွိတဲ့ ကေလးေတြမွာေတာ့ စတီး႐ြိဳက္ေဟာ္မုန္းပါ ႏွာေခါင္းဖ်န္းေဆးေတြကို ပံုမွန္ေပးထားၿပီး တိုးတက္မႈ ရွိ၊ မရွိ ျပန္ၾကည့္လို႔ရပါတယ္။ ႏွာေခါင္းေသြးမတည့္တာကိုထိန္းခ်ဳပ္တဲ့ ေသာက္ေဆးေတြလည္းေပးလို႔ ရပါတယ္။ ကိုယ္အေလးခ်ိန္ ေလွ်ာ့ခ်တာကလည္း အက်ဳိးရွိပါတယ္။ ေရာဂါလကၡဏာကလည္း ျပင္းထန္၊ အာသီးလည္းႀကီးတဲ့ ကေလးေတြမွာ အာသီးခြဲထုတ္လိုက္ရင္ အမ်ားႀကီးသက္သာသြားႏိုင္ပါတယ္။ ေနာက္တစ္နည္းကေတာ့ ႏွာေခါင္း၀မွာ တပ္ထားတဲ့ အသက္႐ွဴေထာက္ကူပစၥည္းတပ္တာပါပဲ။ ဒါကေတာ့ ဒီမွာအလြယ္တကူ မရေသးပါဘူး။
အိပ္တဲ့အခ်ိန္မွာ ေဟာက္တတ္တဲ့ကေလး၊ ႏွစ္ႏွစ္ၿခိဳက္ၿခိဳက္အိပ္မေပ်ာ္ဘဲ မၾကာခဏ လူးလြန္႔တတ္တဲ့ကေလး၊ ပညာသင္ယူရာမွာ အခက္အခဲရွိတဲ့ ကေလးေတြထည့္သြင္းစဥ္းစားရမယ့္ ေရာဂါျဖစ္ပါတယ္။ သတိထားမိၿပီး စနစ္တက် စမ္းသပ္စစ္ေဆးကုသမႈေပးရင္ အမ်ားႀကီး သက္သာေပ်ာက္ကင္းေအာင္ ကူညီလို႔ရပါတယ္။
(Healthy Life ဂ်ာနယ္မွ စီစဥ္တင္ဆက္သည့္ အပတ္စဥ္ ေသာၾကာေန႔ထုတ္ Healthy Life ဂ်ာနယ္၊ https://www.facebook.com/healthylifejournalmyanmar/ ႏွင့္ www.healthylifejournalmyanmar.com တို႔တြင္ ေဖာ္ျပပါရွိသမွ် က်န္းမာေရးႏွင့္ အလွအပဆိုင္ရာ သတင္းမ်ား၊ သတင္းေဆာင္းပါးမ်ား၊ အေမးအေျဖမ်ား၊ ဘာသာျပန္ေဆာင္းပါးမ်ားကို လြတ္လပ္စြာ မွ်ေ၀ႏိုင္ပါသည္။ သို႔ရာတြင္ မည္သည့္ Facebook စာမ်က္ႏွာ၊ Website မ်ားတြင္မဆိုျပန္လည္ကူးယူေဖာ္ျပျခင္းကို ခြင့္မျပဳပါေၾကာင္း အသိေပး ေၾကညာအပ္ပါသည္။)
