ေဒါက္တာတင့္ေဆြ
(ကန္ေတာ့ပါ)
၁။ Chlamydia ဆိုတာေလး သိခ်င္လို႔ပါခင္ဗ်ာ။ ကုသလို႔ရလား။ ကိုယ္၀န္ေဆာင္အမ်ဳိးသမီးမွာရွိရင္ ကေလးယူသင့္/မယူသင့္၊ ေရာဂါက လူကို ဘယ္ေလာက္အထိ ဒုကၡေပးႏိုင္ပါသလဲ။
၂။ ဆရာရွင့္ ကြၽန္မအသက္ ၃၆ ပါ။ သားဦးကုိယ္၀န္ ၅ လထဲမွာပါဆရာ။ ေဆး႐ံုေသြးစစ္ေတာ့ Chlamydia Antigen ဆိုတာ ေတြ႕တယ္လို႔ ေျပာပါတယ္။ အဲပိုးက HIV ေရာဂါလား၊ ပိုးလား။ ဆရာေပးတဲ့ေဆး ၅ ရက္စာေတာ့ ေသာက္ၿပီးပါၿပီ။ ကေလးကိုကူးရင္ ဘယ္လိုအက်ဳိးဆက္ေတြျဖစ္ႏိုင္လဲ။ ဘာသာစကားကလည္း အခက္အခဲရိွလို႔ ဘာမွနားမလည္လို႔ပါ။ ကူညီပါဆရာ။
လိင္ကတဆင့္ ကူးစက္ေရာဂါ တဒါဇင္ေလာက္ထဲမွာ အျဖစ္မ်ားဆံုးက ကဲလ္မီဒီးယားေရာဂါျဖစ္တယ္။ Chlamydia trachomatis ဗက္တီးရီးယားကေန ကူးစက္တယ္။ ေရာဂါပိုးရွိေနသူေတြမွာ ခံစားရတာ နည္းနည္းကေန ဆိုးဆိုး၀ါး၀ါးအထိ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ အမ်ဳိးသမီး ၈၀%၊ အမ်ဳိးသား ၅၀% ေတြမွာ ေရာဂါလကၡဏာ မရွိၾကဘူး။ ပိုးေတြေတာ့ ရွိေနမယ္။ ကံဆိုးသူေတြမွာ ျပန္ျပင္လို႔မရေတာ့တာ ဥပမာ ကေလးမရႏိုင္တာအထိ ျဖစ္သြားႏိုင္တယ္။ ေယာက်္ားေတြလဲျဖစ္တယ္။ ေဂးေတြလဲ မလြတ္ပါ။
၂၀၁၀ တံုးက အေမရိကားမွာ လူေပါင္း ၁ သန္း ၃ သိန္းေက်ာ္ျဖစ္ခဲ့တယ္။ စာရင္းမ၀င္တာလဲ အမ်ားႀကီးရွိႏိုင္လို႔ ခန္႔မွန္းတာေတာ့ ၂.၈သန္း။ လိင္ဆက္ဆံဘက္မ်ားေလေလ ကူးစက္မႈအခြင့္မ်ားေလေလ။ မိန္းကေလးမ်ား အသက္ငယ္ရင္ ပိုျဖစ္တယ္။ သားအိမ္အ၀က ေကာင္းေကာင္းမရင့္က်က္ေသးလို႔ပါ။ လိင္ဆက္ဆံရာမွာ ဗဂ်ဳိင္းနား၊ ပါးစပ္၊ စအိုနည္းလမ္းအားလံုးကေနကူးစက္ႏိုင္တယ္။ မိခင္ေမြးလမ္းမွာ ပိုးရွိေနရင္ ေမြးလာမဲ့ကေလးကိုလဲ ကူးေစႏိုင္တယ္။ Neonatal conjunctivitis မ်က္စိက်ိန္းတာနဲ႔ Pneumonitis အဆုတ္ေရာင္တာ ၃၀-၄၀% မွာ လာျဖစ္ႏိုင္တယ္။
ပိုးရွိေနၿပီး မသိဘဲေနတာက ၁-၃ ပတ္အထိ ၾကာႏိုင္လို႔ ဘာမွမျဖစ္ေသးသူကေနလဲ ကူးစက္ႏိုင္တယ္။ အမ်ဳိးသမီးေတြမွာ အရင္ဆံုး သားအိမ္၀နဲ႔ ဆီးထြက္ျပြန္မွာ ျဖစ္တယ္။ ဗဂ်ိဳင္းနားကေန တမ်ဳိးမ်ဳိးဆင္းမယ္။ ပူစပ္ေနမယ္။ ဆီးေအာင့္မယ္။ စျဖစ္ရာကေန သားအိမ္ျပြန္ကိုဆက္ကူးေပမဲ့ ဘာမွမခံစားရေသးသူေတြလည္း ရွိတတ္တယ္ . . .
ပိုးရွိေနၿပီး မသိဘဲေနတာက ၁-၃ ပတ္အထိ ၾကာႏိုင္လို႔ ဘာမွမျဖစ္ေသးသူကေနလဲ ကူးစက္ႏိုင္တယ္။ အမ်ဳိးသမီးေတြမွာ အရင္ဆံုး သားအိမ္၀နဲ႔ ဆီးထြက္ျပြန္မွာျဖစ္တယ္။ ဗဂ်ိဳင္းနားကေန တမ်ဳိးမ်ဳိးဆင္းမယ္။ ပူစပ္ေနမယ္။ ဆီးေအာင့္မယ္။ စျဖစ္ရာကေန သားအိမ္ျပြန္ကို ဆက္ကူးေပမဲ့ ဘာမွမခံစားရေသးသူေတြလည္း ရွိတတ္တယ္။ တခ်ဳိ႕ကေတာ့ ဆီးစပ္ေနရာနာမယ္။ ခါးေအာက္ပိုင္းနာမယ္။ ပ်ဳိ႕ခ်င္မယ္။ ကိုယ္ပူမယ္။ လိင္ဆက္ဆံရင္ နာစရာမဟုတ္ဘဲ နာမယ္။ ၾကားရက္မွာ ေသြးဆင္းမယ္။
ေယာက္်ားေတြမွာ ဆီးထြက္ျပြန္၊ မိန္းမေတြမွာ သားအိမ္၀၊ ဆီးထြက္ေပါက္ေတြမွာျဖစ္တယ္။ ဒီလမ္းေၾကာင္းရဲ႕ အထက္ပိုင္းမွာ ျဖစ္ေနတာေတြနဲ႔လဲ တြဲေနႏိုင္တယ္။ ေယာက္်ားမွာျဖစ္ရင္ လိင္တံအဖ်ားကေန အရည္ဆင္းမယ္။ ဆီးပူ-ဆီးေအာင့္မယ္။ ပန္းအဖ်ား ပူစပ္ပူေလာင္ေနမယ္။ ေယာက်္ားေတြမွာ ဆက္တြဲျဖစ္ႏိုင္တာရွားတယ္။ အေၾကာေရာင္တာ ျဖစ္ရင္နာမယ္၊ ဖ်ားမယ္၊ ကေလးမရတာအထိေတာ့ အေတာ္ရွားတယ္။ စအိုလမ္းသံုးရကေန ကူးစက္တာဆိုရင္ စအိုနဲ႔အစာေဟာင္းအိမ္ေနရာေတြ နာမယ္၊ တစ္ခုခုဆင္းမယ္။ ေသြးလဲဆင္းခ်င္ဆင္းမယ္။ ပါးစပ္သံုးရာကေန ကူးရင္ အာေခါင္မွာ လာျဖစ္မယ္။ က်ား-ဆီး က်ိတ္ကိုလဲ ေရာင္ေစႏိုင္တယ္။
ေဆးမကုဘဲေနတဲ့ အမ်ဳိးသမီးမွာ သားအိမ္၊ သားအိမ္ျပြန္ကို ဆက္ကူးမယ္။ တင္ပါးဆံုတြင္းအဂၤါေတြ ေရာင္လာမယ္။ PID ေခၚတယ္။ ၁၀-၁၅-၂၀-၄၀% အထိျဖစ္တယ္။ ျဖစ္ရင္ ဗိုက္နာမယ္။ နာတာရွည္၊ ျပန္ျပင္မရာအထိ ျဖစ္မယ္။ ကေလးမရတာ ၁၁% မွာ ျဖစ္လာႏိုင္တယ္။ သားအိမ္ျပင္ပ သေႏၶတည္တာလဲျဖစ္ႏိုင္တယ္။ အခ်ိန္ေစာေမြးတာလဲ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ အေရျပား၊ အဆစ္၊ မ်က္စိေတြကိုျဖစ္တာနည္းတယ္။ HIV ပိုးနဲ႔ ထိစပ္မႈရွိရင္ ကူးလာႏိုင္ေျခပိုမ်ားတယ္။ တျခား STD ေရာဂါေတြနဲ႔လဲ တြဲျဖစ္ေနႏိုင္တယ္။ ေဆးမကုဘဲေနရင္ ၿမံဳေနမယ္။ ျပန္ျဖစ္မယ္။
ကူးစက္မႈနည္းေအာင္၊ ေစာေစာသိေအာင္၊ ေဆးကုသမႈခံႏိုင္ေအာင္၊ ဆက္ျဖစ္မွာေတြမျဖစ္ေစေအာင္ . . .
– အပ်ဳိေပါက္ကေန အသက္ ၂၅ ႏွစ္ေအာက္ မိန္းကေလးတိုင္းကို တႏွစ္တခါ ေဆးစစ္သင့္တယ္။ အသက္ႀကီးသူေတြလဲ လုပ္သင့္တယ္။ ကိုယ္၀န္ေဆာင္ေတြလည္း လုပ္သင့္တယ္။ ဗဂ်ိဳင္းနား၊ သားအိမ္၀ကေန ဂြမ္းစေလးနဲ႔ ယူစစ္နည္းနဲ႔ ဆီးစစ္နည္းလုပ္တယ္။
– အေဖာ္အေၾကာင္းမသိရင္ ေယာက္်ားက ေျပာေျပာ၊ မိန္းမကေျပာေျပာ သန္႔ပါတယ္ ေျပာတိုင္းမယံုပါနဲ႔။ ကြန္ဒြမ္သံုးပါ။
– အေဖာ္အေရအတြက္ နည္းႏိုင္သမွ် နည္းပါ။
– ဗဂ်ဳိင္းနားကို ေဆးေၾကာနည္းေရွာင္ၾကဥ္ပါ။ စာတစ္ပုဒ္ေရးထားတယ္။
ကဲလ္မီဒီးယားကို ကုသရတာ မခက္ပါ။
– Azithromycin 1 gm တခါတည္းေသာက္ပါ။ ဒါမွမဟုတ္
– Azithromycin 500mg ပဌမေန႔၊ 250mg တစ္ေန႔တစ္ႀကိမ္နဲ႔ ေနာက္ထပ္ ၃ရက္၊ ဒါမွမဟုတ္
– Doxycycline 100 mg တေန႔ ၂ ႀကိမ္၊ ၇-၁၄ ရက္ေသာက္ပါ။
– HIV-positive ျဖစ္ေနသူေတြလဲ အတူတူေပးႏိုင္တယ္။
– Tetracycline 250-500 mg တေန႔ ၄ ႀကိမ္၊ ၁၄ ရက္၊ Rosaramicin ေဆးေတြကို ၉၅% ေပ်ာက္မယ္။
– Erythromycin 250-500-800 mg တစ္ေန႔ ၄ ႀကိမ္၊ ၇ ရက္။ ေဆးေပးတာ ၇၇-၁၀၀% ေပ်ာက္တယ္။
– Ofloxacin, Trovafloxacin, Minocycline, Lymecycline, Clarithromycin, Ampicillin, Rifampicin ေဆးေတြ ေပးတာကို တိက်တဲ့ အေထာက္အထားမရွိေသးဘူး။
– Ciprofloxacin ေပးတာ ၆၃-၉၂% ေပ်ာက္တယ္လို႔ သုေတသနတခုက ေတြ႕ၿပီးေနာက္ တစ္ခုကမေတြ႕ရဘူး။
– ကိုယ္၀န္ေဆာင္ကို Azithromycin တခါထဲ ေပးတာက (၇) ရက္ေပးတာထက္ပိုေကာင္းတယ္။
– ေဆးေသာက္ေနတံုးမွာ အတူေနတာကို တစ္ပတ္ေရွာင္ေနသင့္ၾကတယ္။
(Healthy Life ဂ်ာနယ္မွ စီစဥ္တင္ဆက္သည့္ အပတ္စဥ္ ေသာၾကာေန႔ထုတ္ Healthy Life ဂ်ာနယ္၊ https://www.facebook.com/healthylifejournalmyanmar/ ႏွင့္ www.healthylifejournalmyanmar.com တို႔တြင္ ေဖာ္ျပပါရွိသမွ် က်န္းမာေရးႏွင့္ အလွအပဆိုင္ရာ သတင္းမ်ား၊ သတင္းေဆာင္းပါးမ်ား၊ အေမးအေျဖမ်ား၊ ဘာသာျပန္ေဆာင္းပါးမ်ားကို လြတ္လပ္စြာ မွ်ေ၀ႏိုင္ပါသည္။ သို႔ရာတြင္ မည္သည့္ Facebook စာမ်က္ႏွာ၊ Website မ်ားတြင္မဆိုျပန္လည္ကူးယူေဖာ္ျပျခင္းကို ခြင့္မျပဳပါေၾကာင္း အသိေပး ေၾကညာအပ္ပါသည္။)
