ေဒါက္တာမိုးေအာင္ေက်ာ္ႏုိင္ (အေထြေထြေရာဂါ အထူးကုဆရာ၀န္ႀကီး) (အတြင္းေရးမွဴး၊ ေရႊေရာင္ႏွင္းဆီ ကင္ဆာေဖာင္ေဒးရွင္း)ႏွင့္ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးျခင္း
ႏွစ္စဥ္ ေမလ ၃၁ ရက္ေန႔ကို ကမၻာ႔ေဆးလိပ္မေသာက္ေရးေန႔ (World No Tobacco Day) အျဖစ္သတ္မွတ္ထားပါတယ္။ ေဆးလိပ္ေသာက္သူရဲ႕ခႏၶာကိုယ္မွာ အဂၤါအစိတ္အပိုင္းအေတာ္မ်ားမ်ားေဆးလိပ္ေၾကာင့္ ထိခိုက္မႈရွိတတ္တယ္ဆိုတာ သိထားၾကၿပီးသားျဖစ္တာေၾကာင့္ ေဆးလိပ္နဲ႔ ကင္ဆာအေၾကာင္း ေမးျမန္းေဖာ္ျပေပးလုိက္ပါတယ္။
ေမး ။ ေဆးလိပ္ရဲ႕ အႏၲရာယ္ေတြကို သိပါရေစ ဆရာ။
ေျဖ ။ ၂၀၁၈ ေမလ ၉ ရက္ေန႔မွာ ကမၻာ႔က်န္းမာေရးအဖြဲ႕(WHO)ရဲ႕ထုတ္ျပန္ခ်က္အရ ကမၻာ႔အႏွံ႔ေဆးလိပ္ေသာက္သံုးမႈက ကပ္အသြင္ျဖစ္ေနၿပီး ႀကီးမားတဲ့ က်န္းမာေရးၿခိမ္းေျခာက္မႈအႏၲရာယ္ ျဖစ္လာတယ္လို႔သိရပါတယ္။ ေဆးလိပ္ေၾကာင့္ ကမၻာေပၚမွာ ႏွစ္စဥ္ လူဦးေရ ၇သန္းေက်ာ္ေသဆံုးေနၿပီး အဲဒီအထဲက လူဦးေရ ၆ သန္းမွာ ကိုယ္တိုင္ေဆးလိပ္ေသာက္လို႔ျဖစ္ကာ က်န္လူဦးေရ ၉ သိန္းခန္႔ကေတာ့ တစ္ဆင့္ခံေဆးလိပ္ေငြ႕ ႐ွဴ႐ႈိက္ရတာေၾကာင့္ ျဖစ္ပါတယ္။ ေဆးလိပ္ေသာက္သူေတြရဲ႕ ထက္၀က္ခန္႔မွာ ေဆးလိပ္ေၾကာင့္ျဖစ္တဲ့ ေရာဂါေတြေၾကာင့္ ေသဆံုးေနရတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ေဆးလိပ္ေသာက္သူေတြက ေသဆံုးခ်ိန္မတိုင္ခင္ ေသဆံုးၾကရၿပီး ေဆးလိပ္မေသာက္သူေတြထက္ ေသဆံုးမႈႏႈန္း ၃ ဆခန္႔ ျမင့္တက္လာတာကို ေတြ႕ရပါတယ္၊ ဒါ့အျပင္ သာမန္လူေတြထက္ ၁၀ ႏွစ္ေစာၿပီး ေသဆံုးႏိုင္တယ္လို႔ အေမရိကန္ေလ့လာမႈတစ္ခုအရ သိရပါတယ္။
ေမး ။ ေဆးလိပ္နဲ႔ ကင္ဆာ ဆက္စပ္မႈအေၾကာင္းကိုလည္းေျပာျပေပးပါဦး ဆရာ။
ေျဖ ။ ေဆးလိပ္မွာပါတဲ့ ေဆးရြက္ႀကီးက ကမၻာေပၚမွာေရွာင္ရွားႏိုင္တဲ့ ကင္ဆာျဖစ္ေစတဲ့တစ္ခုတည္းေသာ အေၾကာင္းရင္းျဖစ္တယ္လို႔ ကြၽမ္းက်င္သူေတြက ယံုၾကည္ထားၾကတယ္။ အရြယ္မတိုင္ခင္ ေသဆံုးမႈကိုလည္း ျဖစ္ေစႏိုင္တယ္။ ေဆးရြက္ႀကီး သံုးစြဲမႈက ကင္ဆာအျဖစ္ေစႏုိင္ဆံုးအေၾကာင္းတစ္ခုျဖစ္ၿပီး ကင္ဆာေၾကာင့္ ေသဆံုးမႈလည္း အမ်ားဆံုးျဖစ္ပါတယ္။ ကင္ဆာေၾကာင့္ ေသဆံုးမႈေတြရဲ႕ ၃၀ ရာခိုင္ႏႈန္းနဲ႔ အဆုတ္ကင္ဆာေၾကာင့္ ေသဆံုးမႈရဲ႕ ၈၇ ရာ ခိုင္ႏႈန္းက ေဆးလိပ္ေသာက္တာေၾကာင့္လို႔ ေတြ႕ရွိရပါတယ္။
ေဆးလိပ္ေၾကာင့္ အနည္းဆံုး ကင္ဆာ ၁၅ မ်ဳိး ျဖစ္ေစႏုိင္ပါတယ္။ ေဆးလိပ္ေငြ႕မွာ ေဆးရြက္ႀကီးမီးေလာင္ရာက ထြက္လာတဲ့ ဓာတုပစၥည္းေတြအျပင္ ေဆးလိပ္မွာ ထပ္ေဆာင္းထည့္သြင္းထားတဲ့ တျခား ဓာတုပစၥည္းေတြလည္း ပါ၀င္ေနပါတယ္။ နီကိုတင္း၊ ကတၱရာ၊ ႏိုက္ထ႐ိုစမင္း၊ ဟိုက္ဒ႐ိုဂ်င္ဆိုင္ယာႏိုက္၊ ခဲ၊ အာဆင္းနစ္၊ အမိုးနီးယား၊ ဘန္ဇင္း၊ ကာဗြန္မိုေနာ့ဆိုက္အစရွိတဲ့ ဓာတုပစၥည္းအမ်ဳိးေပါင္း ရာနဲ႔ခ်ီၿပီးပါ၀င္ကာ အဲဒီအထဲက အမ်ဳိး ၇၀ေက်ာ္က ကင္ဆာျဖစ္ေစႏုိင္တဲ့အရာလို႔ဆိုပါတယ္။
ေဆးရြက္ႀကီးနဲ႔ မီးေလာင္ရာကထြက္တဲ့ ေဆးလိပ္ေငြ႕အတြင္းရွိ ဓာတုပစၥည္းေတြက လူသားေတြ ရဲ႕ ဆဲလ္အတြင္းရွိ ဒီအင္န္ေအကို ထိခိုက္ပ်က္စီးေစၿပီး ကင္ဆာျဖစ္ေစတာပါ။ ဒါေၾကာင့္ ေန႔စဥ္ ေဆးလိပ္တစ္လိပ္ေသာက္ရင္ေတာင္ ႏွလံုးနဲ႔ ေသြးေၾကာဆိုင္ရာေရာဂါေတြအျပင္ ကင္ဆာေရာဂါကိုလည္း ျဖစ္ေစႏိုင္ပါတယ္။
ေဆးလိပ္ေငြ႕ေတြက အသက္႐ွဴလမ္းေၾကာင္းနံရံရွိ ဆဲလ္ေတြကို ထိခိုက္ပ်က္စီးေစၿပီး ေဆးလိပ္ေငြ႕နဲ႔ထိေတြ႕တဲ့ ခံတြင္း၊ အာေခါင္၊ အစာေရမ်ဳိျပြန္၊ လည္ေခ်ာင္း၊ အစာအိမ္စတာေတြမွာကင္ဆာျဖစ္ေစႏိုင္တာကို ေတြ႕ရပါတယ္။
ေဆးလိပ္ေသာက္တာေၾကာင့္ အဓိကျဖစ္တဲ့ ကင္ဆာက အဆုတ္ကင္ဆာပါ။ အဆုတ္ကင္ဆာက ကမၻာေပၚမွာ အမ်ဳိးသား၊ အမ်ဳိးသမီးအားလံုး အျဖစ္မ်ားတဲ့ ကင္ဆာ ျဖစ္ပါတယ္။ အဆုတ္ကင္ဆာအျပင္ ေဆးလိပ္ေငြ႕နဲ႔ တိုက္႐ိုက္ထိေတြ႕တဲ့ ခံတြင္း၊ ႏႈတ္ခမ္း၊ ႏွာေခါင္းအတြင္းနံရံ၊ ေလျပြန္၊ အာေခါင္၊ အစာ ေရမ်ဳိျပြန္၊ အစာအိမ္ေတြမွာ ကင္ဆာျဖစ္ေစ႐ံုသာမက ေဆးလိပ္ေငြ႕နဲ႔ တိုက္႐ိုက္မထိေတြ႕ေပမယ့္ ပန္ကရိယ၊ ရင္သား၊ သားအိမ္ေခါင္း၊ အူမႀကီး၊ ဆီးအိမ္နဲ႔ ေက်ာက္ကပ္ေတြမွာ ကင္ဆာျဖစ္ႏိုင္ေျခကိုလည္း ပိုမ်ားေစပါတယ္။
ေမး ။ ေဆးလိပ္ေသာက္သူေတြက ျဖတ္ဖို႔ စြဲလမ္းေနၾကတယ္။ အဲဒါနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ေျပာျပေပးပါဦးဆရာ။
ေျဖ ။ ေဆးလိပ္၊ ေဆးရြက္ႀကီးမွာပါတဲ့ နီကိုတင္းဓာတ္က စြဲလန္းေစတတ္တဲ့ သတၱိရွိတာေၾကာင့္ သံုးစြဲသူေတြ ဆက္လက္သံုးစြဲခ်င္ေနၿပီး ျဖတ္ဖို႔ ခက္ခဲတတ္ပါတယ္။ ခႏၶာကိုယ္ကေန စြဲလမ္းမႈက ၃ ရက္ေက်ာ္ရင္ ေလ်ာ့သြားတတ္ေပမယ့္ စိတ္စြဲလမ္းမႈေၾကာင့္ ျပန္လည္သံုးစြဲမိၾကတာပါ။ ဒါေၾကာင့္ လူငယ္ေတြက ေဆးလိပ္၊ ေဆးရြက္ႀကီး အစမျပဳမိဖို႔ အေရးႀကီးပါ တယ္။ အခုေခတ္မွာ ေဆးလိပ္ကုိ အလြယ္တကူ ၀ယ္လို႔ရတာ၊ ေစ်းေပါတာ၊ လူအမ်ားက ႐ႈံ႕ခ်မႈမျပဳဘဲ လက္ခံတာ၊ ေဆးလိပ္ေသာက္တဲ့ မိတ္ေဆြသူငယ္ခ်င္းေတြက ေသာက္ျဖစ္ေအာင္ တုိက္တြန္းတာ၊ စိတ္ဖိစီးမႈမ်ားလို႔ထြက္ေပါက္တစ္ခုအေနနဲ႔ ေသာက္တာေတြကို ေတြ႕ရပါတယ္။
ေဆးလိပ္ေသာက္သံုးမႈ ဆိုးက်ဳိးေတြကို သိရွိေအာင္ ပညာေပးလုပ္ငန္းေတြ က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္ ေဆာင္ရြက္တာ၊ ေဆးလိပ္ကို အလြယ္တကူ၀ယ္လုိ႔ မရေအာင္ ကန္႔သတ္တာ၊ ေစ်းႏႈန္းျမႇင့္ၿပီး အခြန္ေငြ ပိုေကာက္တာ၊ လူအမ်ားသြားလာတဲ့ ေနရာေတြမွာ ေဆးလိပ္ေသာက္သံုးမႈမျပဳဖို႔ ဥပေဒျပဌာန္းတာ စတာေတြကိုအာဏာပိုင္အစိုးရနဲ႔ အစိုးရမဟုတ္တဲ့ အဖြဲ႕အစည္းေတြက ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္သင့္ပါတယ္။
က်န္းမာေရး၀န္ထမ္းေတြအေနနဲ႔ကလည္း ကိုယ္တိုင္ ေဆးလိပ္ေသာက္သံုးမႈကို ေရွာင္ၾကဥ္ၿပီး ေဆးလိပ္ေသာက္သူလူနာေတြကို ေဆးလိပ္ရဲ႕ ဆိုးက်ဳိး ရွင္းလင္းေျပာၾကားေပးရပါမယ္၊ ေဆးလိပ္ျဖတ္ဖို႔ အႀကံျပဳ ကူညီေပးရပါမယ္။ ဘယ္လိုလုပ္သင့္သလဲဆိုေတာ့ ပထမအဆင့္မွာ လူနာကို ေဆးလိပ္ေသာက္သံုးမႈ ရွိ၊ မရွိ ေမးျမန္းရပါမယ္။ ဒုတိယအဆင့္အေနနဲ႔ ေဆးလိပ္ေသာက္ရင္ ေဆးလိပ္ျဖတ္ဖို႔ အႀကံျပဳရပါမယ္။ တတိယအဆင့္ကေတာ့ ေဆးလိပ္ျဖတ္ခ်င္စိတ္ရွိ၊ မရွိသံုးသပ္ရပါမယ္။ စတုတၱအဆင့္အေနနဲ႔ ေဆးလိပ္ျဖတ္လိုသူေတြကို ေဆးလိပ္ျဖတ္ဖုိ႔ နည္းလမ္းေတြေ၀မွ်ေပးရပါမယ္။ ပဥၥမအႀကိမ္မွာေတာ့ ေဆးလိပ္ျဖတ္တာေအာင္ျမင္မႈ ရွိ၊မရွိ စစ္ေဆးၿပီး ေဆးလိပ္ကို ရာသက္ပန္ျဖတ္ႏိုင္ေစဖို႔ရာ စိတ္ပုိင္းဆုိင္ရာ အကူအညီေတြေပးရမွာျဖစ္ပါတယ္။
(Healthy Life ဂ်ာနယ္မွ စီစဥ္တင္ဆက္သည့္ အပတ္စဥ္ ေသာၾကာေန႔ထုတ္ Healthy Life ဂ်ာနယ္၊ https://www.facebook.com/healthylifejournalmyanmar/ ႏွင့္ www.healthylifejournalmyanmar.com တို႔တြင္ ေဖာ္ျပပါရွိသမွ် က်န္းမာေရးႏွင့္ အလွအပဆိုင္ရာ သတင္းမ်ား၊ သတင္းေဆာင္းပါးမ်ား၊ အေမးအေျဖမ်ား၊ ဘာသာျပန္ေဆာင္းပါးမ်ားကို လြတ္လပ္စြာ မွ်ေ၀ႏိုင္ပါသည္။ သို႔ရာတြင္ မည္သည့္ Facebook စာမ်က္ႏွာ၊ Website မ်ားတြင္မဆိုျပန္လည္ကူးယူေဖာ္ျပျခင္းကို ခြင့္မျပဳပါေၾကာင္း အသိေပး ေၾကညာအပ္ပါသည္။)
