ေဒါက္တာအုန္းေက်ာ္(စိတ္က်န္းမာေရးအထူးကု ဆရာ၀န္ႀကီး – အၿငိမ္းစား)
အိပ္ေပ်ာ္ေနစဥ္မွာ ျဖစ္ပြားတဲ့ စိတ္ေ၀ဒနာမ်ား အေၾကာင္းကို စာေရးသူရဲ႕ မိတ္ေဆြကိုေဆြနဲ႔ ဆက္လက္ေဆြးေႏြးေနပါတယ္။ ကိုေဆြရဲ႕ သမီးေလး အိပ္မက္ဆိုးျမင္မက္တတ္တာကစၿပီး အိပ္ေပ်ာ္ေနစဥ္ ေၾကာက္ရြံ႕ထိတ္လန္႔တဲ့အထိ စကားလက္ဆံုၾကျဖစ္တယ္။
ကိုေဆြက စတင္ေမးျမန္းပါတယ္။
“ ခင္ဗ်ား အခ်ိန္ေပးႏိုင္ေသးရင္ ‘အိပ္ေပ်ာ္ေနစဥ္လမ္းေလွ်ာက္ျခင္း'(Sleep Walking) အေၾကာင္းကို ဆက္ေျပာဗ်ာ”
“ ရပါတယ္ ကိုေဆြ။ မိုးကလည္း မစဲဘဲ ရြာေနေတာ့ ဒီေန႔ ကြၽန္ေတာ္ လမ္းေလွ်ာက္ ေလ့က်င့္ခန္း မလုပ္ေတာ့ပါဘူး။ ‘အိပ္ေပ်ာ္ေနစဥ္ လမ္းေလွ်ာက္ျခင္း’ကို Somnambulism လို႔ ေဆးပညာမွာ တရား၀င္ေခၚေ၀ၚပါတယ္။ အိပ္ေပ်ာ္ေနစဥ္မွာ အိပ္ရာထဲကထၿပီး လမ္းေလွ်ာက္တာအျပင္ တျခားအျပဳအမူေတြလည္း ျပဳလုပ္တတ္တာ ျဖစ္လို႔ ‘အိပ္ေပ်ာ္ေနစဥ္ျပဳမူလႈပ္ရွားျခင္း’လို႔ဆိုရင္ ပိုၿပီး အဓိပၸာယ္ ေပါက္ပါတယ္”
ကိုေဆြက ဆက္လက္စူးစမ္းပါတယ္။
“ ဒီေရာဂါ ျဖစ္ပြားမႈႏႈန္းမ်ားလို႔လား”
“ အသက္ ၄ ႏွစ္နဲ႔ ၈ ႏွစ္ၾကားကေလးေတြထဲမွာ ၁၅ ရာခိုင္ႏႈန္းအထိ ျဖစ္ပြားတာ ေတြ႕ရွိရတယ္။ အရြယ္ေရာက္သူေတြထဲမွာေတာ့ ၁၀၀ မွာ တစ္ေယာက္ႏႈန္း ျဖစ္ပြားတတ္ပါတယ္။ အိပ္ေပ်ာ္ေနစဥ္ ဆီးသြား ျခင္း (Enuresis) ျဖစ္တတ္တဲ့ ကေလးႀကီးေတြနဲ႔ အိပ္ေပ်ာ္ေနစဥ္ စကားေျပာတတ္သူေတြထဲမွာ အိပ္ေပ်ာ္ေနစဥ္ လမ္းေလွ်ာက္တဲ့ ေရာဂါကို ပိုမိုေတြ႕ရွိရတယ္။ ေနာက္ၿပီး ‘အိပ္ေပ်ာ္ေနစဥ္ ေခတၱ အသက္႐ွဴရပ္ေရာဂါ'(Obstructive Sleep Apnea)ရွိရင္ အိပ္ေပ်ာ္ေနစဥ္ လမ္းေလွ်ာက္ေရာဂါ ျဖစ္ပြားႏိုင္ေျခ မ်ားလာတယ္။ ကြၽန္ေတာ္တို႔ေဆြးေႏြးခဲ့တဲ့ အိပ္ေပ်ာ္ေနစဥ္ ေၾကာက္ရြံ႕ထိတ္လန္႔တဲ့ေရာဂါကို ျဖစ္ပြားေစတဲ့ အေၾကာင္းရင္းေတြကလည္း အိပ္ေပ်ာ္ေနစဥ္ လမ္းေလွ်ာက္တာကို ျဖစ္ေပၚေစပါတယ္”
ကိုေဆြက ေနာက္ေၾကာင္းျပန္စဥ္းစားၿပီး မွတ္ခ်က္ခ်ပါတယ္။
“ ဒါေၾကာင့္ အိပ္ေပ်ာ္ေနစဥ္ ေၾကာက္ရြံ႕ထိတ္လန္႔တာနဲ႔ အိပ္ေပ်ာ္ေနစဥ္ လမ္းေလွ်ာက္တာက ညီအစ္ကိုေတာ္တယ္လို႔ ခင္ဗ်ားက ေဆြမ်ဳိးစပ္ေျပာတာလား”
“ ဟုတ္ပါတယ္။ ေနာက္တစ္ခ်က္ ရွိေသးတယ္။ အိပ္ေပ်ာ္ေနစဥ္ ေၾကာက္ရြံ႕ထိတ္လန္႔တာနဲ႔ အိပ္ေပ်ာ္ေနစဥ္ လမ္းေလွ်ာက္တာကို အိပ္ေမာက်ေနတဲ့ အိပ္စက္ခ်ိန္ (NonREM-sleep)မွာ ေတြ႕ရွိရတယ္။ ညီအစ္ကိုလို႔ဆိုေပမယ့္ အႁမႊာပူးမဟုတ္လို႔ ျခားနားခ်က္ေတြေတာ့ရွိပါတယ္။ အိပ္ေပ်ာ္ေနစဥ္ လမ္းေလွ်ာက္ေရာဂါမွာ ကာယကံရွင္က အလန္႔တၾကား အသံနက္ႀကီးနဲ႔ ေအာ္ဟစ္တာမရွိဘူး။ အိပ္ရာေပၚမွာ ထထိုင္႐ံုသာမကဘဲ အိပ္ရာထဲက ထြက္ၿပီး တစ္ခုခု ျပဳလုပ္တဲ့လကၡဏာေတြကိုလည္း ေတြ႕ရွိရတယ္။ အဲဒီလို ျပဳမူလႈပ္ရွားတတ္တာေၾကာင့္ ဒီေရာဂါက ပိုမိုအႏၲရာယ္မ်ားပါတယ္”
“ အိပ္ေပ်ာ္ေနစဥ္ လမ္းေလွ်ာက္တဲ့ ေရာဂါလကၡဏာေတြကို အက်ယ္တ၀င့္ ရွင္းျပဖို႔ ကိုေဆြက ေတာင္းဆိုပါတယ္။
“ ေျပာျပပါမယ္ ကိုေဆြ။ အဲဒီေရာဂါမွာ အိပ္ေမာက်ေနသူက ျဗဳန္းကနဲ အိပ္ရာက ထတယ္။ ဟိုဟိုဒီဒီ လမ္းေလွ်ာက္ၿပီး တစ္စံုတစ္ခုကို ျပဳလုပ္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ကာယကံရွင္က ႏိုးၾကားေနတာ မဟုတ္ဘူး။ မ်က္စိေတာ့ ဖြင့္ထားတယ္။ တစ္ခုခုကို ေၾကာင္ေတာင္ေတာင္ စိုက္ၾကည့္ေနသလိုပဲ။ ပတ္၀န္းက်င္က လူေတြကို သတိထားမိသလိုပဲ။ ဒါေပမဲ့ ပစၥည္းေတြနဲ႔ ခလုတ္တိုက္မိတာမ်ဳိးကို မေတြ႕ရဘူး။ ပစၥည္းေတြကို ျမင္ေနသလို ေရွာင္တိမ္းသြားႏိုင္တယ္။ ေဘးက လူေတြနဲ႔ စကားေျပာဆက္ဆံမႈ မရွိဘူး။ အဲဒီအခ်ိန္မွာ ကာယကံရွင္ကို လႈပ္ႏႈိးဖို႔ ခက္ခဲမယ္။ အတင္းလႈပ္ႏႈိးရင္ ကေယာင္ကတမ္းနဲ႔အၾကမ္းဖက္တတ္ပါတယ္”
ကိုေဆြက ၾကားျဖတ္ေမးပါတယ္။
“ ခင္ဗ်ား ေျပာဖူးသလို အႏၲရာယ္ရွိႏိုင္တယ္ဆိုတာမ်ဳိးလား”
“ ဟုတ္ပါတယ္။ အိပ္ေပ်ာ္ေနစဥ္လမ္းေလွ်ာက္ ေရာဂါေၾကာင့္ အသက္ဆံုး႐ႈံးရတဲ့ အျဖစ္အပ်က္ေတြရွိပါတယ္။ အိပ္ေပ်ာ္ေနစဥ္ လမ္းေလွ်ာက္သူက အခန္းထဲက စားပြဲကို ေရွာင္တိမ္းသြားႏုိင္ေပမယ့္ ပတ္၀န္းက်င္ကို အမွန္အတိုင္း သိရွိသံုးသပ္ႏိုင္စြမ္းမရွိဘူး။ ၀င္ေပါက္တံခါးနဲ႔ ျပတင္းေပါက္ကို မခြဲျခားႏိုင္လို႔ အျမင့္က လိမ့္က်ဖူးတဲ့ လူနာေတြရွိတယ္။ ဒါထက္ဆိုးတာက ကားလမ္းေပၚမွာ ညအခ်ိန္မေတာ္ သတိလက္လြတ္လမ္းေလွ်ာက္ေနရလို႔ ကားတိုက္ေသဆံုးရသူေတြလည္း ရွိပါတယ္။ ေဘးက လူေတြကို ရန္သူလို႔ထင္မွတ္ၿပီး အၾကမ္းဖက္တိုက္ခိုက္မိလို႔ လူသတ္မႈက်ဴးလြန္ဖူးတဲ့ မွတ္တမ္းေတြလည္း ရွိပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အိပ္ေပ်ာ္ေနစဥ္ လမ္းေလွ်ာက္ေနသူကို အတင္းအဓမၼလႈပ္ႏႈိးတာမ်ဳိး မလုပ္သင့္ဘူး။ အလိုက္သင့္ေခ်ာ့ေမာ့ၿပီး အိပ္ရာထဲကို ျပန္ေခၚႏိုင္ရင္ေကာင္းပါတယ္။ မၾကာခင္ အလိုအေလ်ာက္ ျပန္ၿပီး အိပ္ေပ်ာ္သြားလိမ့္မယ္။ နံနက္အိပ္ရာႏိုးတဲ့ အခါ ညက အျဖစ္အပ်က္ေတြကို မမွတ္မိဘူး။ ျပန္လည္စဥ္းစားၾကည့္လို႔လည္း မရဘူး။ တျခားလူေတြ ကေျပာျပမွ သူ႔အျဖစ္အပ်က္ကို သူသိရွိရပါတယ္”
_ _ _
စာေရးသူ စကားေျပာရပ္ထားခ်ိန္မွာ ကိုေဆြက ၿပံဳးစိစိမ်က္ႏွာထားနဲ႔ စဥ္းစားေနပါတယ္။
“ ကိုေဆြ ဘာကို သေဘာက်လို႔ ၿပံဳးစိစိလုပ္ေနတာလဲ” လို႔ စာေရးသူက ေမးေတာ့ ကိုေဆြက မ်က္ႏွာအမူအရာေျပာင္းလိုက္ၿပီး ေျပာျပပါတယ္။
“ ကြၽန္ေတာ္ ငယ္စဥ္က အေတြ႕အႀကံဳတစ္ခုကို သတိရမိလို႔ပါ။ ကြၽန္ေတာ္ ႀကီးျပင္းခဲ့တဲ့ အညာက ၿမိဳ႕ေလးတစ္ၿမိဳ႕မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ကြၽန္ေတာ္နဲ႔ ရြယ္တူအသက္ ၁၄ ႏွစ္ေလာက္ရွိတဲ့ အိမ္နီးခ်င္း မေထြးရဲ႕ အျဖစ္အပ်က္ပါ။ မေထြးက ညဘက္မွာ အိပ္ရာက ထၿပီး မီးဖိုေခ်ာင္ထဲမွာ ေတြ႕ကရာ အစားအစာေတြကို အားရပါးရ စားတတ္လာပါတယ္။ သူ႔အေမ က သူ႔သမီးရဲ႕ အျပဳအမူေတြကို မသကၤာျဖစ္လာတယ္”
“ ဘာကို သံသယရွိတာလဲ”
“ ဒီအျပဳအမူကမ႐ိုးဘူးေပါ့။ အပမွီေနတာ၊ သရဲပူးေနတာပဲ ျဖစ္မယ္ေပါ့။ သူ႔သမီးစားတာ မဟုတ္ဘူး။ သူ႔သမီးကို မွီၿပီး မေကာင္းဆိုး၀ါးတစ္ေကာင္ေကာင္က စားေနတာ ျဖစ္မယ္လို႔ တထစ္ခ်တြက္လိုက္တယ္။ သူ႔သမီးကို နံနက္ အိပ္ရာထမွာ ေမးၾကည့္ေတာ့လည္း မေထြးက ဘာမွ မမွတ္မိဘူးတဲ့။ သူ႔အေမက အထက္လမ္းဆရာေတြ ပင့္ၿပီး ကုသတယ္လို႔ သိလိုက္ရတယ္။
မေထြးအျဖစ္အပ်က္ကို ဘယ္လို ေကာက္ခ်က္ခ်မလဲ”
စာေရးသူက အတန္ၾကာစဥ္းစားၿပီး အေျဖေပးပါတယ္။
“ အဲဒီလို ျပဳမူတာကလည္း အိပ္ေပ်ာ္ေနစဥ္ လမ္းေလွ်ာက္တဲ့ ေရာဂါမွာ ေတြ႕ရွိရတဲ့ လကၡဏာတစ္မ်ဳိးပါ။ “ အိပ္ေပ်ာ္ေနစဥ္အစာစားျခင္း” ( Sleep Related Eatings)လို႔ ေခၚပါတယ္။ စိတ္ဖိစီးမႈဒဏ္ ခံစားေနရရင္ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ဒါ့ထက္ပိုၿပီး အႏၲ ရာယ္မ်ားတဲ့ အျပဳအမူတစ္မ်ဳိး ရွိေသးတယ္”
_ _ _
“ ေျပာျပပါ ကိုအုန္းေက်ာ္”
“ အဲဒီအျပဳအမူကို ‘အိပ္ေပ်ာ္ေနစဥ္ လိင္ ဆက္ဆံျခင္းအျပဳအမူ'(Sexsomia)လို႔ ေခၚပါတယ္။ အိပ္ရာက ကေယာင္ကတမ္းထၿပီး မိမိဘာသာ ကာမဆႏၵေျဖေဖ်ာက္ျခင္း၊ အနီးအနားမွာ အိပ္ေနသူကို မေတာ္တေရာက္ ဖက္လွဲတကင္းျပဳလုပ္ျခင္း၊ လိင္ဆက္ဆံျခင္းစတဲ့ အျပဳအမူေတြကို သတိလက္လြတ္ ျပဳမူတတ္ပါတယ္။ အဲဒီအခ်ိန္မွာ ကာယကံရွင္ရဲ႕ အျပဳအမူက ရည္ရြယ္ခ်က္နဲ႔ လုပ္ေဆာင္ေနသလို ထင္ရေပမယ့္ သူ ဘာလုပ္ေနတယ္ဆိုတာကို အမွန္အတိုင္းမသိရွိဘူး။ နံနက္အိပ္ရာႏိုးေတာ့လည္း အဲဒီအျဖစ္အပ်က္ကို သူမမွတ္မိဘူး။
ဒီလိုေရာဂါမ်ဳိး အမွန္တကယ္ရွိပါတယ္။ အသက္ ၃၄ ႏွစ္အရြယ္ ေယာက္်ားတစ္ေယာက္ ခံစားေနရတဲ့ “ အိပ္ေပ်ာ္ေနစဥ္ လိင္ဆက္ဆံျခင္း ေ၀ဒနာ” အေၾကာင္းကို ေဆးပညာဂ်ာနယ္တစ္ခုထဲမွာ ၁၉၈၆ ခုနစ္က ပထမဆံုးမွတ္တမ္းတင္ ေဖာ္ျပဖူးပါတယ္။ အဲဒီေ၀ဒနာရွင္က မအိပ္ခင္ သူ႔ဇနီးနဲ႔ ပံုမွန္ ကာမဆက္ဆံႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ညဘက္မွာ အိပ္ရာထဲက ထၿပီး မိမိဘာသာ ကာမဆႏၵေျဖေဖ်ာက္တဲ့ အျပဳအမူကို ၿပီးဆံုးတဲ့အထိ ျပဳလုပ္တတ္တယ္တဲ့။
အဲဒီလို အိပ္ေပ်ာ္ေနစဥ္ လိင္ဆက္ဆံတဲ့ အျပဳအမူေတြက ကာယကံရွင္အဖို႔ အရွက္တကြဲ အက်ဳိးနည္းစရာ ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ မုဒိမ္းမႈအထိ စြပ္စြဲခံရတဲ့ အျဖစ္အပ်က္ေတြလည္း ရွိပါတယ္။
ဒီကိစၥနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး စကားစပ္မိလို႔ ေျပာခ်င္ပါတယ္။ အခုအခ်ိန္မွာ ေခတ္စားလာတဲ့ အိပ္ေဆးတစ္မ်ဳိး Zolpidem ကို ၾကားဖူးလား”
“ ေျပာပါ ကိုအုန္းေက်ာ္”
” Zolpidem အိပ္ေဆးရဲ႕ ေဘးထြက္ဆိုးက်ဳိးတစ္ခုက အိပ္ေပ်ာ္ေနစဥ္ လမ္းေလွ်ာက္တာနဲ႔ အိပ္ေပ်ာ္ေနစဥ္ လိင္ဆက္ဆံတဲ့ အျပဳအမူဗ်။ အဲဒီေဆးကို အခုခ်ိန္မွာ ဆရာ၀န္ေတြက အိပ္ေဆးအျဖစ္ အသံုးမ်ားလာတယ္။ မူးယစ္ေဆးစြဲတဲ့ လူငယ္ေတြထဲ မွာလည္း အကူေဆးအျဖစ္ အသံုးျပဳေနၾကတယ္။ သတိထားရမယ့္ အခ်က္တစ္ခုေပါ့ဗ်ာ”
_ _ _
“ အိပ္ေပ်ာ္ေနစဥ္ လမ္းေလွ်ာက္တဲ့ ေရာဂါရဲ႕ ေနာက္ဆံုးေပၚ လကၡဏာတစ္ခုရွိေသးတယ္”
“ ဘာမ်ားလဲ”
“ အိပ္ေပ်ာ္ေနစဥ္ ‘တက္မက္ဆိပ္ခ်္႐ိုက္ျခင္း’ (Sleep Texting)ဗ်။ ၿမီးေကာင္ေပါက္ လူငယ္ေတြထဲမွာ ျဖစ္ပြားတာ ေတြ႕ရွိလာရတယ္။ လူငယ္ ၅ ေယာက္မွာ ၄ ေယာက္က သူတိုရဲ႕ လက္ကိုင္ဖုန္းကို ေခါင္းအံုးနားမွာထားၿပီး အိပ္ေလ့ရွိတယ္။ အဲဒါ အိပ္ေပ်ာ္ေနစဥ္ ကေယာင္ကတမ္းနဲ႔ မဆီေလ်ာ္တာေတြကို ႐ိုက္ႏွိပ္ၿပီး ‘တက္မက္ဆိပ္ခ်္’ပို႔တတ္တယ္။ နံနက္အိပ္ရာႏိုးေတာ့ အဲဒီအျဖစ္အပ်က္ကို မမွတ္မိဘူး။ လူမႈမီဒီယာမွာ အရွက္တကြဲ ျဖစ္ရတာေပါ့”
(Healthy Life ဂ်ာနယ္မွ စီစဥ္တင္ဆက္သည့္ အပတ္စဥ္ ေသာၾကာေန႔ထုတ္ Healthy Life ဂ်ာနယ္၊ https://www.facebook.com/healthylifejournalmyanmar/ ႏွင့္ www.healthylifejournalmyanmar.com တို႔တြင္ ေဖာ္ျပပါရွိသမွ် က်န္းမာေရးႏွင့္ အလွအပဆိုင္ရာ သတင္းမ်ား၊ သတင္းေဆာင္းပါးမ်ား၊ အေမးအေျဖမ်ား၊ ဘာသာျပန္ေဆာင္းပါးမ်ားကို လြတ္လပ္စြာ မွ်ေ၀ႏိုင္ပါသည္။ သို႔ရာတြင္ မည္သည့္ Facebook စာမ်က္ႏွာ၊ Website မ်ားတြင္မဆိုျပန္လည္ကူးယူေဖာ္ျပျခင္းကို ခြင့္မျပဳပါေၾကာင္း အသိေပး ေၾကညာအပ္ပါသည္။)
