ပါေမာကၡဦးတင္၀င္း (မ်က္စိအထူးကုဆရာ၀န္ႀကီး) ပါေမာကၡ၊ ဌာနမွဴး ရန္ကုန္ မ်က္စိေဆး႐ံုႀကီးႏွင့္ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးျခင္း
ေမး ။ မ်က္ၾကည္လႊာအတု အစားထိုးလို႔ ရေနၿပီလို႔ သိရပါတယ္ ဆရာ။ အဲဒီအေၾကာင္း သိပါရေစ ဆရာ။
ေျဖ ။ မ်က္ၾကည္လႊာေရာဂါအမ်ားစုမွာ မ်က္ၾကည္လႊာကို ဒီအတိုင္း အစားထိုးလိုက္ရင္ မေအာင္ျမင္ပါဘူး။ ဥပမာအားျဖင့္ ေဆးနဲ႔ ဓာတ္မတည့္တာနဲ႔ ထံုး၀င္တဲ့ အခါေတြမွာ မ်က္ခြံႏွစ္ခုက ကပ္သြားပါတယ္။ အရင္တုန္းက လုပ္ႏိုင္တာက ကပ္သြားတဲ့ မ်က္ခြံနဲ႔ မ်က္လံုးအိမ္ကို ခြာၿပီး သေႏၶသားအခ်င္း (Amniotic Membrane) ထည့္လိုက္တယ္။ အဲဒီအခါ ျပန္ပြင့္သြားေပမယ့္ အျမင္ပိုင္းဆိုင္ရာအရဆိုရင္ ပိုလည္းမေကာင္း လာဘူး။ ပိုလည္းဆိုးမသြားဘူး။ ဒီအေျခအေနမ်ဳိးမွာ မ်က္ၾကည္လႊာအစားထိုးလည္း ေအာင္ျမင္မွာမဟုတ္ ပါဘူး။ ဒီအေျခအေနမွာ Keratoprothesis (မ်က္ၾကည္လႊာ အတု) ထည့္တယ္။ အရင္တုန္းက ဒီနည္းကို မသံုးႏိုင္ခဲ့ပါဘူး။ ဒါကလည္း အေၾကာင္းရင္း ႏွစ္ခ်က္ေၾကာင့္ပါ။ တစ္ခုက နည္းပညာ မသိလို႔၊ ေနာက္တစ္ခုက မ်က္ၾကည္လႊာအတု မရွိလို႔ပါ။
၂၀၁၃ ဇန္န၀ါရီလေလာက္က ဆရာ အိႏၵိယကို သြားေတာ့ မ်က္ၾကည္လႊာအတု တစ္ခု ၀ယ္လို႔ ရလာခဲ့ပါတယ္။ ဒါနဲ႔ ဆရာတို႔ ရန္ကုန္မ်က္စိေဆး႐ံုက သူနာျပဳဆရာမႀကီးရဲ႕ တူ၊ ကိုရင္တစ္ပါးက ေဆးနဲ႔ ဓာတ္မတည့္မႈျဖစ္ၿပီး မ်က္စိႏွစ္ဖက္စလံုးကပ္ၿပီး ေရာက္လာပါတယ္။ သူ႔ကို အရင္ဆံုး သေႏၶသားအခ်င္း အစားထိုးေပးလိုက္တယ္။ ဒါေပမဲ့ ဒီအေျခအေနမွာ မ်က္ၾကည္လႊာ အစားထိုးလည္း ေအာင္ျမင္မွာ မဟုတ္ပါဘူး။ ဒါနဲ႔ မ်က္ၾကည္လႊာအတု အစားထိုးကုသေပးလိုက္တာ ေအာင္ျမင္သြားပါတယ္။ ဒါက ျမန္မာျပည္ မွာ ပထမဆံုးအႀကိမ္ စလုပ္ခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။
ဒီကိုရင္ေလးကို လြန္ခဲ့တဲ့ တစ္ႏွစ္ေလာက္ကတည္းက သေႏၶသားအခ်င္း ထည့္တယ္၊ ၿပီးေတာ့ မ်က္ၾကည္လႊာအစားထိုးတယ္။ အဲဒီ Cornea Graft လုပ္ၿပီးမွ မ်က္ၾကည္လႊာအတုထည့္လိုက္ပါတယ္။ ၿပီး ေတာ့ အတြင္းတိမ္ခြဲေပးလိုက္ၿပီး မ်က္တြင္းမွန္ (IOL) ထည့္တယ္။ ဒီလို ကုသမႈမ်ဳိးကို စင္ကာပူမွာ သြားကုမယ္ဆိုရင္ ေငြကုန္ေၾကးက်မ်ားပါတယ္။
ဆရာတို႔ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ဒီလိုစရိတ္သက္သက္သာသာနဲ႔႕လုပ္ႏိုင္တယ္ဆိုေတာ့ ျမန္မာျပည္ကလူနာေတြအတြက္ ၀မ္းသာပါတယ္။
ကိုရင္ေလးက ဘာေဆးေသာက္လို႔ ျဖစ္မွန္းေတာ့ မသိဘူး။ ေျမပံုရြာမွာ ဖ်ားလို႔ ေဆးထိုးရင္း ျဖစ္လာတယ္ေျပာပါတယ္။ မ်က္စိႏွစ္ဖက္စလံုးမွာ ျဖစ္ေပမယ့္ ဆရာတို႔က တစ္ဖက္ကိုပဲ ကုသမႈေပးပါတယ္။ ဒီကုသနည္းကို ေနာက္ဆံုးေရြးစရာလမ္းမရွိတဲ့သူေတြကိုပဲ ကုသေပးပါတယ္။ ၿပီးေတာ့ မ်က္စိ ႏွစ္ဖက္စလံုးကိုလည္း မလုပ္ေပးပါဘူး။ ဒါက နည္းပညာအရ ခက္ခဲတာေၾကာင့္ပါ။ ဒီလိုမ်က္စိေ၀ဒနာမ်ဳိးကို မ်က္ၾကည္လႊာအစားထိုး ကုသလိုက္တယ္။ ဒီလိုလုပ္လိုက္ရင္ မေအာင္ျမင္တာမ်ဳိး ျဖစ္မွာပါပဲ။ ျဖစ္ရင္ ျပန္ ပိတ္သြားမယ္။ ဒါေၾကာင့္ မေကာင္းတဲ့ မ်က္ၾကည္လႊာေပၚမွာ ေကာင္းတဲ့ မ်က္ၾကည္လႊာထည့္တယ္။ ဒါကလည္း မၾကာခင္ မေအာင္ျမင္တာျဖစ္မယ္။ ဒါေၾကာင့္ မ်က္ၾကည္လႊာရဲ႕ အလယ္မွာ သံုးမီလီမီတာေလာက္ အေပါက္ေဖာက္လိုက္တယ္။ ၿပီးေတာ့ အဲဒီေနရာမွာ မ်က္ၾကည္လႊာအတု(Keratoprothesis) ထည့္လိုက္တယ္။ ဒီပစၥည္းက PMMA (Polymethyl Meta Acrylate)နဲ႔ လုပ္ထားပါတယ္။ ဒါက အတြင္းမွန္ပံုစံမ်ဳိးဆိုေတာ့ အခ်ိန္မေရြး ကြၽတ္ထြက္တာ၊ ဖိအားမ်ားတာေၾကာင့္ ေရတိမ္၀င္တာ၊ ေရာင္ရမ္းတာေတြ ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ ေျပာရရင္ ေနာက္ဆက္တြဲေဘးထြက္ဆိုးက်ဳိးေတြက အမ်ားႀကီးပါပဲ။ ဒီလို လူနာမ်ဳိးကို ေစာင့္ၾကည့္ရတာကလည္း တစ္သက္လံုးပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ျဖစ္ႏိုင္ရင္ ေရြးခ်ယ္မႈ မလုပ္ပါဘူး။ ေနာက္ဆံုး လက္လႈပ္ျပတာေတာ့ ျမင္ရေပမယ့္ လက္ေခ်ာင္းေတြကို မျမင္ရဘူးဆိုရင္ သူ႔ဘ၀ရဲ႕ အရည္အေသြးအတြက္ လုပ္ေပးရပါတယ္။ တကယ္လို႔ မေအာင္ျမင္ဘူးဆိုရင္လည္း ေနာက္ဆံုး နဂိုအေျခ အေနကုိ ျပန္ေရာက္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီေတာ့ လူနာေတြကို ဒီကုသမႈရဲ႕ အက်ဳိးနဲ႔ အျပစ္ကို ေျပာျပရပါတယ္။ ဒီကုသမႈမွာ အေရးႀကီးဆံုးက အႀကံဥာဏ္ေပး ေဆြးေႏြးမႈပါပဲ။ ဒီလိုနည္းနဲ႔ေတာ့ ကုသလို႔ရတယ္။ ေအာင္ျမင္မႈ ရာခိုင္ႏႈန္းက ဒီေလာက္ပဲရွိတယ္။ ကုသၿပီးရင္လည္း စိတ္ခ်လက္ခ်ေနလို႔ မရဘူး။ တစ္သက္လံုး ဆရာ၀န္နဲ႔ ျပသေနရမယ္။ အဲဒီလိုရွင္းျပၿပီး လူနာက သေဘာတူရင္ ဆက္ကုပါတယ္။ သေဘာ မတူရင္ မကုသပါဘူး။ ဒါက လူနာရဲ႕အခြင့္အေရးပါပဲ။ ဒီပစၥည္းက အေမရိကန္မွာဆိုရင္ ေဒၚလာသံုးေထာင္ေလာက္ ေပးရပါတယ္။ ျမန္မာျပည္မွာေတာ့ အရမ္း ေစ်းသက္သာေအာင္ လုပ္ေပးထားပါတယ္။ ျမန္မာျပည္မွာ ဒီလိုလူနာေတြ အမ်ားႀကီး ရွိေနတာေၾကာင့္ ေရရွည္မွာေတာ့ ဆရာတို႔အေနနဲ႔ ဒီကုသမႈကို လုပ္ဖို႔ ရည္ရြယ္ထားပါတယ္။ ဒီလို ကုသမႈကို လုပ္ေပးတာေၾကာင့္ လူနာေတြအတြက္လည္း အက်ဳိးရွိသလို ဆရာ့တပည့္ MSC ေက်ာင္းသားေတြအတြက္လည္း ပညာရတယ္။ ဆရာ့အေနနဲ႔ သူတို႔ကို လက္ဆင့္ကမ္းၿပီး ပညာေပးႏိုင္မယ္။ ဒီလို မ်က္ၾကည္လႊာေရာဂါေတြက ျဖစ္တာမ်ားေတာ့ ဆရာ့အေနနဲ႔ မ်က္ၾကည္လႊာအတု (Keratoprothesis)ေတြကို ထပ္မွာထားပါတယ္။
ေမး ။ အရင္က မ်က္ၾကည္နာအမာရြတ္ထင္တာကို ဘယ္လို ကုသမႈေပးခဲ့ပါသလဲ ဆရာ။
ေျဖ ။ မ်က္ၾကည္နာျဖစ္လို႔ ကုသမႈ ေအာင္ျမင္သြားၿပီ၊ အမာရြတ္ထင္သြားၿပီဆိုရင္ ေကာင္းသြားၿပီလို႔ သတ္မွတ္ရပါတယ္။ အဲဒီအဆင့္ ေရာက္ရင္ အမာရြတ္ကို ကုသႏိုင္ဖို႔ မ်က္ၾကည္လႊာအစားထိုးမႈ (Cornea Graft) လုပ္ရပါတယ္။ ဒီလို အစားထိုးလိုက္တဲ့အခါ မွာ မ်က္ၾကည္လႊာက ကိုယ့္ပစၥည္းမဟုတ္ဘဲ တျခား သူရဲ႕ပစၥည္းျဖစ္တာေၾကာင့္ ျပန္လည္တံု႔ျပန္တာ ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ ဒါက ေသတဲ့အထိ ရွိႏိုင္သလို တခ်ဳိ႕လူေတြမွာ အစားထိုးၿပီး ေလး-ငါးႏွစ္ခန္႔ ေကာင္းၿပီးမွ Rejection ၀င္လာၿပီး မေအာင္ျမင္တာမ်ဳိးလည္းျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ေနာက္တစ္ခ်က္က ဒါက ခြဲစိတ္ကုသမႈ ျဖစ္တဲ့အတြက္ ခြဲစိတ္ကုသမႈရဲ႕ ကုန္က်စရိတ္ေတြကလည္း အမ်ားႀကီးရွိပါတယ္။ ေရတိမ္လည္း ၀င္လာႏိုင္ၿပီး ေရတိမ္ျဖစ္ရင္ တစ္သက္လံုး ကုသမႈခံယူေနရ မွာျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလို အခက္အခဲေတြ မ်ားတာေၾကာင့္ မ်က္ၾကည္နာ မျဖစ္ေအာင္ ကာကြယ္တာက အေကာင္းဆံုးနည္းလမ္း ျဖစ္တယ္ဆိုတဲ့ အခ်က္ကို လူေတြ သိေစခ်င္ပါတယ္။
တကယ္လို႔ မ်က္ၾကည္နာျဖစ္လာၿပီဆိုရင္လည္း ကုသလို႔ရေပမယ့္ ကုသမႈက ရက္ပိုင္းေလာက္နဲ႔ ၿပီးသြားတာမ်ဳိး မဟုတ္ပါဘူး။ ဒီမွာ ဆရာတို႔ အၿမဲႀကံဳရတာက နယ္ေပါင္းစံုကလာျပတဲ့ လူနာေတြအေနနဲ႔ မ်က္ၾကည္နာကို တစ္ႀကိမ္ကုသမႈခံယူၿပီး ခ်က္ခ်င္းနယ္ကိုျပန္ခ်င္ၾကတယ္။ ဆရာတို႔ကလည္း ျပန္လႊတ္လို႔ မရဘူး။ ဘက္တီးရီးယားသတ္တဲ့ေဆး (Anti- bacteria Agent)၊ ဖန္းဂတ္စ္မႈိသတ္ေဆး (Anti-Fungal Agent) စတာေတြေပးထားၿပီး တစ္ပတ္မွာ အနည္းဆံုးတစ္ႀကိမ္ေတာ့ေခၚၾကည့္ရပါတယ္။ ႏိုင္ငံျခားမွာဆိုရင္ ဒီလိုလူနာမ်ဳိးကို ေန႔တိုင္း ေခၚၾကည့္ပါတယ္။ လူနာရဲ႕ေဆးအေပၚ တံု႔ျပန္မႈကို စစ္ေဆး ၿပီး ေဆးပမာဏကို လိုတိုးပိုေလွ်ာ့ အၿမဲလုပ္ေပးရပါတယ္။ ဆရာတို႔ကလည္း မ်က္စိေဆး႐ံုကို ေန႔တိုင္း ေခၚၾကည့္ေပးႏိုင္ေပမယ့္ လူနာေတြက ေန႔တိုင္း မလာႏိုင္ပါဘူး။ ဥပမာအားျဖင့္ ေတာင္ဥကၠလာလို ေနရာမ်ဳိးမွာေနတဲ့ လူနာက ေန႔တိုင္း လာျပမယ္ဆိုရင္ လမ္းစရိတ္က မ်ားတာေၾကာင့္ ေန႔တိုင္းမလာႏိုင္ပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ တစ္ပတ္မွာ ႏွစ္ခါေလာက္ လာျပဖို႔ ေျပာရပါတယ္။ ဒါေတာင္ လူနာက သူ႔ကို လိုက္ပို႔ရမယ့္ မိသားစု၀င္ေတြရဲ႕ အခက္အခဲေၾကာင့္ မလာႏိုင္ေတာ့ အနည္းဆံုး တစ္ပတ္မွာ တစ္ခါေတာ့ လာျပပါလို႔ ဆရာတို႔ မွာရပါတယ္။ ဒီၾကားထဲမွာ အသံုးျပဳဖို႔ ေဆးေတြကို မွန္းၿပီး ေပးထားရပါတယ္။ ဒီေတာ့ စစ္မွန္တဲ့ ကုသမႈမ်ဳိးေတာ့ မရႏိုင္ပါဘူး။
(Healthy Life ဂ်ာနယ္မွ စီစဥ္တင္ဆက္သည့္ အပတ္စဥ္ ေသာၾကာေန႔ထုတ္ Healthy Life ဂ်ာနယ္၊ https://www.facebook.com/healthylifejournalmyanmar/ ႏွင့္ www.healthylifejournalmyanmar.com တို႔တြင္ ေဖာ္ျပပါရွိသမွ် က်န္းမာေရးႏွင့္ အလွအပဆိုင္ရာ သတင္းမ်ား၊ သတင္းေဆာင္းပါးမ်ား၊ အေမးအေျဖမ်ား၊ ဘာသာျပန္ေဆာင္းပါးမ်ားကို လြတ္လပ္စြာ မွ်ေ၀ႏိုင္ပါသည္။ သို႔ရာတြင္ မည္သည့္ Facebook စာမ်က္ႏွာ၊ Website မ်ားတြင္မဆိုျပန္လည္ကူးယူေဖာ္ျပျခင္းကို ခြင့္မျပဳပါေၾကာင္း အသိေပး ေၾကညာအပ္ပါသည္။)
