ေဒါက္တာအုန္းေက်ာ္ (စိတ္က်န္းမာေရးအထူးကု ဆရာ၀န္ႀကီး – အၿငိမ္းစား)
စိတ္က်န္းမာေရးေဆးပညာဌာနမွာ တြဲဖက္ထားတဲ့ ေဆးေက်ာင္းတစ္စုနဲ႔ အေမးအေျဖ ေဆြးေႏြးေနတာ ျဖစ္ပါတယ္။
“ဒီေန႔ ဆရာသင္ၾကားမယ့္ သင္ခန္းစာကေတာ့ အရက္ေၾကာင့္ျဖစ္ပြားတဲ့ စိတ္ေ၀ဒနာေတြအေၾကာင္းပဲ။ ပထမဆံုး ခင္ဗ်ားတို႔ သိသင့္တာက အရက္ေသာက္တတ္သူနဲ႔ အရက္စြဲေရာဂါရွိသူဘယ္လို ခြဲျခားနားလည္ႏိုင္သလဲဆိုတဲ့ အခ်က္ျဖစ္တယ္”
ေဆးေက်ာင္းသားတစ္ေယာက္က အလြယ္တကူ ေျဖဆိုပါတယ္။ “အရက္ေသာက္တတ္သူတိုင္းကို အရက္စြဲေရာဂါရွိတယ္လို႔ ေျပာခ်င္ပါတယ္”
တျခားေက်ာင္းသားတစ္ဦးက သေဘာမတူပါဘူး။
“အရက္ေသာက္တတ္သူတိုင္းကို အရက္စြဲေရာဂါရွိတယ္လို႔ မေျပာႏိုင္ပါဘူး။ အရက္လံုး၀မေသာက္သူ၊ တစ္ခါတစ္ရံ အရက္ေသာက္ျဖစ္သူ၊ အရက္ အခ်ိန္အတြယ္ အနည္းငယ္ကို ေန႔စဥ္မွန္မွန္ ဒါမွမဟုတ္ ေန႔တိုင္းလိုလို ေသာက္တတ္သူ၊ အရက္ကို အလြန္အကြၽံ စြဲစြဲၿမဲၿမဲ ေသာက္တတ္သူလို႔ အမ်ဳိးအစား ခြဲျခားသင့္ပါတယ္” စာေရးသူက ႏွစ္ၿခိဳက္သေဘာတူတဲ့ အမူအရာနဲ႔ ဆက္လက္ရွင္းျပပါတယ္။
“မွန္ပါတယ္။ အရက္ေသာက္သူတိုင္း အရက္စြဲေရာဂါရွိတာ မဟုတ္ဘူး။ အေမရိကန္ႏိုင္ငံမွာ ေလ့လာထားတဲ့ေတြ႕ရွိခ်က္ကို ေျပာျပမယ္။ လူထုထဲမွာ အရက္ေသာက္ဖူးသူက ၉၀ ရာခိုင္ႏႈန္းရွိတယ္။ တစ္ခါတရံ အရက္ေသာက္ေလ့ရွိသူက ၆၀ မွ ၇၀ ရာခိုင္ႏႈန္း၊ အရက္ေသာက္မႈေၾကာင့္ တစ္ခါတစ္ရံ အခက္အခဲ ျပႆနာနဲ႔ ႀကံဳေတြ႕ရသူက ၄၀ ရာခိုင္ႏႈန္း ရွိပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ အရက္အလြဲသံုးစြဲေ၀ဒနာ (Alcohol Abuse) ျဖစ္ပြားႏႈန္းကေတာ့ ေယာက်္ားေတြထဲမွာ ၁၀ရာခိုင္ႏႈန္းနဲ႔ မိန္းမေတြထဲမွာ ၅ရာခိုင္ႏႈန္းရွိတယ္။ အရက္စြဲေရာဂါ (Alcohol Dependence) ခံစားရတာကေတာ့ ေယာက်္ားေတြထဲမွာ ၁၀ ရာခိုင္ႏႈန္းနဲ႔ မိန္းမေတြထဲမွာ ၅ ရာခိုင္ႏႈန္းရွိပါတယ္။ ဗုဒၶဘာသာ ထြန္းကားတဲ့ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာေတာင္ လူထုအတြင္းမွာ အရက္အလြန္အကြၽံေသာက္သူ (အရက္စြဲေရာဂါရွိ သူ) ၁၀ ဒသမ ၃ ရာခိုင္ႏႈန္းရွိတယ္လို႔ သိရပါတယ္။
ေဆးေက်ာင္းသူတစ္ဦးက လက္ေထာင္ျပၿပီး ေမးျမန္းတယ္။ “အရက္အခ်ိန္အတြယ္ ဘယ္ေလာက္ေသာက္ရင္ အႏၲရာယ္ရွိသလဲ ဆရာ”
“အရက္ (Ethanol)က ခႏၶာကိုယ္မွာရွိတဲ့ အဂၤါအစိတ္အပိုင္းအားလံုးထဲကို ၀င္ေရာက္သြားႏိုင္ပါတယ္။ ဦးေႏွာက္ထဲမွာ ဦးေႏွာက္ကလာပ္စည္းနံရံကို ထိခိုက္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဦးေႏွာက္လုပ္ငန္းကို ပ်က္ျပားေစတယ္။ ေရရွည္မွာ ဦးေႏွာက္ဒဏ္ရာရမယ္။ ဒီေတာ့ အရက္မေသာက္ရင္ အႏၲရာယ္အကင္းဆံုးပါပဲ။ ဒါေပမဲ့ အေၾကာင္းတစ္ခုခုေၾကာင့္ အရက္ေသာက္မွျဖစ္မယ္ဆိုရင္ေတာ့ အႏၲရာယ္နည္းပါးေအာင္ ေသာက္သံုးသင့္တယ္။ ေယာက်္ားဆိုရင္ တစ္ေန႔ Ethanol ၂၀ ဂရမ္၊ မိန္းမဆိုရင္ တစ္ေန႔ Ethanol ၁၀ ဂရမ္သာ ေသာက္သင့္ပါတယ္။ Ethanol ၁၀ ဂရမ္ကို အရက္စံခ်ိန္” (Standard Drink) တစ္ယူနစ္လို႔ သတ္မွတ္ထားပါတယ္”
ေဆးေက်ာင္းသူတစ္ေယာက္က ေနာက္ေျပာင္သလိုလိုနဲ႔ ေမးခြန္းထုတ္တယ္။ “အဲဒီလိုဆိုရင္ ဘယ္အရက္အမ်ဳိးအစားက Ethanol အခ်ိန္အတြယ္ ဘယ္ေလာက္ပါတယ္ဆိုတာကို ဘယ္လိုတြက္ခ်က္ၾကည့္ရမလဲ၊ ကြၽန္မက အရက္မေသာက္တတ္သူျဖစ္လို႔ ေမးတာပါ”
ေက်ာင္းသားေတြရဲ႕ ရယ္ေမာသံရပ္သြားေတာ့ စာေရးသူက ရွင္းျပပါတယ္။
“အၾကမ္းအားျဖင့္ တြက္ၾကည့္လို႔ရပါတယ္။ အလယ္အလတ္အျပင္းစား ဘီယာတစ္ဗူးက အရက္စံခ်ိန္ တစ္ယူနစ္နဲ႔ ညီမွ်တယ္။ ၀ိုင္အရက္ဆိုရင္ လက္ဖက္ရည္ဇြန္း ၂၀ ဇြန္းစာက အရက္စံခ်ိန္တစ္ ယူနစ္ေလာက္ရွိမယ္။ အရက္ျပင္း (Spirit) လက္ဖက္ရည္ဇြန္း ၆ ဇြန္းစာက အရက္စံခ်ိန္တစ္ယူနစ္နဲ႔ ညီမွ်ပါတယ္။ တစ္ေန႔ထဲမွာ အရက္စံခ်ိန္ ၄ ယူနစ္ထက္ပိုၿပီး ေသာက္ရင္ အႏၲရာယ္ရွိပါတယ္။ ဘီယာ ၄ ဘူး၊ ၀ိုင္အရက္ ပုလင္း၀က္ေလာက္ေပါ့။ တစ္ေန႔ထဲမွာ အရက္စံခ်ိန္ ၅ ယူနစ္ထက္ပိုၿပီး ေန႔စဥ္ေသာက္သံုးေနရင္ေတာ့ အရက္အလြန္အကြၽံေသာက္ျခင္းလို႔ ေျပာႏိုင္ပါတယ္။ အဲဒါအျပင္ “အရက္အလြဲသံုးစြဲေ၀ဒနာ” နဲ႔ “အရက္စြဲေရာဂါ” ရွိ၊ မရွိ ခ်င့္ခ်ိန္ဖို႔ ၾကည့္႐ႈစစ္ေဆးရမယ့္ တျခားအခ်က္အလက္ေတြလည္း ရွိေသးတယ္”
“ရွင္းျပပါ ဆရာ”
“အရက္အလြဲသံုးစြဲေ၀ဒနာ (Alcohol Abuse) ရဲ႕ လကၡဏာေတြကိုေျပာျပမယ္”
“တစ္ေန႔တာ ေသာက္သင့္တဲ့ အရက္စံခ်ိန္ထက္ပိုၿပီး ေန႔တိုင္းလိုလို အရက္ေသာက္တာ၊ အရက္ေသာက္တာေၾကာင့္ မၾကာခဏ အလုပ္ပ်က္တာ၊ လုပ္ငန္းခြင္မွာ လုပ္ကိုင္ႏိုင္စြမ္းရည္ က်ဆင္းတာ၊ အလုပ္ထုတ္ခံရတာ၊ အိမ္ရွင္မက ေန႔စဥ္ အိမ္တြင္းမႈ လုပ္ငန္းေတြမွာ ပ်က္ကြက္တာ၊ သားသမီးေတြကို ၾကည့္႐ႈဂ႐ုစိုက္ႏိုင္မႈ ခ်ဳိ႕ယြင္းလာတာ၊ အရက္ေၾကာင့္ အိမ္ေထာင္ေရး အဆင္မေျပျဖစ္တာ၊ အရက္မူးေနစဥ္ ကားေမာင္းတာ၊ အရက္မူးေနစဥ္ လည္ပတ္ေနတဲ့ စက္ကိရိယာေတြကို ကိုင္တြယ္ေမာင္းႏွင္တာ၊ အရက္မူးေနစဥ္ ဥပေဒခ်ဳိးေဖာက္မႈျဖစ္ပြားတာ၊ အရက္ေၾကာင့္ အဲဒီလို လူမႈေရး ျပႆနာေတြကို ႀကံဳေတြ႕ေနရေပမယ့္ အရက္ကို ဆက္လက္ေသာက္သံုးေနတာ စတဲ့လကၡဏာေတြပါပဲ”
ေဆးေက်ာင္းသားတစ္ေယာက္က တိုးတိုးေရရြတ္လိုက္တယ္။ “အနီမ်ဥ္းေၾကာင္းေပါ့”
“မွန္ပါတယ္။ အရက္ေသာက္တတ္သူက အရက္ေသာက္တာေၾကာင့္ ခုနက ေဖာ္ျပခဲ့တဲ့ လူမႈေရးျပႆနာေတြနဲ႔ ရင္ဆုိင္လာရရင္ အနီမ်ဥ္းေၾကာင္းကို ျဖတ္ေက်ာ္လာၿပီလို႔ ဆိုရမယ္။ ပံုမွန္ အရက္ေသာက္တတ္သူထက္ ပိုလာၿပီလို႔ ေျပာႏိုင္ပါတယ္”
ေဆးေက်ာင္းသားတစ္ဦးက သူ႔စိတ္ထဲမွာ မရွင္းမလင္းျဖစ္ေနတဲ့ အခ်က္တစ္ခုကို ထုတ္ေဖာ္ေမးျမန္းပါတယ္။
“ေဆး႐ံုလူနာမွတ္တမ္းေတြထဲမွာ လူနာတစ္ဦးတည္းမွာပဲ “အရက္အလြဲသံုးစြဲေ၀ဒနာ” ရွိတယ္။ “အရက္စြဲေရာဂါ”ရွိတယ္ စသျဖင့္ ေရးမွတ္ထားတာ ေတြ႕ရပါတယ္။ အဓိပၸာယ္တူလို႔ စကားလံုးဖလွယ္ၿပီး ေရးတာလားဆရာ”
အ႐ႈိက္ကိုလက္သီးနဲ႔ ထိုးခံရသလို အခ်က္မိတဲ့ ေမးခြန္းျဖစ္ပါတယ္။ စာေရးသူက ၀န္ခံစကားေျပာၿပီး ရွင္းျပပါတယ္။
“တခ်ဳိ႕ဆရာ၀န္နဲ႔ သူနာျပဳေတြက အရက္ေသာက္တတ္သူကို စစ္ေဆးၿပီးရင္ “အရက္အလြဲ သံုးစြဲေ၀ဒနာ”ရွိတယ္၊ ဒါမွမဟုတ္ “အရက္စြဲေရာဂါ” ရွိတယ္စသျဖင့္ အလြယ္တကူေရးမွတ္တာ ရွိပါတယ္။ အဓိပၸာယ္တူညီသလို ေ၀ါဟာရခ်င္း ဖလွယ္သံုးစြဲတတ္ၾကတယ္။ တကယ္ေတာ့ အရက္စြဲေရာဂါက ပိုမိုဆိုးရြားပါတယ္။ အရက္အလြဲသံုးစြဲေ၀ဒနာမွာ ေတြ႕ရွိရတဲ့ လကၡဏာေတြအားလံုးကို အရက္စြဲေရာဂါမွာ ေတြ႕ရွိရမယ္။ ေနာက္ၿပီး သိသာထင္ရွားတဲ့ လကၡဏာေတြလည္း ရွိပါတယ္”
“ေျပာျပပါ ဆရာ”
“အရက္အခ်ိန္အတြယ္ ပိုမိုၿပီး ေသာက္ဖို႔လိုအပ္လာတယ္။ ေသာက္ေနက် အရက္အခ်ိန္အတြယ္က အရင္ကလို အာနိသင္မရွိ ျဖစ္လာတယ္။ အရက္ဒဏ္ကို ခံႏိုင္လာတာ (Tolerance)လုိ႔ ေခၚပါတယ္။ အရက္မေသာက္တဲ့ေန႔မွာ အရက္ျပတ္လကၡဏာ (Withdrawal Symptoms)ေတြ ေပၚေပါက္လာပါတယ္။ ေျခလက္တုန္တုန္ယင္ယင္ျဖစ္တာ၊ ေခြၽးေစးျပန္တာ၊ စိုးရိမ္ေသာကမ်ားလာတာ၊ အိပ္မေပ်ာ္တာ၊ ပ်ဳိ႕အန္ခ်င္သလို ခံစားရတာ စတဲ့ လကၡဏာေတြကို ေတြ႕ရမယ္။
အရက္စေသာက္မိရင္ မူလရည္ရြယ္ထားတာထက္ ပိုမိုေသာက္မိမယ္၊ အရက္ကို ေလွ်ာ့ေသာက္ဖို႔၊ အရက္ျဖတ္ဖို႔ အႀကိမ္ႀကိမ္ ႀကိဳးစားေပမယ့္ ေအာင္ျမင္မႈမရွိဘူး။ အရက္ေသာက္ဖို႔ ကိစၥအတြက္ ေန႔စဥ္ အခ်ိန္ကုန္ေနတတ္တယ္။ (အရက္၀ယ္ဖို႔ ေငြရွာတာ၊ အရက္၀ယ္ယူစုေဆာင္းတာ၊ အရက္ေသာက္ခ်ိန္ ၾကာရွည္တာ စတာေတြျဖစ္ပါတယ္။) အရက္ေၾကာင့္ လူမႈေရးျပႆနာေတြနဲ႔ မၾကာခဏ ရင္ဆိုင္လာရတယ္။ အရက္ေၾကာင့္ ခႏၶာကိုယ္က်န္းမာေရးနဲ႔ စိတ္က်န္းမာေရး ထိခိုက္လာပါတယ္။ အဲဒါ အရက္စြဲေရာဂါမွာ ေတြ႕ရွိရတဲ့ လကၡဏာေတြပဲ”
ေဆးေက်ာင္းသူတစ္ဦးက သူမရဲ႕ အေတြ႕အႀကံဳကို တင္ျပေဆြးေႏြးပါတယ္။
“ေဆးကုသေဆာင္မွာ ကြၽန္မေလ့လာခဲ့တဲ့ လူနာတစ္ေယာက္ရွိပါတယ္။ ေဆးမွတ္တမ္းထဲမွာ အရက္ေၾကာင့္ အစာအိမ္အနာေရာဂါရရွိတယ္လို႔ ေရးထားပါတယ္။ လူနာကို ကြၽန္မစစ္ေဆးၾကည့္ေတာ့ သူ႔မွာ အရက္ေသာက္တာနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ျပႆနာမရွိဘူးလို႔ ျငင္းဆန္ပါတယ္”
အရက္စြဲေရာဂါ ရွိ၊ မရွိ ခန္႔မွန္းႏိုင္ဖို႔အသံုးျပဳတဲ့ စစ္ေဆးလႊာရွိတယ္။ CAGE ေမးခြန္းလႊာလို႔ ေခၚတယ္။ ‘C’က Cut သင္အရက္ျဖတ္သင့္ၿပီလို႔ စဥ္းစားမိဖူးလား။ ‘A’က Annoyed အရက္ေသာက္တာနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး တျခားလူေတြကေ၀ဖန္ရင္ ခင္ဗ်ားစိတ္ဆိုးသလား။ စိတ္ထဲမွာ ကသိကေအာက္ျဖစ္သလား၊ ‘G’က Guilty အရက္ေသာက္တာနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ကိုယ့္ကိုယ္ကိုယ္ အျပစ္တင္မိသလား . . .
စာေရးသူက ရွင္းျပပါတယ္။
“အရက္စြဲေရာဂါရွိသူက မိမိရဲ႕ျပႆနာကို ၀န္ခံဖို႔ ၀န္ေလးတတ္ၾကတယ္။ အရက္စြဲေရာဂါ ရွိ၊ မရွိ ခန္႔မွန္းႏိုင္ဖို႔ အသံုးျပဳတဲ့ စစ္ေဆးလႊာရွိတယ္။ CAGE ေမးခြန္းလႊာလို႔ေခၚတယ္။ “C”က Cut သင္အရက္ျဖတ္သင့္ၿပီလို႔ စဥ္းစားမိဖူးလား။ “A”က Annoyed အရက္ေသာက္တာနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး တျခားလူေတြက ေ၀ဖန္ရင္ ခင္ဗ်ားစိတ္ဆိုးသလား။ စိတ္ထဲမွာ ကသိကေအာက္ ျဖစ္သလား၊ “G”က Guilty အရက္ေသာက္တာနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ကိုယ့္ကိုယ္ကိုယ္ အျပစ္တင္မိသလား။ “E”က Eye-opener နံနက္အိပ္ရာထမွာ အရက္ေသာက္တဲ့အက်င့္ရွိလား။ အဲဒီေမးခြန္းေလးခုကို ေမးၾကည့္ပါ။ ေမးခြန္းတစ္ခုထက္ပိုၿပီး “ဟုတ္ပါတယ္”လို႔ အေျဖေပးရင္ အရက္စြဲေရာဂါရွိတယ္လို႔ ယူဆႏိုင္ပါတယ္”
ေဆးေက်ာင္းသူက ဆင္ေျခတက္ပါတယ္။ “လူနာက “ဘူး”ခံေနရင္ ဘယ္လိုလုပ္ရမလဲ ဆရာ”
“လူနာရဲ႕ ခြင့္ျပဳခ်က္ရယူၿပီး ဇနီးသားသမီး ဒါမွမဟုတ္ မိသားစု၀င္တစ္ဦးဦးကို ေမးၾကည့္ေပါ့။ “ဗူး”ေပၚသလို ေပၚလာလိမ့္မယ္။ ကဲ . . အရက္စြဲ ေရာဂါရဲ႕လကၡဏာေတြကို ေဆြးေႏြးၿပီးၿပီ။ အရက္ေၾကာင့္ျဖစ္ပြားတဲ့ စိတ္ေ၀ဒနာေတြအေၾကာင္းကို ဆက္ရေအာင္။
See More
အရက္ေၾကာင့္ျဖစ္ပြားသည့္ စိတ္ေ၀ဒနာ(၂) အရက္ေသာက္ရင္ ေသြးဆိုးသူ
အရက္ေၾကာင့္ျဖစ္ပြားသည့္ စိတ္ေ၀ဒနာ(၃) ‘အရက္နာက်ျခင္း’
(Healthy Life ဂ်ာနယ္မွ စီစဥ္တင္ဆက္သည့္ အပတ္စဥ္ ေသာၾကာေန႔ထုတ္ Healthy Life ဂ်ာနယ္၊ https://www.facebook.com/healthylifejournalmyanmar/ ႏွင့္ www.healthylifejournalmyanmar.com တို႔တြင္ ေဖာ္ျပပါရွိသမွ် က်န္းမာေရးႏွင့္ အလွအပဆိုင္ရာ သတင္းမ်ား၊ သတင္းေဆာင္းပါးမ်ား၊ အေမးအေျဖမ်ား၊ ဘာသာျပန္ေဆာင္းပါးမ်ားကို လြတ္လပ္စြာ မွ်ေ၀ႏိုင္ပါသည္။ သို႔ရာတြင္ မည္သည့္ Facebook စာမ်က္ႏွာ၊ Website မ်ားတြင္မဆိုျပန္လည္ကူးယူေဖာ္ျပျခင္းကို ခြင့္မျပဳပါေၾကာင္း အသိေပး ေၾကညာအပ္ပါသည္။)
