Healthy Life Ad
Life Style

အိပ္မက္ဆိုးေရာဂါ (၁)

ေဒါက္တာအုန္းေက်ာ္ (စိတ္က်န္းမာေရးအထူးကု ဆရာ၀န္ႀကီး – အၿငိမ္းစား)

စာေရးသူရဲ႕မိတ္ေဆြ ကိုေဆြတစ္ေယာက္ မေျပာမဆို အိမ္အလည္ေရာက္လာပါတယ္။

“ဆိုင္းမဆင့္ဗံုမဆင့္ ေရာက္လာလို႔ စိတ္မရွိပါနဲ႔ ကိုအုန္းေက်ာ္ . .ခင္ဗ်ားကို ေမးခ်င္တာေလးတစ္ခုရွိလို႔ လမ္းႀကံဳတာနဲ႔ ၀င္လာတာပါ”

“ရပါတယ္ ကိုေဆြ . . ထိုင္ပါ . .လက္ဖက္ရည္ေသာက္ရင္း စကားေျပာၾကတာေပါ့”

ကိုေဆြက သူေဆြးေႏြးခ်င္တဲ့ ကိစၥကို စတင္ေျပာပါတယ္။ “ကြၽန္ေတာ့္သမီးေလးကိစၥပါ။ သူက အသက္ ၆ႏွစ္ ျပည့္ၿပီးပါၿပီ။ အခုတေလာ ညဘက္မွာ လန္႔လန္႔ၿပီး အိပ္ရာက ႏိုးေနတတ္ပါတယ္”

သမီးက ညဦးပိုင္းမွာ ႏွစ္ႏွစ္ၿခိဳက္ၿခိဳက္ အိပ္ပါတယ္။ ညလယ္ေလာက္ေရာက္ရင္ အိပ္ရာကလန္႔ႏိုးၿပီး ငိုယိုေနတတ္တယ္။ ကေလးက ေခြၽးေစးျပန္ေနတယ္။ တုန္တုန္ယင္ယင္ျဖစ္ေနတယ္။ ေမေမ ‘ကြၽန္မေၾကာက္လိုက္တာ . .ေၾကာက္လိုက္တာ’ လို႔ေျပာတယ္။ သူ႔ အေမက ‘သမီး … ဘာကို ေၾကာက္ေနတာလဲ’လို႔ ေမး ေတာ့ . . .

“ဘယ္လိုလန္႔တာလဲ ကိုေဆြ”

“သမီးက သူ႔အေမနဲ႔အတူ အိပ္ပါတယ္။ သူ႔အေမေျပာျပတာကို ကြၽန္ေတာ္လက္ဆင့္ကမ္းေျပာမယ္။ သမီးက ညဦးပိုင္းမွာ ႏွစ္ႏွစ္ၿခိဳက္ၿခိဳက္ အိပ္ပါတယ္။ ညလယ္ေလာက္ေရာက္ရင္ အိပ္ရာက လန္႔ႏိုးၿပီး ငိုယိုေနတတ္တယ္။ ကေလးက ေခြၽးေစးျပန္ေနတယ္။ တုန္တုန္ယင္ယင္ျဖစ္ေနတယ္။ ေမေမ “ကြၽန္မေၾကာက္လိုက္တာ . .ေၾကာက္လိုက္တာ”လို႔ ေျပာတယ္။ သူ႔အေမက “သမီး ဘာကိုေၾကာက္ေနတာလဲ”လို႔ ေမးေတာ့ “ကြၽန္မအိပ္မက္ကို ေၾကာက္ေနတာ”လို႔ ေျပာတယ္။ အိပ္မက္ထဲမွာ ေၾကာက္စရာျမင္မက္ၿပီး အိပ္ရာကလန္႔ႏိုးလာတယ္။ ဆက္ၿပီး ေၾကာက္ေနတယ္”တဲ့။

“ဘယ္လို ေၾကာက္စရာ အိပ္မက္မ်ဳိးလဲ”လို႔ စာေရသူက စူးစမ္းေမးျမန္းတယ္။

“သူ႔အိပ္မက္ကို အိပ္ရာကႏိုးစမွာ သမီးက ေကာင္းေကာင္းမွတ္မိတယ္။ လူေတြက သူ႔ကို လိုက္ဖမ္းေနတဲ့ အိပ္မက္မ်ဳိး၊ အျမင့္က လိမ့္က်တဲ့အိပ္မက္မ်ဳိး၊ မေကာင္းဆိုး၀ါးေတြက ၿခိမ္းေျခာက္လို႔ ေျပးလႊားေနရတဲ့ အိပ္မက္မ်ဳိးေတြပါ။ အိပ္ရာက လန္႔ႏိုးၿပီးရင္ ျပန္ၿပီးအိပ္ေပ်ာ္ဖို႔ ခက္ခဲေနတတ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အိပ္ေရးပ်က္တဲ့ ညေတြလည္း ရွိလာပါတယ္။ သမီးရဲ႕ “စိတ္က်န္းမာေရးအတြက္ သူ႔အေမက စိတ္ပူေနတယ္။ အဲဒါ စိုးရိမ္ရသလား”

စာေရးသူက အနည္းငယ္ အခ်ိန္ယူစဥ္းစားၿပီး ရွင္းျပပါတယ္။

“ထိတ္လန္႔စရာ၊ ေဘးဒုကၡႀကံဳေတြ႕စရာ မိမိရဲ႕ လံုၿခံဳေရးနဲ႔ ဂုဏ္သိကၡာက်ဆင္းစရာ အျဖစ္အပ်က္ေတြကို အိပ္မက္ျမင္မက္ၿပီး အိပ္ရာက လန္႔ႏိုးတာကို ‘အိပ္မက္ဆိုးျမင္မက္ျခင္း’ (Dream Anxiety Attack) လို႔လည္းေခၚဆိုၾကပါတယ္။ လကၡဏာေတြကိုေျပာျပမယ္။ အိပ္မက္ဆိုးျမင္မက္ျခင္းက “မ်က္စိကစားတဲ့ အိပ္စက္ခ်ိန္” (REM-Sleep) အတြင္းမွာ ျဖစ္ေပၚတာေတြ႕ရတယ္။ အိပ္မက္ထဲမွာ ေၾကာက္လန္႔ၿပီး အိပ္ရာက လန္႔ႏိုးတတ္တယ္။ အိပ္ရာကႏိုးလာရင္ ကာယကံရွင္ရဲ႕စိတ္ထဲမွာ ဆက္ၿပီးေၾကာက္ရြံ႕ထိတ္လန္႔ေနတုန္းပဲ။ ပတ္၀န္းက်င္အေျခအေနကို အမွန္အတိုင္း သိရွိဆက္ဆံႏိုင္တယ္။ မိမိရဲ႕ အိပ္မက္ကိုလည္း မွတ္မိေနတယ္။ ျပန္လည္ေျပာျပႏိုင္တယ္။ ဒီေတာ့ ခင္ဗ်ားေျပာတဲ့ အခ်က္ေတြအရ ခင္ဗ်ားသမီး ညဘက္မွာ “အိပ္မက္ဆိုးမက္”ေနတာ ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ “အိပ္ေပ်ာ္ေနစဥ္ ေၾကာက္ရြံ႕ထိတ္လန္႔ျခင္း” (Sleep Terror/NightTerror) လကၡဏာနဲ႔ ခြဲျခားဖို႔ေတာ့လိုပါတယ္”

ကိုေဆြက စိတ္၀င္စားတဲ့ အမူအရာနဲ႔ ေမးျမန္းပါတယ္။ “အိပ္ေပ်ာ္ေနစဥ္ ေၾကာက္ရြံ႕ထိတ္လန္႔ျခင္းဆိုတာ ဘာလဲကိုအုန္းေက်ာ္”

“အိပ္ေပ်ာ္ေနစဥ္ ေၾကာက္ရြံ႕ထိတ္လန္႔တာကလည္း အိပ္စက္မႈနဲ႔ဆိုင္တဲ့ ေ၀ဒနာတစ္မ်ဳိးျဖစ္တယ္။ လကၡဏာေတြကိုေျပာျပမယ္။ အိပ္ေပ်ာ္ေနစဥ္ေၾကာက္ရြံ႕ထိတ္လန္႔တာကို အိပ္ေမာက်တဲ့အိပ္ခ်ိန္ (Non-REM Sleep) အတြင္းမွာ ေတြ႕ရွိရတယ္။ ကာယကံရွင္က အသံနက္ႀကီးနဲ႔ ေအာ္ဟစ္တယ္။ ေနာက္ၿပီး ျဗဳန္းကနဲ အိပ္ရာက ႏိုးလာတယ္။ လဲေလ်ာင္းေနရာက ထထိုင္ေနတတ္တယ္။ အလြန္အမင္းေၾကာက္ရြံ႕ထိတ္လန္႔ေနတဲ့ အမူအရာျပမယ္။ ႏွလံုးခုန္ႏႈန္းျမန္မယ္။ အသက္႐ွဴႏႈန္းျမန္မယ္၊ ေခြၽးေစးျပန္ေနမယ္။ ကာယကံရွင္က ပတ္၀န္းက်င္အေျခအေနကို အမွန္အတိုင္း သတိမထားမိဘူး။ ဇေ၀ဇ၀ါ ျဖစ္ေနတယ္။ ေမးျမန္းၾကည့္လို႔မရ၊ ေဖ်ာင္းဖ်လို႔မရရွိမယ္။ ေၾကာင္ေတာင္ေတာင္ ျဖစ္ေနတယ္။ စကားေျပာရင္လည္း ကေပါက္တိကေပါက္ခ်ာ ျဖစ္ေနမယ္။ အိပ္မက္ကိုလည္း ျပန္မေျပာႏိုင္ဘူး။ အိပ္ရာက လံုး၀ႏိုးၾကားလာတဲ့အခါမွာ အဲဒီအျဖစ္အပ်က္ကို မမွတ္မိဘူး။ အဲဒါကေတာ့ “အိပ္ေပ်ာ္ေနစဥ္ ေၾကာက္ရြံ႕ထိတ္လန္႔ျခင္း”ရဲ႕ လကၡဏာေတြပါပဲ”

ကိုေဆြက လက္ဖက္ရည္တစ္က်ဳိက္ေသာက္လိုက္ၿပီး မွတ္ခ်က္ခ်ပါတယ္။ “ကြၽန္ေတာ့္သမီးရဲ႕ အျဖစ္အပ်က္က အိပ္ေပ်ာ္ေနစဥ္ ေၾကာက္ရြံ႕ထိတ္လန္႔တာနဲ႔ မတူပါဘူး။ အိပ္မက္ဆိုးျမင္မက္တာပဲျဖစ္မွာပါ။ အဲဒါစိုးရိမ္ရသလား”

စာေရးသူက အိပ္မက္ဆိုးအေၾကာင္းကို ရွင္းျပပါတယ္။

“အိပ္မက္ဆိုးျမင္မက္တိုင္း အိပ္မက္ဆိုးေရာဂါရွိတယ္လို႔ မယူဆႏိုင္ပါဘူး။ လူေတြထဲမွာ ၉၀ ရာခိုင္ႏႈန္းေလာက္က ဘ၀တစ္ေကြ႕ တစ္ခ်ိန္ခ်ိန္မွာ တစ္ခါတစ္ရံ အိပ္မက္ဆိုးျမင္မက္တတ္ၾကပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ “အိပ္မက္ဆိုးေရာဂါ” (Nightmare Disorder) ျဖစ္ႏႈန္းကေတာ့ ဒီေလာက္မမ်ားပါဘူး။ ကေလး ၁၀ ေယာက္မွာ တစ္ေယာက္ႏႈန္း ျဖစ္ပြားတာေတြ႕ရွိရတယ္။ အသက္ ၃ ႏွစ္နဲ႔ ၆ ႏွစ္အရြယ္ကေလးေတြမွာ စတင္ျဖစ္ပြားပါတယ္။ အရြယ္ေရာက္ေတြထဲမွာေတာ့ တစ္ရာမွာ တစ္ေယာက္ႏႈန္းအိပ္မက္ဆိုးေရာဂါ ရရွိႏိုင္တယ္”

ကိုေဆြက အနည္းငယ္စဥ္းစားၿပီး သူသိခ်င္တဲ့အခ်က္ကို ေမးပါတယ္။ “ဒီလိုဆိုရင္ အိပ္မက္ဆိုးေရာဂါလို႔ သတ္မွတ္ႏိုင္ဖို႔ ဘယ္လိုလကၡဏာေတြ ရွိရမလဲ”

“ကိုေဆြသိခ်င္ရင္ ကြၽန္ေတာ္ေျပာျပပါမယ္။ ခင္ဗ်ားသမီးေလးကို ေလ့လာၾကည့္ႏိုင္တာေပါ့။ အိပ္မက္ဆိုးေရာဂါမွာ ေတြ႕ရွိရတဲ့ လကၡဏာေတြကေတာ့ (က) ရက္သတၱပတ္တစ္ပတ္အတြင္းမွာ အိပ္မက္ဆိုး အႀကိမ္ႀကိမ္ျမင္မက္ျခင္း၊ ရက္သတၱပတ္ေပါင္းမ်ားစြာ၊ လေပါင္းမ်ားစြာ ဆက္တိုက္ျဖစ္ပြားျခင္း၊ (ခ) ေန႔အခ်ိန္မွာလည္း အိပ္မက္ဆိုးကို ျပန္လည္သတိရၿပီး စိုးရိမ္စိတ္ ေၾကာက္စိတ္ဆက္လက္ခံစားေနရျခင္း၊ (ဂ) အိပ္ေပ်ာ္သြားရင္ အိပ္မက္ဆိုးျမင္မက္မွာကို ႀကိဳတင္ပူပန္ေနျခင္း၊ အိပ္ရာထဲ၀င္ရမွာကို ေၾကာက္တတ္လာျခင္း။ ဒါေၾကာင့္ အိပ္မေပ်ာ္တဲ့ အက်င့္ရရွိလာႏိုင္ျခင္း၊ (ဃ) ေန႔အခ်ိန္မွာ အာ႐ံုစူးစိုက္မႈ ခ်ဳိ႕ယြင္းလာျခင္း၊ မွတ္ဥာဏ္အားနည္းလာျခင္း (င) ေန႔အခ်ိန္မွာ အိပ္ငိုက္ျခင္း၊ ေမာပန္းႏြမ္းနယ္လြယ္ျခင္း၊ အားအင္ကုန္ခမ္းျခင္း၊ (စ) လုပ္ကိုင္ေနက် ေန႔စဥ္လုပ္ငန္းေတြကို အရင္ကလို လုပ္ကိုင္ႏိုင္မႈမရွိျဖစ္လာျခင္း၊ (ဆ) ေရာဂါၾကာရွည္လာရင္ အေမွာင္ကို အေၾကာက္လြန္ကဲတဲ့ေ၀ဒနာ ျဖစ္ေပၚလာတတ္ျခင္း စတာေတြေပါ့ဗ်ာ”

ကိုေဆြက လက္ဖက္ရည္ခြက္ကိုကိုင္ၿပီး အတန္ၾကာေအာင္ စဥ္းစားေနပါတယ္။ ေနာက္ၿပီးမွ မွတ္ခ်က္ခ်တယ္။ “ကြၽန္ေတာ့္သမီးေလးမွာ အဲဒီလိုလကၡဏာေတြေတာ့ မေတြ႕ရေသးပါဘူး။ အခုတေလာမွာ အိပ္မက္ဆိုးျမင္မက္တာ မ်ားလာလို႔ပါ။ အိပ္မက္ဆိုးမက္တာ ဘာအေၾကာင္းေၾကာင့္လဲ”

ကိုေဆြရဲ႕ ေမးခြန္းကို မေျဖၾကားခင္ စာေရးသူက အခ်ိန္ယူ စဥ္းစားလိုက္တယ္။ “အေၾကာင္းရင္းတစ္ခုခုကို အေျခခံၿပီး ျဖစ္ပြားတဲ့ အိပ္မက္ဆိုးမက္တာနဲ႔ အေၾကာင္းရင္းရွာမရတဲ့ အိပ္မက္ဆိုးေရာဂါလို႔ ႏွစ္မ်ဳိးခြဲျခားနားလည္ဖို႔ လိုပါတယ္။

အိပ္မက္ဆိုးျမင္မက္ေစတဲ့ အေၾကာင္းရင္းေတြကို ကြၽန္ေတာ္ေျပာျပမယ္။ (က) အိပ္ရာမ၀င္ခင္ ထိတ္လန္႔စရာ ပံုျပင္၀တၳဳဖတ္တာ၊ သရဲတေစၦကားၾကည့္တာ၊ ေၾကာက္ရြံ႕ထိတ္လန္႔စရာသတင္း ျမင္ရၾကားရတာ စတဲ့ အေတြ႕အႀကံဳေၾကာင့္ အိပ္မက္ဆိုး ျမင္မက္တတ္ပါတယ္။ (ခ) စာသင္ေက်ာင္းမွာျဖစ္ျဖစ္၊ အိမ္မွာျဖစ္ျဖစ္၊ အလုပ္ခြင္မွာျဖစ္ျဖစ္ အခက္အခဲျပႆနာနဲ႔ ရင္ဆိုင္ခဲ့ရရင္ ညဘက္မွာ အိပ္မက္ဆိုးမက္တတ္ပါတယ္။ (ဂ) ေဘးအႏၲရာယ္ႀကံဳေတြ႕ၿပီး ခံစားရတဲ့ စိတ္ဖိစီးမႈေရာဂါ (PTSD)ရွိရင္ မၾကာခဏ အိပ္မက္ဆိုးျမင္မက္တတ္ပါတယ္။ (ဃ) စိတ္ေရာဂါ ဒါမွမဟုတ္ ခႏၶာကိုယ္ေရာဂါရွိရင္ အိပ္မက္ဆိုးျမင္မက္တာရွိတယ္။ ဥပမာ-စိတ္က်ေရာဂါ၊ စိတ္ကစဥ့္ကလ်ားေရာဂါ ျဖစ္ေပၚစအခ်ိန္ကာလ၊ ႏွလံုးေရာဂါ၊ ကင္ဆာေရာဂါ စတာေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ (င) အေၾကာင္းတစ္ခုခုေၾကာင့္ အိပ္ေရးပ်က္ၿပီး အိပ္ခြင့္ရတဲ့ ညမွာအိပ္ေပ်ာ္သြားရင္ “မ်က္စိကစားတဲ့ အိပ္စက္ခ်ိန္” (REM-Sleep) ပိုမိုမ်ားျပားလာပါတယ္။

ဒါေၾကာင့္ အိပ္မက္ေတြ ပိုၿပီးျမင္မက္မယ္။ အိပ္မက္ဆိုးေတြလည္း ပါလာႏိုင္ပါတယ္။ (စ) အရက္နဲ႔ မူးယစ္ေဆးစြဲေရာဂါရွိရင္ အိပ္မက္ဆိုးျမင္မက္တာမ်ားတယ္။ အရက္မူး၊ ေဆးမူးၿပီး အိပ္ေပ်ာ္တဲ့အခ်ိန္မွာျဖစ္ျဖစ္၊ ဒါမွမဟုတ္ အရက္ျဖတ္၊ မူးယစ္ေဆးျဖတ္လိုက္တဲ့အခ်ိန္မွာျဖစ္ျဖစ္ အိပ္ေပ်ာ္သြားတဲ့အခါ အိပ္မက္ဆိုးျမင္မက္တတ္ပါတယ္။ (ဆ) စားေဆးတခ်ဳိ႕ကို သံုးစြဲေနရရင္ အိပ္မက္ဆိုးျမင္မက္တတ္တာရွိတယ္။ ဥပမာ- စိတ္က်ေရာဂါကုသေဆး၊ ေသြးတိုးေရာဂါကုသေဆး၊ ပါကင္ဆန္အာ႐ံုေၾကာေရာဂါ ကုသေဆးစတာေတြပါပဲ။ (ဇ) အိပ္မက္ဆိုးျမင္မက္တာ အျဖစ္မ်ားတဲ့ ကိုယ္ရည္ကိုယ္ေသြး ခ်ဳိ႕ယြင္းေရာဂါေတြ ရွိပါတယ္။ ဥပမာ-ဆကီးဇြိဳက္(ေတမိ) ကိုယ္ရည္ကိုယ္ေသြးရွိသူ၊ ဟိုမေရာက္ဒီမေရာက္ စိတ္ၿငိမ္ျခင္းကင္း ကိုယ္ရည္ကိုယ္ေသြးရွိသူနဲ႔ အံမ၀င္ခြင္မက် လူထူးလူဆန္း ကိုယ္ရည္ကိုယ္ေသြးရွိသူတို႔ ျဖစ္ပါတယ္”

တစ္ခ်ိန္လံုး လက္ဖက္ရည္ပန္းကန္ကို စိုက္ၾကည့္ၿပီး နားေထာင္ေနတဲ့ ကိုေဆြက ၾကားျဖတ္ေျပာပါတယ္။ “ကြၽန္ေတာ့္သမီးက အခုတေလာ သူ႔အေမနဲ႔အတူ သရဲကားၾကည့္တဲ့အက်င့္ေတာ့ ရွိပါတယ္။ ခင္ဗ်ားေျပာတဲ့ တျခားအေၾကာင္းရင္း အခ်က္အလက္ေတြကိုေတာ့ သတိမထားမိပါဘူး”

“ဒီလိုဆိုရင္ ညအိပ္ခ်ိန္မွာ သရဲကားၾကည့္တဲ့အက်င့္ကို ေလွ်ာ့ခိုင္းေပါ့။ ေနာက္ၿပီး အိပ္စက္ျခင္းနဲ႔ဆိုင္တဲ့ က်န္းမာေရးအေလ့အက်င့္ (SleepHygiene) ကိုအားေပးေပါ့။ အခုထက္ပိုၿပီးဆိုးလာရင္ေတာ့. .”

See More

အိပ္မက္ဆိုးေရာဂါ (၂)

(Healthy Life ဂ်ာနယ္မွ စီစဥ္တင္ဆက္သည့္ အပတ္စဥ္ ေသာၾကာေန႔ထုတ္ Healthy Life ဂ်ာနယ္၊ https://www.facebook.com/healthylifejournalmyanmar/ ႏွင့္ www.healthylifejournalmyanmar.com တို႔တြင္ ေဖာ္ျပပါရွိသမွ် က်န္းမာေရးႏွင့္ အလွအပဆိုင္ရာ သတင္းမ်ား၊ သတင္းေဆာင္းပါးမ်ား၊ အေမးအေျဖမ်ား၊ ဘာသာျပန္ေဆာင္းပါးမ်ားကို လြတ္လပ္စြာ မွ်ေ၀ႏိုင္ပါသည္။ သို႔ရာတြင္ မည္သည့္ Facebook စာမ်က္ႏွာ၊ Website မ်ားတြင္မဆိုျပန္လည္ကူးယူေဖာ္ျပျခင္းကို ခြင့္မျပဳပါေၾကာင္း အသိေပး ေၾကညာအပ္ပါသည္။)

Most Popular

Healthy Life Ad
To Top