၊ ဇြန္ခိုင္ဦး ၊ (ေဆး၀ါးတကၠသိုလ္)
၂၀၁၃ ခုႏွစ္တြင္ အသက္ ၄၆ ႏွစ္အရြယ္ ေဒၚတိုးတိုးမာသည္ သတင္းစာဖတ္ရင္း ကင္ဆာလကၡဏာမ်ားအေၾကာင္း ေတြ႕လိုက္ရာမွ မိမိရင္သားကို စမ္းၾကည့္မိကာ ညာဘက္ရင္သား၌ အက်ိတ္မ်ားရွိသည္ကို စတင္သတိျပဳမိခဲ့သည္။
“ သတင္းစာဖတ္လိုက္ေတာ့ ကင္ဆာနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ လကၡဏာေလးေတြအေၾကာင္း သိလိုက္ရတယ္။ အဲဒီေတာ့ ရင္သားကို စမ္းၾကည့္လိုက္တဲ့အခါ ညာဘက္ရင္သားမွာ အက်ိတ္ေလးေတြ ေတြ႕လိုက္တယ္။ ဒါနဲ႔ ဗဟုိစည္ေဆး႐ံုက ဆရာ ေဒါက္တာဦးထြန္းဦးနဲ႔ ျပလိုက္တယ္။ ရင္သားဓာတ္မွန္ (Mammogram)နဲ႔ အာထရာေဆာင္းေတြ ႐ိုက္ခိုင္းေတာ့ အေျဖရလာတဲ့အခါ ကင္ဆာလို႔ သိရတယ္။ အဲဒါနဲ႔ အဲဒီတစ္ပတ္အတြင္းမွာပဲ ခြဲစိတ္ျဖစ္သြားပါတယ္” ဟု ေဒၚတိုးတိုးမာက ေျပာသည္။
အေျဖစာရြက္တြင္ Ca Breast (ရင္သားကင္ဆာ)ဆိုေသာ အေျဖကို ေတြ႕လိုက္ခ်ိန္တြင္ ေဒၚတိုးတိုးမာ ၀မ္းနည္းမ်က္ရည္က်ခဲ့သည္။ သို႔ရာတြင္ ခ်က္ခ်င္း စိတ္အားတင္းၿပီး ကုသမႈခံယူျဖစ္ခဲ့ေၾကာင္း ျပန္လည္ေျပာျပခဲ့သည္။
“ မ်က္ရည္က်လို႔လည္း ၿပီးမယ့္ကိစၥမဟုတ္ဘူးေလ၊ ကိုယ့္စိတ္ခိုင္မာမွ ကုသမႈေအာင္ျမင္မယ္ဆိုတာ ကြၽန္မ သိတယ္။ ဒီေတာ့ ကိုယ့္စိတ္ကို ကြၽန္မ ဘာသာပဲ ျမႇင့္တင္ရတာေပါ့။ စိတ္ဓာတ္က်သြားရင္ အေျခအေနက မေကာင္းႏုိင္ဘူးေလ”
၂၀၁၃ ခုႏွစ္ ၁၀ လပိုင္းတြင္ ညာဘက္ရင္သားကို ခြဲစိတ္မႈခံယူခဲ့ၿပီးေနာက္ အသားစယူစစ္ေဆးခဲ့ရာ ရင္သားကင္ဆာ အဆင့္ (၂) ျဖစ္ေနေၾကာင္း ေဒၚတိုးတိုးမာ သိခဲ့ရသည္။
ညာဘက္ရင္သားတစ္ဖက္လံုး ခြဲစိတ္ၿပီးခ်ိန္တြင္ ကင္ဆာေဆးသြင္းကုသမႈကို ခုနစ္ႀကိမ္ ခံယူခဲ့ရေၾကာင္း သိရသည္။
“ ကင္ဆာေဆးသြင္းခ်ိန္မွာ သူမ်ားေတြက ေျပာၾကတယ္။ မုန္လာဥနီေဖ်ာ္ရည္ ေသာက္ရတယ္၊ အာလူးစိမ္းေဖ်ာ္ရည္ေသာက္ရတယ္ဆိုၿပီး ေျပာတာနဲ႔ ကြၽန္မေသာက္ပါတယ္။ အာလူးစိမ္းရည္ ေသာက္တဲ့အတြက္ ကင္ဆာေဆးသြင္းလို႔ျဖစ္တဲ့ ေဘးထြက္ဆိုးက်ဳိးဒဏ္ေတြကို ကြၽန္မခံႏိုင္ပါတယ္။ အာလူးစိမ္းရည္မေသာက္ရင္ ေဆးသြင္းတ့ဲဒဏ္ကိုမခံႏိုင္ဘူး၊ အစားအေသာက္ပ်က္တယ္၊ ဆန္ျပဳတ္က်ဲက်ဲကို ဆားပဲခတ္ေသာက္ႏိုင္တယ္။ ေဆးသြင္းၿပီး ႏွစ္ရက္ေနရင္ ကြၽန္မအိပ္ရာထဲလဲသြားတာပဲ ..
အာလူးစိမ္းရည္ေသာက္မွ ကြၽန္မျပန္ေကာင္းတယ္။ အာလူးက ဗမာအာလူးေသာက္လို႔မရဘူး။ စီးတီးမတ္ေတြမွာ ၾသစေၾတးလ်ကလာတဲ့ အာလူးက ပန္းသီးေလးလိုပဲ။ အဲဒီအာလူးကို ေရေဆးၿပီး သစ္သီးႀကိတ္တဲ့စက္နဲ႔ႀကိတ္တယ္။ အဲဒီအခါ အရည္သပ္သပ္၊ အဖတ္သပ္သပ္ျဖစ္သြားတယ္။ အဲဒီ အရည္ကို သံပရာရည္နည္းနည္း၊ ပ်ားရည္နည္းနည္း ညႇစ္ထည့္ၿပီး ေသာက္ေပးရင္ေတာ့ အ၀င္မဆုိးဘူးေပါ့။ အဲဒါကို တစ္ေန႔တစ္ခြက္ ေသာက္ရပါတယ္။
ေဆးသြင္းတဲ့အခ်ိန္မွာ အစားအေသာက္ကို ၀င္သေလာက္စားပါတယ္။ ေဆးသြင္းခ်ိန္မွာ ငါး၊ ပုဇြန္ေလာက္ပဲ စားေတာ့ သိပ္အဆင္မေျပဘူး၊ အားျပတ္တယ္။ ဒါနဲ႔ ၀က္သား၊ ၾကက္သား တစ္တံုးေလာက္ စားၾကည့္တယ္။ ငွက္ေပ်ာသီးစားတယ္။ အဲဒီလိုနဲ႔ျပန္နာလန္ထူလာတာပါပဲ” ဟု ေဒၚတိုးတိုးမာက ကင္ဆာေဆးသြင္းစဥ္ စားေသာက္ေနထိုင္ခဲ့ပံုကို ျပန္လည္ေျပာျပခဲ့သည္။
ေဒၚတိုးတိုးမာတို႔ မိသားစုထဲတြင္ ကင္ဆာမ်ဳိး႐ိုးရွိၿပီး သူက ေလးေယာက္ေျမာက္ ကင္ဆာေရာဂါ ခံစားရသူ ျဖစ္ေၾကာင္း သိရသည္။” အဓိကကေတာ့ မ်ဳိး႐ိုးေၾကာင့္ ျဖစ္တယ္လို႔ ထင္ပါတယ္။ ေနာက္ ကြၽန္မ သိသေလာက္ေျပာရရင္ ငယ္ငယ္ေလးကတည္းက အေနအထိုင္၊ အစားအေသာက္ေတြ မွားယြင္းလာခဲ့လို႔ ျဖစ္ရတယ္လို႔ ထင္တာပဲ။ ဥပမာ သၾကားအစားမ်ားတာတို႔၊ ပင္ပင္ပန္းပန္း အလုပ္ေတြ လုပ္တာတို႔ေပါ့။ ေအးေအးေဆးေဆး မိန္းကေလး ပီပီသသေနတဲ့သူေတြမွာ ရင္သားကင္ဆာ ျဖစ္တာနည္းသလားလို႔ ကြၽန္မထင္တာပဲ။ ကြၽန္မကေတာ့ ငယ္ငယ္ေလးကတည္းက ေဆာ့တာ အသားကုန္ေဆာ့တာ၊ ေယာက်္ားေလး ေတြလို ေဘာလံုးကန္တာ၊ သစ္ပင္တက္တာတို႔ကို ေဆာ့တာ။ အလုပ္လုပ္ေတာ့လည္း အစိုးရအလုပ္လုပ္ၿပီး ႏွလံုးမေကာင္းလို႔ ပင္စင္ယူလိုက္တယ္။ အဲဒီလို ပင္စင္ယူလိုက္တဲ့အခ်ိန္မွာ ရင္သားကင္ဆာ စျဖစ္တာပါပဲ။
သားေလးတစ္ေယာက္ေမြးၿပီး သေႏၶတားေဆးေတြလည္း သံုးဖူးေသးတယ္။ ႏွလံုးမေကာင္းေတာ့တဲ့အတြက္ အဲဒီေဆးျဖတ္လုိက္ရတယ္။ အဲဒီေဆးေတြေၾကာင့္လို႔လည္း ထင္တယ္”
ရင္သားကင္ဆာကုသမႈေအာင္ျမင္ခဲ့ရျခင္းမွာ ဘာသာတရား၏ အေထာက္အပံ့က အလြန္အေရးပါေၾကာင္း ေဒၚတိုးတိုးမာက ေျပာျပသည္။
“ ကြၽန္မက အရင္ကတည္းက ပရိတ္ႀကီး ၁၁ သုတ္၊ ဂုဏ္ေတာ္ကိုးပါး စသျဖင့္ ပံုမွန္ရြတ္တယ္။ တရားကိုလည္း ပံုမွန္ မွတ္သြားတယ္။ အဓိက စိတ္က ေပ်ာ္ဖို႔အေရးႀကီးတယ္၊ စိတ္ပ်ဳိကိုယ္ႏုပဲ၊ စိတ္ညစ္ေနမယ္ဆိုရင္ ေရာဂါတိုးဖို႔ပဲရွိတယ္ေလ . . ထိုင္ငိုေနလို႔လည္း ဘာမွျဖစ္မလာတဲ့အတြက္ကိုယ့္ကိုယ္ကိုယ္အက်ဳိးရွိေအာင္ ဘယ္လို ေနရမလဲဆိုတာပဲ စဥ္းစားၿပီး ဘုရားတရား လုပ္ျဖစ္ပါတယ္”
ညာဘက္ရင္သား ခြဲစိတ္ထုတ္ထားၿပီးခ်ိန္တြင္ လက္ေလ့က်င့္ခန္းကို ပံုမွန္ျပဳလုပ္ျဖစ္ေၾကာင္း ေဒၚတိုးတိုးမာက ေျပာသည္။
“ လက္ေလ့က်င့္ခန္းကို ပံုမွန္မလုပ္ရင္ ေနာက္ဆို ကိုယ့္အက်ႌေတာင္ ကိုယ့္ဘာသာ ၀တ္လို႔မရတဲ့ အဆင့္ ျဖစ္သြားႏိုင္တယ္လို႔ ဆရာ၀န္ေတြက ေျပာတယ္။ ကြၽန္မလည္း သူတို႔ ေျပာတဲ့အတိုင္း လက္ေလ့က်င့္ခန္းကို လုပ္ပါတယ္။ အခုထက္ထိလည္း အဆင္ေျပရင္ေျပသလို လက္ေလ့က်င့္ခန္းကို လုပ္ေနပါတယ္။ ကိုယ္ကာယေလ့က်င့္ခန္းေတြဆိုတာ လုပ္ကိုလုပ္ရမယ့္ ကိစၥပဲေလ။
ကင္ဆာေဆးသြင္းၿပီးေတာ့ အသည္းက အဆီဖံုးတယ္။ အဲဒီေတာ့ လမ္းမ်ားမ်ားေလွ်ာက္ခိုင္းတယ္။ ဒီေတာ့ လမ္းေလွ်ာက္ျဖစ္တယ္။ လမ္းေလွ်ာက္တာက က်န္းမာေရးအတြက္ ေကာင္းပါတယ္။ ဆရာ၀န္ေတြမွာတဲ့အတိုင္း ကြၽန္မတတ္ႏိုင္သမွ် လိုက္နာေနထိုင္ပါတယ္”
ကင္ဆာေဆးသြင္းၿပီးေနာက္ပိုင္းတြင္ ေနာက္ရင္သားတစ္ဖက္၌ ကင္ဆာထပ္မံမျဖစ္ေစရန္ Tamoxifen ေဆးကို ဆက္ေသာက္ေနရေၾကာင္း ေဒၚတိုးတိုးမာက ဆိုသည္။
“ ကြၽန္မ ေဆး႐ံုစတက္ကတည္းက ေဆြမ်ဳိးေတြ၊ မိသားစုေတြ၊ မိဘေတြ၊ အေဒၚေတြ၊ အမ်ဳိးသားေရာ၊ သားေရာ . . ေျပာရရင္ တစ္ေဆြလံုး တစ္မ်ဳိးလံုး ကြၽန္မကို အထူးတလည္ ေစာင့္ေရွာက္ေပးၾကပါတယ္။ မိသားစုေဆြမ်ဳိးေတြရဲ႕ အားေပးေထာက္ပံ့မႈက အရမ္းကို အေရးႀကီးပါတယ္။ သူတို႔ေတြရဲ႕ စိတ္ဓာတ္ေရးရာ ျမႇင့္တင္ေပးမႈ၊ အားေပးမႈက တကယ္ကို အေရးပါပါတယ္။ သူတို႔ရဲ႕ လံုၿခံဳေႏြးေထြးတဲ့ ေမတၱာက တကယ္ကို အေရးႀကီးပါတယ္”
ယခုအခါ ေဒၚတိုးတိုးမာသည္ ခင္ပြန္း၊ သား ျဖစ္သူတို႔ႏွင့္အတူ ရန္ကုန္၊ ဗဟန္းၿမိဳ႕နယ္တြင္ က်န္းမာေပ်ာ္ရႊင္စြာ ေနထိုင္လ်က္ရွိသည္။
“ အက်ိတ္ကို မစမ္းမိခင္မွာ စစ္စစ္ စစ္စစ္နဲ႔ အထဲကေန ဆုပ္ဆြဲသလို ျဖစ္တယ္။ အဲဒါမ်ဳိး ႏွစ္ခါ သံုးခါျဖစ္တယ္။ ဒါေပမဲ့ ကြၽန္မက သတိမထားမိခဲ့ဘူး။ ကင္ဆာနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ ေဆာင္းပါးကို သတင္းစာထဲမွာ သြားဖတ္မိေတာ့မွ အက်ိတ္ကို စမ္းမိသြားတာပါ။ အဲဒီေတာ့မွ ျပျဖစ္တာ ျဖစ္ပါတယ္။ အခု ကုၿပီးၿပီဆိုေပမယ့္လည္း ေနာက္ရင္သားတစ္ဖက္မွာ ကင္ဆာျဖစ္ႏိုင္သလို သားအိမ္ကင္ဆာလည္း ျဖစ္ ႏိုင္ေျခရွိတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အခုဆိုရင္ အေနအထိုင္ အစားအေသာက္ကို တတ္ႏိုင္သမွ် ဆင္ျခင္ျဖစ္ပါတယ္။
ေစ်းထဲကေန အသားေတြ ၀ယ္လာတယ္ ဆိုရင္ ရွလကာရည္နဲ႔ စိမ္တယ္။ ၁၅ မိနစ္ေလာက္ စိမ္ၿပီးမွ ခ်က္ျပဳတ္ပါတယ္။ အသီးအရြက္ေတြဆိုရင္လည္း အဲဒီလိုပဲ ရွလကာရည္နဲ႔ ၁၅ မိနစ္ ေလာက္စိမ္ၿပီးမွပဲ ခ်က္ျပဳတ္ပါတယ္။ ပိုးသတ္ေဆးေတြကို ဒီလိုနည္းနဲ႔ ႏိုင္သေလာက္ ကာကြယ္ရမွာပဲေလ။ တတ္ႏိုင္သမွ်အျပင္စာကို ေရွာင္ပါတယ္။ အိမ္မွာ အခ်ဳိမႈန္႔၊ သၾကားေတြ တတ္ႏိုင္သမွ် ေရွာင္တယ္။ ေနၾကာဆီသံုးတယ္။ အရင္ကေတာ့ စားအံုးဆီ၊ ပဲဆီသံုးခဲ့တာ” ဟု ကင္ဆာျဖစ္ၿပီးေနာက္ပိုင္း ေနထိုင္စားေသာက္မႈပံုစံကို ေဒၚတိုးတိုးမာက ေျပာၾကားခဲ့သည္။
“ အတိတ္ကံအေၾကာင္းေၾကာင္းေၾကာင့္ ကင္ဆာျဖစ္လာခဲ့ၿပီဆိုေတာ့ စိတ္ညစ္ေနမယ့္အစား စိတ္ကိုေပ်ာ္ေအာင္ထားပါ၊ ကိုယ့္မိသားစုအတြက္ ကိုယ္အသက္ရွင္ေအာင္ ႀကိဳးစားေစခ်င္ပါတယ္။ ကိုယ့္ေနာက္မွာ ကိုယ့္မိသားစုက အၿမဲတမ္းရွိေနပါတယ္၊
ကိုယ့္မိသားစုအတြက္ ကိုယ္အသက္ရွင္ေအာင္ အေနအထိုင္၊ အစားအေသာက္ ဆင္ျခင္ပါ၊ ဆရာ၀န္ေျပာတဲ့အတိုင္း တေသြမတိမ္းလိုက္နာၾကပါလို႔ ေျပာခ်င္ပါတယ္။ ဒါဆိုရင္ ကုသမႈ ေအာင္ျမင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္” ဟု ေဒၚတိုးတိုးမာက အျခား ကင္ဆာေ၀ဒနာရွင္မ်ား၊ ကင္ဆာေဆး ကုသမႈ ခံယူေနရသူတို႔အား သူ႔ အေတြ႕အႀကံဳကို အေျခခံ၍ အားေပး စကား ေျပာၾကားလိုက္ပါသည္။
_ _ _
(မွတ္ခ်က္။ ။ ဓာတ္ပံုမ်ားကို ေဒၚတိုးတိုးမာ၏ ခြင့္ျပဳခ်က္ျဖင့္ ေဖာ္ျပျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ အယ္ဒီတာ)
(Healthy Life ဂ်ာနယ္မွ စီစဥ္တင္ဆက္သည့္ အပတ္စဥ္ ေသာၾကာေန႔ထုတ္ Healthy Life ဂ်ာနယ္၊ https://www.facebook.com/healthylifejournalmyanmar/ ႏွင့္ www.healthylifejournalmyanmar.com တို႔တြင္ ေဖာ္ျပပါရွိသမွ် က်န္းမာေရးႏွင့္ အလွအပဆိုင္ရာ သတင္းမ်ား၊ သတင္းေဆာင္းပါးမ်ား၊ အေမးအေျဖမ်ား၊ ဘာသာျပန္ေဆာင္းပါးမ်ားကို လြတ္လပ္စြာ မွ်ေ၀ႏိုင္ပါသည္။ သို႔ရာတြင္ မည္သည့္ Facebook စာမ်က္ႏွာ၊ Website မ်ားတြင္မဆိုျပန္လည္ကူးယူေဖာ္ျပျခင္းကို ခြင့္မျပဳပါေၾကာင္း အသိေပး ေၾကညာအပ္ပါသည္။)
