ပါေမာကၡေဒၚသန္းသန္းေအး (ဆီးခ်ဳိႏွင့္ အေထြေထြေရာဂါအထူးကုဆရာ၀န္ႀကီး)
ဘာေၾကာင့္ အစားေလွ်ာ့ရင္ ဆီးခ်ဳိေသြးခ်ဳိ ပံုမွန္ျပန္ျဖစ္ႏိုင္သလဲဆိုတာ ရွင္းျပလိုပါတယ္။ လူေတြဟာ လိုအပ္တာထက္ပိုစားထားလို႔ မသံုးျဖစ္ဘဲ ပိုေနတဲ့ကစီဓာတ္ေတြ (Carbohydrate) အာဟာရေတြဟာ အသည္းနဲ႔မုန္႔ခ်ိဳအိပ္ေတြမွာ အဆီအျဖစ္နဲ႔စုၿပီး အဆီဖံုးတာေတြျဖစ္လာပါတယ္။ ထ႐ိုင္ဂလစ္႐ိုဒ္နဲ႔ ဖက္တီးအက္စစ္ေတြ (Triglyceride and Fatty acid) အလြန္အကြၽံမ်ားလာၿပီး ေႏွာင့္ယွက္မႈေၾကာင့္ မလိုလားအပ္တဲ့ေျပာင္းလဲျခင္းေတြ ျဖစ္လာပါတယ္။ ဘာေတြလဲဆိုေတာ့ အဆီေတြက အသည္းနဲ႔ အတြင္းကလီစာေတြမွာစုေနရင္ အင္ဆူလင္တြန္းခံမႈမ်ားျခင္း (Insulin resistance) ျဖစ္ေစတယ္။
ဒါက ဆီးခ်ဳိေသြးခ်ဳိျဖစ္ေစတဲ့ အဓိက အေျခခံအခ်က္တစ္ခုျဖစ္ပါတယ္။ အသည္းမွာ အင္ဆူလင္တြန္းခံမႈေတြမ်ားရင္ ညအခ်ိန္မွာ အသည္းမွ သၾကားဓာတ္ ထုတ္တာလည္းမ်ားလာၿပီး နံနက္ေစာေစာမွာရွိတဲ့ ေသြးခ်ဳိေတြ အရင္ဦးဆံုးမ်ားလာပါမယ္။ အသည္းမွာ မ်ားေနလို႔ျပန္ထုတ္လာတဲ့ အဆီေတြဟာ မုန္႔ခ်ဳိအိတ္ကိုလည္း ေရာက္လာပါတယ္။ မုန္႔ခ်ဳိအိတ္မွာ အဆီေတြမ်ားလာတဲ့အခါမွာ ဘီတာဆဲလ္ကလာပ္စည္းမွ အင္ဆူလင္ထုတ္တဲ့အားေတြ နည္းသြားေစပါတယ္။ အင္ဆူလင္နည္းသြားတဲ့အတြက္ ဆီးခ်ဳိေရာဂါျဖစ္လာပါတယ္။
အစားအမ်ားႀကီးေလွ်ာ့ၿပီး ၀ိတ္အမ်ားႀကီးေလွ်ာ့ခ်လိုက္တာနဲ႔ ဒီျဖစ္စဥ္ေတြက ေျပာင္းျပန္လွည့္သြားၿပီး ဆီးခ်ဳိျပန္ေကာင္းသြားတာျဖစ္ပါတယ္။ အစားေတြေလွ်ာ့လိုက္ရင္ ဒီအသည္းနဲ႔ မုန္႔ခ်ဳိအိတ္မွာ ေႏွာင့္အယွက္ေပးေနတဲ့ အဆီေတြ ျပန္ေလ်ာ့သြားတယ္။ မုန္႔ခ်ဳိအိတ္မွာစုေနတဲ့ အဆီ တစ္ဂရမ္ေလ်ာ့႐ံုနဲ႔ပင္ အင္ဆူလင္ျပန္ထုတ္ႏိုင္ၿပီး ဆီးခ်ဳိေပ်ာက္ႏိုင္တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ ဒီအက်ဳိးဆက္မ်ဳိးရ႐ွိဖို႔ အေလးခ်ိန္အနည္းဆံုး ၁၀ မွ ၁၅ ကီလိုဂရမ္ (အၾကမ္းဖ်င္း ေပါင္၃၀ ပတ္၀န္းက်င္)ေလာက္ေလွ်ာ့ခ်မွ ရ႐ွိမွာျဖစ္ပါတယ္။
စမ္းသပ္ကာလ ကုန္ဆံုးၿပီးေနာက္ အစားအစာကို ပံုမွန္အတိုင္း က်န္းမာတဲ့အစာကိုေရြးခ်ယ္ကန္႔သတ္ၿပီး ေကြၽးပါတယ္။ ေနာက္ထပ္သံုးလၾကာတဲ့အခါ ၁၁ ဦး ထဲမွ ၇ ဦးဟာ ဆက္ၿပီး ဆီးခ်ဳိေပ်ာက္ကင္းေနဆဲျဖစ္တာ ေတြ႕ရပါတယ္။ ဒီေတြ႕႐ွိခ်က္ကိုေလ့လာျခင္းျဖင့္ ဆီးခ်ဳိေသြးခ်ဳိရဲ႕အဓိကျပႆနာဟာ ခႏၶာကိုယ္မွာ အာဟာရေတြ အလြန္အကြၽံ ပိုလွ်ံလို႔ျဖစ္လာတာလို႔ ေျပာႏိုင္ပါတယ္ . . .
ပါေမာကၡရိြဳင္ေတလာရဲ႕ သုေတသနကို ဆက္ေျပာပါမယ္။ စမ္းသပ္ကာလ ကုန္ဆံုးၿပီးေနာက္ အစားအစာကို ပံုမွန္အတိုင္း က်န္းမာတဲ့အစာကို ေရြးခ်ယ္ကန္႔သတ္ၿပီး ေကြၽးပါတယ္။ ေနာက္ထပ္သံုးလၾကာတဲ့အခါ ၁၁ ဦးထဲမွ ၇ ဦးဟာ ဆက္ၿပီး ဆီးခ်ဳိေပ်ာက္ကင္းေနဆဲျဖစ္တာ ေတြ႕ရပါတယ္။
ဒီေတြ႕႐ွိခ်က္ကို ေလ့လာျခင္းျဖင့္ ဆီးခ်ဳိေသြးခ်ဳိရဲ႕အဓိကျပႆနာဟာ ခႏၶာကိုယ္မွာ အာဟာရေတြ အလြန္အကြၽံ ပိုလွ်ံလို႔ျဖစ္လာတာလို႔ ေျပာႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ တခ်ဳိ႕လူေတြက ဘာေၾကာင့္ တျခားသူေတြထက္ပိုၿပီး ဆီးခ်ဳိျဖစ္ဖို႔ လြယ္ကူရသလဲဆိုတာဆက္ၿပီး ေလ့လာဖို႔လိုအပ္ေသးေၾကာင္း ေျပာခဲ့ပါတယ္ မ်ဳိး႐ိုးဗီဇနဲ႔လည္း ဆိုင္ပါတယ္။ ဒီစမ္းသပ္ခ်က္ကေတာ့ အလြန္ျပင္းထန္တဲ့အတြက္ တကယ္လက္ေတြ႕မွာ ကြၽမ္းက်င္တဲ့ ဆရာ၀န္ေတြရဲ႕ ေစာင့္ၾကည့္မႈေအာက္မွာသာ ျပဳလုပ္သင့္ေၾကာင္း၊ တာရွည္လိုက္နာႏိုင္ဖို႔ မလြယ္ကူတဲ့အေၾကာင္း ေ၀ဖန္ခ်က္ေတြလည္းရွိပါတယ္။
အစမ္းသပ္ခံလူနာတခ်ဳိ႕ဟာ တစ္ႏွစ္ခြဲခန္႔ၾကာတဲ့အထိ ေဆးမေသာက္ရဘဲ ဆီးခ်ဳိေပ်ာက္ကင္းေနဆဲျဖစ္တာကို အားရဖြယ္ေတြ႕ရပါတယ္။ အခုအခါဆက္လက္ၿပီး ေနာက္ဆက္တြဲ စမ္းသပ္ခ်က္တစ္ခုကို ဂလပ္စကိုၿမိဳ႕ရဲ႕ပဏာမ က်န္းမာေရးေစာင့္ေ႐ွာက္မႈအဆင့္ျဖစ္တဲ့ GP ေတြက DiRECT( Diabetes REmission Trial)နဲ႔ ေလ့လာေနဆဲျဖစ္ပါတယ္။ ဒီစမ္းသပ္ခ်က္မွာ ကယ္လိုရီနည္းတဲ့ အာဟာရအရည္ကိုတိုက္ေကြၽးၿပီး အျပင္းအထန္၀ိတ္ခ်တဲ့ ပထမအဆင့္ၿပီးရင္ ၀ိတ္ထိန္းထားတဲ့အဆင့္မွာ ပံုမွန္ေလွ်ာ့စားၿပီး ကိုယ္လက္လႈပ္႐ွားမႈပိုလုပ္ရတဲ့ ေလ့လာဆန္းစစ္ျခင္းျဖစ္ပါတယ္။ ဒါက လက္ေတြ႕ဘ၀မွာ ျဖစ္ႏိုင္/မျဖစ္ႏိုင္ဆိုတာသိရေအာင္ စမ္းသပ္တာပဲျဖစ္ပါတယ္။
ဒါေၾကာင့္ အမ်ဳိးအစား(၂)ဆီးခ်ဳိေသြးခ်ဳိေရာဂါဟာ မေပ်ာက္ကင္းႏိုင္ဘူးဆိုတဲ့ယူဆခ်က္ကို ယခုအခါမွာ ျပန္လည္သံုးသပ္ရပါလိမ့္မယ္။ ဒီေလ့လာေတြ႕႐ွိခ်က္ကို သင္ခန္းစာယူၾကည့္ရရင္ေတာ့ အမ်ဳိးအစား(၂)ဆီးခ်ဳိေရာဂါဟာ အာဟာရလြန္ကဲတာနဲ႔ အဓိကသက္ဆိုင္ေနပါတယ္။ ဆီးခ်ဳိေသြးခ်ဳိကို အဟာရျဖတ္လိုက္တာနဲ႔ ခႏၶာအတြင္းမွာ ဘယ္လိုအေျခခံေျပာင္းလဲျခင္းေတြျဖစ္ၿပီး မူလအတိုင္း ျပန္ေကာင္းသြားရသလဲဆိုတဲ့ အေျခခံကို ေတြ႕ရွိလာပါတယ္။ တစ္နည္းအားျဖင့္ ဆီးခ်ဳိေသြးခ်ဳိရာဂါ အဆင့္ဆီသို႔ ဘယ္အခ်က္က ဘယ္လိုနည္းနဲ႔ အဓိက တြန္းပို႔ေနတာလဲဆိုတာကိုလည္း ပိုၿပီးသိရွိလာပါတယ္။
အမ်ဳိးအစား(၂)ဆီးခ်ဳိဟာ စျဖစ္ၿပီး သိပ္မၾကာေသးရင္ ဒါမွမဟုတ္ ေရာဂါႏုေသးရင္ အာဟာရေလွ်ာ့ခ်လိုက္ရင္ ျပန္ေပ်ာက္ႏိုင္တဲ့ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ေတြရွိလာပါၿပီ။ ဒါေပမဲ့ စိတ္အားထက္သန္ၿပီး ဇြဲ႐ွိမွသာ ေအာင္ျမင္ႏိုင္တဲ့ကုထံုးျဖစ္ပါတယ္။ ဘ၀ေနထိုင္မႈအေလ့အထေတြကို ျပဳျပင္တာမေအာင္ျမင္တဲ့အခါ တျခား၀ိတ္ခ်နည္းျဖစ္တဲ့ အစာအိမ္ခြဲစိတ္ျပဳျပင္ျခင္း (Bariatric Surgery) ျပဳလုပ္တဲ့နည္းကို သံုးၾကပါတယ္။
အခုေခတ္ေပၚ ဆီးခ်ဳိေဆးသစ္ေတြျဖစ္တဲ့ GLP 1 receptor agonist ေဆးအုပ္စု ဥပမာ Lyraglutide( Vitoza)နဲ႔ Exenitide စတဲ့ေဆးေတြကလည္း ၀ိတ္ခ်ေပးႏိုင္ၿပီး ဆီးခ်ိဳေဆးေတြအမ်ားႀကီး ေလ်ာ့သြားေစႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ေဆးလႊတ္လို႔ မရတဲ့အတြက္ ဆီးခ်ဳိေပ်ာက္ကင္းတာေတာ့ မဟုတ္ပါဘူး။
နိဂုံးခ်ဳပ္အေနနဲ႔ေျပာရရင္ ဆီးခ်ဳိေပ်ာက္ဖို႔အတြက္ အေရးႀကီးတဲ့အခ်က္ သံုးခ်က္႐ွိပါတယ္။ အဲဒါေတြကေတာ့-
၁။ ေရာဂါျဖစ္ခါစ ေစာေစာပိုင္းျဖစ္ရမယ္။
၂။ ကိုယ္အေလးခ်ိန္ကို သိသိသာသာ ၃၃ေပါင္ (15Kg)ခန္႔ ေလွ်ာ့ခ်ႏိုင္ရမယ္။( တစ္ေန႔တာ ကယ္လိုရီကို အမ်ားႀကီးေလွ်ာ့ျခင္း၊ ေလ့က်င့္ခန္း ထိေရာက္စြာျပဳလုပ္ျခင္းျဖင့္)တို႔ျဖစ္ပါတယ္။
၃။ ျပန္မ၀ေအာင္ အၿမဲထိန္းထားႏိုင္ဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္။
ဒီလိုကိုယ္အေလးခ်ိန္ ၀ိတ္ခ်တဲ့နည္းလမ္းက သိပ္မလြယ္လွပါဘူး။ အဓိကအခ်က္က လူ႔ခႏၶာကိုယ္ဟာ ပတ္၀န္းက်င္အေျခအေန ေျပာင္းလဲတာနဲ႔အညီ ကိုယ္အတြင္းမွာလိုက္ၿပီး ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေပးေနျခင္းေၾကာင့္ ပဲျဖစ္ပါတယ္။ Adaptation လုပ္ေပးတတ္ပါတယ္။
အစာအဟာရျပတ္လပ္ေနရင္ ဗိုက္ဆာေလာင္တဲ့ ခံစားခ်က္ကို ပိုၿပီးျဖစ္ေစပါတယ္။ အဲဒါက အစာအိမ္ကထုတ္လႊတ္ေပးလိုက္တဲ့ ဂရီလင္ (Ghrelin) ဆိုတဲ့ ေဟာ္မုန္းဓာတ္အထြက္မ်ားလာလိ႔ုျဖစ္ပါတယ္။ ငတ္ေလဆာေလျဖစ္ပါတယ္။ အဆာလြန္ေနတုန္းစားတဲ့အခါ အရွိန္မထိန္းႏိုင္ေတာ့ဘဲ အမ်ားႀကီးစားမိသြားတတ္ပါတယ္။ ဆာေလာင္တဲ့ခံစားခ်က္ကို တစ္ခုခုနဲ႔ စိတ္ေျဖႏိုင္ဖို႔လိုပါတယ္။ ထိန္းခ်ဳပ္မႈေတြ လႊတ္လိုက္ၿပီး မူလအတိုင္းျပန္စားတဲ့အခါ အျမန္ျပန္၀လာတတ္ၿပီး မူလအတိုင္း ဒါမွမဟုတ္ မူလထက္ပင္ ပိုၿပီး၀လာတတ္ျပန္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အၾကမ္းနည္းကိုသံုးၿပီး ၀ိတ္ခ်ရင္ အၿမဲဆက္ထိန္းထားဖို႔ လိုပါတယ္။ ဒီအတိုင္းဆက္ေကာင္းေအာင္ ထိန္းထားရတာက ပိုခက္ခဲတတ္ေၾကာင္း သတိျပဳရပါမယ္။ စိတ္က တကယ္ေဆာင္မွ ေအာင္ျမင္မႈကိုပိုရ႐ွိမွာျဖစ္ပါတယ္။
အမ်ဳိးအစား(၂) ဆီးခ်ဳိေသြးခ်ဳိေတြရဲ႕ကနဦးအျပစ္ကေတာ့ အင္ဆူလင္တြန္းခံမႈမ်ားတာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ၀လာေလေလ အင္ဆူလင္တြန္းခံမႈမ်ားေလေလျဖစ္ပါတယ္။ အင္ဆူလင္တြန္းခံမႈ insulin resistance မ်ားရင္ အင္ဆူလင္မ်ားမ်ားသံုးမွ လိုအပ္တဲ့ အက်ဳိးအာနိသင္ကိုရ႐ွိမွာျဖစ္ပါတယ္။ အင္ဆူလင္ ဆီးခ်ဳိအႀကိဳကာလမွာ ေဆးေသာက္ဖို႔ လိုအပ္တယ္လို႔ ဆံုးျဖတ္ရင္ ဘယ္ေဆးေသာက္ရမလဲ။
ADA လို႔ေခၚတဲ့ အေမရိကန္ ဆီးခ်ိဳအသင္းရဲ႕ လတ္တေလာလမ္းၫႊန္အရ ဒီလိုဆီးခ်ိဳျဖစ္ဖို႔ တာစူေနသူေတြအတြက္ မက္ေဖာ္မင္တစ္ခုတည္းသာ ေသာက္သင့္တဲ့ ေဆးအျဖစ္သတ္မွတ္ထားပါတယ္။ ေအဒီေအကေတာ့ ဆီးခ်ဳိေသြးခ်ဳိျဖစ္ဖို႔ အလားအလာမ်ားတဲ့သူကို ေအာက္ပါအခ်က္ေတြကိုမူတည္ၿပီး ဆံုးျဖတ္ဖို႔ ၫႊန္ၾကားထားပါတယ္။
၁။ ေအ၀မ္းစီ HbA1c ၆%ထက္မ်ားရမယ္။
၂။ ေသြးတိုုး႐ွိသူ
၃။ HDL အိပ္ခ်္ဒီအယ္လ္ေခၚ ေကာင္းတဲ့ေသြးတြင္း အဆီဓာတ္ေတြနည္းျခင္း
၄။ ထ႐ိုင္ဂလစ္စ႐ိုကဒ္လို႔ေခၚတဲ့ ေသြးတြင္းအဆီမ်ားျခင္း
၅။ ေသြးေတာ္တဲ့မိသားစုမွာ ဆီးခ်ဳိေသြးခ်ဳိ႐ွိျခင္း
၆။ အ၀လြန္ျခင္း
၇။ အသက္၆၀ေအာက္ ႐ွိသူျဖစ္ျခင္း စတဲ့ သတ္မွတ္ခ်က္ေတြနဲ႔ ကိုက္ညီရင္ေသာက္ႏိုင္ေၾကာင္း ၫႊန္ၾကားထားပါတယ္။
ဆီးခ်ဳိျဖစ္ခါနီးသူေတြနဲ႔ ဆီးခ်ဳိျဖစ္တာ မၾကာေသးသူမ်ား အ၀လြန္ေနပါက ႀကိဳးစားႏိုင္ရင္ အကုန္အက်မမ်ားဘဲ ဆီးခ်ဳိေပ်ာက္ဖို႔ အလားအလာေတြ ရွိေနပါၿပီ။ လက္ေတြ႕ႀကိဳးစားၾကည့္ၾကပါစို႔။
(Healthy Life ဂ်ာနယ္မွ စီစဥ္တင္ဆက္သည့္ အပတ္စဥ္ ေသာၾကာေန႔ထုတ္ Healthy Life ဂ်ာနယ္၊ https://www.facebook.com/healthylifejournalmyanmar/ ႏွင့္ www.healthylifejournalmyanmar.com တို႔တြင္ ေဖာ္ျပပါရွိသမွ် က်န္းမာေရးႏွင့္ အလွအပဆိုင္ရာ သတင္းမ်ား၊ သတင္းေဆာင္းပါးမ်ား၊ အေမးအေျဖမ်ား၊ ဘာသာျပန္ေဆာင္းပါးမ်ားကို လြတ္လပ္စြာ မွ်ေ၀ႏိုင္ပါသည္။ သို႔ရာတြင္ မည္သည့္ Facebook စာမ်က္ႏွာ၊ Website မ်ားတြင္မဆိုျပန္လည္ကူးယူေဖာ္ျပျခင္းကို ခြင့္မျပဳပါေၾကာင္း အသိေပး ေၾကညာအပ္ပါသည္။)
